همه‌گیری ویروس کرونا در ایران سیر تصاعدی به خود گرفته و روزانه صدها نفر به دلیل ابتلاء به این ویروس جان خود را از دست می‌دهند. کشورهای جهان برای مقابله با توسعه این ویروس در حال آماده‌باش هستند. ایران نیز از این امر مستثنی نبوده و آمار مبتلایان به‌شدت رو به افزایش است. این شرایط در حالی است که کل کشور بویژه مراکز علمی، تحقیقاتی و دانشگاه‌های کشور جهت مقابله با این ویروس خطرناک بسیج شده‌اند.
دانشگاه صنعتی امیرکبیر نیز به عنوان یکی از بازوهای علمی پر توان کشور توسط محققان و شرکت‌های فناور خود به ارائه محصولات در زمینه پیشگیری و تشخیص این بیماری پرداخته است. اقدامات صورت گرفته در این حوزه در دانشگاه صنعتی امیرکبیر در دو بخش توسعه محصولات فناورانه در شرکت‌های دانش بنیان تابعه و اقدامات پژوهشی در دانشکده‌های دانشگاه متمرکز است. آنچه در پی می‌آید گزارشی از فعالیت‌های انجام گرفته از زبان دکتر معتمدی رئیس این دانشگاه است.
*اقدامات در حوزه محصولات فناورانه
یکی از بخش‌های دانشگاه صنعتی امیرکبیر که از شرکت‌های فناور فعال در دوران بیماری کرونا حمایت می‌کند، مدیریت فناوری و توسعه نوآوری است که زیر مجموعه معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه می‌باشد.
مدیریت فناوری و توسعه نوآوری دانشگاه صنعتی امیر کبیر با هدف تبدیل نوآوری‌ها و دستاوردهای علمی به فناوری‌ها و محصولات مورد نیاز کشور و شکل‌دهی شرکت‌های دانش‌بنیان ایجاد شده است و این مدیریت از سه بخش مراکز نوآوری و کارآفرینی، مرکز رشد و مرکز هدایت شرکت‌های دانش‌بنیان تشکیل یافته و ضمن ترویج فرهنگ کارآفرینی در سطح دانشگاه تلاش می‌کند تا با شناسایی نخبگان و صید ایده‌های ناب و انجام حمایت‌های مادی و معنوی، مقدمات لازم برای تبدیل آن‌ها به شرکت دانش‌بنیان موفق را فراهم آورد.
مدیریت فناوری و توسعه نوآوری دانشگاه صنعتی امیرکبیر در حال حاضر ۲۲۷ واحد فناور، ۵ مرکز نوآوری تخصصی در دانشکده‌های مرتبط، ۴ شتابدهنده خصوصی و ۱۰ مرکز تحقیق و توسعه زیر مجموعه خود دارد.
با توجه به توان شرکت‌های دانش‌بنیان این مدیریت در راستای پیشگیری از بیماری کنترل کرونا، ۲۸ شرکت فناور هم راستا با پزشکان و پرستاران و در راستای رفع نیازهای کشور و با استفاده از فناوری‌های جدید و کاربردی در دو زمینه اصلی مقابله با بیماری کووید -۱۹ و پیشگیری از انتقال ویروس کرونا و تشخیص بیماری ناشی از ویروس کرونا به فعالیت و ارائه محصولات خود پرداخته‌اند.
علاوه بر این، برخی از شرکت‌های مستقر در این مدیریت با فراهم آوردن زیرساخت لازم از جمله نرم افزار وبینار و …، مسئولیت اجتماعی خود را در خصوص مقابله با بیماری کووید -۱۹ انجام داده‌اند و با ایجاد امنیت روانی برای جامعه تأثیر اجتماعی مناسبی در این زمینه داشته‌اند به عنوان نمونه، برآورد موجود در این خصوص نشان می‌دهد که فعالیت غیر مستقیم شرکت‌های تابعه دانشگاه صنعتی امیرکبیر، از ابتدای اسفند ۱۳۹۸ تا پایان اردیبهشت ۱۳۹۹ نیاز به بیش از ۲,۵۰۰,۰۰۰ سفر شهری را در کل کشور از بین برده است.
نمونه‌ای از محصولات شرکت‌های تابعه مدیریت فناوری و توسعه نوآوری دانشگاه در زمینه مقابله و پیشگیری از انتقال ویروس کرونا شامل محصول شرکت کیتوتک اسپری و فوم ضدعفونی کننده، ماسک سوپاپدار با فیلتر نانومحلول مولتی اکسیدانت سورولیت و سوروکت با نام تجاری Sorolyt و Sorokat و اسپری ضدعفونی کننده (هایپرکلین) دست بر پایه بنز الکونیم با نام تجاری Hyperclean دستگاه ضدعفونی کننده سطوح و کالاها با استفاده از تکنولوژی ازن با نام تجاری ppt-oz 100، دستگاه ازن ژنراتور ویژه ضدعفونی هوا، دستگاه ازنایزر جهت تولید آب ازن دار، تب سنج سبک و دستی با دقت با نام تجاری GSN-Fev101، تب سنج لیزری مادون قرمزو پالس اکسیمتر انگشتی می‌باشند.
گفتنی است کیت تشخیص ویروس کرونا محصول شرکت سلامت یار دایان (Realtime PCR kit) توانایی تشخیص این ویروس در ۵۵ دقیقه را داشته که در نوع خود منحصر به فرد است. این محصول دارای موافقت اولیه از انستیتو پاستور بوده و در صورت اخذ حمایت‌های لازم، شرکت قابلیت تولید تا ۵۰۰۰۰ کیت در روز را دارد. این کیت هم اکنون به گروه هتل‌های هما معرفی شده و جندین تولید کننده خارجی محصولات مرتبط نیز به دنبال گرفتن لیسانس مربوطه از شرکت می‌باشند.
*نمونه‌ای از پژوهش‌های مرتبط با بیماری کرونا در دانشکده‌ها
در دانشکده‌های دانشگاه صنعتی امیرکبیر نیز تحقیق بر روی محصولاتی با قابلیت تجاری شدن و مرتبط با ویروس کووید -۱۹ در حال پیگیری است.
نمونه‌ای از این تحقیقات شامل سامانه هوشمند تشخیص بیماری کرونا و سامانه نمونه گیری مخاط دستگاه تنفسی انتهای نای است و در پی اپیدمی بیماری کرونا، تیم تحقیقاتی آزمایشگاه هوش محاسباتی دانشکده مهندسی برق، پس از مطالعات اولیه و امکان سنجی به این نتیجه رسیدند که با بهره گیری از الگوریتم‌های یادگیری ماشین و شبکه‌های عمیق در هوش مصنوعی می‌توان سیستمی جهت تشخیص بیماران مبتلا به کرونا بر پایه شناسایی الگو‌ها در عکس‌های CT و X-Ray ریه افراد مشکوک به این بیماری ارائه کرد.
این سیستم هم اکنون با بررسی بیش از ۲۰۰۰ تصویر در یافتی از کشورهای اروپایی و آمریکا، مورد آموزش و آزمایش قرار گرفته است.
با توجه به اپیدمی ناشی از کرونا ویروس ۲۰۱۹ در سطح جهان و عدم شناخت کافی از این ویروس، از راه‌های مؤثر در کنترل این بیماری، تشخیص به موقع و زود هنگام مبتلایان است.
یکی از مشکلات موجود در روش‌های تشخیص قطعی، عدم اطمینان بالا در نتایج تست‌های کیت PCR است. در انجام این آزمایش مهم‌ترین موضوع نحوه و محل جمع آوری ترشحات مخاطی است. بر این اساس در حال حاضر نمونه گیری به وسیله swab با پوشش‌های کتانی از حلق و بینی افراد مشکوک به بیماری، صورت می‌گیرد.
یکی از اصلی ترین راه‌های افزایش اطمینان از نتایج تست، جمع آوری نمونه از قسمت‌های پایین نای و ابتدای ریه است. با توجه به موضوعات فوق و نیاز کادر درمانی به یک روش سریع ارزان و مؤثر برای نمونه گیری از مخاط انتهایی نای، در این طرح پیشنهاد جدیدی جهت اندازه گیری ارائه شده است.
تجهیزات مورد استفاده برای هر شخص شامل لوله تراشه با سایز مناسب، کاتیتر ادراری دوراهی با سایز مناسب (به طوری که قطر خارجی کاتیتر از قطر داخلی لوله تراشه کمتر باشد) و پوشش کتانی قابل نصب بر روی قسمت باد شونده کاتیتر می‌باشد.
روش استفاده بدین گونه است که ابتدا پوشش کتانی مصنوعی بر روی قسمت باد شونده کاتیتر نصب می‌گردد. سپس لوله تراشه برای ایجاد یک مسیر عاری از مخاط‌های بالایی نای در گلوی فرد قرار گرفته و هم زمان کاتیتر از داخل آن به انتهای مسیر هوای وارد می‌شود. در انتهای نای به کمک سرنگ، تو پی انتهای کاتیتر باد شده و پوشش کتانی را در تماس با جداره نای قرار می‌دهد.
می‌توان با کشیدن کاتیتر به میزان چند میلیمتر از جمع‌آوری مخاط اطمینان حاصل کرد. بعد از تماس پوشش کتانی با جداره نای، هوای درون توپی کاتیتر تخلیه شده، به میزان چند سانتیمتر به داخل لوله تراشه کشیده می‌شود تا از پوشش کتانی آغشته به مخاط محافظت شود. در انتها هر دو لوله خارج شده و پوشش کتانی به مخاط انتهای نای، به عنوان نمونه برای تست PCR مورد استفاده قرار می‌گیرد.