آیت الله سیدمصطفی محقق داماد، عضو شورای سیاست‌گذاری همایش بین‌المللی «جایگاه زن در تمدن ایران و اسلام» در پیامی به این همایش گفت: همایش بین‌المللی «جایگاه زن در تمدن ایران و اسلام»، به بررسی دو تمدن ایران و اسلام می‌پردازد و جایگاه زن در این دو تمدن را در نشست‌های تخصصی، توسط کارشناسان و پژوهشگران داخلی و بین‌المللی مورد بحث و گفتگو قرار خواهد داد.
وی افزود: ایران یکی از تمدن‌های عظیم تاریخ است و بعد از ورود اسلام توسط اندیشمندان و صاحب‌نظران فکر اسلامی، جایگاه جدید و عظیمی پیدا کرد و تکامل یافت. زن در تمدن ایران از جایگاه عظیم و رفیعی برخوردار است. در تمدن ایران زنانی صاحب‌نظر، عالمه، شاعره، متفکره، نویسنده، اهل علم، فرهنگ و سیاست داریم. در تمدن اسلام نیز، بسیاری زنان محدثه، عالمه، فقیه، متفکر و راویه داریم. زنان فیلسوف و عارفی که بسیار نقش عظیمی دارند.
محقق داماد افزود: در تاریخ اسلام چند زن از نظر علمی و سیاسی هنگامه‌ای کردند که هرگز نویسندگان تاریخی نمی‌توانند عظمت آنها را کتمان کنند. نقش حضرت خدیجه کبری (س) در تأسیس و پایه‌ریزی اسلام، نقش حضرت فاطمه زهرا (س) از نظر علمی، عرفانی، تقوا و الگو بودن برای زنان و نقش حضرت زینب کبری (س) در تاریخ کربلا بسیار حائز اهمیت است. آنچه که برای ما مهم است؛ درس و دفاع از حق و حقانیت زنان است، زنان در مسائل سیاسی تاریخ تمدن اسلام نقش داشتند.
عضو شورای سیاستگذاری همایش بین‌المللی با بیان اینکه یکی از افراد کوچک در تاریخ انقلاب اسلامی است، چنین اظهار کرد: اگر از من سوال کنند که چه چیزی مهمترین نکته در تاریخ انقلاب اسلامی است، بنده به عنوان مهمترین نکته به جایگاهی که انقلاب اسلامی به زنان داده است اشاره خواهم کرد. در ایران پس از انقلاب اسلامی، خانم‌ها با حفظ تمام موازین شرعی در مهمترین جایگاه و سمت‌های سیاسی قرار گرفتند. جمع بین عدم گسیختگی خانوادگی و حفظ وحدت خانوادگی در کنار فعالیت‌های سیاسی کار بسیار مهم و جالب توجهی است که به نظر من از نقاط بسیار درخشان تاریخ انقلاب اسلامی ایران است.
وی تأکید کرد: در این همایش جایگاه زنان در تمدن‌های ایران و اسلام مورد گفتگو قرار می‌گیرند و زنان محدثه و متفکر و شعرا معرفی می‌شوند. همچنین جایگاه سیاسی، اجتماعی و اقتصادی زنان بعد از انقلاب اسلامی مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت.
وی با بیان اینکه در دوران بحران جهانی کرونا هستیم، به پزشکان و پرستاران زنی که جان خودشان را فدا کردند، اشاره کرد و ایثار این بانوان در عرصه پزشکی در ایران و جهان را نمونه برشمرد.
زن در اسلام، روح و نور و وجود است
طوبی کرمانی، عضو شورای سیاست‌گذاری همایش بین‌المللی «جایگاه زن در تمدن ایران و اسلام»، در افتتاحیه این همایش به تشریح جایگاه زن در آفرینش و تکوین پرداخت.
وی با بیان محوریت موضوع سخنرانی خود در نشست تخصصی نخست جایگاه زن در تکوین و آفرینش، گفت: در دو بازه زمانی پیش و پس از اسلام و از آنجا که در هر دو بازه زمانی، سخن در مدار ایران می‌باشد؛ لذا مقارنه و مقایسه این جایگاه در ایران و در جوامع و مکاتب دیگر به ویژه غرب، می‌تواند عالمانه‌تر و واقع‌بینانه و به دور از هر شعارزدگیِ دموکراسی و دفاع از حقوق زن، از حقایق سخن رانده و از حقیقت بازنمایی و از شبه‌ها بازگشایی‌کند و زان پس که جایگاه، بود و نبود، حیثیت و حیات زن روشن گردد. در پیش از اسلام، زن را به عنوان "نور و چراغ" تعریف کرده‌اند. بانو در اوستا به معنای چراغ و فروغ و روشنایی است و کدبانو یعنی چراغ و روشناییِ خانه. زن در اوستا و سنسکریت به لقب "ریتَه سیه بانو" (Ritasya Bhanu) یا "اشه بانو" خوانده شده که به معنی "دارنده فروغ راستی و پارسایی" است. همچنین واژه "مادر" در اوستا و سنسکریت "ماتری" (Matri) به معنی "زمین پرورش دهنده" و خواهر "سواسری" (Svâsri) یعنی "وجود مقدس و خیرخواه" است و زن شوهردار با صفت "نمانو پَتنی" (Nmâno Patni) یا "نگهبان خانه" نام گرفته است. با تمسک به تفسیر ملاصدرا از آیه "الله نور السموات و الارض" به "الله وجود السموات و الارض" معتقد است زن جانشین خدا در زمین –زن، زمین، زندگی- بوده و همان وجودِ نخستین تکوینیِ انسانی در جهان ماده است.
کرمانی در ادامه سخنانش اظهار کرد: این نگاه اوستایی در ایران باستانی را در کلام الهی اسلامی، زیباتر می‌یابم که زن "ریشه" و "امّ ابیها" است برای همه و حتی برای پدری آنهم در شأن و شئونی وصف ناشدنی چون رسول اکرم (صلوات الله علیه و آله) و طبق حدیث موثّق از رسول اعظم (صلوات الله علیه و آله) که "اول ما خلق الله نوری، نور محمد (صلوات الله علیه و آله) "، پس زن – فاطمه- ریشه و حقیقت این روح و نور و وجود است و مهم‌تر آنکه هر سلام و درودی بر خاتم انبیا و اولیای عظامش (صلوات الله علیهم) و آیندگان از مجرای یک زن به آنها ابلاغ و ارسال می‌شود –اللهم صلّ علی فاطمه و ابیها و بعلها و بنیها- و حساس‌تر اینکه زن –و سرّ المستودع فیها- است و خاص‌تر آنکه همه درهای یاری و رحمت به دست زن گشوده می‌شود و شاهدیم که همه رزمندگان اسلام با رمز و سربند "یا زهرا و یا فاطمه" -و نه با رمز "یا حیدر" که فاتح خیبر است و نه با رمز "یا رسول الله" که حامل رحمت است- همه درهای بسته و لشکریان کفر تا بن دندان نشسته را می‌گشایند و درهم می‌شکنند و به فرمایش علی مرتضی (سلام الله علیه) "زن" ودیعتی است برای مرد. در اسلام یک سوره ویژه به نام زن –نساء- و یک سوره خاص بنام زن –مریم- مسمی می‌شود.
وی اذعان کرد: نکته مهم این است که حقیقت وجودیِ مسلم زن در ایران باستان و اسلام آنگاه معنادار می‌شود که در خانواده و بیت و خانه و نه در چهاردیواری تعریف و تجلی یابد؛ چرا که اگر خالق بی‌مخلوق و رازق بی‌مرزوق و… بی‌معناست، زن هم در خانه و خانواده معنادار می‌شود. ولی زنی که در اندیشه تمدن باستانی ایرانی و اسلامی همواره به عنوان مظهر زایش و رویش شناخته شده، متأسفانه امروز مفهوم‌سازیِ جدیدی از برای او صورت می‌گیرد. نمونه عینیِ معاصر نگاه و عمل ایرانی اسلامی در خصوص زن و خانواده را به زیبایی در بیانات و فرمایشات امام خمینی -قدس الله سرّه- و امام خامنه‌ای -ادام الله ظلّه- می‌توان یافت که ما در مورد زن و خانواده از غرب طلبکاریم همه این ویژگی‌ها منشور زن ایرانی مسلمان است که بر جای جای جهان باید نقش ببندد.
آنچه در مورد شرایط زنان ایرانی در اروپا می‌شنویم، یک تصویر بسیار منفی است
آنا استامو، رئیس اتحادیه زنان مسلمان در یونان، در افتتاحیه همایش بین‌المللی «جایگاه زن در تمدن ایران و اسلام» با اشاره به نقش زنان ایرانی و زنان مسلمان در کسب و کار و پیشرفت اجتماعی در جهان گفت: "زن بودن هرگز کار آسانی نبوده است. زن همواره، مادر، همسر، حافظ پیوند خانواده و نگهدارندۀ هویت مذهبی خانواده بوده است. زن همیشه در محل کار، در علم، در کسب و کار، در دانشگاه، حتی در سخت‌ترین کارها حضور داشته است. زن قادر است تا هر کاری را انجام دهد و طی قرن‌ها این مسئله را به اثبات رسانده است.
وی افزود: امروزه در جهان غرب و پس از آن همه مبارزات و مصیبت‌ها، زن را در نقشی واقعاً قوی می‌یابیم. او باید در هر چیز موفق باشد، حتی با وجود لفاظی‌های مخالفی که توسط رسانه‌های جریان اصلی پخش می‌شود و مورد تبعیض بسیار قرار می‌گیرد. من یونانی هستم و کشورم یکی از اعضا اتحادیه اروپاست و آنچه در مورد شرایط زنان ایرانی می‌شنویم یک تصویر بسیار منفی است؛ تصویری همواره مظلوم، بدون تحصیلات، شستشوی مغزی شده، نابرابر و انسانی فرو مرتبه است؛ اما از سال‌ها پیش که به ایران سفر کردم، کاملاً فهمیدم که چرا در رابطه با زن ایرانی به ما چنین گفته شده و چرا آنها (اروپا) حقیقت را خیلی بی‌شرمانه تحریف کرده‌اند. این اتفاق افتاده است زیرا زنان در ایران بیش از زنان در اروپا قدرت دارند، اما برای ستم بیشتر بر ما (زنان اروپایی)، کلیشه‌های دروغین را گسترش می‌دهند. وقتی با زنان ایرانی آشنا شدم، این حقیقت را می‌دانستم، به همین دلیل برای من باعث افتخار است که حتی در اینترنت (به‌طور مجازی) با شما (زنان ایرانی) باشم.
رئیس اتحادیه زنان مسلمان در یونان تصریح کرد: زن مسلمانی که با روسری در کشورهای اتحادیه اروپا زندگی می‌کند، با یک مبارزه مداوم روبرو است. این به اصطلاح برابری جنسیتی، این به اصطلاح تکریم‌ها، هنگامی که زن مسلمان باشد و حتی هنگامی که او به دین و آئین خود عمل می‌کند، سخت‌تر است. بازار کار بسیار سفت و سخت و پر از محدودیت است، مخصوصاً در پست‌های بالا. این یک واقعیت است و به همین دلیل است که زنان در اروپا بیشتر درس می‌خوانند، سخت‌تر کار می‌کنند، بیشتر تلاش می‌کنند و در نهایت موفق می‌شوند. زنان ایران پیش‌داوری‌های مختلفی نسبت به ما در جهان غرب دارند، اما به همین دلیل است که ما در اینجا هستیم، باید آنها را بشناسی، با آنها کار کنیم و آنها را به کامیابی در کل جامعه برسانیم؛ زیرا وقتی زن شکوفا می‌شود، کل خانواده شکوفا می‌شوند و متعاقباً جامعه به‌طور گسترده‌تری پیشرفت می‌کند. واضح است که اگر می‌خواهیم نسل‌های بعدی خود را تحت عنوان پیشرو، همچون شهروندان گران‌قدر، دانشمندان مشهور و دانشگاهیان برجسته پرورش دهیم، باید کاری کنیم که مادران الهام‌بخش، ماهر، بینا، به روز، با ایمان و قوی باشند. فرزندان ما موضوعات را با مثال می‌آموزند، نه به صورت تئوری، ما باید عمیقاً درک کنیم که زن موفق یک دارایی برای جامعه ما است و همه باید در این راستا تلاش کنند.
وی اظهار کرد: آنچه که ما آن را موفقیت تعریف می‌کنیم نیز نکته مهمی است. ما نباید سردرگم شویم و فکر کنیم که زنان باید ویژگی‌ها و روش‌های مردان را اتخاذ کنند تا بتوانیم آنها را موفق تلقی کنیم. این مدل محکوم به فنا است؛ اصل درست این است که زن و مرد برابر، اما متفاوت هستند. ما (زنان) با هم (مردان) تکامل می‌یابیم، با هم پیشرفت می‌کنیم و با هم موفق می‌شویم اما هر یک از ما ماهیت متفاوت خود را داریم. جنبش‌های فمینیستی در پنجاه سال گذشته بر روی جنبه متضاد متمرکز بودند و شاید تنها دفاع آنها در برابر محیط ظالمانه‌ای بود که در آن زندگی می‌کردند. نتیجه این است که جنبش‌های فمینیستی عمیقاً پراکنده شده و قادر به تولید نتایج تازه و دقیق نیست و نباید فراموش کنیم که زنان مسلمان همیشه در این جنبش (فمینیست)، به عنوان تهدید و دردسر به تصویر کشیده می‌شوند.
استامو گفت: امروزه ما بازماندۀ بیماری عالم‌گیر کووید -۱۹ هستیم که ضربۀ سنگینی به کل بشریت زده است؛ میلیون‌ها نفر آلوده شدند و صدها هزار نفر از میان ما رفتند. این بیماری عالم‌گیر به ما نشان داد که چقدر در مقابل ویروس نامرئی ضعیف هستیم و چگونه همه دستگاه‌های سیاسی و مالی تحت عنوان سرمایه‌داری می‌توانند ناگهان از هم فرو پاشند. مردم متمدن فهمیدند که ما به دلیل این شیوه زندگی گیج‌کننده، برخی از ارزش‌های گران‌بها را از دست دادیم و خودمان و بینش واقعی خودمان را از دست دادیم. صحبت در مورد موقعیت زن در حال حاضر، در دوره این بحران اقتصادی چشمگیر و در حالی که نرخ بیکاری جوانان را ناامید می‌کند، بسیار مهم است. در با هم بودن، با پیشرفت جامعه به آینده‌ای مرفه و با ارزیابی اشتباهات گذشته و ترسیم استراتژی برای آینده، راه را پیدا خواهیم کرد. زنان بخش شکست‌ناپذیر این روند هستند. پیشرفت زن باید بخشی از این استراتژی باشد. دولت باید با پیشبرد تغییرات شجاعانه در این امر، قوی‌ترین متحد در سیستم آموزشی، سیستم رفاه اجتماعی و سیاست کار باشد.
رئیس اتحادیه زنان مسلمان در یونان تصریح کرد: ابزارهای بسیاری وجود دارد که می‌توانند در این استراتژی نقش داشته باشند، بنابراین زن می‌تواند آموزش‌های لازم را کسب کند تا بتواند در زمینه تخصص خود کار کند یا شغل خودش را، چه کوچک و چه بزرگ، ایجاد کند و در عین حال با دریافت حمایت از دولتی که مهدکودک‌ها و مدارس تمام وقت را در دسترس همه قرار می‌دهد قادر به ایجاد خانواده‌ای شگفت‌انگیز است. سیستم بیمه و رفاه اجتماعی زنان را به مشارکت در اقتصاد خانواده ترغیب می‌کند که نتایج مثبتی برای این موفقیت اجتماعی دارند. ما به همه مؤلفه‌های جامعه نیاز داریم؛ هریک از ما نقش مهمی در این چشم‌انداز بازی می‌کند. مقامات مذهبی، مقامات سیاسی و دانشگاهی و نمایندگان تصمیم‌گیرنده باید در اینجا حضور داشته باشند تا صدای ما را بشنوند و درک کنند که با توسعه نقش زن، آنها در حال توسعه نسل‌های آینده هستند.
جهان در تقاطع فناوری، اقتصادی، اجتماعی و تمدنی
سیوِتان سِتوفسکی، رئیس دفتر منطقه‌ای یونسکو در تهران هم در این همایش گفت: با توجه به اوضاع کنونی جهان، این بهترین زمان برای برگزاری این همایش است. جهان ما به واقع، در تقاطع فناوری، اقتصادی، اجتماعی و تمدنی قرار گرفته است. در این زمینه، بهره‌گیری از آنچه که در تلاش‌های مشترک ما برای بهبود اوضاع زنان و حضور آنها در جامعه حاصل شده است و مشخص کردن کارهایی که کماکان باید انجام شود، و مهمتر از همه، تأکید مجدد و تحکیم تعهدات متقابل ما برای حصول نتیجۀ هرچه بهتر در آینده، برای هرگونه پیشرفت چشمگیر بسیار مهم است. هر آزمایش بزرگی که بشریت با آن روبرو است، همانطور که در بحران فعلی کووید- ۱۹ اتفاق افتاده است، می‌تواند بهترین و یا بدترین حالت از غرایزمان را نمایان کند. همان طور که مدیرکل یونسکو، خانم اودری آزوله در بیانیه اخیرشان تأکید کردند «اکنون زمانی است برای تصور جهان آینده. اکنون زمانی است برای دیدن دوباره اولویت‌ها و نیازهای ما. اکنون زمانی است برای فکر کردن به آینده‌ای که مدنظر داریم». دنیایی که در آینده پدیدار می‌شود تا حد زیادی به تصمیمات امروزمان بستگی دارد.
وی افزود: ایجاد فرصت‌های برابر در بین زنان و مردان در زمینه‌های صلاحیت یونسکو، یعنی آموزش، علوم طبیعی، علوم اجتماعی، فرهنگ و ارتباطات و اطلاعات، از زمان تأسیس در سال ۱۹۴۵ در اولویت یونسکو قرار گرفته است. یادآوری می‌کنیم که یونسکو به عنوان سازمانی با هدف ایجاد «همبستگی فکری و اخلاقی بشر» ایجاد شده است. اولین بند قانون اساسی یونسکو که در ۱۶ نوامبر ۱۹۴۵ در کنفرانس تأسیس آن در لندن به تصویب رسید، بیان کنندۀ مهمترین هدف آن است: «از آنجاکه جنگ‌ها در ذهن زنان و مردان آغاز می‌شود، دفاع از صلح نیز باید در اذهان زنان و مردان شکل بگیرد» در واقعیت‌های بسیار پیچیده امروز در روابط بین‌الملل، چیزی از طراوت و اهمیت این بیانیه دوراندیش کاسته نشده است. علی‌رغم بسیاری از تهدیداتی که نه تنها برای رفاه، بلکه حتی برای بقا نوع بشر به طور موروثی و یا به تازگی ایجاد شده‌اند، از جمله بیماری همه گیر کنونی کووید- ۱۹، همچنان در عزم خود مصمم هستیم که با هم همکاری کنیم تا بتوانیم دنیایی بهتر بسازیم و آن را در شرایط بهتری نسبت به جهانی که به ارث برده‌ایم، به نسل‌های آینده واگذار کنیم.