• جلسه: 38
• |
• تاریخ تصویب: 11 آذر 1396
• |
• تاریخ ابلاغ: 5 اسفند 1396
• |
• شماره مصوبه: 236
• |
• شماره ابلاغ: 202014 / 96 / دش

سند راهبردی توسعه آموزش عمومی قرآن کشور

---

«لَقَد مَنَّ اللَّـهُ عَلَى المُؤمِنينَ إِذ بَعَثَ فِيهِم رَسُولًا مِّن أَنفُسِهِم يَتلوا عَلَيهِم آيَاتِهِ وَيُزَكّيهِم وَيُعَلِّمُهُمُ الكِتَابَ وَالحِكمَةَ وَإِن كَانُوا مِن قَبلُ لَفِي ضَلَالٍ مُّبِينٍ» ﴿آل عمران/ ١٦٤﴾
خداوند بر مؤمنان منت نهاد هنگامی که در میان آنها، پیامبری از خودشان برانگیخت؛ که آیات او را بر آنها بخواند، و آنها را پاک کند و کتاب و حکمت بیاموزد؛ هر چند پیش از آن، در گمراهی آشکاری بودند.
چشم انداز: دستیابی حداقل 50 درصد نوجوانان و 30 درصد جوانان و بزرگسالان جامعه به توانایی خواندن همراه با فهم و تدبر در قرآن و انس و بهره‌گیری از تعالیم آن در زندگی (در افق 1404)
اصول حاکم

1. به كارگيري حداكثري ظرفيت‌هاي نظام آموزش رسمي كشور در تحقق اهداف آموزش عمومي قرآن كريم
2. توسعه و مشارکت حداکثری نظام غیررسمی آموزش عمومی قرآن، هماهنگ با نظام رسمی
3. تقدم تولید دانش و تأمین نیروی انسانی کارآمد مورد نیاز بر سایر فعالیت­ها
4. توجه به فضاسازی فرهنگی و انگیزش در مخاطبان در تمامی اقدامات و مراحل اجرای سند

اهداف

1. دستیابی کلیه عوامل انسانی دست‌اندرکار آموزش عمومی قرآن به صلاحیت‌های عمومی و حرفه‌ای لازم تا پایان سال 1400
2. تحقق تدریجی اهداف آموزش عمومی قرآن کشور^[1] در برونداد نظام آموزش و پرورش تا سال‌ 1404
3. استقرار سامانه‌ها و سازوکارهای اجرای طرح ملی حفظ قرآن کریم^[2] تا سال‌ 1404
4. اولویت‌یافتن آموزش عمومی قرآن در نظام آموزش رسمی و غیررسمی کشور و در میان خانواده‌ها تا سال 1404

راهبردها و اقدامات ملّی
راهبردهای این سند متناسب با زیرنظام­های شش­گانه سند تحول بنیادین آموزش و پرورش از این قرار است:
راهبرد ملی 1: استقرار نظام راهبری و مدیریت کلان فعالیت‌های آموزش عمومی قرآن

1. ایجاد و استقرار مرکز هماهنگی و توسعه آموزش عمومی قرآن کشور به عنوان دبیرخانه کمیسیون زیر نظر وزیر آموزش و پرورش و شناسایی و تأمین نیروی انسانی کارآمد لازم برای مرکز، از درون این وزارت جهت ایفای نقش راهبری اجرای سند (سال 1397)
2. طراحی و استقرار سازوکارهای لازم جهت اجرایی‌سازی طرح ملی حفظ قرآن کریم در آموزش و پرورش (سال 1397)
3. طراحی و استقرار سامانه هوشمند برنامه‌ریزی عملیاتی و نظارت بر اجرای سند در دبیرخانه کمیسیون (سال 1397)
4. طراحی و اجرای برنامه‌های اشاعه و ترویج سند، اهداف مصوب آموزش عمومی قرآن و طرح ملی حفظ قرآن- (از سال 1397)
5. طراحی و تدوین مقررات لازم برای اولویت‌یابی آموزش عمومی قرآن در نظام رسمی و غیررسمی و تسهیل اجرای سند و پیشنهاد آن به مراکز تصمیم­گیری و نظارت بر اجرای آن پس از تصویب- (از سال 1397)

راهبرد ملی 2: تقویت نظام تربیت معلم و تأمین منابع انسانی آموزش عمومی قرآن

1. حمایت از تشکیل شبکه و اجرای طرح­های گفتمان­سازی آموزش عمومی قرآن و اولویت‌بخشی آن در میان فعالان آموزش عمومی رسمی و غیررسمی کشور (از سال 1397)
2. طراحی برنامه تشویقی- اداری ارتقای صلاحیت‌های حرفه‌ای آموزش قرآن آموزگاران ابتدایی، دبیران قرآن، دینی و عربی متوسطه، مربیان تربیتی و سایر عوامل انسانی مرتبط با آموزش قرآن در کمیسیون و تصویب آن در مراجه مرتبط در آموزش و پرورش (سال 1397) و اجرای آن (از ابتدای سال 1398)
3. طراحی و اجرای برنامه توانمندسازی قرآنی مربیان مهدهای کودک و پیش‌دبستانی (از سال 1398)
4. طراحی سازوکارهای تشویقی- اداری ارتقای قرآنی کلیه کارکنان آموزش و پرورش بر اساس اهداف آموزش عمومی قرآن کریم در کمیسیون و تصویب آن در مراجع مرتبط آموزش و پرورش و اجرای آن (سال 1398)
5. طراحی، تصویب و پیاده‌سازی سازوکارهای لازم برای احراز شاخص‌های اهداف آموزش عمومی قرآن کریم و جذب استعدادهای قرآنی در نظام گزینش دانشجویان دانشگاه فرهنگیان و دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی و همچنین داوطلبان استخدام آموزش و پرورش، با همکاری مشترک بخش‌های مرتبط در وزارت آموزش و پرورش و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری (از سال 1398)
6. طراحی، تصویب و اجرای برنامه‌ تشویقی- اداری ارتقای قرآنی دانشجویان، اساتید و کارکنان دانشگاه فرهنگیان و مراکز حوزوی (از سال 1398)
7. تدوین و تصویب دروس و محتوای قرآنی برای رشته‌های مرتبط و تأسیس رشته‌های تخصصی آموزش عمومی قرآن کریم در دانشگاه فرهنگیان و سایر مراکز دانشگاهی و حوزوی در مقاطع مختلف تحصیلی (از سال 1398)
8. تدوین و اجرای ضوابط ارزیابی و طبقه‌بندی مربیان، معلمان و مدرسان تجربی آموزش عمومی قرآن در نظام غیر رسمی کشور، توسط کمیسیون و تصویب در شورای توسعه فرهنگ قرآنی (سال 1398)
9. طراحی و اجرای طرح تربیت مدرس آموزش عمومی قرآن برای تأمین نیروی توانمند مجری برنامه‌های تربیت معلم و مربی قرآن با اولویت اساتید حوزه و دانشگاه (از سال 1397)
10. استانداردسازی و توسعه برنامه‌های آموزش آزاد تخصصی در حوزه آموزش عمومی قرآن بر اساس اهداف آموزش عمومی قرآن کشور و حمایت مالی و حقوقی از اجرای آن در مراکز مختلف دولتی، عمومی و مردمی (سال 1398)
11. طراحی و اجرای طرح جامع شناسایی و آموزش افراد مستعد تربیت مربی، معلم و مدرس قرآن از میان طلاب، دانشجویان، کارکنان دستگاه­ها و عموم مردم (از سال 1397)
12. حمایت از راه­اندازی و فعالیت مراکز آموزش آزاد تخصصی حوزه آموزش عمومی قرآن در استان‌ها به ویژه مناطق محروم (از سال 1398)
13. طراحی و پیاده‌سازی نظام حمایت‌های اجتماعی برای فعالان آموزش عمومی قرآن کشور (از سال 1398)

راهبرد ملی 3: استقرار و توسعه برنامه درسی ملی آموزش عمومی قرآن در بخش­های دولتی و مردمی

1. سطح‌بندی اهداف آموزش عمومی قرآن و طراحی، تصویب و پیاده‌سازی نظام یکپارچه تعیین سطوح و مدارک آموزش عمومی قرآن کریم برای نظام رسمی و غیررسمی در کمیسیون (سال 1397)
2. طراحی و استقرار سامانه آزمون استاندارد آموزش عمومی قرآن کشور در سازمان سنجش آموزش کشور و لحاظ محتوای این آزمون به عنوان درس مستقل با ضرایب متناسب با گروه­های مختلف در آزمون ورودی مقاطع مختلف تحصیلی مدارس علمیه، دانشگاه­ها و آزمون­های استخدامی دستگاه­ها با همکاری وزارت آموزش و پرورش، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، مدیریت حوزه­های علمیه و سازمان امور اداری و استخدامی (از سال 1398)
3. اجرای مطالعات جمعیت‌شناختی و تهیه اطلس جامع مخاطبان آموزش عمومی قرآن (سال 1397)
4. به­روزرسانی، استانداردسازی و جامعیت­بخشی برنامه­ های آموزش عمومی قرآن کریم نظام رسمی و غیررسمی در مؤلفه­ های اهداف، محتوا، روش‌ها، رسانه‌ها، زمان، فضا و تجهیزات و ارزشیابی بر اساس به اهداف آموزش عمومی قرآن کشور (سال 1398)
5. توسعه اجرای دوره‌های استاندارد آموزش عمومی قرآن برای کارکنان دستگاه­های کشوری و لشکری، همراه با اعمال تشویقات اداری مناسب (از سال 1398)
6. حمایت از برگزاری دوره‌های استاندارد آموزش عمومی قرآن برای اقشار مختلف اعم از سربازان، بانوان، ورزشکاران، هنرمندان، کارگران، زندانیان و خانواده­های آنان به ویژه در اقشار و مناطق محروم کشور، خصوصاً با استفاده از ظرفیت‌های بخش غیردولتی (از سال 1398)
7. طراحی و تصویب برنامه­های درسی متناسب با پایه­ های مختلف تحصیلی با محوریت حفظ توأم با درک مفاهیم و معارف قرآن در راستای تربیت حافظ قرآن کریم (سال 1398)
8. طراحی‏، تصویب، اشاعه و اجرای برنامه­های آموزش قرآنِ انس‌محور برای مهدها و مراکز پیش دبستانی (از سال 1398)
9. حمایت از تولید و انتشار مصحف‌های آموزشی متناسب با گروه­های مختلف مخاطبان آموزش عمومی قرآن (از سال 1397)
10. حمایت از اجرای برنامه‌های گفتمان‌سازی و جذب مخاطبان مختلف به آموزش عمومی قرآن و برنامه­ریزی برای اشاعه محتوای آموزش عمومی قرآن در فعالیت­های تبلیغی ترویجی قرآنی با هماهنگی کمیسیون فعالیت‌های تبلیغی ترویجی قرآنی (از سال 1397)
11. طراحی و حمایت از برنامه‌های فرهنگ‌سازی و اولویت‌یابی آموزش عمومی قرآن در بین خانواده‌ها (از سال 1397)
12. تصویب و استقرار سازوکارهای لازم برای ارتقای جایگاه درس قرآن و اولویت آن در برنامه‌ درسی مدارس (از سال 1397)

راهبرد ملی 4: ارتقای تأمین و تخصیص منابع مالی نظام آموزش عمومی قرآن کشور

1. تأمین منابع مالی مستقل برای اجرای طرح ملی حفظ قرآن در بودجه سنواتی کشور (از سال 1398)
2. طراحی و پیاده­سازی سازوکارهای افزایش مشارکت مالی مردمی در توسعه آموزش عمومی قرآن به ویژه برای مناطق محروم (سال 1397)
3. استقرار نظام بودجه­ریزی عملیاتی فعالیت­های آموزش عمومی­قرآن دربخش­­های دولتی،‏‏ عمومی و مردمی‏‏ (سال 1397)
4. تهیه و انتشار گزارش تفصیلی و تفکیکی تخصیص منابع مالی آموزش عمومی قرآن بابت اجرای برنامه­ های بخش­های مختلف دولتی و مردمی از بودجه عمومی کشور به صورت سالانه (از سال 1397)

راهبرد ملی 5: توسعه فضا، تجهیزات و فناوری‌های آموزش عمومی قرآن

1. تسهیل و حمایت از راه­اندازی و توسعه تدریجی مهدها و مراکز پیش­ دبستانی قرآنی انس­ محور در نظام رسمی و غیررسمی تا حداقل 50 درصد تعداد آن در کشور (از سال 1397)
2. تسهیل و حمایت از راه­اندازی و افزایش مدارس تخصصی قرآنی با محوریت حفظ توام با درک مفاهیم و معارف قرآن به ویژه در دوره متوسطه تا حداقل 25 درصد مدارس کشور، بر اساس مصوبات شورای‌عالی آمورزش و پرورش (از سال 1397)
3. تسهیل و حمایت از راه­ اندازی و فعالیت مراکز و مؤسسات آموزش عمومی قرآن مردمی توسط افراد واجد شرایط به ویژه فرهنگیان با اولویت مناطق روستایی و عشایری (از سال 1398)
4. تسهیل امکان استفاده مؤسسات مردمی قرآنی از فضاها و امکانات در اختیار آموزش و پرورش و سایر دستگاه‌های اجرایی، برای توسعه آموزش عمومی قرآن با اولویت کارکنان دستگاه­ها و خانواده آنان (از سال 1398)
5. تسهیل و حمایت از ایجاد کسب و کارهای مبتنی بر فناوری‌های نوین در حوزه آموزش عمومی قرآن با اولویت نخبگان و جوانان (از سال 1398)
6. تسهیل و حمایت از شبکه­سازی بخش­ها‏، مراکز و مؤسسات فعال در آموزش عمومی قرآن کریم (از سال 1398)
7. حمایت از تولید و عرضه کالاها و خدمات فرهنگی، هنری و رسانه­ای مؤثر در ایجاد انگیزه و جذب اقشار مختلف به آموزش عمومی قرآن (از سال 1398)
8. حمایت از تشکیل هسته­ های آموزش قرآن به ویژه حفظ قرآن در منازل، مساجد، حسینیه‌ها، بقاع متبرکه و پایگاه­های بسیج (از سال 1397)
9. تسهیل و حمایت از راه­ اندازی و توسعه مؤسسات مردمی آموزش تخصصی حفظ توام با درک مفاهیم و معارف قرآن کریم در مناطق مختلف کشور (از سال 1397)
10. حمایت از تولید و عرضه برنامه­های جذاب آموزش عمومی قرآن در شبکه­های مختلف رسانه ملی و راه­اندازی شبکه­های تخصصی آموزشی به ویژه در زمینه حفظ قرآن (از سال 1397)
11. حمایت از تولید و عرضه برنامه­های آموزش عمومی قرآن در فضای مجازی برای مخاطبان داخل و ایرانیان خارج از کشور

راهبرد ملی 6: توسعه مطالعات و پژوهش‌ها و ارتقای سازوکارهای ارزشیابی نظام آموزش عمومی قرآن

1. تشكيل گروه‌های مطالعات و پژوهش‌هاي قرآن‌آموزي در پژوهشگاه‌ها و پژوهشكده‌هاي آموزش و پرورش (از سال 1398)
2. اجرای مطالعات لازم برای پیگیری تحقق اهداف آموزش عمومی قرآن در برنامه و محتوای دروس مختلف دانش­آموزان به ویژه عربی، دینی و فارسی (سال 1398)
3. حمایت از برگزاری نشست­ها‏، همایش‌های علمی، کرسی­های نقد و بررسی و نظریه­پردازی در حوزه آموزش عمومى قرآن کریم توسط مراکز علمی و پژوهشی مرتبط (از سال 1397)
4. حمایت از تولید و انتشار مقالات و نشریات علمی­ترویجی و علمی­پژوهشی در حوزه آموزش عمومی­قرآن (از سال 1397)
5. حمایت از اجرای پایان‌نامه‌ها و تحقیقات دانشگاهی و حوزوی در حوزه آموزش عمومی قرآن (از سال 1397)
6. تدوین و تصویب شاخص­های توسعه نظام آموزش عمومی قرآن و تعیین سازوکارهای لازم برای ارزیابی فعالیت بخش­های مختلف کشور (از سال 1398)
7. طراحی و اجرای پیمایش ملی تحقق اهداف آموزش عمومی قرآن کشور برای اقشار مختلف به صورت دوره­ای و پیمایش سالانه برونداد دوره ­های تحصیلی دانش ­آموزان (از سال 1398)

چارچوب نهادی و الزامات اجرایی

1. مسئولیت سیاست‌گذاری کلان و ارزیابی و نظارت راهبردی بر اجرای سند و تصویب اقدامات جدید پیشنهادی کمیسیون بر عهده شورای توسعه فرهنگ قرآنی است.
2. مسئولیت برنامه‎ريزي و هماهنگي، نظارت و ارزيابي عملیاتی و تدوین و تصویب سياست­هاي اجرايي، بر عهده کمیسیون توسعه آموزش عمومی قرآن کشور است.
3. به منظور برنامه­ریزی و پیگیری تحقق اقدامات سند‏، کارگروه­های متناظر با راهبردهای سند توسط کمیسیون تشکیل می­شود. کارگروه­های تخصصی کمیسیون مسئولیت نظارت و ارزیابی برنامه‌های اجرا شده توسط دستگاه‌های اجرایی را در چارچوب این سند برعهده دارند و دستگاه‌های مشارکت‌کننده موظفند در دوره‌های یک‌ساله، نتایج حاصل از اجرای برنامه‌ها را به کمیسیون گزارش کنند.
4. کلیه دستگاه­های دولتی، نهادهای عمومی و همچنین مؤسسات و نهادهای مردمی مورد حمایت‏، موظف به همکاری با دبیرخانه کمیسیون تخصصی در اجرای سند می­باشند.
5. دبیرخانه کمیسیون موظف است حداکثر ظرف مدت 6 ماه پس از ابلاغ سند، جزئیات اقدام­های ملی را در قالب شناسنامه اقدام شامل: تعیین دستگاه­های مسئول و همکار، افق زمانی، اهداف کمّی، شاخص­های عملکردی، الزامات و سایر توضیحات مورد نیاز اقدام، با همکاری دستگاه­های مربوط تدوین کند. شناسنامه ­های اقدام پس از تصویب در کمیسیون با امضای رئیس کمیسیون به دستگاه­های اجرایی ذی­ربط ابلاغ می­شود.
6. مسئولیت بررسی برنامه­های حوزه آموزش عمومی قرآن دستگاه­ها و نهادهای مختلف دولتی‏، عمومی و مردمی برای استفاده از اعتبارات اجرای منشور توسعه فرهنگ قرآنی و نظارت عام و مرحله­ای بر اجرای آن، بر عهده کمیسیون است.
7. کمیسیون موظف است گزارش سالانه وضعیت آموزش عمومی قرآن کشور را به شورای توسعه فرهنگ قرآنی ارائه نماید.

سند راهبردی توسعه آموزش عمومی قرآن کشور مشتمل بر 4 اصل، 4 هدف، 6 راهبرد و 52 اقدام ملی به پیشنهاد کمیسیون توسعه آموزش عمومی قرآن کشور در جلسه 38 مورخ 11 /9/ 1397 شورای توسعه فرهنگ قرآنی به تصویب رسید و از تاریخ ابلاغ لازم‌الاجرا است و پس از 3 سال قابل بازنگری و به‌روزرسانی می‌باشد.