- جلسه: 837
- |
- تاریخ تصویب: 5 اسفند 1399
- |
- تاریخ ابلاغ: 27 اسفند 1399
- |
- شماره مصوبه: 3191
- |
- شماره ابلاغ: 18776 / 99 / دش
مصوبه «سند جامع علم و فناوری در حوزه دفاعی و امنیتی جمهوری اسلامی ایران»
ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران
دفتر عقیدتی – سیاسی فرماندهی معظم کل قوا
ارتش جمهوری اسلامی ایران
سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح
نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران
دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی
دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی
وزارت اطلاعات
وزارت صنعت، معدن و تجارت
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی
معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری
دانشگاه آزاد اسلامی
«سند جامع علم و فناوری در حوزه دفاعی و امنیتی جمهوری اسلامی ایران» که بنا به پیشنهاد مشترک وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و ستاد علم و فناوری دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی، در جلسه 837 مورخ 1399/12/5 شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسیده است، به شرح ذیل برای اجرا ابلاغ می‌گردد:
مقدمه
نیروهای مسلح انقلابی و قدرت آفرین در چارچوب فکری انقلاب اسلامی و در مسیر تحقق اهداف و آرمان‌های آن، خط مقدم تحرک و نشانه اقتدار ملت است. علم و فناوری به عنوان یکی از پیشران‌های اصلی و موتورهای محرک پیشرفت کشور در گام دوم انقلاب اسلامی است که این امر در حوزه دفاع و امنیت کشور از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده و نیازمند طرحریزی دقیق و جامع است.
با استناد به سیاست‌های کلی علم و فناوری و سیاست‌های کلی نظام در موضوع خودکفایی دفاعی و امنیتی ابلاغی مقام معظم رهبری(حفظه‌الله) و باتوجه به راهبرد کلان 7 از نقشه جامع علمی کشور، شورای‌عالی انقلاب فرهنگی سند «جامع علم و فناوری در حوزه دفاعی و امنیتی جمهوری اسلامی ایران» که از این پس به اختصار «سند» نامیده می‌شود به شرح مواد آتی، طراحی و تدوین گردیده است.
در این راستا، «سند» به گونه‌ای تدوین شده است که مجموعه‌ای پویا و یکپارچه جهت دستیابی به اقتدار علمی و فناوری حوزه دفاع و امنیت مهیا شود و با همراهی ذی‌نفعان دخیل در پیشرفت علمی و تربیت انسان‌هایی آزاداندیش و برخوردار از قدرت منطق همراه با منطق قدرت، ارتباط گسترده با جامعه علمی و تقویت سرریز متقابل علم و فناوری بین بخش‌های نظامی و ملی را ساماندهی کند.
ماده 1- اصول و ارزش‌ها
با توجه به مبانی ارزشی نظام علم و فناوری مصرح در اسناد راهبردی شورای عالی انقلاب فرهنگی از جمله نقشه جامع علمی کشور، اصول و ارزش‌های بنیادین بخش علم و فناوری دفاعی و امنیتی کشور بدین شرح مقرر می‌گردد:
- حاکمیت جهان‌بینی دینی و مبانی، اصول و منابع معرفتی و شناختی برگرفته از آن در تمام ساحتها و شئون اقتداریابی علمی و هماهنگی نظاممند همۀ علوم با یکدیگر و با دین مبین اسلام؛
- قرآنمحوری در همۀ فرایندهای تولید، توزیع و کاربست علم و فناوری؛
- تداوم خط و روش ولایت الهیه بهعنوان جانمایة حرکت علمی نیروهای مسلح و اعمال آن در مسیر جهانترازی؛
- جامعیت و کاملیت اسلام بهعنوان یک اندیشۀ نظاممند برای پایهگذاری تفکر علمی از سطح نظریهپردازی، تولید علم و فناوری، معماری و طراحی مؤلفه‌ها، الگوها و نظامات علمی؛
- حیات انقلابی و تلاش جهادی در راه پیشرفت علمی انقلاب اسلامی؛
- همزیستی مسالمتآمیز با غیردشمنان در عین دشمنستيزي در مسیر تحقق اهداف علمی دفاعی انقلاب اسلامی؛
- حداکثر اتکاء، اعتماد و استفاده از ظرفیت‌های ملی دانشگاهی، پژوهشی، دانشبنیان و صنعتی از جمله بخش خصوصی با توجه به صیانت علمی، وفاداری، رازداری و کتمان اسرار علمی؛
- بهرهوریِ مدیریت علمی با کارآمدی، اثربخشی، هماهنگی و همافزایی بخش‌های مختلف سازمانی و بینسازمانی، ارزشآفرین و هدایتگر؛
- تحول‌گرایی، شکستن انگارهها، سنت‌ها و الگوهای رفتاری نادرست و ناکارآمد و عدم ایستایی و روزمرگی؛
- شجاعت علمی، نوآوری، ابتکار و درنوردیدن راههای جدید و میانبر و رویشهای نوبه‌نو با بهرهمندی از آخرین دستاوردهای علمی و تجارب موفق گذشته؛
- جامعیت و توازن علم، فناوری و محصول به شکل همافزا، منسجم و یکپارچه؛
- بهادادن و ارزشگذاری در گزینش، انتصابات و حمایت از انسان‌های اندیشمند، نخبۀ جوان و مبتکر.
ماده 2- چشم‌انداز
در افق ۱۴۱۴ جمهوری اسلامی ایران یکی از قدرت‌های برتر علمی و فناوری در حوزة دفاعی و امنیتی جهان با ویژگیهای زیر است:
- الهامبخش، تأثیرگذار و زمینهساز وحدت و همکاریهای علمی و ترویج فرهنگ مهدوی(عج) در مقیاس جهانی؛
- توانا در شکستن مرزهای دانش و تولید‌کنندة علوم و فناوریهای بومی نرم، نیمهسخت و سخت دفاعی و امنیتی مورد نیاز؛
- پشتیبان علمی پیشرفت همهجانبة کشور در گام دوم انقلاب اسلامی و برخوردار از نقش کلیدی در تحقق مرجعیت علمی جمهوری اسلامی ایران در جهان؛
- سازمان و نیروی انسانی فعال، ولایت‌مدار، مسئولیتپذیر، ایثارگر، شهادت‌طلب، مؤمن، رضایت‌مند، برخوردار از خودباوری، وجدان کاری و انضباط، دشمنشناس، با روحیۀ تعاون و مشارکت علمی، متعهد به نظام و عظمت ایران اسلامی؛
- برخوردار از بالاترین سطح اثربخشی در ارتقای نوآوری ملی؛
- مؤثر در تقویت دیپلماسی دفاعی و امنیتی و عمومی کشور.
ماده 3- اهداف کلان
- استحکام‌بخشی ساخت درونی قدرت بر پایة مؤلفة علم و فناوری دفاعی و امنیتی؛
- جهانترازی و کسب اقتدار علمی دفاعی و امنیتی و پیشتازی و پیشبرندگی علمی کشور؛
- دستیابی به علوم و فناوریهای برترساز دفاعی با حداکثر همکاریهای اثربخش با بخش ملی و بین‌المللی
- توانایی در تولید سامانهها، تجهیزات و محصولات بدیع و نوظهور دفاعی با شكستن مرزهای دانش؛
- همکاری در کسب مرجعیت علمی و فناوری کشور و افزایش سهم نخبگان و استعدادهای برتر در همکاریهای علمی؛
- افزایش سهم دانشگاهها، مراکز پژوهشی، شرکت‌های دانش بنیان و صنعتی بخش ملی با تاکید بر بخش خصوصی در پژوهش‌های توسعۀ فناوری در حوزۀ دفاع و امنیت و کمک به تحقق اهداف نقشة جامع علمی کشور؛
- برخورداری از اشراف هوشمند بر محیط متغیر، پرفراز و نشیب و پرشتاب جهان معاصر، پیچیدگیها، عدم قطعیتها و ابهامات و تهدیدات نوپدید؛
- گشایش عرصه‌های جدید از علوم تحولی و تغییر انگارهها و نهادینه شدن خلاقیت و نوآوری قابلیتساز و مزیتآفرین در حوزۀ دفاعی و امنیتی؛
- افزایش سهم صادرات محصولات دفاعی از صادرات کل کشور و افزایش همکاریهای علمی و فناوری با کشورهای همسوی گفتمان انقلاب اسلامی در عرصۀ بین‌الملل؛
- دستیابی به سرمایههای انسانی علمی تراز انقلاب اسلامی و ارتقاء توانمندیها و آمادگیهای کارکنان نیروهای مسلح در پیشبرد امور علمی.
ماده 4- سیاست‌ها
- همافزایی، پویایی و پایایی اجزای قدرت علمی دفاعی و امنیتی با عناصر و مؤلفه‌های قدرتساز ملی؛
- به کارگیری ظرفیت‌های علمی و فناورانۀ بخش ملی و خصوصی در راستای قابلیتسازی و ایجاد توانمندی در پاسخگویی به نیازهای دفاعی از جمله بهره‌گیری از اساتید، محققین، دانشجویان، ظرفیت علمی عظیم بسیج و سرباز محققین وظیفه؛
- سرریز فناوریهای توسعه‌یافتۀ بخش دفاع به بنگاههای اقتصادی و خدماتی کشور و بهره‌گیری حداکثری از ظرفیت‌های ملی در نظام نوآوری دفاعی پایدار؛
- افزایش توجه و تمركز بر نوآوری‌های اساسی، با رویکرد خلاقانۀ جدید و کشف راههای میانبر؛
- اهتمام به توسعۀ هم‌زمان و متوازن علوم پایه و علوم کاربردی در حوزههای نرم، نیمهسخت و سخت، و جهت‌دار نمودن رشته‌های مورد نیاز نیروهای مسلح در دانشگاهها با تاکید بر رویکردهای بین رشته‌ای؛
- بهرهبرداری از الگوهای علمی و نظریههای اندیشمندان و صاحبنظران، با تقیّد بر اصول، ارزش‌ها و آموزههای اسلامی و تشویق و ترغیب الگوسازی درون‌زای اسلامی - ایرانی پیشرفت در بخش دفاعی؛
- تقویت گفتمان جنبش نرم‌افزاری در حوزه دفاع و امنیت به‌منظور ایجاد ظرفیت تحولساز در حرکت‌های مبنایی و بنیادین در سطح علوم، منطبق با اصول و منطق اسلامی؛
- در دست داشتن نبض تفكر و نیازهای آیندۀ جامعه با اشراف راهبردی بر محیط دفاعی و امنیتی؛
- تقویت و توسعۀ نظاممند و هوشمند حکمرانی اسلامی، رهبری و مدیریت راهبردی، مدیریت دانش و پویایی سازمان؛
- توقف و یا تغییر جهت فعالیت‌های تحقیقاتی با مزیت اثربخشی پائین؛.
- توسعة کیفی و کمّی سرمایههای انسانی در حوزة علم و فناوری دفاعی و امنیتی و جهتدهی آموزش و پژوهش نیروهای مسلح به‌منظور توسعۀ دانش، مهارتها، قابلیت‌ها و فناوریهای برترساز؛
- ارتقای سرمایه اجتماعی ولایی با ایجاد فرهنگ و فضای گفتمانی در راستای جریانسازی، تعمیق و پایبندی به منویات فرماندهی معظم کل قوا امام خامنهای (مدظله‌العالی) در پیکرة آموزش، تحقیقات و توسعة صنایع نرم و سخت نیروهای مسلح.
ماده 5- راهبردها
- آمایش علمی سرزمینی و توسعۀ متعادل و متوازن قابلیت‌ها و ظرفیت‌های دانشبنیان کشور و بخش دفاع و ایجاد سازوکارهای لازم برای شناسایی و حداکثر بهره‌گیری از ظرفیت‌های خالی معطّل و جدید در سطح ملی؛
- ایجاد زیرساخت‌های لازم برای استفادۀ همه‌جانبه از قابلیت‌ها و ظرفیت‌های دفاعی و ملی و مشارکت فعال مراکز تحقیق و توسعۀ نیروهای مسلح در پژوهش‌های بنیادی، کاربردی و توسعه‍ای و توسعه حوزههای بین رشته‌ای؛
- ایجاد، یکپارچه‌سازی و بههنگامسازی نظامات کلان، ساختارها و نهادهای علم و فناوری نیروهای مسلح مبتنی بر صیرورت و در چارچوب معماری نیروهای مسلح آینده؛
- ایجاد ساختاری واحد، مقتدر و یکپارچه با اعتبار و ضمانت اجرایی و نفوذ لازم برای مدیریت و راهبری جریان تحقیق و توسعه و تمرکز بر اجرای طرح‌های کلان پژوهش و فناوری متناسب با نیازهای حال و آیندۀ کشور و طراحی و اجرای نظام احصاء و شکست مسائل در حوزه دفاعی و امنیتی؛
- ایجاد سازوکار انتقال الگوهای موفق و فناوریهای نرم مدیریت تحقیقات و فناوری از بخش دفاعی به بخش ملی و خصوصی به‌منظور گسترش شبکة توانمند علمی کشور؛
- ایجاد جریان گسترده و پویای ایدهزایی بدیع در راستای استقرار نظام نوآوری دفاعی و ترویج و ارتقای فرهنگ نوآوری جهشی و خلاقیت در کشور؛
- توسعه و تقویت همکاری‌ها و شبكه‌های علمی پژوهشی فناورانه دفاعی و امنیتی با بخش ملی شامل دانشگاهها، مراكز علمی، دانشمندان و پژوهشگران و بنگاههای توسعه‌دهنده فناوری و نوآوری خصوصی با تاکید بر ایجاد انعطاف و سهولت در همکاریهای متقابل؛
- ایجاد صنایع نوین و دانشبنیان دفاعی و امنیتی به‌منظور توسعة تجهیزات و محصولات بدیع و نوظهور دفاعی و پشتیبانی از شركتهای نوآور و تجاری‌ساز محصولات دو یا چندمنظوره در بخش ملی؛
- ایجاد نظام دیپلماسی علمی انقلابی در پاسداری از اقتدار جمهوری اسلامی ایران و گسترش همكاری‌های بین‌المللی در حوزه دفاعی و امنیتی در چارچوب سند جامع روابط علمی بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران؛
- ایجاد و پیادهسازی سازوکار بهرهبرداری حداکثری از ظرفیت‌های حوزههای علمیه در علوم انسانی و در موضوعات مرتبط با حوزۀ دفاعی و امنیتی؛
- طرحریزی مبانی تحولساز علوم و انگارههای نوین دفاع و متحولسازی و ارتقای كمّى و كیفى علوم انسانی بر اساس مکتب دفاعی و امنیتی اسلام؛
- ایجاد دانشگاه تراز انقلاب اسلامی (حکمتبنیان) در سازمان‌های نیروهای مسلح و طراحی سازوکارهای لازم برای بکارگیری و پرورش استعدادهای برتر و نخبگان در حوزۀ دفاعی و امنیتی و توانمندسازی ایشان؛
- یكپارچگی در آموزش‌های نیروهای مسلح به‌منظور شکلگیری پیکرۀ دانشی، مهارتی و بینشی همافزا و جامع، با تأكید بر ایجاد تحول در سطح اندیشه، عوامل معنوی، آموزههای کلیدی و مهارت‌محوری و تربیت و تعالی مدیران، مدرسان و پژوهشگران حوزة علمی در تراز انقلاب اسلامی؛
- طراحی و پیادهسازی رویکردهای مدیریت یکپارچه و تفکر راهبردی و نهادینه‌سازی مدیریت هوشمند دانش در حوزه دفاعی و امنیتی
- طراحی و پیاده سازی سازوکار استفاده از ظرفیت سرباز محققین کشور با امکان توانمندسازی و مهارت آموزی ایشان در تحقیقات و توسعه علوم و فناوریهای دفاعی و امنیتی با رویکرد آینده سازی نیروهای جوان و نخبه
ماده 6- حوزههای اولویت‌دار دفاعی و امنیتی
حوزههای اصلی و فرعی علوم و فناوریهای اولویت‌دار علم و فناوری دفاعی و امنیتی به شرح زیر است. تشریح جزئیات مورد نظر، پس از تصویب این سند در قالب تعاملات با دستگاه‌ها و مراکز دانشگاهی بخش ملی انجام خواهد شد.
| حوزۀ اصلی |
حوزۀ فرعی |
| اندیشه‌ای و معرفتی |
مبانی و فلسفه |
| علوم انسانی (اصول و چارچوب حاکم بر سایر حوزههای علم و فناوری) |
| فنی مهندسی |
ارتباطات و سامانهها |
| اطلاعات و سامانه‌های هوشمند |
| الکترونیک پیشرفته |
| انرژی |
| آشکارسازها و حسگرها |
| پردازش رایانه‌ای |
| تجهیزات خودکار و بیسرنشین |
| رزم افزار پیشرفته |
| مواد و ساخت پیشرفته |
| هدایت و ناوبری |
| سامانه‌های پیشران |
| لجستیک و وسایل نقلیه |
| نانو |
| سایبر |
هوش مصنوعی و هوشمندسازی |
| اطلاعات و داده |
| امنیت اطلاعات |
| زیرساخت |
| پزشکی قانونی دیجیتال |
| نظامی |
علوم و فنون نظامی |
| انتظامی |
علوم و فنون انتظامی |
| امنیت، اطلاعات و حفاظت |
امنیت نظامی |
| امنیت و صیانت سایبری |
| امنیت داخلی/ عمومی |
| امنیت اقتصادی با رویکرد انتظامی |
| امنیت اجتماعی |
| امنیت اطلاعاتی |
| امنیت مرزها |
| پدافند غیرعامل |
فیزیکی |
| سایبرالکترونیکی |
| نرم و شناختی |
| مدیریت سرمایۀ انسانی اسلامی |
سرمایۀ انسانی اسلامی |
| زیرساخت مدیریت سرمایۀ انسانی و فرهنگ سازمانی |
| انسانی، اجتماعی، هنر و رسانه |
بسیج |
| اقتصاد دفاع |
| مدیریت جهادی |
| سبک زندگی اسلامی |
| آینده‌پژوهی |
| سیاسی و روابط بین‌الملل (دیپلماسی) |
| روان‌شناسی نظامی و انتظامی |
| مدیریت دانش |
| تعلیم و تربیت اسلامی |
| معارف انقلاب اسلامی و جامعه‌شناسی دفاعی و امنیتی |
| زبان و واژه شناسی دفاعی |
| |
دفاع رسانه‌ای |
| رسانه‌های جدید |
| هنر و ادبیات دفاع مقدس |
زیستی و سلامت
|
شناسایی و رفع آلودگی تهدیدات زیستی |
| دارو و واکسن |
| فیزیولوژی و بیوفیزیک |
| مهندسی پزشکی |
| مراقبت‌های پزشکی و بازتوانی |
| مدیریت نظام سلامت نیروهای مسلح |
| غذا و کشاورزی |
| زیست محیطی |
| علوم پایه |
ریاضیات |
| شیمی |
| فیزیک |
| زمین‌شناسی |
| زیست‌شناسی |
| علوم تحولی |
حوزههای معناگرا و قرآنی |
| حوزههای بین‌رشته‌ای و حاصل هم‌گرایی |
| علوم نوپدید |
| تحول در مبانی علوم |
ماده 7- چارچوب اجرایی سازی
الف) سیاستگذاری کلان و نظارت و ارزیابی
سیاستگذاری و نظارت کلان «سند» در بخش ملی بر عهدۀ شورای عالی انقلاب فرهنگی است.
ب) سیاستگذاری اجرایی، هماهنگی و اجرایی‌سازی
به منظور سیاستگذاری اجرایی، هماهنگی و اجرایی سازی «سند» در بخش ملی و نظارت بر حسن اجرای آن، "شورای راهبردی علم، فناوری و نوآوری دفاعی و امنیتی" توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی با ترکیب زیر تشکیل می‌گردد:
- رئیس ستاد کل نیروهای مسلح (رئیس شورا)؛
- دبیر شورای‌عالی انقلاب فرهنگی؛
- دبیر شورای‌عالی امنیت ملی؛
- فرماندۀ کل ارتش جمهوری اسلامی ایران؛
- فرماندۀ کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی؛
- وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح؛
- فرماندۀ نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران؛
- رئیس سازمان بسیج مستضعفین؛
- وزیر اطلاعات؛
- وزیر صنعت، معدن و تجارت
- وزیر علوم، تحقیقات و فناوری؛
- وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی؛
- معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری؛
- رئیس دانشگاه آزاد اسلامی؛
- رئیس کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس؛
- رئیس دفتر عقیدتی سیاسی فرماندهی معظم کل قوا؛
- و 18) دو نفر از اعضای شورای‌عالی انقلاب فرهنگی به انتخاب شورای‌عالی انقلاب فرهنگی؛
- معاون طرح، برنامه و بودجۀ ستاد کل نیروهای مسلح؛
- معاون علوم، تحقیقات و فناوری ستاد کل نیروهای مسلح (دبیر شورا)؛
تبصره 1: به اقتضای موضوع جلسات، از رؤسای دستگاه‌ها و سایر افراد ذیصلاح با حق رای دعوت به عمل خواهد آمد.
تبصره 2: از زمان تصویب این «سند»، این شورا به عنوان یکی از شوراهای تخصصی شورای عالی انقلاب فرهنگی محسوب و عنوان آن، به ماده 18 آئین نامه داخلی شورای عالی، اضافه خواهد شد.
تبصره 3: شورا می‌تواند برای پیگیری امور تخصصی خود، نسبت به تشکیل کمیسیون‌های تخصصی اقدام نماید.
تبصره 4: آیین‌نامه داخلی شورا در اولین جلسه شورای مذکور به تصویب خواهد رسید.
ماده 8- وظایف شورا
- تصویب اسناد، نقشه‌های راه و برنامه‌های 5 ساله توسعۀ علم، فناوری و نوآوری دفاعی و امنیتی کشور در مسیر دستیابی به اهداف «سند»؛
- نظارت و ارزیابی پیادهسازی و تحقق اهداف «سند» و ارائۀ گزارش سالانه به شورای عالی انقلاب فرهنگی؛
- تصویب نظامات اجرایی، زیرساختی و نظارتی، سازوكارهای اجرا و اصلاح ساختارها و فرآيندهای دانش، آموزش، پژوهش، فناوری و نوآوری دفاعی و امنیتی کشور؛
- انسجام‌بخشی و ایجاد هماهنگی دستگاههای مرتبط کشور در اجرای «سند»؛
- ساماندهی و ایجاد قطب‌های علمی و جهتدهی منابع و ظرفیت‌های نیروهای مسلح و کشور در راستای دستیابی به علوم و فناوریهای قدرتساز دفاعی و امنیتی ؛
- بررسی وضع موجود علم و فناوری دفاعی و امنیتی کشور و رصد و پایش محیطی، رقبا و تحولات جهانی؛
- پیشنهاد روزآمدسازی «سند» به شورای عالی انقلاب فرهنگی؛
تبصره 5: تعیین نقش دستگاه‌ها، دانشگاهها، پژوهشگاه‌ها و شرکت‌های فناور، دانشبنیان و تولیدی بخش ملی و خصوصی در پیادهسازی اولویت‌ها و نگاشت نهادی و برنامه اجرایی لازم؛ در قالب اسناد و آیین نامه‌های مربوطه، ظرف مدت ۶ ماه از تاریخ تشکیل شورای راهبردی، توسط این شورا به تصویب خواهد رسید
ماده 9 -این «سند» مشتمل بر یک مقدمه و 9 ماده و 5 تبصره، در جلسه 837 شورای عالی انقلاب فرهنگی، مورخ 5 اسفند 1399 به تصویب رسید و از تاریخ ابلاغ لازم الاجرا است.
حسن روحانی
رئیس جمهور و رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی
