- جلسه: 679
- |
- تاریخ تصویب: 14 دی 1389
- |
- تاریخ ابلاغ: 24 اردیبهشت 1389
- |
- شماره مصوبه: 1735
- |
- شماره ابلاغ: 1779/90/دش
مصوبه «سند نقشه جامع علمي كشور»
دبيرخانه شوراي عالي انقلاب فرهنگي
معاونت علمي و فناوري رياست جمهوري
وزارت علوم، تحقيقات و فناوري
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي
وزارت آموزش و پرورش
مجلس شوراي اسلامي
مصوبه «سند نقشة جامع علمي كشور» كه در جلسات 662، 663، 664، 666، 667، 668، 670، 671، 672، 673، 674، 675، 676، 677، 678 و 679 مورخ 21/2/89، 4/3/89، 18/3/89، 15/4/89،29/4/89، 26/5/89، 6/7/89، 20/7/89، 27/7/89، 4/8/89، 11/8/89، 18/8/89، 2/9/89، 16/9/89، 30/9/89 و 14/10/89 شوراي عالي انقلاب فرهنگي به تصويب رسيده است، به‌پيوست براي اجراء ابلاغ مي‌شود:
مقدمه
دستيابي به آرمانهاي بلند نظام مقدس جمهوري اسلامي ايران مستلزم تلاش همهجانبه در تمام ابعاد فرهنگي، علمی، اجتماعي و اقتصادي است. از اين رو تدوين و اجراي برنامههاي پيشرفت در بازههاي زماني معين و اختصاص منابع لازم براي تحقق اهداف اين برنامهها از لوازم ضروري احراز جايگاهي در شأن ايران اسلامي است. از سوي ديگر مقولۀ علم و فناوري از مهمترين زيرساختهاي پیشرفت كشور و ابزار جدي رقابت در عرصههاي مختلف است. به اين ترتيب تحقق آرمانهاي متعالي انقلاب اسلامي ايران نظير احياي تمدن عظيم اسلامي، حضور سازنده، فعال و پيشرو در ميان ملتها و كسب آمادگي براي برقراري عدالت و معنويت در جهان در گرو پيشرفتي همهجانبه در علم است؛ علمي كه داراي سه شاخصۀ عدالت، معنويت و عقلانيت است. در پرتو چنين علمي است كه جامعة بشري آمادگي تحقق حكومت جهاني انسان كامل را يافته و در ساية چنين حكومتي ظرفيت و استعدادهاي بشر به شكوفايي و كمال خواهد رسيد.
تحقق این هدف نیازمند ترسیم نقشة راهي است که در آن نحوة طی مسیر، منابع و امکانات لازم، تقسیم کار در سطح ملی و الزامات طی اين مسیر به طور شفاف و دقیق مشخص شده باشد. ازاين‌رو لازم است چشم‌انداز و راهبردهای علم و فناوری در سطوح کلان و عملیاتیتر نظیر برنامه‌های پنج‌سالة توسعة کشور، تدوین شود. در ترسیم اين نقشه كوشش شده، تا با الهام‌گیری از اسناد بالادستي و بهره‌گیری از ارزشهای بنیادین آنها و توجه به اهداف راهبردی نظام جمهوری اسلامی ایران، چشم‌انداز علم و فناوری در افق 1404 هجری شمسی تبیین شود. در این چشم‌انداز، «جمهوری اسلامی ایران با اتكال به قدرت لايزال الهي و با احياي فرهنگ و برپايي تمدن نوين اسلامي- ايراني براي پيشرفت ملي، گسترش عدالت و الهامبخشي در جهان، کشوری برخوردار از انسانهاي صالح، فرهيخته، سالم و تربيت‌يافته در مكتب اسلام و انقلاب و با دانشمنداني در تراز برترينهاي جهان؛ توانا در توليد و توسعۀ علم و فناوري و نوآوري و به كارگيري دستاوردهاي آن و پيشتاز در مرزهاي دانش و فناوري با مرجعيت علمي در جهان» خواهد بود.
رهبر معظم انقلاب اسلامي با دركي هوشمندانه از ظرفيت كشور در ايفاي اين نقش خطير و نيز با اشراف بر امكانات و استعدادهاي عظيم موجود در كشور، خواستار هدفگذاري دقيق در زمينۀ علم و فناوري و برنامهريزيهاي عملياتي، زمانبندي شده و يكپارچه در سطوح مختلف اين عرصه شدهاند. ايشان بارها بر لزوم بهرهبرداري بهينه از مجموعۀ منابع كشور براي حركتي منظم و پيوسته از وضعيت موجود به جايگاه علمي آرماني، در قالب نقشۀ جامع علمي كشور تأكيد داشته‌اند. اين تأكيدات در كنار رهنمودهاي سالهاي گذشتۀ معظمله با مضامين جنبش نرمافزاري و نهضت توليد علم و نيز انتظار جدي ايشان براي اهتمام و جديت در مسير پيشرفت علمي كشور موجب گرديد كه تدوين نقشۀ جامع علمي كشور به طور ويژه در دستور كار شوراي عالي انقلاب فرهنگي قرار گيرد.
نقشۀ جامع علمي كشور بنا به تعريف، مجموعه‌اي است جامع و هماهنگ و پويا و آينده‌نگر، شامل مباني، اهداف، سياستها و راهبردها، ساختارها و الزامات تحول راهبردي علم و فناوري مبتني بر ارزشهاي اسلامي براي دستيابي به اهداف چشم‌انداز بيست‌ساله كشور در اين سند تلاش شده بر مبانی ارزشی و بومی کشور، تجربیات گذشته و نظریه‌ها و نمونه‌های علمی و تجارب عملي تكيه شود. در اين خصوص توجه به نكات زير ضروري است:
- نقشة جامع علمی کشور در چارچوب رهنمودهاي رهبر کبير انقلاب اسلامي(ره) و مقام معظم رهبري و قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران است و با پيشبيني سازوكارهاي لازم بروز رساني، توانایی تبیین ساحت علمی الگوي اسلامي- ايراني پيشرفت را دارا ميباشد.
- اين نقشه حاصل برنامه‌ريزي و فعاليت و تلاش كارگروه‌هاي متعدد کارشناسي در وزارت علوم، تحقيقات و فناوري؛ معاونت علمي و فناوري رياست جمهوري و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي؛ انجام پژوهشهاي گوناگون؛ بهره گرفتن از پژوهشهاي موجود و مشارکت جمع زيادي از صاحبنظران و انديشمندان عرصة علم و فناوري کشور اعم از دست‌اندرکاران سياستگذاري و مديريت کلان نظام علمي کشور، مديران، استادان و پژوهشگران دانشگاهها و پژوهشگاهها، قطب‌ها و انجمنهاي علمي، کارشناسان آموزش و پرورش، صاحبنظران حوزة علميه قم و مديران و مسئولان علم و فناوري از دستگاهها و بخشهاي اجرايي کشور است که از همة آنان قدرداني و تشکر مي‌شود.
- مجموعة پژوهشها و آرای صاحبنظران که پشتوانة علمي و پژوهشي اين نقشه محسوب مي‌شوند در قالب مجلدات متعدد تحت عنوان اسناد پشتيبان نقشه جامع علمي كشور تنظيم و براي بهرهبرداري به تدريج توسط دبيرخانه شوراي عالي انقلاب فرهنگي در دسترس عموم قرار مي‌گيرد.
با ابلاغ نقشة جامع علمی كشور لازم است کلیه دستگاه‌هاي اجرایی و نهادها نهایت تلاش خود برای اجرای کامل برنامهها و انجام اقدامات لازم را به‌کار گیرند. اميد است كه با اجرای این نقشه زمينه و بستر لازم براي تحقق كامل اهداف نظام مقدس جمهوري اسلامي ايران و انتظارات به‌حق مقام معظم رهبري از جامعة علمي فراهم شود، ان‌شاءالله.
فصل اول: ارزشهای بنیادین و الگوي نظري نقشة جامع علمی کشور
1-1. مباني و ارزشهای بنیادین نقشة جامع علمی کشور
مبانی ارزشی نظام علم و فناوری کشور بر پایۀ مبانی نظری که در مجموعۀ اسناد پشتیبان نقشۀ جامع علمی کشور ارائه شده، استوار است و به مثابۀ روح حاکم بر حرکت علمی کشور، مشخص کنندۀ جهت‌گیریهای نظام و اولویتها و باید و نبایدها در عرصه‌های آموزش، پرورش، پژوهش و فناوری براي حركت در مسير بسط انديشه الهي و گسترش انديشه حاكميت جهاني و نيل به جامعة جهاني سرشار از عدالت و توحيد تحت مديريت انسان كامل است. مهمترین این ارزشها عبارتند از:
- حاکمیت جهان‌بینی توحیدی اسلام در کلیۀ ابعاد علم و فناوری؛
- علم هدایتگر و هدفمندی آخرت‌گرایانۀ علم و فناوری؛
- عدالت‌محوری، پرورش استعدادها و دستیابی همگان به خصوص مستضعفان در حوزة علم و فناوری، و تقویت خلاقیت، نوآوری و خطر‌پذیری در علم؛
- کرامت انسان با تکیه بر فطرت حقیقت‌جو، عقلگرا، علم‌طلب و آزادگی وی؛
- آزاداندیشی و تبادل آراء و تضارب افکار (جدال احسن)؛
- توجه به اصل عقلانیت، تکریم علم و عالم، ارزشمندی ذاتی علم و ضرورت احترام حقوقی و اخلاقی به آفرینش‌های فکری- علمی؛ ودستاوردهای علمی بشری و بهره‌گیری از آنها در چارچوب نظام ارزشی اسلام؛
- علم و فناوری کمال آفرین، توانمندساز، ثروت‌آفرین و هماهنگ با محیط زیست و سلامت معنوی و جسمی و روانی و اجتماعی آحاد جامعه؛
- ایجاد تحول بنیادین علمی بخصوص در بازبینی و طراحی علوم انسانی در چارچوب جهان‌بینی اسلامی؛
- تعامل فعال و الهام‌بخش با محیط جهانی و فرآیندهای توسعۀ علم و فناوری در جهان؛
10. اخلاق‌محوری، تقدم مصالح عمومی بر منافع فردی و گروهی، تقویت روحیۀ تعاون و مشارکت و مسئولیت‌پذیری آحاد جامعۀ علمی و نهادهای مرتبط با آن.
1-2. ویژگی‌های اصلی الگوي نظام علم و فناوري و نوآوری
الگوي مناسب نظام علم و فناوري و نوآوری ويژة جامعه ايراني كه به دنبال احياي فرهنگ و ایجاد تمدن نوین اسلامي ـ ايراني است بايد ويژگي‌هاي اصلی زير را داشته باشد:
1. تركيب عرضه‌محوري و تقاضامحوري: با توجه به اهداف و آرمانها و اولويتهاي بلندمدت نظام و کافی نبودن تقاضا‌هاي بخشهاي اقتصادي و صنعتي از موارد مذکور، برخي حوزههای اولويت‌دار بايد مورد حمايت ويژه قرار گيرند. اين وجه از نظام علم و فناوري معطوف به تولید و عرضة دانش بر مبنای اهداف و آرمانهای جامعه است. از سوی دیگر افزايش تقاضاي نظامهاي فرهنگی، سیاسی، صنعتي و اقتصادي ملي و فراملي و در نتیجه تجاري‌كردن دانش و فناوري، اهميت ويژه‌اي در پیشرفت همه جانبه و پایدار کشور دارد. بنابراين، الگوي مناسب براي نظام علم و فناوري جامعة ايراني در این زمینه تركيبي از الگوهای عرضه‌محوری و تقاضا‌محوری است.
2. اجتماع دو رویکرد برون‌مداري و درون‌مداري: نظام علم و فناوري جامعة ايراني از نظر توجه به نيازها و قابليتها و ظرفيتهاي بومي و مزيتهاي نسبي کشور، درون‌مدار است. از سوی دیگر با توجه به فرصتهاي پيشرو در جهان و کشورهای اسلامی، در عرصة علم و فناوري با جهان اسلام و سایر کشورها مشاركت فعال دارد و بنابراين در این زمینه برون‌مدار است.
3. تلفیق آموزش با تربیت و پژوهش و مهارت: از آنجا که علم و عمل توأمان، عامل پیشرفت همهجانبه و پایدار کشور است، بايد الگوي تفكيكي حاكم بر نظام فعلی علم و فناوري به سرعت در جهت الگويي تلفيقي تحول يابد. بدين منظور این تلفیق بايد از آموزش ابتدايي آغاز و در تمام دوره‌هاي آموزشي ادامه یابد و در نتيجه الگوي آموزشي حافظه‌مدار فعلی جاي خود را به الگوي مبتني بر يادگيري دانش به همراه تربیت انسانها و پرورش مهارتها و پژوهش بدهد. در نظام آموزش عالي نيز رویکرد پژوهش‌محوری تقويت خواهد شد.
فصل دوم:
وضع مطلوب علم و فناوری
وضع مطلوب علم و فناوري بر مبناي وضع موجود علم و فناوري و تحليل نقاط قوت و ضعف و فرصتها و تهديدها كه در مجموعه اسناد پشتیبان نقشة جامع علمی آمده تدوين گرديده است.
2-1. چشم‌انداز علم و فناوري جمهوري اسلامي ايران در افق 1404هجري شمسي
جمهوري اسلامي ايران در افق 1404 هجري شمسي در علم و فناوري، با اتکال به قدرت لايزال الهي و با احياي فرهنگ و برپايي تمدن نوين اسلامي- ايراني براي پيشرفت ملي، گسترش عدالت و الهام بخشي در جهان، کشوري خواهد بود:
- · برخوردار از انسانهای صالح، فرهیخته، سالم و تربیت شده در مکتب اسلام و انقلاب و با دانشمنداني در طراز برترینهاي جهان؛
- · توانا در تولید و توسعة علم و فناوري و نوآوري و بهکارگیری دستاوردهای آن؛
- · پيشتاز در مرزهاي دانش و فناوري با مرجعیت علمی در جهان.
2-2. اهداف کلان نظام علم و فناوري کشور
1. دستیابی به جایگاه اول علم و فناوري در جهان اسلام و احراز جایگاه برجستة علمي و الهامبخشي در جهان؛
2. استقرار جامعة دانش‌بنیان، عدالت‌محور و برخوردار از انسانهای شایسته و فرهیخته و نخبه برای احراز مرجعیت علمی در جهان؛
3. تعمیق و گسترش آموزشهای عمومی و تخصصی همراه با تقویت اخلاق و آزاداندیشی و روحیة خلاقیت در آحاد جامعه، به‌ویژه نسل جوان؛
4. دستیابی به توسعة علوم و فناوریهای نوین و نافع، متناسب با اولویتها و نیازها و مزیتهای نسبی کشور؛ و انتشار و بهکارگیری آنها در نهادهای مختلف آموزشی و صنعتی و خدماتی؛
5. افزایش سهم تولید محصولات و خدمات مبتنی بر دانش و فناوری داخلي به بیش از 50 درصد تولید ناخالص داخلی کشور؛
6. ارتقاي جایگاه زبان فارسی در بين زبانهای بین‌المللی علمي؛
7. کمک به ارتقای علم و فناوری در جهان اسلام و احیای موقعیت محوری و تاریخی ایران در فرهنگ و تمدن اسلامی؛
8 . گسترش همکاری در حوزه‌هاي علوم و فناوری با مراکز علمي معتبر بين المللي.
2-3. اهداف بخشي نظام علم، فناوري و نوآوری کشور
1. دستیابی آحاد جامعه به سطح مناسب دانش عمومي و از بين رفتن بي‌سوادي؛
2. پوشش کامل دورة آموزش عمومی؛
3. ايجاد نظام آموزشی مناسب براي هدايت دانش‌آموزان درجهت:
3-1. کسب فضايل، شناخت مسئوليتها و وظايف در برابر خدا، خود، جامعه و خلقت؛
3-2. تقویت قدرت تفکر و خردورزی؛
3-3. کسب آمادگي براي ورود به زندگي مستقل و تشکيل خانواده؛
3-4. حضور مسئولانه و مؤثر در نظام اجتماعي؛
3-5. پرورش استعدادهای شغلي و پديد آوردن آيندة شغلي براي برآوردن نيازهاي جامعه؛
3-6. پرورش استعدادهاي علمي براي ورود به دورة تخصصي؛
4. دستیابی به سطح دانش و مهارت نيروي کار کشور متناسب با معيار جهاني و در جهت پاسخگويي به نيازهاي جامعه و بازار کار داخلي و بين‌المللي؛
5. کسب رتبة نخست در رتبه‌بندي دانشگاههاي جهان اسلام و احراز جايگاه شاخص در بين دانشگاههاي دنيا؛
6. دستیابی به نسبت مطلوب تعداد دانشجويان تحصيلات تکميلي به کل دانشجويان متناسب با سطح‌بندي دانشگاهها و نيازهاي کشور؛
7. ارتقاء سطح مطلوب توليد علم در علوم انساني براساس مبانی اسلامي و نيازهاي بومي؛
8. تثبیت جايگاه کشور در:
- علوم و فناوري‌های حوزة نفت و گاز به منظور دستيابي به نقش محوري در منطقه؛
- فناوری اطلاعات به منظور كسب جايگاه اول در حوزة علم و فناوري در جهان اسلام؛
- فناوری زیستی به‌منظور كسب 3 درصد از بازار جهاني مربوطه؛
- فناوریهای نانو و میکرو به‌منظور كسب 2 درصد از بازار جهاني مربوطه؛
9. كسب دانش طراحي و ساخت نيروگاههاي هسته‌اي، دستیابی به دانش انرژی گداخت و دستيابي به فناوري اعزام انسان به فضا و كسب دانش طراحي و ساخت و پرتاب ماهواره به مدار زمين آهنگ (GEO)، با مشارکت جهان اسلام و همکاريهاي بين‌المللي.
2-4. کمیتهای مطلوب اهم[1] شاخص های کلان علم و فناوری کشور[2]
|
1
|
سرماية انساني[3]
|
شاخص
|
مطلوب در سال 1404
|
|
درصد پوشش تحصيلي كشور
|
ميزان واقعي دورة آموزش عمومي(ابتدايي و راهنمايي)
|
نزديک به 100 درصد
|
|
ميزان واقعي دورة متوسطه
|
95 درصد
|
|
مقدار ناخالص ثبت نام در آموزش عالي (از جمعيت 18 تا 24 سال کشور)
|
60 درصد
|
|
سهم دانشجويان تحصيلات تکميلي از كل دانشجويان
|
30 درصد
|
|
سهم دانشجويانِ دكتري از كل دانشجويان
|
5/3 در صد
|
|
تعداد فارغ التّحصيلان دانشگاهي (ساليانه)
|
1.200.000نفر
|
|
تعداد پژوهشگر تمام‌وقت
|
ـ
|
|
درصد پژوهشگران تمام وقت
|
دولت
|
10 درصد
|
|
مؤسسات آموزش عالي و پژوهشي و حوزه‌هاي علميه
|
50 درصد
|
|
بنگاههاي اقتصادي- تجاري- صنعتي و نهادهاي عمومي و غير انتفاعي
|
40 درصد
|
|
تعداد اعضاي هيئت علمي تمام وقت در يك ميليون نفر جمعيت
|
2.000 نفر
|
|
نسبت متخصصان ايراني مقيم خارج به کل متخصصان کشور
|
-
|
|
2
|
اخلاق
و
ايمان
|
ميزان نفوذ فرهنگ و ارزشهاي اسلامي در محيطهاي علمي
|
ـ
|
|
ميزان پايبندي به اعتقادات و باورهاي اسلامي
|
-
|
|
ميزان التزام افراد به احکام اسلامي در محيطهاي علمي
|
-
|
|
ميزان رعايت اخلاق حرفه‌اي
|
ـ
|
|
ميزان اعتماد به توان خودي در توسعة كشور
|
ـ
|
|
ميزان پايبندي به قانون
|
ـ
|
|
ميزان پايبندي به انقلاب اسلامي و نظام جمهوري اسلامي و قانون اساسي
|
|
|
3
|
انتشارات علمي
|
تعداد مقالات در هر ميليون نفر از جمعيت (PPP)
|
800
|
|
ميزان استنادات در واحد انتشارات (CPP)
|
15
|
|
نسبتِ فارغ التّحصيلان دانشگاهي و حوزوي به مقالات نمايه‌سازي شده در نمايه‌هاي بين‌المللي
|
10
|
|
نسبتِ مقالات نمايه‌سازي شده در سطح بين‌المللي به تعداد اعضاي هيئت علمي
|
40/0
|
|
تعداد مقالات منتشرشده در مجموعه مقالات كامل همايشهاي معتبر علمي داخلي و خارجي به تفكيك
|
-
|
|
تعداد مقالات منتشر شده به زبان فارسي در مجلات نمايه‌شده در پايگاههاي بين المللي معتبر
|
-
|
|
تعداد كتب علمي تخصصي تأليف‌شده و انتشاريافته توسط دانشگاهها، مراكز تحقيقاتي و ناشران معتبر علمي
|
-
|
|
شمار نشريات با نماية بين‌المللي معتبر
|
160 نشريه با فاکتور تأثير بالاتر از 3
|
|
4
|
فناوري
و
نوآوري
|
تعداد اختراعات و اكتشافات به‌ثبت‌رسيده به تفكيك ملي و بين المللي
|
معتبر ملي[4]
|
50.000
|
|
معتبر بين المللي
|
10.000
|
|
نسبتِ فارغ‌التّحصيلان دانشگاهي به اختراعات ثبت شده در پايگاههاي معتبر بين المللي
|
1500
|
|
نسبتِ اختراعات ثبت شده در پايگاههاي معتبر بين المللي به تعداد اعضاي هيئت علمي
|
15/0
|
|
شاخص نوآوري
|
-
|
|
شاخص دستيابي فناوري
|
-
|
|
تعداد فناوريهاي پيشرفتة کشور با رتبة جهاني بالا(20و بالاتر)
|
-
|
|
تعداد شرکتهاي دانش‌بنيان
|
-
|
|
5
|
کار گروهي
|
تعداد مقالات علمي معتبر با بيش از يك نويسنده
|
-
|
|
تعداد ثبت اختراعات با بيش از يك نام
|
-
|
|
تعداد طرحهاي تحقيقاتي با بيش از يك مجري
|
-
|
|
6
|
سرمايه‌گذاري
و تامين مالي
|
سهم هزينه‌هاي آموزش و تحقيقات از توليد ناخالص داخلي
|
آموزش
|
7 درصد
|
|
تحقيقات
|
4 درصد
|
|
سهم بخش غيردولتي در تأمين هزينه‌هاي تحقيقات
|
50 درصد
|
|
نسبت هزينه‌کرد اعتبارات تحقيقاتي در اولويتهاي علم و فناوري به کل اعتبارات تحقيقاتي کشور
|
-
|
|
حجم قراردادهاي مشاوره و پژوهشي صنعت با مراکز تحقيقاتي و دانشگاهي
|
-
|
|
سهم هزينه‌کرد تحقيق و توسعة از کل هزينه‌هاي بخش صنعت
|
-
|
|
سهم هزينه‌کرد تحقيق و توسعة صنعت در مؤسسات آموزش عالي و پژوهشي از کل هزينه‌هاي بخش صنعت
|
-
|
|
7
|
مشارکت بين‌المللي
|
تعداد مقالات مشترك با كشورهاي ديگر به ويژه كشورهاي اسلامي
|
-
|
|
تعداد پژوهشهاي بين‌المللي مشارکتي
|
-
|
|
تعداد حوزه‌هاي علمي جديدالتأسيس کشور براي نخستين بار در دنيا
|
-
|
|
تعداد دانشمندان برجسته و مؤثر در مديريت مجامع بين‌المللي
|
-
|
|
تعداد سخنرانان مدعو و اعضاي کميته‌هاي علمي و راهبري همايشهاي معتبر بين‌المللي
|
-
|
|
تعداد مقالات بسيار پر استناد
|
2250
|
|
تعداد دانشگاهها و مراکز پژوهشي که در رتبه‌بندي جهاني جزء 10 درصد بهترين مراکز هستند
|
حداقل 5 دانشگاه
|
|
ميزان جذب دانشجويان و متخصصان ديگر کشورها
|
-
|
|
8
|
آمايش آموزشي
|
توزيع رشته‌ها و تناسب آن با نيازهاي مناطق مختلف کشور
|
-
|
|
امكان ورود استعدادهاي مناطق مختلف به دانشگاهها
|
-
|
|
امکان دسترسي به تحصيلات تکميلي براي استعدادهاي مناطق مختلف
|
-
|
|
9
|
اثربخشي
|
درصد رشد ساليانة سرانة توليد ناخالص داخلي ناشي از علم و فناوري
|
4درصد
|
|
درصد کاهش ميزان بيکاري به دليل توسعة علم وفناوري
|
-
|
|
ميزان رشد شاخص توسعة انساني
|
-
|
|
سهم توليد محصولات و خدمات مبتني بر دانش و فناوري داخلي از توليد ناخالص داخلي كشور
|
بيش از 50 درصد
|
|
سهم صادراتِ مبتني بر فناوريهاي بالا از کلّ صادرات غيرنفتي کشور به درصد
|
ـ
|
|
صدور خدمات فني و مهندسي
|
-
|
|
سهم ارزش افزودة توليدي صنايع با فناوري بالا و متوسط از كل ارزش افزودة توليدي کشور
|
50 درصد
|
|
ميزان مشارکت دانشمندان و محققان کشور در تصميم‌گيري امور مربوط به علم و فناوري
|
|
| |
فصل سوم:
اولويت های علم و فناوری كشور
3-1. اهداف اولويت‌بندي و رويکرد پشتيباني از اولويتها
استخراج اولويتهاي علم و فناوري كشور در سند حاضر حاصل تركيب رويكردهاي مزيت‌محور، نيازمحور، مرزشكن و آينده‌نگر است. بر اين اساس و به‌منظور تحقق اولويتها، نوع پشتيباني از آنها بسته به وضع موجود علوم و فناوريهاي مرتبط و نوع توسعة كمي و تحول و ارتقاي كيفي مورد نظر در طيف وسيعي از پشتيباني‌هاي فكري، مالي، قانوني، منابع انساني و مديريتي متغير خواهد بود. برخي رويكردهاي پشتيباني از اولويتهاي علم و فناوري عبارتند از:
- هدايت سرمايه‌گذاري‌ها از طريق برنامههاي پنج‌ساله و بودجه‌هاي ساليانه و رديفها و تسهيلات مالي متمرکز؛
- هدايت نظام آموزش براي تأمين و جذب نيروهاي نخبه و متخصص مورد نياز در حوزه‌هاي اولويت‌دار؛
- اصلاح و ایجاد ساختارها و فرايندها، تنظيم و تدوين و تصويب سياستها و ضوابط تشويقي خاص براي رشد سريع (ميانبُر) در حوزه‌هاي اولويت‌دار؛
3-2. اولويتهاي علم و فناوري کشور
از آنجا كه حصول اطمينان از رشد و شکوفايي در برخي از اولويتها نيازمند توجه و هدايت و پشتيباني در سطوح کلان مديريتي کشور است و در برخي ديگر رشد و توسعه با پشتیبانی مديريت‌هاي مياني و تخصيص غيرمتمرکز منابع حاصل خواهد شد، اولويتها به‌ترتيب در سه سطح الف و ب و ج تنظيم شدهاند. اين دسته‌بندي ناظر بر نحوه و ميزان تخصيص منابع، اعم از مالي و انساني و توجه مديران و مسئولان است.
اولويتهاي الف
در فناوری[5]: فناوری هوافضا- فناوری اطلاعات و ارتباطات - فناوری هسته‌ای[6] – فناوریهای نانو و ميكرو – فناوریهای نفت و گاز - فناوری زیستی – فناوریهای زیست محیطی[7]– فناوریهای نرم و فرهنگی؛
در علوم پايه و كاربردي: مادة چگال- سلول‌هاي بنيادي و پزشكي مولكولي- گياهان دارويي- بازيافت و تبديل انرژي- انرژي‌هاي نو و تجديدپذير- رمزنگاري و كدگذاري- علوم شناختي و رفتاري؛
در علوم انساني و معارف اسلامي: مطالعات قرآن و حديث - کلام اسلامی- فقه تخصصي - اقتصاد، جامعه‌شناسی، علوم‌سیاسی، حقوق، روان‌شناسی، علوم تربيتي و مدیریت مبتنی بر مبانی اسلامی- فلسفه‌هاي مضاف متكي بر حكمت اسلامي - فلسفه ولایت و امامت - اخلاق کاربردی و حرفه‌ای اسلامی - سیاستگذاری و مدیریت علم، فناوری و فرهنگ – زبان فارسی در مقام زبان علم؛
در سلامت: سیاستگذاری و اقتصاد سلامت - دانش پیشگیری و ارتقای سلامت با تأکید بر بیماری‌های دارای بار بالا و معضلات بومی - الگوهای شیوة زندگی سالم منطبق با آموزه‌های اسلامی - استفاده از الگوهای تغذیه بومی؛
درهنر: حكمت و فلسفه هنر - هنرهاي اسلامي ايراني - هنرهاي مرتبط با انقلاب اسلامي و دفاع مقدس - اقتصاد هنر - فیلم و سینما - رسانه‌های مجازی با تأکید بر پويانمايي و بازیهای رايانه‌اي - معماري و شهرسازی اسلامي- ايراني - موسیقی سنتی و بومی ایران – ادبیات و شعر و داستان نویسی - طراحي هنری ايراني اسلامي و لباس و فرش ايراني.
اولويتهاي ب
در فناوری: لیزر - فوتونیک - زیست حسگرها - حسگرهای شیمیایی - مکاترونیک - خودكارسازي و روباتیک - نیم‌رساناها - کشتی‌سازی - مواد نوترکیب – بسپارها(پليمرها)- حفظ و احیای ذخایر ژني- اکتشاف و استخراج مواد معدنی - پیش‌بینی و مقابله با زلزله و سیل - پدافند غیرعامل؛
در علوم پايه و كاربردي: ژئوفيزيك- ايمني زيستي- بيو انفورماتيك- اپتيك- فيزيك انرژي‌هاي بالا و ذرات بنيادي- محاسبات و پردازش اطلاعات كوانتومي- نجوم و كيهان‌شناسي- فيزيك اتمي و شتابگرها- علوم ژني- محاسبات نرم و سيستم‌هاي فازي- توپولوژي؛
در علوم انساني و معارف اسلامی: اخلاق اسلامی و مطالعات بین‌رشته‌ای آن - الهیات - عرفان اسلامی - فلسفه - غرب شناسی انتقادی - کارآفرینی و مهارت‌افزائی - تاریخ اسلام و ایران و انقلاب اسلامی- مطالعات زنان و خانواده مبتنی بر مبانی اسلامی - تاریخ علم (با رویکرد تاریخ اسلام و ایران) - جغرافياي سياسي؛
در سلامت: داروهای جدید و نوترکیب - مديريت اطلاعات و دانش سلامت - طب سنتی - تجهیزات پزشکی - سلولی و مولکولی - ژن درمانی - فرآورده‌های زيستي - فناوری تغذیه؛
در هنر: مطالعات انتقادي هنر مدرن - مطالعات تطبيقي حوزه‌هاي هنر- هنرهای سنتی و صنایع دستی - خوشنویسی - هنرهای نمایشی - مباحث میان رشته‌ای هنر و شاخه‌های علوم با تاکید بر نگاه اسلامی.
اولويتهاي ج
در فناوری: اپتوالکترونیک - کاتالیستها - مهندسی پزشکی - آلیاژهای فلزی - مواد مغناطیسی – سازه‌های دریایی - حمل و نقل ریلی - ایمنی حمل و نقل - ترافیک و شهرسازی - مصالح ساختمانی سبک و مقاوم – احیاي مراتع و جنگلها و بهرهبرداري از آنها - فناوریهای بومی؛
در علوم پايه و كاربردي: جبر و رياضيات غيرخطي- رياضيات گسسته و تركيباتي- آناليز تابعي و همساز- سيستم‌هاي ديناميكي و احتمال- كنترل و بهينه‌سازي- زيست رياضي- پلاسما- بيوفيزيك- فيزيك سيستم‌هاي پيچيده- بيوشيمي- شيمي سبز- مواد سيليكوني- تكتونيك و زمين‌شناسي مهندسي- فرآوري و استحصال و تلخيص مواد آلي و معدني- مخاطرات زيست محيطي- تغييرات اقليمي- اقيانوس‌شناسي و علوم دريايي- تنش‌هاي زيستي و غيرزيستي- توليد ارقام و گونه‌هاي مناسب با بهرهبرداري از تنوع زيستي- بهينه‌سازي الگوي كشت منطقه‌اي- جامعه‌شناسي زيستي؛
در سلامت: علوم میانرشتهای بين علوم پايه با علوم باليني - مقابله با انواع اعتیاد - ایمنی غذایی - امنیت غذایی؛
فصل چهارم: راهبردها و اقدامات ملی براي توسعة علم و فناوری در کشور
4-1. راهبردهای کلان توسعة علم و فناوری در کشور
راهبرد كلان 1: اصلاح ساختارها و نهادهاي علم و فناوري و انسجام بخشيدن به آنها و هماهنگ‌سازي نظام تعليم و تربيت، در مراحل سياستگذاري و برنامه‌ريزي کلان
راهبرد كلان 2: توجه به علم و تبديل آن به يكي از گفتمانهاي اصلي جامعه و ايجاد فضاي مساعد، براي شكوفايي و توليد علم و فناوري بر مبناي آموزه‌هاي اسلامي از طريق توسعه و تعميق و به‌كارگيري مؤلفه‌هاي فرهنگي، اجتماعي و سياسي
راهبرد كلان 3: جهت دادن چرخة علم و فناوري و نوآوري به ايفاي نقشي مؤثرتر در اقتصاد
راهبرد كلان 4: نهادينه كردن مديريت دانش و ابتناي مديريت جامعه بر اخلاق و دانش براساس الگوهاي ايراني- اسلامي در نهادهاي علمي، اقتصادي، سياسي، اجتماعي، فرهنگي و دفاعي- امنيتي
راهبرد كلان5: نهادينه كردن نگرش اسلامي به علم و تسريع در فرايندهاي اسلامي شدن نهادهاي آموزشي و پژوهشي
راهبرد كلان6: تحول و نوسازی نظام تعليم و تربيت اعم از آموزش و پرورش و آموزش عالی به‌منظور انطباق با مباني تعليم و تربيت اسلامي و تحقق اهداف كلان نقشه
راهبرد كلان7: جهت‌دهي آموزش، پژوهش، فناوري و نوآوري به سمت حل مشكلات و رفع نيازهاي واقعي و اقتضائات كشور با توجه به آمایش سرزمین و نوآوري در مرزهاي دانش براي تحقق مرجعيت علمي
راهبرد كلان 8: تربيت و توانمندسازي سرماية انساني با تأكيد بر پرورش انسانهای متقي و کارآفرین و خودباور و خلاق، نوآور و توانا در توليد علم و فناوري و نوآوري متناسب با ارزشهاي اسلامي و نيازهاي جامعه
راهبرد كلان 9: تعامل فعال و اثرگذار در حوزة علم و فناوري با کشورهاي ديگر به‌ويژه كشورهاي منطقه و جهان اسلام
راهبرد كلان 10: متحول‌سازي و ارتقاي کمّی و کیفی علوم انسانی و هنر مبتني بر معارف اسلامي
راهبرد كلان 11: جهت‌دهي به چرخة علم و فناوري و نوآوري براي ايفاي نقش مؤثرتر در حوزة علوم پزشكي و سلامت
راهبرد كلان 12: جهت‌دهي به چرخة علم و فناوري و نوآوري براي ايفاي نقش مؤثرتر حوزة فني و مهندسي
راهبرد كلان 13: توسعه و تعميق و تقويت آموزش و پژوهش در حوزة علوم پايه
4-2 راهبردها و اقدامات ملی متناسب با راهبردهاي كلان توسعة علم و فناوري در كشور:
راهبرد كلان 1:
اصلاح ساختارها و نهادهاي علم و فناوري و انسجام بخشيدن به آنها و هماهنگ‌سازي نظام تعليم و تربيت، در مراحل سياستگذاري و برنامه‌ريزي کلان
راهبردهاي ملي:
- سیاستگذاری و ارتقاي هماهنگی و هم‌افزايي در بخشهاي مختلف کشور براي اجرایی کردن نقشة جامع علم و فناوري؛
- همسوكردن سياستهاي توسعة صنعتي و اقتصادي كشور، به‌ويژه برنامههاي پنج‌ساله توسعه، با سياستهاي كلان توسعة علم و فناوري در كشور؛
- تعيين حدود مديريت و مالكيت نهادهاي مرتبط با حوزة علم و فناوري ؛
- ساماندهی نظام مالکیت فکری در حوزههای علم و فناوری؛
- بازنگري، اصلاح، يکپارچه‌سازي، ساده‌سازي و روزآمد كردن قوانين و مقررات نظام علم و فناوري کشور؛
- اصلاح فرآیندها و ساختارهای نظارت و ارزيابي علم، فناوري و نوآوري ملي و تعيين استاندارد‌هاي بومي در حوزه علم و فناوری در چارچوب نيازهاي اقتصادي و اجتماعي كشور؛
- ساماندهی نظام تأمین مالی توسعة علم و فناوری؛
- سازماندهي نظامهاي حرفه‌اي مبتني بر دانش علمي و فني براي ادارة واحدهاي اقتصادي ـ اجتماعي و نهادينه كردن فرهنگ مهارت‌گرايي و پژوهش‌محوري و كارآفريني در نظام علم و فناوري و نوآوري؛
- ايجاد هماهنگی در سياستگذاري و برنامه‌ريزي در بين دورة آموزش رسمی عمومي، آموزش مهارتی و حرفه‌ای و آموزش عالي به منظور تداوم فرايند فعاليتهاي تعليم و تربيت؛
10. سیاستگذاری و برنامه‌ریزی مشترک شورایعالی حوزههای علمیه و شورایعالی انقلاب فرهنگی بمنظور ساماندهی و ارتقای تعامل حوزه و دانشگاه در تولید و توسعة علم در پرتو آموزه‌های اسلامی؛
11. ايجاد هماهنگي ميان نظام تعليم و تربيت رسمي و غير رسمي در کشور و كاهش فاصله مرزهاي ميان آنها.
اقدامات ملي:
- طراحی سازوکار لازم برای سیاستگذاری اجرایی، اجرایی کردن نقشة جامع علمی، تصویب و ابلاغ برنامه‌های ملی و نظارت و ارزیابی‌های مربوطه؛(1)[8]
- ايجاد هماهنگی و انسجام بین نهادهای ذیربط در علم و فناوری و تکمیل نهادهای مرتبط با چرخة علم و فناوری؛(1)
- توانمندسازي بخش غيردولتي در نظام علم و فناوري و کاهش تصدي‌گري دولت همزمان با تقويت ابعاد نظارتي آن؛(3)
- افزایش سهم وقف و خیریه در توسعه و پشتیبانی از مؤسسات و نهادهای علم و فناوری؛(3)
- ثبت و اعتبارسنجی مالکیت فکری در حوزۀ علم و فناوری در قوۀ مجریه؛(4)
- ایجاد نهاد دادرسی تخصصی علم و فناوری برای رسیدگی به شکایات و دادخواهی‌ها در قوۀ قضائیه؛(3و4)
- ایجاد نظام ثبت اختراع امتحانی (اثباتی) در حوزههای اولویتدار؛(4)
- اصلاح و ترمیم و تکمیل نظام پشتیبان ثبت اختراع و اکتشاف از جمله دفاتر خصوصی تنظیم و پیگیری حقوقی ثبت اختراع و اکتشاف، دفاتر خصوصی تحلیل اختراع و اکتشاف؛ و مراکز اطلاع‌رسانی فناوری؛(4)
- تقویت و ساماندهی قوانین و مقررات مالکیت فکری در عرصة مقالات علمی و کتب علمی و پایان‌نامه‌ها و ثبت اختراعات و نرم‌افزارهای فنی و تخصصی(4)
10. ساماندهی نظام استاندارد علم و فناوری با حفظ وظایف برنامه‌ریزی و نظارت برای دولت و ارایة خدمات آزمایشگاهی با مشارکت بخش غیردولتی و بومی‌کردن استانداردها و تدوین استانداردهای جدید با مشارکت نهادهای علمی و مدنی و دانش بنیان؛(6)
11. طراحي نظام کارآمد برای نظارت و ارزیابی و استقرار نظام‌های جامع رتبه‌بندي و تضمين کيفيت نهادهای علمی و فناوری و نوآوری با تأكيد بر حفظ حقوق متقاضیان و شفاف‌سازي و رونق بازار عرضه و تقاضا؛(6)
12. ساماندهی و پوياسازي و تسهیل نظام تأمين مالي مؤسسات آموزش عالي و پژوهشي با حفظ ارزشها و رعایت استانداردهای مربوطه؛ (7)
13. افزایش نقش و سهم دولت در حمایت از پژوهشهاي راهبردي و بنيادين با تأکید بر بهره‌برداری از نتایج آنها؛(7)
14. هدفمند كردن اعتبارات پژوهشی و تسهيل سازوکارهاي مالي به منظورتوسعة پژوهشهای تقاضامحور؛(7)
15. استفاده از سازوكارها و مشوقهاي مالي متنوع از جمله معافيت مالياتي، کمک، وام، معافيتهاي گمرکي و تعرفه‌اي براي تقويت نقش بخش خصوصي و بنگاههاي نوآور در حوزه علم و فناوری؛(7)
16. ساماندهی بودجة دستگاهها و شرکتهای دولتی و الزام آنها به تأمین منابع مورد نیاز پژوهشها درجهت تحقق اهداف و شاخصهای نقشة جامع؛(7)
17. حمایت از ایجاد و توسعة و تامین بهنگام منابع نهادهای مالی نظام علم و فناوری و نوآوری، از جمله صندوقهای سرمایه‌گذاری خطر‌پذیر، صندوقهای توسعة فناوری، شرکتهای تامین سرمایه و بانک‌های توسعة فناوری و نوآوری؛ (7)
18. ایجاد بازار فرابورس مؤسسات و شرکتهای دانش‌بنیان و حمایت از ورود آنها به بازار بورس؛(7)
19. ایجاد شبکة هماهنگی و همکاری فعالیتهای مالی بین نهادهای تأمین مالی علم و فناوری؛(7)
20. ايجاد تسهيلات قانوني براي افزايش سرمايه‌گذاري بخش غيردولتي در تحقيق و توسعه و ارتقاي سهم اعتبارات پژوهشي بخش غيردولتي از توليد ناخالص داخلي؛(7)
21. سياستگذاري و برنامه‌ریزی مشترك و متمركز تربيتي براي رسانه‌ها و نهادها و مراكز مؤثر بر تربيت به‌منظور همسويي با نظام رسمي آموزش و پرورش؛(11)
راهبرد كلان 2
توجه به علم و تبديل آن به يكي از گفتمانهاي اصلي جامعه و ايجاد فضاي مساعد، شكوفا و مولد علم و فناوري برمبناي آموزه‌هاي اسلامي از طريق توسعه و تعميق و به‌كارگيري مؤلفه‌هاي فرهنگي، اجتماعي و سياسي
راهبردهاي ملي:
- تقويت نگاه ديني به مقولۀ علم و علم‌آموزي و فريضه قلمدادكردن آن و گسترش و ترويج آموزه‌هاي قرآن كريم و معصومين(عليهم‌السلام) در تربيت علمي و آداب تعليم و تعلم؛
- توسعة فرهنگ مطالعه و تتبع و تحقيق؛ تقويت روحية پرسشگری و حقیقت‌جوئی و يادگيري مادام‌العمر در سطح عموم و استفاده از يافته‌هاي تحقيقاتي و علمي در زندگي روزمره به صورت عاملي براي توسعة اجتماعي و بهبود زندگي؛
- فرهنگ‌سازي عمومی براي تقويت جنبش نرمافزاري و توليد بومي علم در جامعه و ارتقاي آگاهيهاي علمي عمومي در ابعاد مختلف فرهنگي و سياسی و اقتصادي؛
- ارتقاي منزلت و صلاحيت حرفه‌اي و مرجعيت علمي و اجتماعي معلمان، استادان، پژوهشگران و فناوران؛
- گسترش فضاي توليد علم و فكر با حمایت از كرسيهاي آزادانديشي و نظريه‌پردازي و کانونهای تفکر و مناظرات علمي مبتنی بر جدال احسن و نقدپذيري عالمانه؛
- ارتقای سطح مشارکت دانشمندان و نقش‌آفرینان در عرصة علم و فناوری در ایفای رسالتهای اجتماعی و تعمیق و ترویج و احترام به ارزشهای اصیل اسلامی و ایرانی و اخلاق حرفه‌ای و بهره‌برداری از ذخایر غنی فرهنگی؛
- استفاده از ظرفیت رسانه‌ها برای پیشبرد اهداف نظام علم و فناوری در کشور؛
اقدامات ملي:
- ایفای نقش فعال‌تر مساجد به عنوان پایگاههای علمی و فرهنگی در ترویج و انتشار علم در سطح عموم مردم؛(1)
- ساده‌سازی زبان علم برای عموم مردم و تولید واژگان مناسب لازم به منظور نهادينه كردن فرهنگ استفاده از علم و دستاوردهاي علمي در زندگي؛(2)
- افزایش دسترسی به منابع علمی از طریق گسترش کتابخانه‌های عمومی و مجازی در مناطق مختلف و حمایت از تولید و انتشار این منابع همسو با نظام علم و فناوری و نوآوری کشور؛(2)
- بهکارگیری فنون علمی و خلاقانه در روشهای تعلیم و تربیت و تدوین متون درسی بخصوص در آموزش و پرورش به منظور ترویج تفکر خلاق علمی از پایین‌ترین سنین؛(2)
- تقویت انگیزه‌های معنوی و تشويق اعتباري و مادی براي جلب نخبگان جامعه به سمت حرفه‌هاي معلمي، استادي، پژوهشی و فناوری؛(4)
- حل مشکلات اجتماعی و معیشتی معلمان و پژوهشگران به منظور فراهم آوردن بستر لازم برای فعالیتهای علمی؛(4)
- طراحی ساز و کار اجرایی و تعیین متولی تدوین، ترویج و نظارت بر اخلاق حرفه‌ای و معیارها و ضوابط رفتاری در محیط‌های علمی و پژوهشی؛ (6)
- نهادينه‌سازي تعهد و انضباط اجتماعي و قانون‌مداري و روحیه تلاش براي گسترش عدالت و رفاه و سلامت جامعه در دانش‌آموختگان با مشارکت معلمان و استادان؛ (6)
- اختصاص بخش مهمی از برنامه‌های رسانة ملی به موضوعات علمی و فناوری با زبان ساده و عامه فهم؛(7)
10. طراحی و اجرای مناظرات علمی در رسانه‌های عمومی با موضوعات تخصصی در حوزة علم و فناوری و حمایت از کرسیهای آزاد اندیشی و نظریه‌پردازی و نقد و مناظره؛(7)
11. انتخاب برترین رسانه‌های عمومی بر مبنای میزان توجه به علم و فناوری و تخصیص جوایز جشنواره‌ها و حمایت دولتی بر مبنای آن؛(7)
راهبرد كلان 3
جهت دادن چرخة علم و فناوري و نوآوري به ايفاي نقش مؤثرتر در اقتصاد
راهبردهاي ملي:
- ترويج فرهنگ كسب‌وكار دانش‌بنيان و فرهنگ کارآفرینی و ارتقاي توانايي علمي و فناوري و مهارتي افراد با تأکید بر نيازهاي جامعه و ايجاد آمادگي جهت پذيرش مسئوليت‌هاي شغلي؛
- افزايش نقش علم و فناوري در توانمندسازي و ارتقای بهره‌وري در بخشهای صنعتي و تولیدی و خدمات تخصصي و عمومي ؛
- تسهيل و کارآمدسازی فرايند عرضه و تقاضا و انتقال و انتشار علم و فناوري و توسعة زيرساختهاي رقابت‌پذيري در توليدات فناوری و خدمات و محصولات مربوطه؛
اقدامات ملي:
- تبیین و ترویج آموزه‌های دینی در خصوص قداست و فریضه بودن کسب‌وکار متقن و دانش‌بنیان؛(1)
- ساماندهی و رتبه‌بندی مؤثرتر انجمنهای علمی و شركتهای دانش‌بنیان و مؤسسات پژوهشي غیردولتی و حمایت از ارجاع كار به آنها؛(1)
- حمایت از توسعة آموزش مهارتهای پيشرفته با مشارکت بخش خصوصی، به منظور افزايش سهم کشور از بازارهاي بين‌المللی؛(1)
- حمایت از سرمایه‌گذاری بنگاههاي اقتصادي در توليد و تجاري‌سازي علم و فناوري؛(2)
- الزام دستگاهها و سازمانهای اجرایی براي شناسایی و ساماندهی و بهره‌گیری مناسب از دستاوردهای علمی و فناوری کشور؛(2)
- حمایت از بازارسازي براي محصولات نوآورانه به ویژه از طريق اولویت‌دهی به محصولات و خدمات داخلی در خريدهاي دولتي، اطلاع‌رسانی درمورد نیازهای آینده آنها و حمایت از استقرار شرکتهای علمی نوآور داخلی در مناطق آزاد به منظور توسعة صادرات؛(2)
- تسهیل مراحل راه‌اندازی و فعالیت شرکتهای دانش‌بنیان اعم از اخذ پروانه و مجوز، امور واردات و صادرات، بیمه و رفع موانع استقرار آنها در شهرها؛(3)
- ساماندهی فن‌بازارهای عمومی و ایجاد فن‌بازارهای تخصصی در حوزههای اولویتدار کشور؛(3)
- حمایت از ایجاد مراکز ارائه خدمات پشتیبان «ایده تا بازار» و نهادهای واسط حقوقی، مالی، فنی و اداری در موضوعات اولویتدار علم و فناوری؛(3)
10. کمک به بازاریابی و صادرات و خدمات پس از فروش محصولات فناورانه شرکتهای دانش‌بنیان از طریق ساماندهی و هدایت جوایز و مشوقهای صادراتی و حمایت از ایجاد سازوکارهاي تبليغاتي براي بازاریابی و توسعۀ شرکتهای واسط بازرگانی و پشتیبانی؛(3)
11. تدوین سازوکارهای حقوقی و تشویقی دانشگاهها و پژوهشگاهها برای فروش دستاوردها و ایجاد انتفاع برای دانشگاهها، پژوهشگاهها و محققان نظیر حمایت از ایجاد شرکتهای دانش‌بنیان با مشارکت سهامی مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی؛(3)
12. حمایت از توسعۀ مراکز رشد و پارکهای علم و فناوری با تأکید بر مشارکت بخش خصوصی؛(3)
13. پشتیبانی از تعامل بخشهاي تحقيقاتي و صنعتي از طریق حمایت از شکل‌گیری نهاد تحقیق و فناوری ملی، ایجاد و گسترش مراكز انتقال و تجاري‌سازي فناوری و دریافت خدمات و محصولات فناوری تحت مجوز (لیسانس) مؤسسات معتبر داخل؛(3)
14. اختصاص بخشی از اعتبارات طرحهای توسعه‌ای بزرگ کشور به انتقال و يادگيري فناوری و الزام مدیریت این طرحها به تدوین پیوست فناوری و مستندسازی فناوریهای انتقالی با محوریت واحدهای تحقیق و توسعه و ایجاد بانک اطلاعات این فناوریها؛(3)
راهبرد كلان 4
نهادينه كردن مديريت دانش و ابتناي مديريت جامعه بر اخلاق و دانش براساس الگوهاي ايراني- اسلامي در نهادهاي علمي، اقتصادي، سياسي، اجتماعي، فرهنگي و دفاعي- امنيتي
راهبردهاي ملي:
- پياده‌سازي فرايند مديريت دانش و اطلاعات در نهادها و دستگاههای مختلف؛
- ارتباط مستمر و هم‌افزا در بين سه جريان توليد و انتشار و كاربرد و توسعة دانش و تقويت فرايند تبديل ایده به محصول؛
- ساماندهی و تسهیل مشاركت دانشمندان در نظام تصميم‌گيري كلان كشور و نهادينه‌سازی فرهنگ پژوهش و ارزيابي و نظارت در سطوح مختلف تصميم‌گيري؛
- ساماندهی و تقویت انجمن‌ها و جمعیت‌های علمی به منظور ایفای نقش مرجعیت علمی و ارتقاي مشارکت در تصمیم‌سازی‌ها و توسعه و ترویج و انتشار علم و فناوری؛
- ارتقای کیفی و کمی همایش‌های علمی و نشستها و مجامع علمی معتبر داخلی با رویکرد دستیابی به تحقق مرجعیت علمی؛
- رصد و پایش و آیندهنگاری علم و فناوری و نوآوری و نیازهای بازار.
اقدامات ملي:
- استقرار نظام مديريت دانش و تقویت سازوکارهای تبديل دانش ضمني به دانش صريح و انتشار و استفاده از آنها به ویژه با تقويت زيرساختهاي فناوري اطلاعات و ارتباطات؛ (1)
- حمایت از ایجاد و توسعۀ شبکههای تحقیقاتی و فناوری به منظور افزایش تعاملات و تسهیل انتقال و انتشار دانش؛(2)
- تقویت و انسجام بخشی به نظام اطلاعات علمی و فناوری کشور با مأموریت استانداردسازی و اصلاح فرآیندهای تولید، ثبت، داوری و سنجش و ایجاد بانک‌های اطلاعاتی یکپارچه برای رساله‌ها، پایان‌نامه‌ها، طرحهای پژوهشی و فناوری، مقالات، مجلات و کتب علمی و اختراعات و اکتشافات پژوهشگران؛ (2)
- رتبه‌بندی و ساماندهی انتشارات علمی و تقویت پایگاه استنادی علوم جهان اسلام(ISC) ؛(2)
- طراحی سازوکار لازم براي بهره‌مند ساختن سیاستگذاری‌ها و برنامه‌ريزيها و تصميم‌گيريهای کلان کشور از پژوهشهاي تأييد‌شده در مراجع معتبر علمی از جمله فرهنگستانها و مؤسسات و کانونهای تفکر و انجمنهای علمي مرتبط؛ (3)
- اصلاح مقررات واگذاری طرحهای مطالعاتی و تحقیقاتی و فناوری ملی در راستای اولویت دادن به مؤسسات پژوهشی و فناوری داخلی؛(3)
- اولویت‌دهی به میزان مشارکت در برنامه‌ریزی‌های ملی، میزان اثر بخشی در توسعة علم و فناوری، و افزايش کمیت و کیفیت برنامه‌های ترویجی در حوزه علم و فناوری در شاخصهای ارزیابی و رتبه‌بندی انجمن‌ها و جمعیت‌های مردمي؛(4)
- حمایت از برگزاری همایش‌های تخصصی توسط انجمن‌ها و جمعیت‌های علمی به ویژه در حوزههای اولویتدار و تسهیل واگذاری نشریات علمی و تخصصی به آنها؛(4)
- تسهیل و تشویق حضور و مشارکت دانشمندان در همایش‌های داخلی و بین‌المللی در حوزههای اولویتدار؛(5)
10. ایجاد نهادهای رصد علم و فناوری در حوزههای اولویتدار با مشارکت انجمنهای علمی و مراکز دانشگاهی و مؤسسات غیردولتی؛(6)
راهبرد كلان5
نهادينه كردن نگرش اسلامي به علم و تسريع در فرايندهاي اسلامي شدن نهادهاي آموزشي و پژوهشي
راهبردهاي ملي:
- نهادینه‌سازی نگرش اسلامی در برنامهها و متون آموزشی؛
- توسعة فضای تعامل فکری دانشمندان علوم دینی و سایر علوم؛
- تعامل مؤثر و سازندة نهادهاي علمي حوزوي و دانشگاهي به منظور تقویت نگرش اسلامی به علم و بازسازی تمدن نوین اسلامی؛
- ارتقای سطح آگاهی و اعتقاد و رفتار اسلامی در فعالان و نهادهای عرصة علم و فناوری و اسلامی شدن نمادها در مؤسسات آموزشی و پژوهشی؛
اقدامات ملي:
- بازنگری برنامهها و محتواهای آموزشي براساس مباني نظری و ارزشی و نگرش اسلامی؛ (1)
- حمایت از پژوهش و تولید محتوا و تدوین برنامه‌های آموزشی برای تبيين ارتباط علوم طبیعی و علوم جديد با آموزه‌هاي ديني و نگرش توحیدی؛ (1)
- حمایت از پژوهشها و مطالعات برای شناسایی نگرش‌های غیراسلامی از قبیل اومانيستي و سكولاريستي در متون آموزشی و اصلاح آنها براساس آموزه‌های اسلامی؛ (1)
- تدوين تاريخ علوم طبيعي و رياضي در دورة تمدن اسلامي و معرفي دانشمندان مسلمان و آثار آنان در رشته‌هاي مربوطه؛ (1)
- ارتقای همکاری نظام‌مند حوزههای علمیه و دانشگاهها و آموزش و پرورش در فرایند برنامه ریزی آموزشی و تألیف کتب درسی به منظور تعميق تعاليم ديني و تقويت ابعاد تربيتي؛ (1)
- حمایت از برگزاری نشستها و هم اندیشی‌های مشترک ميان دانشمندان علوم انسانی و علوم پایه و طبيعي با دانشمندان علوم دینی براي بررسي چالشهاي حوزة علم و دين؛ (2)
- حمايت از شبكه‌سازي دانشمندان و مؤسسات تحقیقاتی ديني در حوزه‌هاي مختلف دانش خصوصاً علوم انساني؛ (2)
- حمایت از تأسيس پژوهشکده‌هاي بین‌رشته‌ای مأموریت‌گرا در حوزههای دین و علم با حضور محققان حوزه و دانشگاه؛ (3)
- حمایت از حضور مؤثر و نظام‌مند مدرسین حوزه در دانشگاه و بالعکس، به منظور استفاده از تجربیات یکدیگر و تقویت تعاملات فكري؛ (3)
10. طراحی برنامه‌های ترویجی هدفمند به منظور ارتقاي سطح دانش و معرفت ديني و سياسي و اجتماعي و فرهنگ عفاف در فعالان عرصة علم و فناوری مطابق با ارزشهای انقلاب اسلامی و متناسب با رشتة تخصصي و علايق و تجارب آنان؛ (4)
11. ایجاد سازوکار براي توأم ساختن فعاليتهاي آموزشي و پژوهشي اعضاي هيأت علمي با نقش تربيتي و اخلاقي آنان در مراكز آموزش عالی و پژوهشی؛ (4)
12. نظام‌مندكردن و تدوین ضوابط مناسب برای فعاليتهاي سياسي و فرهنگي دانشجويان و اعضای هیأت علمی به منظور ارتقاي معرفت و انديشة ديني؛ (4)
13. رعایت ویژگی‌های معماری اسلامی و ملی در طراحی فضاهای کالبدی نهادها و مؤسسات آموزشی و پژوهشی؛ (4)
راهبرد كلان6
تحول و نوسازی نظام تعليم و تربيت اعم از آموزش و پرورش و آموزش عالی به‌منظور انطباق با مباني تعليم و تربيت اسلامي و تحقق اهداف كلان نقشه
راهبردهاي ملي:
- هدفمند‌سازی حمایت مالی و سرمایه‌گذاری و هزینه‌کرد دولت در آموزش عالی در راستای افزایش کارآمدی و پاسخگویی با رعایت اصل سی‌ام قانون اساسی؛
- انسجام بخشی و تقویت یکپارچگی در سیاستگذاری و نظارت و اعتبارسنجی در نظام آموزش عالي کشور؛
- طراحی الگوی گسترش آموزش عالي کشور متناسب با حوزههای اولویتدار علم و فناوری، نوع مؤسسات، اوضاع اقليمي و نيازهاي جامعه و اشتغال فارغ‌التحصيلان مبتنی بر نقشۀ جامع علمی کشور؛
- ارتقاي بهره‌وري مؤسسات آموزشي عالی و پژوهشي در چارچوب نظام تعلیم و تربیت اسلامی؛
- افزایش دسترسی همگاني به آموزش ؛
- ارتقای بهره وری و تقویت بنیه مالی نظام آموزش و پرورش؛
- تحول در نگرش‌ها و روش‌ها و محتواهاي آموزشي براساس جهان‌بینی و تعلیم و تربیت اسلامی به منظور ارتقای توانایی‌ها و تقويت تفكر منطقي و خلاق و جستجوگر در دانش‌آموزان و دانشجویان منطبق با آموزه‌های اسلامی در زمینه‌های فردي و خانوادگي و اجتماعي؛
- بالا بردن توان مديريت منابع انساني و ارتقاي صلاحیت علمی و حرفه‌ای و منزلت اجتماعی و سطح معیشتی معلمان؛
- اصلاح و تقویت سازوکار مدیریت مدارس به منظور ارتقای کارآمدی آنها؛
10. ارتقاي نقش و جايگاه خانواده در تعليم و تربيت؛
اقدامات ملي:
- تدوین طرح جامع ساماندهی هدفمند سرمایه‌گذاری دولت در آموزش عالی به منظور شفاف سازی هزینه‌های تمام شده تحصیلی در مؤسسات آموزش عالی و ارتقاي کارآمدی آنها؛ (1)
- افزایش استقلال مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی در مدیریت امور اداری، منابع مالی، در‌آمدها و هزینه‌ها از طریق افزایش اختیارات و مسئولیت‌پذیری هیأت‌های امنای آنان؛ (1)
- تقويت نظام راتبه (بورس) تحصیلی دانشجویان مستعد به منظور ارتقای نظام آموزش عالی کشور؛ (1)
- هدايت منابع و بودجه‌هاي آموزشي و پژوهشي به سوي نيازها و مأموریت‌های ملي؛ (1)
- اصلاح و تدوين نظام برنامه‌ريزي آموزشي و پژوهشي براساس مباني اسلامي با توجه به نيازهاي واقعی جامعه و نهادهای متقاضی در کشور؛(2)
- استقرار نظام سنجش و پذیرش دانشجو در آموزش عالي كشور به منظور هماهنگی و انسجام‌بخشی در سطوح سیاستگذاری و نظارت و اجرا؛ (2)
- حمایت از مشارکت مردم و نهادهاي عمومي و غيردولتي و همچنین گسترش فرهنگ وقف در حوزة آموزش عالي با حفظ کارکردهاي سياستگذاري و نظارتي دولت؛ (2)
- توسعة فرهنگ پژوهش و كارآفريني در آموزش عالی و برقراري تعامل فعال با نهادها و بنگاههاي اقتصادي و اجتماعي در برنامه‌ریزی‌های آموزشی؛ (2)
- ایجاد نهاد ملی مدیریت ارزشیابی و اعتبارسنجی و تضمين کيفيت در نظام آموزش عالی تحت نظر شورای عالی انقلاب فرهنگی؛(2)
10. تقويت نظارت و اعمال سياستهاي آموزشي و پژوهشي كشور در دانشگاهها، خصوصاً دانشگاههاي غيردولتي؛(2)
11. ساماندهی و توسعة قطبهاي علمي از جمله قطب‌های مشترک بین حوزه و دانشگاه، به منظور انجام فعاليتهاي علمی ويژه و مأموریت‌گرا در حوزه‌هاي اولويت‌دار؛ (2)
12. اعطاي مأموريت ويژه به برخي از مراكز دانشگاهي و تحقيقاتي ممتاز و تقویت دوره‌های پسادکتری به منظور گسترش مرزهاي دانش و احراز رتبه‌های ممتاز در رتبه‌بندي جهاني؛(2)
13. جهت‌دهي دانشگاههاي برتر کشور به اهتمام بيشتر در دوره‌های تحصيلات تکميلي؛(3)
14. رصد دائمی ظرفیت‌های محیطی و اقتضائات اجتماعی و تنظیم ظرفیت دانشگاهها در مقاطع و حوزههای مختلف علمی متناسب با رتبۀ علمی آنها و نیازهای حال و آینده براساس اصول و ملاحظات آمایش سرزمین؛ (3)
15. ارتقای نقش مناسب زن و مرد در خانواده و جامعة اسلامی با اصلاح سازوکار جذب و هدایت تحصیلی دانشجویان؛ (3)
16. تخصیص منابع به مؤسسات آموزشی و پژوهشی با لحاظ نمودن اصول تمرکز‌‌زدایی و مأموریت‌گرایی در موضوعات مورد نیاز هر منطقه کشور؛(3)
17. حمايت از شكل‌گيري و توسعة مؤسسات آموزشی غيردولتي مبتني بر اهداف و ارزشهاي نقشة جامع علمی کشور؛ (3)
18. ایجاد سازوکارهای انگیزشی برای توسعۀ رقابت سالم در فعالیتهای مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی؛ (4)
19. ترویج پژوهش‌محور کردن آموزش و مسئله‌محور کردن پژوهش؛ (4)
20. حمایت از بهکارگیری فناوریها و روشهای جدید آموزشی در آموزش عالی؛ (4)
21. بازتعريف نظام ارتقاي اعضای هیأت علمی و پژوهشگران براساس ضوابط كيفي و اهداف و ارزشهای نقشۀ جامع علمی کشور؛ (4)
22. طراحی و استفاده از سازوکارهای انگیزشی مناسب برای جذب اعضای هیأت علمی متعهد و نخبه؛ (4)
23. تسهیل اخذ مجوز و فعالیت مؤسسات پژوهشی غیر دولتی و ایجاد نظام رتبه‌بندی و ارتقای علمی پژوهشگران آنها؛(4)
24. ایجاد سازوکار مناسب برای حضور تمام‌وقت اعضای هیأت علمی در دانشگاهها و افزایش تعاملات علمي استاد و دانشجو در خارج از كلاس با تأکید بر شاگرد‌پروری؛ (4)
25. توسعة نظام آموزش الکترونیک و زیرساختهای فناوري اطلاعات و ارتباطات در حوزه آموزش عالی و آموزش و پرورش؛(5)
26. افزايش سهم آموزش دورة عمومي از بودجة دولت و عملیاتی كردن آن؛ (6)
27. تقويت مشاركت عمومي در آموزش و پرورش با حفظ کارکردهای سیاستگذاری و نظارتی نظام از طریق تسهیل تأسیس مدارس غیر دولتی، حمایت از فعالیتهای آموزشی، تشویق واقفین و خیرین و حمایت از گسترش مدارس موفق؛ (6)
28. حمایت از نهادهای غیر دولتی برای تولید و پشتیبانی از محتوا و تجهیزات آموزشي و کمک آموزشي؛ (6)
29. ایجاد نظام رتبه‌بندی مدارس و مؤسسات آموزش و پرورش به منظور شفاف‌سازی عملکرد و ارتقای کیفیت و تقویت انگیزه‌های رقابت؛ (6)
30. ایجاد نظام سنجش و ارزشیابی و تضمین کیفیت در تعلیم و تربیت رسمی و عمومی کشور؛ (6)
31. ایجاد سازوکارهای سنجش توانمندی‌های دانش‌آموزان و معلمان و عملکرد مدارس، مستقل از مؤسسات مجری آموزش؛ (6)
32. رصد دائمي شرایط محيطي به منظور پاسخگويي پيوسته و پويای آموزش و پرورش به نیازهای حال و آیندة جامعه؛ (7)
33. تربیت و توانمندسازي دانش‌آموزان در شئون دینی، خانوادگی، اجتماعی، زیستی و بدنی، هنری، حرفه‌ای، علمی و فناوری براي ورود به عرصههاي مختلف زندگي و جامعه و پرهيز از جهت‌گيري محض دورة آموزش عمومي به سمت آموزش عالي؛ (7)
34. بازنگری و بازتولید محتوا و روشهای آموزشی و پرورشی به منظور تعمیق تربیت اسلامی و حیات دینی و اعتقاد و التزام به ارزشهای انقلاب اسلامی در دانش‌آموزان و دانشجویان و آشنایی آنان با فرهنگ و تمدن اسلامی؛ (7)
35. بازنگری در محتوا و روشهای آموزشی با تمرکز بر اصلاح بینش‌ها و مهارتها در کنار ارائۀ اطلاعات و دانش به منظور انتقال مفاهیم پایۀ علمی، علاقمندسازی دانش‌آموزان به علم، ایجاد روحیه خودباوری و توانمندسازی ایشان؛ (7)
36. ارتقای جایگاه مهد‌کودک‌ها و آموزش پيش‌دبستاني در نظام تعلیم و تربیت به منظور رشد خلاقیت‌ها و مهارتهای لازم و روحیۀ جستجوگری؛ (7)
37. ایجاد سازوکارهای لازم براي رشد خلاقيتهاي علمي و هنري و مهارتي و تربيت تفکر منطقي و عقلاني و روحیه جستجوگری در دانش‌آموزان؛ (7)
38. تقویت و حمایت از آموزشهای مهارتی از طریق تمرکز در سیاستگذاری و نظارت به همراه تقویت مشارکت بخشهای غیردولتی؛ (7)
39. جهت‌دهی كتابها، نشريات، وبگاه‌ها (سايت‌ها) و وب‌نوشتهاي (وبلاگ‌هاي) آموزشي و كمك آموزشي در راستای تعلیم و تربیت اسلامی و اهداف تعيين‌شده در نظام آموزش و پرورش؛ (7)
40. تقويت جايگاه رشته‌هاي علوم انساني و معارف اسلامی در نظام آموزش و پرورش و جهت‌دهي نخبگان به سمت تحصيل در اين حوزه‌ها از طریق ارتقای کیفی محتوا و شیوه‌های آموزشی؛ (7)
41. ارتقا و افزایش جذابیت آموزشهای قرآنی و اصلاح روشهای آموزشی دینی و عربی؛ (7)
42. تقويت نظام استعداديابي و مشاوره و هدايت تحصيلي در آموزش عمومي و بازنگری و بازتولید محتوا و روشهای آموزشی و پژوهشی به منظور تحقق نقش شایسته زن و مرد در جامعة اسلامی؛ (7)
43. تقویت تعامل مسجد و مدرسه به منظور ارتقای نقش آنها درتربیت دینی محله؛(7)
44. استقرار نظام صلاحیت حرفه‌ای معلمان به منظور طبقه‌بندی مشاغل و حرفه‌ها؛ (8)
45. استقرار نظام شايسته‌سالاري و طراحی سازوکارهایي براي مسئولیت‌پذیری و پاسخگویی در مديريت‌های آموزش و پرورش؛ (8)
46. برنامه‌ريزي براي گزينش و جذب نيروي انساني متعهد و متخصص براي حرفة معلمي و ارتقای مستمر سطح بینش و مهارت و دانش آنها؛(8)
47. طراحی و استقرار نظام جامع تربيت معلم؛ (8)
48. ارتقای سطح معیشتی و شأن اجتماعی و توانایی‌های علمی و عملی معلمان و طراحی سازوکار لازم براي تمركز بر تدريس و اختصاص بخشي از ساعات موظف معلمان به پژوهش و مطالعه؛ (8)
49. افزايش اختيارات و مسئولیتهای مدیریت مدرسه در چارچوب برنامهها و ارزشیابی مستمر آموزش و پرورش؛ (9)
50. افزایش همکاري اولياي دانش‌آموزان با مدرسه و آموزش خانواده‌ها؛ (9)
51. تدوين برنامة جامع مشارکت ميان خانواده و نهادهاي تربيتي و آموزشي؛(10)
راهبرد كلان7
جهت‌دهي آموزش، پژوهش، فناوري و نوآوري به سمت حل مشكلات و رفع نيازهاي واقعي و اقتضائات كشور با توجه به آمایش سرزمین و نوآوري در مرزهاي دانش براي تحقق مرجعيت علمي
راهبردهای ملي:
- ساماندهی نظام مدیریت پژوهش در کشور؛
2. سياستگذاري و برنامه‌ریزی مستمر و پويا در حوزة علم و فناوري بر پاية تأمين نيازهاي جامعه و تحولات جهاني و دستیابی به مرجعيت علمي كشور
- سياستگذاري و برنامه‌ریزی در حوزۀ علوم و فناوریهای دفاعی و امنیتی با رعایت سیاستهای مصوب شورایعالی امنیت ملی؛
- توسعه و متوازن‌سازي زيرساخت، امكانات و تجهيزات، متناسب با سياستها و راهبردهاي پیشرفت علم و فناوري و نوآوري؛
- ارتقاي سطح شاخصهاي بهره‌وري در نظام علم و فناوري و نوآوري كشور؛
- ساماندهی داوری علمی به منظور ارتقای کیفیت مجلات و انتشارات علمی؛
اقدامات ملي:
- ارزیابی و دسته‌بندی مؤسسات پژوهشی و تعیین جایگاه تشکیلاتی مناسب آنها بین وزارتخانه‌ها، دستگاههای علمی، صنعتی و اجرایی، شفاف سازی مأموریت آنها؛(1)
- ارتقاي کارآمدی مراکز پژوهشی وابسته به دستگاههای اجرایی با رویکرد تمرکز بر حل مسائل و رفع نیازهای دستگاههای مربوطه و تقليل انجام فعالیتهای پژوهشی قابل اجرا در سایر مراکز پژوهشی و دانشگاهی؛(1)
- طراحی سازوکارهای خاص ارتقای محققان مراکز پژوهشی وابسته به دستگاههای اجرائی برای تشویق تحقیقات توسعه‌ای و کاربردی؛(1)
- الزام دستگاههای اجرایی به تهیه اسناد تحول راهبردی علم و فناوری در حوزۀ مربوطه؛(2)
- تقويت آموزش و پژوهش و فناوري در حوزة‌های اولویتدار علم و فناوری و هدایت منابع و اعتبارات دولتی و عمومی آنها؛(2)
- حمایت از توسعة علوم و فناوریهای میانرشتهای؛(2)
- لحاظ‌نمودن میزان رفع نیازهای جامعه در شاخصهای رتبه‌بندی مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی و نظام انگیزشی پژوهشگران و فناوران؛(2)
- حمایت از حوزههای علم و فناوری که برای حفظ استقلال کشور و رفع نیازهای اولیة جامعه شامل فرهنگ، سلامت، غذا، مسكن، اشتغال و ازدواج ضروریاند ؛(2)
- حمایت ويژه از مراكز دانشگاهي و تحقيقاتي ممتاز در راستای تحقق مرجعیت علمی؛(2)
10. توسعه و تقویت سازوکارهای بهره‌گیری جامعه از توانایی و قابلیت‌های صاحبان مهارت و خبرگان بدون مدرک؛(2)
11. بازتعريف جايگاه و رسالت فرهنگستانها و مؤسسات آموزشی و پژوهشی در تحلیل جریان علمی کشور و ارائۀ پیشنهادات در توسعۀ مرزهای دانش و نظریه‌پردازی؛(2)
12. ایجاد نهاد هماهنگی برای برنامه‌ریزی اجرایی و اولویت‌بندی در حوزۀ علوم و فناوریهای دفاعی و امنیتی با حضور نمايندگان دستگاههای ذیربط (و رعایت سیاستهای مصوب شورای عالی امنیت ملی)؛(3)
13. تدوین اسناد و الگوهای پیشرفت علم و فناوری در حوزه دفاعی و امنیتی؛(3)
14. حمایت از ایجاد و توسعة آزمایشگاههای ملی و مراکز خدمات تخصصی در حوزههای اولویتدار؛(4)
15. حمایت از ایجاد و توسعة شبکههای آزمایشگاهی تخصصی در حوزههای اولویتدار و طراحی سازوکارهای انگیزشی مناسب برای مشارکت داوطلبانه در شبکه ؛ (4)
16. تدوین شاخصهای سنجش بهرهوری نظام علم و فناوری و پایش آنها؛(5)
17. حمایت از جوایز ملی تعالی و ارتقای عملکرد در نهادهای علم و فناوری و نوآوری؛(5)
18. تقویت سازوکارهای انگیزشی، معنوی، اعتباری و مادی به منظور ارتقای کیفیت داوری علمی؛(6)
19. ایجاد سازوکارهای رتبه‌بندی داوران و استانداردسازی و آموزش شیوه‌های داوری علمی؛(6)
راهبرد كلان 8
تربيت و توانمندسازي سرماية انساني با تأكيد بر پرورش انسانهای متقي و کارآفرین و خودباور و خلاق و نوآور و توانا در توليد علم و فناوري و نوآوري متناسب با ارزشهاي اسلامي و نيازهاي جامعه
راهبردهای ملي:
- ارتقای نظام مشاور و استعداديابي و هدايت تحصيلي کشور؛
- بهبود هرم تركيب نيروي انساني نظام به منظور تحقق برنامه‌های رشد و توسعة نهادهای آموزشی و پژوهشی؛
- ارتقای شایسته‌سالاری براي انتصاب افراد در جایگاههای مدیریتی علم و فناوری؛
- ارتقای همکاریهای علمي و تحقيقاتي در بين پژوهشگران، اعضاي هيئت علمي، دانشجويان و طلاب در عرصههاي مختلف علم و فناوري؛
- ارتقای بهره‌وري منابع انساني مؤسسات علمي و پژوهشي اعم از اعضاي هيئت علمي و دانشجویان تحصیلات تکمیلی و تقويت روحية تلاش جهادي و گسترش تعاملات معلم و متعلم؛
- استفاده از حداکثر ظرفیت و تجارب نخبگان، دانشمندان، اعضاي هيئت علمي، مديران و متخصصان شاغل و بازنشسته دولتي و غيردولتي و خصوصي در آموزش و پژوهش.
اقدامات ملي:
- طراحی و استقرار نظام جامع مشاوره و استعداديابي و هدايت به منظور هدايت دانش‌آموزان و دانشجويان به سوي رشته‌هاي علمي متناسب با اولویتهای کشور براساس استعداد و علاقه‌مندي و تواناييهاي آنها و اولويتهاي كشور؛ (1)
- توسعة ظرفیت جذب و به‌کارگيريِ منابع انساني متخصص کشور در مراکز علمي دولتي و غیردولتی؛ (2)
- بازتعريف نظام انتصاب و ارتقاي مديران نهادهاي آموزشي و پژوهشي، استادان و پژوهشگران براساس ملاكهاي كيفي و تقويت نظام شايسته‌سالاري در نهادهاي آموزشي و تحقیقاتی؛ (2,3)
- حمایت از فعالیت تمام وقت اعضاي هيئت علمي با تأمین هزینه‌های رفاهی ایشان و فعالیت تمام وقت دانشجويان دورة دكترا با تأمين هزينه‌هاي تحصيلي و معيشتي ایشان با نظارت استادان راهنما؛ (5)
- اختصاص پژوهانه براي دانشجويان تحصيلات تكميلي در جهت حمايت از پايان‌نامه‌ها و فعاليتهاي پژوهشي ايشان با نظارت استادان راهنما؛ (5)
- توسعۀ مهارتهای تحقیقاتی اعضاي هيئت علمي و محققان و پژوهشگران و دسترسی به منابع اطلاعاتی؛ (5)
- تدارك برنامههاي تربيتي و فرهنگي در سطوح مختلف در راستای تحقق آرمانهای انقلاب شکوهمند اسلامی؛ (5)
- طراحی سازوکار همکاری پاره وقت نخبگان، دانشمندان، اعضاي هيئت علمي، مديران و متخصصان شاغل و بازنشسته دولتي و غيردولتي در مؤسسات آموزشی و پژوهشی؛ (6)
راهبرد كلان 9
تعامل فعال و اثرگذار در حوزة علم و فناوري با کشورهاي ديگر به‌ويژه كشورهاي منطقه و جهان اسلام
راهبردهاي ملي:
1. توسعة زبان فارسي به عنوان يکي از زبانهاي علمي در سطح جهان؛
2. توسعه و تقويت شبكه‌هاي مناسبات ملي و فراملي دانشمندان و پژوهشگران و همکاری بین‌المللی با اولویت کشورهای اسلامی و کشورهای فارسی‌زبان ؛
3. اصلاح سازوکارها و قوانین استخدام، ارتقای محققان و تخصیص مشوقها، راتبه‌هاي (بورسهاي) تحصيلي، فرصتهای مطالعاتی و پژوهانه‌ها براي افزايش همكاريهاي بين‌المللي محققان ؛
4. همكاري فعال با جهان اسلام و ايفاي نقش پيشگامي براي توليد معرفت علمي مورد نیاز تمدن نوین اسلامي؛
5. برنامه‌ریزی به منظور كسب رتبة اول علم و فناوری در منطقه و جهان اسلام.
اقدامات ملي:
- افزايش پذيرش دانشجويان خارجي به منظور گسترش زبان فارسي و بسترسازي مرجعيت علمي كشور با اولويت کشورهای اسلامی و همسایه؛(1)
- تقويت جريان معادل‌سازي براي واژه‌هاي علمي بيگانه در تمام رشته‌ها و تأكيد بر نگارش مقالات علمي- تخصصي به زبان روان فارسي؛ (1)
- توسعه و ابداع روشهای سهل و سریع فارسی آموزی؛ (1)
- حمايت از تأسيس رشتة زبان فارسي در دانشگاههاي مختلف جهان؛ (1)
- اصلاح و تحول در روشهای آموزش زبان به ویژه زبان عربی و انگلیسی در مقاطع آموزش عمومی؛ (2)
- ايجاد و توسعة نمايندگي‌های علمي و فناوري در سفارتخانه‌های جمهوری اسلامی ایران در حوزه‌هاي اولويت‌دار به منظور انتقال دستاوردها و تجارب جهانی در فناوریهای پیشرفته و صادرات دستاوردهاي جمهوری اسلامی ایران در عرصة فناوري به سایر کشورها؛ (2)
- همکاری بین‌المللی با اولویت کشورهای جهان اسلام با توجه به مزیتهای نسبی و منابع هر کشور؛ (2)
- ايجاد شبكه‌هاي پژوهشي در داخل و خارج از كشور براي انتشار و تبادل دانش و فناوری متناسب با اولويتهاي ملي و بهره‌گيري از فرصتهاي جهاني؛ (2)
- ایجاد پژوهشگاههای بین‌المللی فراملی به منظور توسعۀ همکاریهای بین‌المللی به ویژه با کشورهای جهان اسلام؛ (2)
10. تأکيد بر برگزاري سمينارهاي منطقه‌اي و بين‌المللي و ترجمۀ آثار ايراني- اسلامي به زبانهاي مختلف منطقه و جهان؛ (2)
11. تقویت جریان اطلاعات مفيد در حوزة علم و فناوري و توسعۀ فعالیتهای انجمنهای علمی و نهادهاي پژوهشي کشور در سطح بین‌المللی با اولویت کشورهاي جهان اسلام؛ (2)
12. ساماندهي تعامل و ارتباطات بین‌المللی در حوزة علم و فناوری بین سازمانها، مجامع، دانشمندان و متخصصان و افزایش برگزاری نشست‌های علمی مشترک؛ (2)
13. حمايت از طرحهای پژوهشی و فناوری بین‌المللی با سرمایه‌گذاری مشترک و تسهیل همکاریهای با مؤسسات فناوری خارجی و گسترش تعاملات فناورانه با کشورهای دارای فناوری پیشرفته با روشهایی نظیر مشارکت در کنسرسیومها با رعایت سیاستهای نظام؛ (2)
14. فراهم آوردن بستر مشاركت دانشمندان ايراني در مجامع و مراكز برتر جهان و بهره‌گيري از دانشمندان شناخته‌شده جهاني در ايران براي تبادل آرا و نظريات و معرفي پديده‌هاي نو علمي با اولويت کشورهاي جهان اسلام؛ (2)
15. تبديل پديدة خروج نخبگان به فرصتي براي گسترش نگرش و منطق انقلاب اسلامي به سراسر جهان ؛ (2)
16. ايجاد سازوكارهاي حمايتي، اعطای بورسهای تحصیلی، فرصتهای مطالعاتی و پژوهانه براي افزايش همكاريهاي بين‌المللي دانشگاهها و حضور آنها در مجامع و شبكه‌هاي علمي بین‌المللی؛ (3)
17. تقويت و توسعة نظام‌مند همکاري دانشگاههاي كشور با دانشگاههاي بزرگ و معتبر جهاني، به‌ويژه با دانشگاههاي جهان اسلام با اولویت دوره‌هاي تحصيلات تکميلي و با انجام پژوهشهاي مشترک؛ (3)
18. اصلاح قوانين و مقررات مربوط به انتقال فناوري به کشور و ایجاد و توسعة نهادهاي انتقال و بومی‌سازی فناوري از خارج به داخل و بالعکس؛(3)
19. حمایت از مطالعات لازم برای شناسایی، نحوة توانمندسازی و نیازهای علمی و پژوهشی جهان اسلام و کشورهای منطقه؛ (4)
20. ترجمه منابع علمی ایرانی اسلامی و ارسال کتب فارسی مرجع حاوی تولیدات و نظرات علمی دانشمندان کشور به مراکز و کتابخانه‌های معتبر جهان؛ (4)
21. بهره‌گيري از فرصتهاي جهاني و توانمنديهاي ملي براي توسعه و تعالي حوزة علوم انساني و اجتماعي براساس مباني بينشي و ارزشي اسلام؛ (4)
22. مشارکت فعال در تنظيم معيارها و اهداف نظام اعتبارسنجي و رتبه‌بندي مراکز آموزش عالي در منطقه و جهان اسلام؛ (4)
23. تقويت و توسعة همکاري الهام‌بخش و اثرگذار با دانشگاههاي کشورهاي جهان اسلام و بهره‌برداری از ظرفیت دانشگاههای کشورهای پیشرو در علم و فناوری از طريق تبادل استاد و دانشجو و اجراي دوره‌هاي آموزشي مشترک در رشته‌هاي اولويت‌دار؛ (4)
24. جلب مشارکت مؤثر متخصصان و پژوهشگران ايراني و غير ايراني مقيم خارج از کشور؛ (5)
25. حمايت از ارائة مقالات معتبر علمي در عرصة بين‌المللي و ثبت اختراعات و اكتشافات؛ (5)
راهبرد كلان 10
متحول‌سازي و ارتقاي کمّی و کیفی در علوم انسانی و هنر مبتني بر معارف اسلامي
راهبردهاي ملي:
- 1. توسعة هدفمند علوم انساني بر پاية فطرت الهی انسانها و معارف اسلامي و ساماندهی آموزشها و پژوهشهای آن؛
- تقويت تعامل مؤثر حوزه و دانشگاه به منظور تولید علوم انسانی و هنر؛
- ترویج و تعمیق نقد و مناظره و گسترش کرسیهای نظریه‌پردازی در حوزة علوم انسانی و هنر و معارف اسلامی؛
- گسترش گرايشهاي ميان‌رشته‌اي در درون علوم انساني و بين رشته‌هاي علوم انسانی با سایر علوم، براساس نگرش اسلامي با رويكرد رفع نيازهاي علمي و اجتماعي؛
- ايجاد ساختارهاي خاص حمايت از توسعة كيفي علوم انساني و معارف اسلامي؛
- توسعه و بومی‌سازی هنر و علوم انسانی کاربردی و متناسب‌سازی رشته‌های آنها با نیازهای واقعی کشور؛
- ساماندهي و تقويت هدفمند آموزش زبانهای خارجی به منظور تحول کیفی در آن؛
- بسترسازي و تقويت ساختارهاي حمايتی براي رشد هنر متعهد؛
- حمايت از توسعة آموزش و پژوهشهاي بنيادي و کاربردي در حوزة هنر متعهد؛
اقدامات ملي:
1. حمايت از توليد و کاربردی کردن علوم انسانی با جهت‌گيري اسلامي؛ (1)
2. ایجاد سازوکار روزآمدسازي محتوای آموزشی در رشته‌هاي علوم انساني و هنر مبتنی بر مبانی اسلامی و نظارت بر ارتقای کیفی آن؛ (1)
3. اصلاح آموزشهاي علوم انساني به منظور توجه بیشتر به مطالعات بنيادي و تأکيد بر آموختن اصول و مباني و قواعد اساسي علوم مربوطه مبتنی بر مبانی اسلامی؛ (1)
4. توسعة پژوهشهاي بنيادي معرفتي در حوزة علوم انساني مبتني بر مباني اسلامي و ارائة توليدات علمي آنها به جهان؛ (1)
5. حمایت از تأسيس انجمن‌ها و پژوهشگاهها و قطبهاي علمي مشترک بين حوزه و دانشگاه به منظور شکل‌گيري و تکوين ديدگاهها و نظريات اسلامي در حوزة علوم انساني؛ (2)
6. طراحی و توسعة برنامه‌های پژوهشی، فرصتهاي مطالعاتی و آموزشی مشترک میان حوزه و دانشگاه و ایجاد مراكز پژوهشي و آموزشي مشترك؛ (2)
7. طراحی سازوکارهای لازم برای تربیت و جذب معلمان و مربیان و مدرسان دروس معارف اسلامی و علوم انسانی در مدارس و دانشگاهها با استفاده از توانمندی‌ها و ظرفیت‌های حوزههای علمیه؛(2)
8. تدوین قوانین و مقررات مورد نیاز و تقویت کرسیهای نظریه‌پردازی و نقد و مناظره جهت تولید علوم انسانی و تحقق مرجعیت علمی؛ (3)
- ایجاد سازوکارهای تشویق نظریه‌پردازان در حوزههای علوم انسانی و معارف اسلامی و انتشار دستاوردهای آنان؛ (3)
10. ارتقای جایگاه کرسیهای نظریه پردازی برای فعالیت در سطح بین‌المللی با تأکید بر جهان اسلام؛(3)
11. ایجاد سازوکارهای لازم برای تقویت مواجهه انتقادی و تطبیقی با متون ترجمه‌ای در علوم انسانی؛(3)
12. ايجاد گرایش‌های ميان‌رشته‌اي بين شاخه‌هاي علوم اسلامي و علوم انساني و سایر علوم؛ (4)
13. حمایت از مطالعات و ایجاد فلسفه‌هاي رشته‌هاي مختلف علوم بر پاية فلسفه و حکمت اسلامي؛(4)
14. اصلاح جريان استعداديابي و هدايت تحصيلي برای جذب استعدادهای برتر در علوم انساني و معارف اسلامي؛ (5)
15. حمایت از تأسیس و فعالیت مراکز نخبه‌پرور در حوزة علوم انساني مبتني بر مباني اسلامي؛ (5)
16. ايجاد نظام حمايت معنوی و اعتباری و مالي از پژوهشهای علوم انساني مبتني بر مباني اسلامي و حمايت از تأليفات، رساله‌ها، پژوهشها و سمينارهاي علمي تخصصي در اين زمينه؛ (5)
17. حمايت از پايان‌نامه‌ها و رساله‌هاي تحصيلي در رشته‌هاي علوم انساني و هنر براي رفع نيازهاي كشور(6)
18. حمايت از توسعة پارك‌هاي علم و فناوري ويژه علوم انساني و هنر براساس نيازها و استعدادهاي منطقه‌اي و استاني؛ (6)
19. تقويت سازمانهاي مردم‌نهاد (سمن) و اجتماعات علمي- حرفه‌اي در حوزه پژوهشهاي علوم انساني مبتني بر مباني اسلامي؛ (6)
20. بازنگري در توسعة کمی و کيفی رشته‌هاي علوم انساني و ميزان پذيرش دانشجو براساس نيازهاي جامعه و وجود فرصتهای شغلی؛ (6)
21. توسعة رشته‌های علوم انسانی و هنر منوط به وجود منابع علمي متناسب با نگرش اسلامي و مدرسان دارای صلاحیت و مسلط بر مباني اسلامي؛(6)
22. ساماندهي مؤسسات آموزش زبانهاي خارجي و متنوع سازی آموزش آنها از طریق شفاف‌سازی نیازهای کشور برای تعاملات بین‌المللی علم و فناوری؛ (7)
23. بومی‌سازی و تدوین برنامه‌های درسی و محتوای آموزشی در زمینه آموزش زبانهای خارجی با توجه به فرهنگ اسلامی؛ (7)
24. تقويت استفاده از زبان فارسي در حوزه‌هاي تخصصي علوم با تأکيد بر معادل‌سازي مفهومی براي اصطلاحات تخصصي و ترویج آنها در مجامع علمی و تلاش برای تبدیل زبان فارسی به زبان علم؛ (7)
25. حمايت از توليدات هنري با رویکرد معرفی ارزشهاي انقلاب اسلامي و دفاع مقدس؛ (8)
26. حمایت از تولیدات هنری به منظور تقويت جلوه‌هاي عملي و ملموس هنر متعهد در شئون مختلف زندگي و احیای هنرهای سنتی فراموش شده؛ (8)
27. تدوين نظام ثبت حقوقي آثار هنري؛(8)
28. تقويت و راه‌اندازي حوزه‌هاي میان‌رشته‌اي بين هنر و ديگر رشته‌هاي علوم براساس آموزه‌های اسلامي به ویژه فلسفه و فقه و هنر؛(9)
29. تدوين و گسترش و تعميق دروس مربوط به مباني نظري هنر متعهد و توسعة رشته‌های هنرهای محلی و منطقه‌ای در چارچوب فرهنگ اسلامی؛(9)
30. هدایت آموزش و پژوهشهای هنری برای نیل به هنر متعهد و نقد و ارزیابی جلوه‌های هنری حاکم بر زندگی امروز؛(9)
31. زمینه‌سازی و تقویت مطالعات برای معرفي هنرمندانة معارف اسلامي به منظور افزایش اثرگذاري معارف ديني در جامعه؛(9)
32. حمایت از تأسیس و گسترش فعالیت مراکز آموزشی و پژوهشی هنر اسلامی با مشارکت حوزه‌هاي علميه؛ (9)
راهبرد كلان 11
جهت‌دهي به چرخة علم و فناوري و نوآوري براي ايفاي نقش مؤثرتر در حوزة علوم پزشكي و سلامت
راهبردهاي ملي:
- توسعه و بومی‌سازی علوم و فناوريهاي سلامت در کشور ؛
- توسعة آموزش و پژوهش در زمينة ترويج شيوه‌هاي زندگي سالم و اسلامي و نيز عوامل اجتماعي مؤثر بر سلامت و بهداشت؛
اقدامات ملي
- توسعة آموزشها و پژوهشهاي حوزة تغذيه و پيشگيري، به منظور بهره‌مندي از مواد غذايي سالم و حفظ سلامت جامعه؛ (1)
- توليد دانش با تأكيد بر بيماريها و معضلات بومي؛ (1)
- تقويت ارتباط علوم سلامت و باليني و طب سنتی اسلامی-ایرانی با علوم پایه و علوم اسلامي و علوم انساني و علوم اجتماعي؛ (1)
- ساماندهی بازار محصولات و تجهیزات سلامت در کشور به منظور حمایت از تولید علم و فناوریهای بومی ؛(1)
- توسعة فناوری اطلاعات و ارتباطات در عرصة سلامت به منظور ایجاد نظام سلامت الکترونیک با رعایت اخلاق اسلامی و امنیت اجتماعی و حریم خصوصی؛ (1)
- تقويت نظام آموزشي با رویکرد تربيت سرماية انسانيِ متخلق به اخلاق حرفه‌اي مبتني بر تعاليم اسلامي؛ (2)
راهبرد كلان 12
جهت‌دهي به چرخة علم و فناوري و نوآوري براي ايفاي نقش‌آفريني مؤثرتر در حوزة فني و مهندسي
راهبردهاي ملي:
- توجه ويژه به توسعة نيازمحور علوم و فناوریهای مهندسی براي توليد و جذب فناوري با توان رقا‌بتي و ثروت‌‌آفريني همراه با حفظ محيط زيست و الگوي صحیح مصرف و رعایت اخلاق حرفه‌ای؛
- تقويت ساختارهاي حمايت از توسعۀ تقاضامحور فعالیتهای فنی و مهندسی؛
اقدامات ملي:
- 1. تقویت شرکتهای فنی و مهندسی به منظور کسب توان طراحی مفهومی و پایه؛(1)
- 2. حمایت از شرکتهای طراحی مهندسی برای مشارکت در طرحهای بین‌المللی؛(1)
- 3. ایجاد سازوکارهای لازم به منظور تسهیل و تشویق صادرات و خدمات فنی و مهندسی؛(1)
- 4. واگذاري طرحهای کلان ملي پژوهش و فناوري به متخصصان داخلي به منظور ارتقاي خودباوري و توانمندي ملي و درجهت تأمين نيازهاي آتي کشور و جهان؛(1)
- 5. تدوین معیارهای اخلاق حرفه‌ای مهندسی و ترویج و نظارت بر رعایت آنها؛ (1)
- تشويق دانش‌آموختگان فنی و مهندسی به سمت ايجاد شرکتهاي دانش‌بنيان خصوصي و تعاوني در پارکها و مراکز رشد علم و فناوري از طريق ارائۀ تسهيلات خاص به آنها؛(2)
- توسعه و ساماندهی نظامهاي مهندسي به منظور افزایش کارآمدی و پاسخگویی آنها؛(2)
- حمایت از شرکتهای طراحی و مهندسی به منظور کاربردی کردن دانش فنی تولید شده در پژوهشگاهها و دانشگاهها؛(2)
راهبرد كلان 13
توسعه و تعميق و تقويت آموزش و پژوهش در حوزة علوم پايه
راهبردهاي ملي:
- تشویق و هدایت مؤسسات علمی و آموزشی در توسعة علوم پایه به منظور گسترش مرزهاي علم و پاسخگویی به نیازهای جامعه؛
- افزایش بهرهوری نهادها و زيرساخت‌ها در حوزۀ علوم پايه؛
اقدامات ملي:
- تعریف طرحهاي کلان ملي و حمایت از آنها در حوزههای اولویتدار و افزایش سرمایه‌گذاری بخشهای صنعت و بازار در آنها؛ (1)
- الزام و تشویق طرحهای مطالعاتی و تحقیقات کاربردی و توسعه‌ای به هزینه‌کرد بخشی از اعتبارات خود در پژوهشهای علوم پایة مرتبط ؛(1)
- تشویق نظریه‌پردازی در علوم پایه برای کشف مسيرهاي جديد و ميانبر علمي؛ (1)
- بازنگری و ارتقای روش‌ها و محتوای آموزش علوم پایه در کلیه سطوح تحصیلی؛ (1)
- تقویت تعامل میان علوم پایه با سایر علوم؛ (1)
- شبکه‌سازی مؤسسات آموزشی و پژوهشی در حوزۀ علوم پایه به منظور افزایش هماهنگی و همکاری و تقویت تحقيقات بين‌رشته‌اي از طریق اشتراک امکانات و تجهیزات، تقسیم کارهای پژوهشی و جذب نخبگان علمی؛(2)
فصل پنجم: چارچوب نهادی علم و فناوری و نوآوری
5-1 تقسیم کار ملی در نظام علم و فناوری
الف) سیاستگذاری کلان و نظارت و ارزیابی
سیاستگذاری و تصمیم‌گیری کلان و راهبردی نظام علم و فناوری، روزآمد سازی و اجرایی كردن نقشۀ جامع علمی کشور و ارزیابی و نظارت بر حسن اجرای آن، سیاستگذاری کلان براي همکاریهای بین‌المللی در عرصة علم و فناوری و تصویب اسناد ملی فناوریهای اولویتدار بر عهدۀ شورای عالی انقلاب فرهنگی است که با سازوکار مورد نظر شورا انجام می‌گیرد.
ب) سیاستگذاری اجرایی و هماهنگی و انسجام‌بخشی اجرای نقشة جامع علمی کشور
به منظور تهیه و تصویب و ابلاغ سیاستهای اجرایی، طراحی سازوکار تحقق اهداف نقشه و اصلاح ساختارها و فرآیندهای مربوطه، هماهنگی و انسجام بخشی در اجرای نقشة جامع علمی و نظارت بر حسن اجرای آن، «ستاد راهبری اجرای نقشة جامع علمی کشور» توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی با ترکیب زیر ایجاد می‌گردد:
- دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی (رئیس)
- چهار نفر از اعضای حقیقی به انتخاب شورا
- رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها با اجازه معظمله
- وزیر علوم، تحقیقات و فناوری
- معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری
- وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
- وزیر آموزش و پرورش
- رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی
- رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی
10. یک نفر از مدرسین حوزوی به انتخاب شورای عالی حوزههای علمیه
تبصره: با توجه به تنوع ارتباط نظام علم و فناوری با عرصه‌های مختلف فرهنگی، صنعتی، تولیدی و خدماتی، در موارد لازم از وزرا و رؤسای نهادهای ذیربط جهت شرکت در جلسات ستاد و کمیسیون‌های مربوط دعوت به عمل خواهد آمد.
ج) برنامه‌ريزي و اجرا و فرهنگ‌سازی
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، معاونت علمی و فناوری رئیس جمهوری و بنیاد ملی نخبگان، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت آموزش و پرورش، فرهنگستانهای کشور، جهاد دانشگاهی، مرکز همکاریهای فناوری و نوآوری ریاست جمهوری، سایر وزارتخانه‌ها و نهادها و مؤسسات علمی و فناوری، صدا و سیما، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سایر نهادها و دستگاههای تبلیغی و فرهنگی کشور، در فرآیند اجرایی‌نمودن و فرهنگ‌سازی نقشه در چارچوب سیاستهای مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی با ستاد راهبری اجرای نقشۀ جامع علمی کشور همکاری می‌نمایند.
5-2. نظام اجرا، نظارت، ارزيابي و بهروز رساني نقشة جامع علمي کشور
اتخاذ تدابير لازم در لايه‌هاي مختلف نظام علم و فناوري و ترسيم صحيح و شفاف گردش فعاليت‌ها و تعاملات در بين اجزاي نظام، ضامن اجراي نقشه و ارتقاي بهره‌وري کشور در اين زمينه است. همچنين حفظ و استمرار کارکرد نقشة جامع علمي مستلزم پايش و مراقبت از پيشرفت اجراي نقشه در افق زماني پيش‌بيني‌شده براي آن و مراقبت از صحت و اعتبار اجزاي مختلف نقشه است. اين پايش و مراقبت بايد به‌گونه‌اي باشد که جهت‌گيري نظام اجرايي نقشه به سوي دستيابي به اهداف آن حفظ شود و در صورت بروز هرگونه تغييرات اثرگذار در مفروضات و اوضاع محيطي، اين تغييرات در کوتاه‌ترين زمان شناسايي و آثار آن تحليل شود و مراجع مربوط اقدامات اصلاحي مورد نياز را به تصويب برسانند. به اين منظور:
1- ستاد راهبری اجرای نقشۀ جامع علمی کشور با ايجاد سازوکارهای لازم و استفاده از نهادهاي مختلف، ضمن انجام تصميم‌گيريهاي لازم و ابلاغ مصوبات، وظيفة نظارت بر تحقق اهداف نقشه و ارزيابي پيشرفت كار را عهده‌دار است.
2- ستاد راهبری اجرای نقشۀ جامع علمی کشور موظف است پس از تصويب و ابلاغ نقشة جامع علمي در فواصل زماني خاص به تكميل و به‌روزرساني اولويتهاي علم و فناوري كشور، ارائۀ اسناد ملی مربوطه و تعيين نوع پشتيباني در هر زمينه اقدام كند.
3- ستاد راهبری اجرای نقشۀ جامع علمی کشور با همکاری دستگاهها و نهادهای مسئول و مؤسسات پژوهشي- مطالعاتي شاخصهاي علم و فناوري مورد نیاز وكميتهاي مطلوب مربوطه را تكميل و بروز مي‌رساند.
4- ستاد راهبری اجرای نقشۀ جامع علمی کشور موظف است با همکاری دستگاههای ذیربط گزارش وضع موجود علم و فناوري كشور را براساس شاخصهاي نقشة جامع علمي كشور طي يكسال تدوين كند. علاوه بر آن اين ستاد گزارش ارزيابي وضع موجود علم و فناوري كشور را هر ساله براساس آخرين شاخص‌ها تدوين مي‌كند و به شوراي عالي انقلاب فرهنگي تسليم مي‌نمايد.
5- ستاد راهبری اجرای نقشة جامع علمي كشور موظف است با رصد وضعیت پذیرش دانشجو در رشته‌ها و مقاطع تحصیلی در دانشگاههای دولتی و غیر دولتی سالیانه گزارش میزان نیاز کشور به این رشته‌ها و مقاطع را با توجه به اولویتهای ملی و تهدیدها و فرصتها و امکانات کشور تهیه كند و به همراه گزارش اقدامات خود برای اصلاح وضع موجود، به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه نماید.
6- کلیۀ دستگاههای اجرایی موظف‌اند در چارچوب سیاستهای اجرایی ستاد راهبری اجرای نقشۀ جامع علمی، طرحها و برنامه‌های خود را برای اجرای این نقشه تدوین و برای بررسی و تصویب به ستاد تسلیم نمایند. ستاد موظف است ميزان پيشرفت و عملکرد طرحها و برنامههاي ارائه‌شدة دستگاه‌هاي اجرايي را در فواصل يکساله به شوراي عالي انقلاب فرهنگي گزارش نماید.
7- شوراي عالي انقلاب فرهنگي در صورت نیاز جهت اصلاح و تصويب قوانين با مجلس شوراي اسلامي تعامل خواهد داشت.
8- ستاد راهبری اجرای نقشۀ جامع علمی کشور موظف است ضمن رصد و پايش اوضاع محيطي و رقبا و تحولات جهانيِ علم و فناوري با رويکرد آينده‌پژوهي، نقشة جامع علمي کشور را به صورت دوره‌اي، روزآمد مي‌نمايد و برای تصویب به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه دهد.
نقشۀ جامع علمی کشور در 5 فصل، در جلسات 662، 663، 664، 666، 667، 668، 670، 671، 672، 673، 674، 675، 676، 677، 678 و 679 مورخ 21/2/89، 4/3/89، 18/3/89، 15/4/89،29/4/89، 26/5/89، 6/7/89، 20/7/89، 27/7/89، 4/8/89، 11/8/89، 18/8/89، 2/9/89، 16/9/89، 30/9/89 و 14/10/89 شوراي عالي انقلاب فرهنگي به تصویب نهايي رسید و از تاریخ تصویب لازم‌الاجراست و کلیه مصوبات و سیاستهای قبلی مغایر، لغو و بلا‌اثر خواهد بود.ص/679.6
محمود احمدي‌نژاد
رئيس جمهور و رئيس شوراي عالي انقلاب فرهنگي
[1] . شاخصهای تفصیلی علم و فناوری در مجموعه اسناد پشتیبان نقشة جامع علمی کشور موجود است.
[2] . در ارتباط با شاخصهای کیفی و یا شاخص هایی که کمیت مطلوب آنها در افق 1404 مشخص نشده است به فصل 5 بخش 5-2 بند 3 مراجعه شود.
[3] .توزیع کمیتهای مرتبط با سرمایه انسانی در حوزه های مختلف باتوجه به نیاز واقعی کشور توسط ستاد راهبری اجرای نقشة جامع تصویب خواهد شد. البته در حوزه علوم انسانی کمیتهای مطلوب توسط شورای تخصصی تحول علوم انسانی پیشنهاد خواهد شد.
[4]. ستاد راهبری اجرای نقشة جامع علمی کشور براساس بند (ب) بخش (5-1) نهاد متولي اعتبار سنجي اختراعات و اكتشافات را معرفي خواهد نمود.
[5]. علوم مورد نیاز هر دسته از فناوریها در همان سطح از اولویتها قرار می‌گیرند.
[6]. از جمله شکافت و گداخت.
[7]. از جمله مدیریت و فناوری آب، خاک و هوا - کاهش آلودگی آب، خاک و هوا - مدیریت پسماند- بیابان زدایی - مبارزه با خشکسالی و شوری.
[8]. شماره انتهاي هر اقدام ملي مشخص كننده شماره راهبرد ملي مربوطه است.
