آیت الله محمد مهدی حسینی همدانی، شامگاه یک شنبه، در شورای فرهنگ عمومی و آیین رونمایی از نقشه مهندسی فرهنگی کشور برش استان البرز و سند راهبردی توسعه فرهنگ قرآنی با حضور دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی کشور برگزار شد، بابیان اینکه مفهوم «فرهنگ» در حوزه علوم اجتماعی تفاسیر فراوانی دارد، گفت: به‌سختی می‌توان برای «فرهنگ» به مفهوم واحدی که برای همه موردقبول باشد، رسید.
وی در ادامه با اشاره به اینکه این واژه به‌صورت مکرر در بین افراد و شخصیت‌ها در جامعه تکرار می‌شود، اظهار داشت: فرهنگ، امور مختلفی را که مربوط به زندگی افراد است تحت پوشش قرار می‌دهد و با تغییر ارزش‌ها، آداب‌ورسوم و حتی گاهی آثار هنری؛ فرهنگ تغییر می‌کند.
امام‌جمعه کرج بابیان اینکه «فرهنگ» واژه‌ای کلی و انتزاعی است که تعریف بسیار پیچیده‌ای دارد، عنوان کرد: هنگام «سیاست‌گذاری فرهنگی»؛ توجه به تعریف سیاست، سیاست‌گذاری و سیاست‌گذاری فرهنگی مهم است.
آیت‌الله حسینی همدانی در ادامه افزود: با توجه به اینکه «فرهنگ» واژه‌ای بی‌حدوحصر است و نمی‌توان برای آن معنای دقیقی یافت، درنتیجه تعریف دقیق «سیاست‌گذاری فرهنگی» هم بدون تعریف «فرهنگ»، معنای دقیقی نخواهد داشت.
وی با تأکید بر اینکه «سیاست‌گذاری فرهنگی» وقتی میسر است که شناخت دقیقی از تعریف «فرهنگ» و حدود این مفهوم داشته باشیم، گفت: وقتی «فرهنگ» تعریف شد، دامنه و گستردگی سیاست‌های فرهنگی هم مشخص می‌شود.
نماینده ولی‌فقیه در استان البرز تأکید کرد: در «سیاست‌گذاری فرهنگی» توجه به اهداف، مقاصد فرهنگی، نحوه مدیریت و برنامه‌ریزی فرهنگی و محدوده عمل ویژه‌ای که باید توسط مدیران انجام شود، ضروری است.
آیت‌الله حسینی همدانی از الگوی «آرمان‌گرا»، «سنتی و نخبه‌گرا»، «توسعه‌گرا»، «تکثر و حقوق فرهنگی» و «ماتریسی» به‌عنوان انواع الگوها برای «سیاست‌گذاری فرهنگی» نام برد و اذعان داشت: در تهیه نقشه مهندسی فرهنگی کشور برش استان البرز از الگوی «ماتریسی» استفاده‌شده است.
وی در ادامه بابیان اینکه این الگو عبارت است از ایجاد هماهنگی و تقسیم‌کار بین نهادها و دستگاه‌های مرتبط با مأموریت، گفت: در این الگو، نظام برنامه‌ریزی فرهنگی مبتنی بر نوعی تقسیم‌کار است که وظایف هر کس بر اساس تخصص‌ها تفکیک‌شده و بعد ایجاد هماهنگی بین مجموعه‌ای از دستگاه‌ها و نهادها صورت می‌گیرد.
رئیس شورای فرهنگ عمومی استان البرز، افزود: «سیاست‌گذاری فرهنگی» نوعی رویکرد با نگاه جامع، منسجم، یکپارچه و هدفمند برای فعالیت‌های فرهنگی است.
آیت‌الله حسینی همدانی تأکید کرد: «سیاست‌گذاری فرهنگی» نوعی توافق و اتفاق‌نظر بین متصدیان و مسئولان امور در تشخیص و تعیین اولویت‌ها و ضرورت‌های فرهنگی بر اساس اصول اعتقادی، برای عمل مدیران فرهنگی است.
وی بابیان اینکه ما در نظام سیاست‌گذاری فرهنگی مشکلاتی داریم، گفت: «ناکارآمدی در حوزه وضع و اجرای سیاست‌های فرهنگی»، «تهاجم سازمان‌یافته دشمنان»، «نبود ایده و نظریه مبنا برای حل‌وفصل مشکلات فرهنگی مبتنی بر آموزه‌های انقلابی» ازجمله این مشکلات است.
رئیس ستاد احیا امربه‌معروف و نهی از منکر استان البرز در ادامه تأکید کرد: برای حل این مشکلات باید بازسازی انقلابی مبتنی بر عقلانیت و حکمت در ساختار فرهنگی صورت گیرد.
آیت‌الله حسینی همدانی در ادامه به بازخوانی بیانات رهبر معظم انقلاب در این رابطه در نخستین دیدار رئیس‌جمهور و اعضای هیئت دولت سیزدهم، پرداخت و گفت: رهبری فرمودند: «به گمان بنده، ساختار فرهنگی کشور نیاز به یک بازسازی انقلابی دارد. ما مشکل‌داریم در ساختار فرهنگی کشور؛ و یک حرکت انقلابی لازم است. البتّه «حرکت انقلابی» یعنی خردمندانه و عاقلانه. معنای «انقلابی بودن» بی‌هوا حرکت کردن و بی‌حساب حرکت کردن نیست.»
وی در ادامه افزود: رهبری در بیانیه گام دوم انقلاب برای تغییر نظام حکمرانی در ایران به‌خصوص در سه بخش «گفتمان‌ها»، «ساختارها و سازمان‌ها» و «منابع انسانی و نیروی کار» مطالبی را تأکید کردند لذا اگر به دنبال «بازسازی انقلابی» بر اساس حکمت و عقلانیت هستیم باید این سه تغییر در حکمرانی را داشته باشیم.
رئیس شورای سیاست‌گذاری امور مساجد استان البرز با تأکید بر اینکه یکی از اقدامات در تغییر «ساختارها» حذف فعالیت‌های موازی در حوزه فرهنگ است، گفت: باید نظام جامع برای فعالیت‌های فرهنگی داشت.
آیت‌الله حسینی همدانی در بخش دیگری بابیان اینکه امروز فضای مجازی به مهم‌ترین بخش تولید محتوا مبدل شده است، گفت: باید به‌دقت و ظرافت به این بخش توجه کرد.
وی با تأکید بر اینکه انقلاب اسلامی یک انقلاب فرهنگی بود، گفت: مسائل فرهنگی همواره یکی از دغدغه‌های مهم رهبر معظم انقلاب و دلسوزان نظام بوده است.
رئیس شورای هماهنگی و گسترش فرهنگ قرآنی استان البرز بابیان اینکه رهبر معظم انقلاب از سال ۱۳۸۲ موضوع مهندسی فرهنگی را مطرح فرمودند، گفت: رهبری در سال ۱۳۸۳ فرمودند: «یکی از مهم‌ترین تکالیف ما در درجه اول مهندسی فرهنگ کشور است؛ یعنی مشخص کنیم که فرهنگ ملی، فرهنگ عمومی و حرکت عظیم درونی و صیرورت بخش و کیفیت‌بخشی که اسمش فرهنگ است و در درون انسان‌ها و جامعه به وجود می‌آید، چگونه باید باشد؟ فرهنگ هدف کدامست؟ اشکالات و نواقص‌اش چیست؟ چگونه باید رفع شود؟ فرهنگ موجود کدامست؟ کندی‌ها و معارضاتش کجاست؟ مجموعه‌ای لازم است که این‌ها را تصویر کند.»
آیت‌الله حسینی همدانی در ادامه افزود: حضرت آقا در بیان دیگری در سال ۱۳۸۳ تصریح کردند: «فرهنگ یک سیستم است و دارای انواع و اجزائی است و مهندسی فرهنگ به‌عنوان یک مهندسی سیستم باید انجام پذیرد. فرهنگ یک جامعه، اساس هویت آن جامعه است. فرهنگ که می‌گوئیم اعم از: مظاهر فرهنگی – مانند زبان و خط و امثال این‌ها و آنچه باطن و اصل تشکیل‌دهنده پیکره فرهنگ ملی است مثل: عقاید، آداب اجتماعی، مواریث ملی، خصلت‌های بومی و قومی این‌ها ارکان و مصالح تشکیل‌دهنده فرهنگ یک ملت است فرهنگ دارای انواعی است و در مهندسی فرهنگ همه این انواع فرهنگ باید مهندسی شوند. انواع فرهنگ عبارتند از: فرهنگ ملی، فرهنگ عمومی، فرهنگ تخصصی، فرهنگ‌سازمانی، فرهنگ ملی.»
وی تأکید کرد: رهبری دربیانی در سال ۱۳۹۲ فرمودند: «باید برای سند مهندسی فرهنگی سازوکار اجرایی تهیه شود که تحقق پیدا کند» و در بیان دیگری در سال ۱۳۹۰ بیان داشتند: «یکی از سندهای بالادستی موردنیاز کشور، تدوین نقشه مهندسی فرهنگی است که باید در آن، ضمن ترسیم وضع مطلوب، نیازها نیز دیده شود».
نماینده رهبر معظم انقلاب اسلامی در استان البرز در بخش دیگری به مفهوم «مهندسی فرهنگ» و «مهندسی فرهنگی» پرداخت و گفت: جایگاهی که وظیفه «مهندسی فرهنگی» کشور را بر عهده دارد؛ نخست باید «مهندسی فرهنگ» انجام دهد.
آیت‌الله حسینی همدانی در بخش پایانی به وظیفه حکومت در مقوله فرهنگ از نگاه رهبر معظم انقلاب اشاره کرد و گفت: آقا فرمودند: «آنچه در مقوله فرهنگ بر عهده حکومت است، عبارت است از نظارت هوشمندانه، متفکرانه، آگاهانه، مراقبت از هرز روی نیروها و هرزه‌رویی علف هرزه‌ها، هدایت جامعه به سمت درست، کمک به رشد و ترقی فرهنگی افراد جامعه».
