دکتر شهریار نیازی دبیر اندیشکده فرهنگ الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت و دانشیار دانشگاه تهران در یادداشتی به مقایسه الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با دیگر اسناد پرداخته است.

متن این یادداشت به شرح زیر است:

مقدمه:
مقایسه سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با دیگر اسناد و رویکردهای توسعه و همچنین نظریات جوامع رقیب در خصوص انسان، جامعه، حکمرانی و تمدن‌سازی از آن جهت ضروری بوده است که از یک سو اشتراکات و تفاوت‌های سند الگو درباره موضوعات مهم بررسی شود و از سوی دیگر در صورتی که مسائلی در الگوهای رقیب بوده است که در سند الگو بدان پرداخت نشده و یا مورد غفلت قرار گرفته است، جست‌وجو شده و در تکمیل و ارتقا الگو مورد توجه قرار گیرد.
با بررسی سرفصل‌های موضوعات مهم در امر پیشرفت و توسعه و مقایسه آن با سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت روشن شد که الگو تقریباً به اکثر مسائل مورد توجه غرب و نظریات غربی نظر داشته است، البته مواردی نیز وجود دارد که الگو متعرض آنها به دلایل اخلاق‌محوری در رویکرد حاکم بر آن نشده است، مسائلی نظیر اقلیت‌های جنسیتی و یا فرهنگ غربی و برخی آزادی‌های مبتنی بر بدن انسان که همواره در ادبیات نظری غرب آورده می‌شود، در الگو مورد اهتمام نبوده است.
در بررسی تطبیقی موارد مربوط به حقوق بشر، حکمرانی، علم، عقلانیت، معنویت، عدالت و فرهنگ، اقتصاد و جامعه آشکار شد که سند الگو می‌تواند به عنوان یک سند مترقی و پیشتاز در ارائه راه‌حل‌ها مقبولیت جهانی داشته باشد.
عناصر سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت حتی با ادبیات رایج توسعه از قدرت اقناعی بالایی برخوردار است و در بسیاری از موضوعات نسبت به نظریات رقیب دست بالا را دارد. کمرنگ بودن اخلاق، فرهنگ، معنویت و عدالت‌خواهی و انسان حیوان‌پنداری برخی جوامع رقیب که به نظر می‌رسد نقطه‌های آسیب‌پذیر آن الگوها باشد، در سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، به صورت برجسته‌ای و شایسته مورد توجه قرار گرفته است.
در این بررسی با استخراج مهم‌ترین موضوعات مورد توجه نظریات رقیب که در ده محور دسته‌بندی شده است، در ارکان سند الگوی اسلامی ایرانی(مبانی، آرمان‌ها، رسالت، افق و تدابیر) از طریق واکاوی مفاهیم و واژگان تلاش شده است که در وهله نخست مشخص شود، آیا موضوعات، مفاهیم و واژگان کلیدی مورد توجه نظریات غربی در الگو وجود دارد؟ سپس با بررسی منابع، نوع نگاه الگو و نگاه غربی به آن مفاهیم بررسی شده و تلاش شده است که اشتراکات و اختلافات در نوع به کارگیری مفاهیم و واژگان و همچنین رویکرد سند الگو مورد مقایسه قرار گیرد، پس از مشخص شدن میزان اشتراک و تفاوت دیدگاه‌ها ارزیابی تحلیلی صورت می‌گیرد.
در تعدادی از موارد مانند کاربرد واژگان مورد توجه دو دیدگاه، صرفاً اشتراک لفظی وجود دارد، مثلاً مفهوم عدالت و یا مفاهیم مربوط به فرهنگ اشتراک در لفظ و اختلاف در معنا مورد توجه بوده است.

 در برخی واژگان و مفاهیم نیز نظیر نوآوری، جهش و یا فضای مجازی اشتراک لفظ و معنا پررنگ بوده است.
 در هر حال پس از مقایسه میزان اختلاف و اشتراک، تلاش شده است ارزیابی تحلیلی صورت گیرد.
1- حقوق بشر:
سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت حقوق بشر در مبانی، آرمان‌ها، افق و تدابیر موارد متعددی را مطرح کرده است.
انسان مورد توجه مبانی الگو ترکیبی از ابعاد فطری و طبیعی و ساحات جسمانی و روحانی است (بند دو- انسان‌شناختی). در مبانی انسان‌شناختی، همچنین آمده است انسان دارای حقوقی از جمله حق حیات معقول، آگاهی، زیست معنوی و اخلاقی، دینداری، آزادی توأم با مسئولیت، تعیین سرنوشت و برخورداری از دادرسی عادلانه است.
حقوق اساسی مورد اشاره در الگو تقریباً اکثر موارد مربوط به آزادی‌ها و حقوق فردی و اجتماعی را شامل می‌شود.
دسته دوم حقوق بنیادی در اعلامیه جهانی حقوق بشر مربوط است به خانواده، سرزمین و مالکیت که در الگو، خانواده از جایگاه بی‌بدیلی برخوردار بوده و بنیادی‌ترین واحد تشکیل دهنده جامعه محسوب می‌شود.
 در بحث مالکیت نیز افزون بر احترام به مالکیت خصوصی در خصوص اموال عمومی و مالکیت بر انفال در یکی از بندهای  بخش تدابیر، بر حفظ حقوق مالکیت عمومی منابع طبیعی و ثروت‌های ملی همراه با رعایت ملاحظات صیانتی، زیست‌محیطی و بین‌نسلی تأکید شده است.
مسئله خانواده‌محوری، تسهیل ازدواج، تأکید بر حقوق فردی و اجتماعی زنان و نظایر آن نیز در الگو مورد تأکید بوده است.
دسته سوم حقوق اساسی مورد تأکید در اعلامیه جهانی حقوق بشر شامل آزادی‌های عمومی و حقوق سیاسی بنیادی است.
در الگوی آزادی‌های عمومی در مبحث انسان‌شناسی مبانی، در ذیل عنوان حیات طیبه در آرمان‌ها تحت عنوان "آزادی مسئولانه" در بند اول افق الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت آزادی فردی و در بند سوم الگو آزادی در مشارکت سیاسی و در انتخابات مورد تأکید است.
همچنین در بند دیگر  الگو بر تقویت مردم‌سالاری دینی و مشارکت مردمی، در بندی بر گسترش و تقویت تشکل‌های مردمی و در بند دیگری بر تقویت فضای آزاداندیشی و نیز دریکی از  بند ها اجرای کامل قانون اساسی در حوزه آزادی‌های فردی و اجتماعی، آموزش و ترویج حقوق و تکالیف شهروندی و تقویت احساس آزادی در آحاد جامعه تأکید شده است.
دسته چهارم حقوق اساسی مورد تأکید اعلامیه جهانی حقوق بشر به حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی اختصاص دارد که در سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت بر کار و تلاش برای پیشرفت تأکید شده و در بند اول افق آحاد مردم حق دارند تا به تناسب استعداد و علاقه تا عالی‌ترین مراحل معنوی، علمی، مهارتی و شغلی در حرفه مناسب قرار گیرند.

2- حقوق زنان:
انسان مسلمان و ایرانی و آحاد مردم، جامعه و حکومت فارغ از جنسیت برای پیشرفت کشور سهم مشترک دارند.
همچنین در سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت بر خانواده‌محوری و نقش کم‌بدیل آن در تولید، حفظ و ارتقای فرهنگ جامعه تأکید بسیار صورت گرفته است. افزون بر مبانی در بند اول افق بر خانواده اسلامی- ایرانی و همچنین در تدبیر ی بر سبک زندگی اسلامی- ایرانی خانواده محور، تسهیل ازدواج و فرزندآوری و تحکیم خانواده تأکید شده است. در بند دیگر  سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت همچنین بر اعتلای منزلت و حقوق زنان، ارتقاء جایگاه اجتماعی، ایجاد فرصت‌های عادلانه تأکید شده و نقش مقدس مادری مورد تکریم قرار گرفته است.
از منظر رویکردهای زنانه‌نگر راهبردها می‌تواند نسبت به زنان مبتنی بر چارچوب‌های متفاوتی باشد  از جمله رویکرد ضدفقر که در آن بر وارد کردن زنان در طرح‌های کوچک درآمدزا تأکید می‌شود و یا رویکرد کارآمدسازی که بر شایسته‌سالاری، آموزش زنان و ارتقاء منزلت و جایگاه اجتماعی آنان مبتنی است، همچنین رویکرد توانمندسازی که بر ایجاد شبکه و فعالیت مدنی برای گسترش همکاری میان زنان و کسب قدرت ابتنا دارد. رویکرد دیگری نیز بر نقش بنیادی خانواده، خانه‌داری، نقش مادری، نقش همسری و فرزندآوری تأکید دارد.
در سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت اخیر ترجیح داده شده است، اگرچه مسئله اعتلای حقوق، مشارکت اجتماعی، شرکت در فرایند پیشرفت کشور و برخورداری از آموزش، شایسته‌سالاری و دیگر موارد نیز مورد توجه الگو بوده است.

3- حکمرانی خوب
درباره حکمرانی خوب (Good Governance) شاخص‌ها و معیارهای بسیاری ذکر شده است که اهم آن عبارت است از وجود شفافیت، نظارت، پاسخگویی، قانون‌مداری، چرخه سالم گردش قدرت، کارآمدی، مشارکت سیاسی، حقوق و آزادی‌های عمومی، وجود نهادهای مدنی، استقلال قضایی، دسترسی به اطلاعات، وجود نظام احزاب و تشکل‌های مدنی، عملکرد عقلانی نیروهای حکومتی، حرفه‌ای کردن نظام اداری و نظایر آن، که در سند الگو با توجه به آنکه مسئله حکومت و سیاست از اهمیت بالایی برخوردار بوده است  در آرمان‌ها، افق و تدابیر الگو مسئله حکمروایی صالحانه و عادلانه و عاقلانه مورد توجه بوده است.
در آرمان‌های الگو ارزش‌هایی چون تفکر و عقلانیت، انضباط اجتماعی، قانون‌مداری، عدالت همه جانبه، مسئولیت‌پذیری، صداقت و نظایر آن اشاره شده و در بخش افق الگو به ویژه در بند سوم افق (نسخه اصلاح شده) شاخص‌های مربوط به حکمرانی خوب اعم از شفافیت، پاسخگویی، مسئولیت‌پذیری، نظارت، مشارکت، مشورت نخبگانی، جدایی سیاست‌ورزی از تهدید قدرت و ثروت، اتکا بر عقلانیت و استقلال نظام قضایی توجه شده است.
در بندهای مختلف تدابیر نیز عناصر اصلی حکمرانی مردم‌سالارانه مبتنی بر اسلام ذکر شده است، بر ریشه‌کنی فساد و تبعیض تأکید شده، بر گزینش مسئولان و مدیران مبتنی بر هنجارها و رفتارهای حرفه‌ای و اسلامی تأکید شده، شفافیت مالی و ایجاد ضوابط عادلانه برای سیاستمداران در نظر گرفته شده و بر چابکی و کارآمدی و ارتقاء کیفیت دولت تأکید شده است، در یکی از  بندهای  تدابیر بر نظارت رسمی، مردمی و رسانه‌ای بر ارکان و اجزای نظام تأکید شده و پیشگیری از تداخل منافع شخصیت حقیقی و حقوقی افراد حکومتی مورد تأکید بوده است و همچنین بر برخورد با مفسدان در سطوح مدیریتی تأکید ویژه شده است.
در بند دیگری بر گسترش تشکل‌های مردمی تأکید و در بندی  بر تقویت فضای آزاداندیشی و نقد قدرت توسط نخبگان صحه گذاشته شده است.

4- توسعه پایدار
در گزارش برانت‌لند (Brundtland) تعریف اصلی توسعه پایدار ارائه شده است: توسعه پایدار توسعه‌ای است که نیازهای نسل حاضر را برآورده می‌سازد، بدون آنکه به توانایی نسل آینده در برآورده کردن نیازهایشان لطمه‌ای وارد سازد.
توسعه پایدار سه جنبه دارد، محیط، جامعه و اقتصاد. همچنین پیشرفت و توسعه پایدار در گزارش "برانت لند" و پلیهون (Plihon) دارای ویژگی‌های زیر است:

1- اقتصاد پویا؛
 2- پایداری اکولوژیک؛
3- عادلانه از نظر اجتماعی؛
 4- دموکراسی بنیان؛
 5- مقبولیت ژئوپلیتیک؛
 6- تنوع فرهنگی.
در سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در بخش‌های افق و تدابیر صراحتاً موضوعات فوق مورد توجه بوده است،.
برای مثال در بند دوم افق به سلامت محیط‌زیست و پایداری منابع طبیعی، آب و انرژی و امنیت غذایی با حداقل نابرابری فضایی اشاره شده است،
رعایت عدالت بین‌نسلی مورد توجه بوده است، ریشه‌کنی فقر، فساد و تبعیض هدف‌گذاری شده، تأمین اجتماعی جامع و فراگیر نیز لحاظ شده است.
در منظر عدالت اجتماعی همچنین در آرمان‌های الگو تحت عنوان عدالت همه جانبه، در بند چهارم افق تحت عنوان عدالت همه جانبه و در بندهای مختلف تدبیر مسئله عدالت اجتماعی هم‌طراز با توسعه و پیشرفت لحاظ شده است. در مجموع، عدالت در سند الگو بسیار برجسته و ملازم پیشرفت قرار دارد.
از منظر مردم‌سالاری در بند چهارم افق بر انتخابات و مشارکت آزاد مردم تأکید شده و در بندهای متعدد  تدابیر الگوی اسلامی‌ایرانی پیشرفت، پایه‌های مردم‌سالاری و تحکیم آن مورد توجه است.
در زمینه مقبولیت ژئوپلیتیک نیز در بندهای دیگر تدابیر به این موضوع پرداخته شده است. تأکید بر چندجانبه‌گرایی، گسترش دیپلماسی عمومی، کمک به حکمیت و صلح بین‌المللی، تقریب مذاهب اسلامی، گسترش بسیج مردمی، ترویج عقلانیت و روحیه جهادی در جهان اسلام از ویژگی‌های ژئوپلیتیک ایران است.
 همچنین حوزه اقتصاد به صورت بسیار مفصل در سند الگو در بخش افق و تدابیر مورد توجه بوده است. همچنین درباره تنوع فرهنگی، تنوع فرهنگی در مناطق و استان‌های کشور مورد پذیرش بوده است.
5- جهانی شدن:
رویدادها و شرایطی که رفتارها و زندگی انسان را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد (تغییراتی از قبیل رشد جمعیت جهان، رشد علم و فناوری، گسترش رسانه‌ها و فضای مجازی، افزایش سطح سواد و آموزش، تخصصی شدن و تمایز میان ساختارها، گسترش مشارکت سیاسی، رشد شهرنشینی، تغییرات آب و هوایی، جهانی شدن اقتصاد، افزایش تحرک اجتماعی و مهاجرت، عقلانی شدن اقتدار) فرآیندهای جهانی شدن نام دارند.
در سند الگو این‌گونه تغییرات که جنبه‌های مثبت و منفی جهانی شدن را نشان می‌دهد در حوزه‌های مثبت مورد تأکید بوده است.
در سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت افزایش نرخ باروری در بیش از سطح جانشینی و ایجاد جهش در علم و فناوری و دیگر موارد مثبت جهانی شدن پیش‌بینی شده است.
در حوزه‌هایی که احتمال سلطه قدرت‌های جهانی و سوءاستفاده از پدیده‌های جهانی شدن، مانند جهانی شدن اقتصاد، عرفی شدن اخلاق و فرهنگ، خصوصی شدن دین، عرفی‌گرایی و سکولاریسم و نظایر آن وجود داشته است، سند الگو موضع داشته و بر بومی‌گرایی، اتکا به خود، خودبسندگی و مقاومت تأکید شده است. همچنین مبتنی بر آموزه‌های اسلامی ایرانی حفظ استقلال و حفظ مسیر انقلاب اسلامی، مردم‌سالاری دینی، حمایت از حرکت‌های اسلامی و نهضت‌ها در افق و تدابیر سند الگو مورد اهتمام بوده است.
بدیهی است در بسیاری موارد در سند الگوی اسلامی  ایرانی پیشرفت بر آن است که از جهانی شدن برای ارتقاء، جهش و نیز ایجاد تمدن نوین اسلامی بهره‌برداری‌ها و اقدامات از فضای جهانی شدن تهاجمی و مقتدرانه باشد و افزون بر عدم تسلیم و سازش از امکانات و فرصت‌هایی که پدیده جهانی شدن ایجاد می‌کند، بهره‌گیری مناسب صورت گیرد.
6- شورش‌های پادهنجاری
جنبش‌های مدرن اجتماعی معمولاً تعاملات غیررسمی دارند، از نوعی همبستگی و هویت جمعی برخوردار و معمولاً اعتراضی هستند. جنبش‎‌های اجتماعی رقیب احزاب سیاسی و در دوران اخیر از اهمیت احزاب سیاسی کاسته‌اند.
ساختار سند الگو با آنکه در چارچوب ساختارهای موجود در نظام جمهوری اسلامی تعریف شده است، اما ماهیت جهشی و نهضتی دارد. این سند خواستار آن است که با ترسیم مبانی، آرمان، رسالت، افق و تدابیر بر مراجع تصمیم گیرنده کشور تأثیرگذار باشد، همچنین این سند خواستار ایجاد جنبش پیشرفت به ویژه توسط نیروهای جوان به عنوان موتور محرکه و پیشران پیشرفت است. همچنین سند الگو در بخش‌های خرد مرزبندی‌های نسبتاً روشنی با جنبش‌های اجتماعی متأثر از فرهنگ غربی دارد، افزون بر آن سند الگو در برابر برخی جنبش‌های اجتماعی نظیر باستان‌گرایی، عرفان‌های نوظهور، خرافات و بدعت مدرن در حوزه دین، قوم‌گرایی و فمینیسم رادیکال، سبک زندگی غربی، عرفی‌گرایی و نسبی‌گرایی ارزشی و اخلاقی و نظایر آن موضع روشن دارد.
7- فضای مجازی
در متن سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت به موضوع فضای مجازی به صورت صریح در یکی از بند های  تدابیر به "کاربردهای فضای مجازی" در کسب‌ و کار، هنرهای نمایشی و صنایع خلاق اشاره شده است.
اما در اصلاحات صورت گرفته در نسخه‌های جدیدتر سند الگو، با افزودن چندین بند به اهمیت موضوع فضای مجازی از قبیل مسئله ارتقاء دانش، توسعه بومی زیرساخت‌ها، خدمات و فناوری، مشارکت مردمی، ایمنی و امنیت فضای مجازی، شبکه ملی اطلاعات، ارتقای کشور به قدرت سایبری، دانش‌بنیان و هوشمند در تراز جهانی و تأثیرگذار، دسترسی آسان همگانی، خط و زبان فارسی، نظام هوشمند رصد، پردازش و تغییر آینده‌نگر جریان جهانی اطلاعات، ایجاد ارتباط بین علوم، فناوری و علوم بین‌رشته‌ای و چند رشته‌ای با فناوری اطلاعات (IT) توجه شده است.
رویکرد سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در ارتباط با فضای مجازی توجه به استقلال کشور، هویت، امنیت و سلامت فرهنگی و اجتماعی، امنیت سایبری و رویکرد فرصت‌محور به فضای سایبری جهانی است. در رویکرد سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت فرصت‌سازی برای ثروت‌آفرینی، ارائه خدمات و کمک به همسویان فرهنگی در جهان، بهره‌گیری از توان داخلی علمی، انسانی و سرمایه‌گذاری مردمی و استفاده از میراث فرهنگی، دانش علمی در حوزه‌های مختلف کسب‌ و کار، صنایع خلاق فرهنگی، هنرهای نمایشی، حکمرانی خوب، آموزش و ارتقاء سرمایه‌های اجتماعی و فرهنگی، سبک زندگی اسلامی ایرانی و نظایر آن پیش‌بینی شده است. اصول و ویژگی‌های فضای مجازی مورد توجه الگو، تاب‌آوری در مقابل تهدیدات و عوامل بیرونی، مردم‌بنیاد، بهره‌وری از منابع، درون‌زایی و برون‌نگری، دانش‌بنیان بودن، عدالت‌محور و ثروت‌آفرین بودن و نظایر آن است.
8- تقابل فرهنگ‌ها و تمدن‌ها
در بخش رسالت سند الگو آمده است، رسالت ملت و نظام جمهوری اسلامی ایران حرکت عقلانی، مؤمنانه و متعهدانه در راستای ایجاد تمدن نوین اسلامی متناسب با آرمان‌ها در زیست‌بوم ایران است.
 بدیهی است قائل شدن به چنین رسالتی در تقابل با فرهنگ و تمدن‌های مادی عصر حاضر قرار دارد.
اسلام‌محوری در مبانی الگو، آرمان‌ها، افق و تدابیر نیز حضور پررنگی دارد، بر همین مبنا سند الگوی  اسلامی‌ایرانی پیشرفت صدد ایجاد تمدن نوین اسلامی است، به این معنا که ضمن افتخار به تمدن اسلامی و وجود دانشمندان بی‌شمار در تاریخ ایران و اسلام، بنا بر احیاء گذشته و یا بازگشت به گذشته را ندارد بلکه با بهره‌گیری از تجارب، سنت‌ها و به ویژه آموزه‌های اسلامی طرحی برای آینده و نوسازی تمدنی و فرهنگی را پیشنهاد می‌کند. از منظر سند الگو فرهنگ غربی لزوماً متناسب با دستاوردهای علمی آن نیست بلکه به دلیل وجود نظام‌های مادی‌گرا و سودپرست، انسان غربی دچار بحران‌های فردی، اخلاق ابزاری، تزلزل عقیده و تنهایی است. در آن فرهنگ اصالت هیجان، خشونت و لذت‌طلبی سهم بالایی دارد. حکومت‌های غربی تدریجاً اعتبار خود را در میان مردم از دست می‌دهند، زیرا در خدمت منافع سرمایه‌داری و ثروتمندان قرار دارند. کالاپرستی و فریبکاری، فرد غربی را استحاله کرده و تنزل مقام انسان را رقم زده است. چنین ویژگی‌هایی در تقابل با فرهنگ عدالت‌خواه، توحیدی و معنویت‌گرا مطرح شده در سند الگو است. با این وجود سند الگو نسبت به استفاده از دستاوردهای دانشی و روشی دانشمندان غربی بی‌اعتنا نیست و چنین دستاوردهایی را جهانی و متعلق به بشریت می‌داند و در سند الگو بر تولید و جهش علمی و پیشتازی و تعامل علمی با جهان به ویژه در تدابیر الگو تأکید شده است.
9- نوآوری
امواج نوآوری ابتدا با انقلاب صنعتی آغاز شده و وارد عصر بخار و راه‌آهن شده و سپس به عصر الکتریسیته، فلزات و مهندسی سنگین پا گذاشته و در دوره معاصر وارد عصر اطلاعات و ارتباطات شده است. برخی موج ششم را وارد شدن به عصر صنایع خلاق فرهنگی، بهره‌برداری از صنایع سبز، انرژی‌های تجدیدپذیر و طراحی سیستم‌های کل‌محور و هوشمند دانسته‌اند. در سند الگو علاوه بر آنکه نسبت به گذشته انقلاب اسلامی و نظام جمهوری اسلامی و مسیرهای سعی و خطای آن تجدید نگرش صورت گرفته و نقشه راه پایدار پیشرفت ترسیم شده است. در خصوص بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، پیشرفته و بومی، اقتصاد دانش‌بنیان، آمایش سرزمین، بازارهای تولیدی، ارتقا علوم انسانی- اسلامی و دانش‌‌های پایه و بین‌رشته‌ای و چند رشته‌ای بدیع و مفید، ارتقا منزلت نخبگان، دانشمندان و کارآفرینان، ارتقاء سهم منابع انرژی پاک و تجدیدپذیر، فعال کردن قابلیت‌های سرزمینی و موقعیت ارتباطی ایران، ارتقاء کسب‌ و کار صنایع خلاق و کاربرد فضای مجازی، ایجاد قطب ارتباطی مذهبی، گردشگری، فرهنگی و پزشکی در کشور، توقف خام فروشی و گسترش سامانه‌های جامع اطلاعات ملی و نظایر آن پیش‌بینی‌های لازم برای ورود به امواج جدید نوآوری انجام شده است.
10- جهش
در فرایند تدوین نقشه راه با آنکه بسیاری از الگوهای توسعه با اصطلاحاً "چسبندگی مسیر" و وابستگی به مسیر گذشته به دلیل وجود عوامل، موانع و متغیرهای گوناگون نظیر بوروکراسی و تمایل مدیران به پیوستگی مسیر روبه‌رو هستند؛ نقشه راه الگو با درک واقعیت‌های سرزمینی، حکومتی، فرهنگی و اجتماعی بر مبنای بالفعل کردن قابلیت‌ها، ظرفیت‌ها و توانایی‌های ملی استوار است، بدین معنا که استعداد بالقوه لازم برای پرتاب‌شدگی و جهش در پیشرفت کشور را به سادگی حل خواهد کرد و بنابراین برنامه‌ریزی‌ها می‌بایست مبتنی بر نقشه راه جهش در علم و فناوری، ارتقاء دانش‌ها و مهارت‌ها، بومی کردن فناوری‌ها، تنوع در به کارگیری ظرفیت‌ها، طراحی و هدف‌گذاری‌های بلندپروازانه، جهش در تولید، اولویت‌گذاری و تعیین مزیت‌های ثروت‌آفرینی، ارتقاء تلاش‌گری، روحیه جمعی، عمل انقلابی، جهادی و عدالت‌خواهی و ایجاد نهضت پیشرفت باشد. در بخش‌های مختلف الگو این ویژگی وجود دارد. افزون بر مبانی متقن اسلامی، آرمان‌های الگو، رسالت الگو که هدفش عزیمت به مرحله تمدن‌سازی نوین اسلامی است و همچنین رتبه‌بندی‌های افق و تدابیری که با هدف جهش تدوین شده است، بیانگر آن است که سند الگو علاوه بر انجام اصلاحات در ساختارها، فرایندها و تغییر در رویکردها و نگرش‌ها بر جهش و اهداف متعالی تأکید دارد.