وزیر بهداشت با تاکید بر نقش بهورزان، مراقبان سلامت و خانه های بهداشت در قالب نظام شبکه و در جهت مدیریت کووید ۱۹ در کشور، گفت: اگر از من بپرسند که کدام سرمایه گذاری جمهوری اسلامی ایران سودمندترین بود، بدون شک خواهم گفت خانه های بهداشت و اگر بپرسند، کدام تربیت شده نظام سلامت، موثرترین بود، بدون تردید می گویم، بهورزان.
دکتر سعید نمکی، در مراسم تقدیر از بهورزان، مربیان و مراقبین سلامت نمونه کشور که به صورت ویدیوکنفرانس برگزار شد، ضمن گرامیداشت یاد شهدای مدافع سلامت به خصوص بهورزانی که در مقابله با کووید 19 جان سپردند، اظهار کرد: در این مراسم جا دارد از عزیزانی که در برپایی نظام شبکه بسیار تلاش کردند، یاد کنم. عزیزانی مانند مرحومان دکتر شادپور و دکتر پیله رودی عزیز که اکنون در میانمان نیستند اما از خدمات ارزشمندشان بهره مند می شویم و عزیزانی مانند دکتر مرندی، دکتر برزگر، دکتر ملک افضلی و دکتر آسایی و سایر عزیزان که همچنان برای برپا نگه داشتن ستون های سرافراز و مستحکم نظام سلامت تلاش می کنند. همچنین، جا دارد از تلاش های شبانه روزی کارکنان شبکه های بهداشتی و روسای دانشگاه ها و معاونین شان و همکارانم در ستاد وزارت بهداشت که در حوزه پیشگیری و کنترل بیماری ها و همچنین توسعه زیرساخت های نظام سلامت از هیچ کوششی فروگذار نیستند، تقدیر کنم.
وی در ادامه افزود: اگر از من بپرسند که کدام سرمایه گذاری جمهوری اسلامی ایران سودمندترین بود، بدون شک خواهم گفت خانه های بهداشت و اگر بپرسند، کدام تربیت‌شده نظام سلامت، موثرترین بود، بدون تردید می‌گویم بهورزان. این حاصل چهار دهه کار اجرایی و کند و کاو در نظام اجرایی، مالی، اقتصادی و بهداشت و درمان کشوری است که در آن به عنوان یک سرباز تلاش کردم.
وی افزود: این افتخار را دارم که اولین بار در سال ۱۳۷۱ که در جایگاه معاونت بهداشت وزارت بهداشت بودم، خدمت رییس جمهور وقت رحمه الله علیه آقای هاشمی رفسنجانی رسیدم و خواهش کردم که بیایید و خانه بهداشت را ببینید. خانه بهداشت گرچه محقر است، اما وسعتی به اندازه وسعت تمام سرزمین های جهان در عشق، مهرورزی و خدمت به مردم، دارد. آقای هاشمی رفسنجانی را به خانه بهداشتی در همدان دعوت کردم که دو ساعتی در آنجا وقت گذاشتند. ایشان فرد بسیار تیزبین و ژرف اندیشی بودند. به من گفتند که اینجا می تواند یکی از بزرگترین جایگاه های ارائه خدمت در کل جهان و به خصوص در منطقه باشد. بسیار به این مجموعه دل بستند. از آقای هاشمی رفسنجانی خواهش کردم که به من کمک کنید تا بتوانم این مجموعه را تکمیل کنم. حدود ۶۰۰ میلیون دلار از بانک جهانی وام خواستم که بلافاصله مقدمات آن فراهم شد و خواهش کردم که کلنگ اولین خانه بهداشت را بزنند که گفتند، من در کشور کلنگ هیچ پروژه ای را نزدم، اما آمدند و اولین خانه بهداشت را در یکی از روستاهای بم در قالب یکی پروژه از بانک جهانی کلنگ زدند. در عین حال به آقای هاشمی رفسنجانی گفتم ما روز پزشک، پرستار و ماما داریم، اما روز بهورز نداریم و این دروازه بانان اصلی در نظام سلامت روزی به نام خودشان ندارند، اجازه دهید تا روز بهورز را نامگذاری کنیم که موافقت کردند و این افتخار را داریم که اولین بار روز بهورز را در زمان مسئولیتم در معاونت بهداشتی بنا نهادیم. خواهش کردیم که از برگزیدگان بهورزی تقدیر کنیم که این اقدام هم انجام شد و در همان زمان ۲۰۰ بهورز را از اقصی نقاط کشور در هتل استقلال آوردیم و از روستاهای دور افتاده آمدند و خدمت رییس جمهور وقت رسیدیم و از آنها تقدیر شد.
بهورز گرانبهاترین عنصر نظام سلامت است
دکتر نمکی گفت: من همواره معتقدم که بهورز گرانبهاترین عنصر نظام سلامت است و اگر خانه بهداشت و بهورز نبود، امروز به عنوان موفق ترین نظام سلامت در منطقه و در جهان اینگونه پرچم افتخار برنمی افراشتیم. بهورز، دروازه بان نظام سلامت ما شد و ما توانستیم تمام شاخص های نظام سلامت را به حد اعلا ارتقا دهیم و بدون اغراق این اقدامات بدون بهورز و خانه بهداشت امکان پذیر نبود. چه پوشش ۱۰۰ درصدی واکسیناسیون و چه کاهش مرگ و میرها در گروه‌های آسیب پذیر، امکان نداشت محقق شود.
وی با اشاره به کلیپ پخش شده در مراسم که خدمت رسانی بهورزان در نقاط روستایی و محروم کشور را به نمایش کشیده بود، گفت: به عنوان یک سرباز کهن نظام سلامت، زانو می زنم و دست همه این بهورزان را می بوسم. دیدید که در این کلیپ خانم بهورز خانه بهداشت عشایری ما چه شجاعانه و تحسین برانگیز بر موتورسیکلت سوار شد و برای خدمت به مردم به سمت چادرنشینان این سرزمین رفت تا خدمت ارائه دهد.
وزیر بهداشت در ادامه با اشاره به سمت و سویی که باید به سمت UHC برداریم، گفت: اولین گام این است که فراموش نکنیم که در کشوری زندگی می کنیم و در اقلیمی خدمت می کنیم که نمی توانیم فراموش کنیم که بیماری های واگیردار به همان نسبت که بیماری های غیرواگیر مهم هستند، حائز اهمیت اند. مدتی همه جهان فراموش کرده بود که بیماری های واگیردار هنوز اهمیت خودشان را دارند. گرچه بنده این توفیق را هم دارم که ۲۹ سال قبل اداره کل بیماری های غیرواگیر را برای اولین بار در این وزارتخانه ایجاد کردم و می دانستم بعد از گذر از چاله بیماری های واگیر به سیاه چاله بیماری های غیرواگیر خواهیم افتاد. امروز در عرصه کووید هم اثبات شد که بیشترین مرگ و میر را در افرادی داریم که به گونه ای گرفتار بیماری های غیرواگیر هستند. از بین مرگ و میرهای کووید، حداقل ۸۲ درصدش مربوط به افرادی است که مسن بوده و بیماری زمینه ای و غیرواگیر دارند. بنابراین، این موضوع باز هم نشان می دهد که نقش بیماری های غیرواگیر بسیار پررنگ است.
وی ادامه داد: بهورز ما نباید فراموش کند که واکسیناسیون علیه بیماری‌های واگیردار، هنوز هم علیه شش بیماری مهلک مسری و قابل پیشگیری با واکسن مهم است، بهور ما نباید فراموش کند که مراقبت از زنان باردار مهم است. تله کووید ۱۹ نباید ما را از پرداختن به فعالیت های دیگری که نظام مراقبت های اولیه داریم اعم از پوشش واکسیناسیون، مراقبت از گروه های آسیب پذیر مانند زنان، کودکان و سالمندان، بحث تغذیه و سوء تغذیه و آموزش به مردم برای تغییر شیوه زندگی چه در دوران کووید و چه برای پیشگیری از بیماری های غیرواگیر غافل کند. بهورز و خانه بهداشت نباید این رسالت ها را فراموش کند.
دکتر نمکی با تاکید بر اینکه در نظام مراقبت های بهداشتی اولیه، نیازمند مشارکت مردم هستیم، گفت: اینکه مردم از بین مردم و با زبان گفتمان مردم انتخاب شد و از بین خانواده های درد آشنای روستا انتخاب شد، یکی از ژرف اندیشی‌های نظام بهداشت و سلامت کشور بود و امروز انتظار داریم که پیوند با مردم هر روز قوی تر و قوی تر شود. به همین دلیل بنده وقتی وارد وزارتخانه شدم، طرح هر خانه یک پایگاه سلامت را به عنوان یک آرزوی دیرینه ارائه کردم و سپاسگزارم که همکاران به خوبی آن را دنبال کردند.
وی در ادامه تصریح کرد: تقاضای من این است که هرخانه یک پایگاه سلامت را به عنوان یک پله پایین تر از خانه بهداشت برای جامعه محورتر کردن نظام ارائه خدمت و همکاری بهورز و مراقب سلامت با سفیران سلامت که از دل خانواده بیرون آمده و با سطح یک ما در نظام ارائه خدمت پیوند برقرار می کنند، به شدت و با جدیّت این طرح را در دانشگاه های علوم پزشکی دنبال کنید.
وزیر بهداشت افزود: این طرح می تواند در جامعه محور کردن آموزش علوم پزشکی هم کارساز باشد. امروز نیازمند این هستیم که دانشجوی پزشکی، دندان پزشکی، مامایی و سایر رشته ها، با مشکلات اجتماعی و مولفه های اجتماعی موثر بر سلامت بیشتر آشنا شود. بهترین جایگاه برای ارائه این آشنایی خانه بهداشت و مرکز جامع سلامت ما است. در آنجاست که کانال ارتباطی ما با مردمی است که مشکلاتی را از خانواده به عنوان سفیران سلامت نزد بهورز و مراقب سلامت می آورند و در آنجا با مولفه های اجتماعی موثر بر سلامت آشنا شده و می توانیم این آشنایی را به عنوان یک مهارت به دانشجویان علوم پزشکی کشور، منتقل کنیم. در آینده خانه بهداشت و مرکز جامع سلامت باید برای اینکه از آموزش های بیمارستانی و تخت محور به سمت آموزش های مبتنی بر مهارت‌های اجتماعی رویم، بهترین جایگاه خانه بهداشت و مرکز جامع سلامت است. انتظار می‌رود که این طرح هر خانه یک پایگاه سلامت، بتواند در آموزش علوم پزشکی کشور هم تحولی جدی ایجاد کند.
دکتر نمکی یادآور شد: گرچه در طول این مدت در باتلاق کرونا گرفتار شدیم، اما بنا داریم که نظام شبکه را تا پایان دولت تکمیل کنیم. هر کجا که خانه بهداشت یا مراکز بهداشتی درمانی کم داریم، باید کار کنیم. با پول یک تخت بیمارستانی می توانیم چندین خانه بهداشت راه اندازی کنیم.
دکتر نمکی عنوان کرد: از روز نخستی که به وزارت بهداشت آمدم، تقاضایی را از عزیزان داشتم که هنوز محقق نشده و آن هم بازنگری در حد نصاب جمعیتی برای ارائه خدمت به جمعیت نیازمند خدمت است. ما نمی توانیم جایی مانند سیستان و بلوچستان، جنوب کرمان و یا خراسان جنوبی را با پراکندگی جمعیتی که دارد، با همان حدنصاب جمعیتی نگاه کنیم که استان البرز، گیلان، مازندران و تهران را می بینیم. نمی توانیم دست مردم را از دامن حداقل خدمتگذاری که خانه بهداشت و بهورز است، به دلیل عدم حدنصاب جمعیتی کوتاه کنیم. در سیستان و بلوچستان که ۲۰ یا ۵۰ خانوار در یک جا زندگی می کنند و ۱۰۰ تا ۲۰۰ کیلومتر راه باید طی کنند تا به اولین مرکز ارائه خدمت برسند، نمی توانیم این جمعیت را رها کنیم و حتما باید اشانتیونی از خدمت را برای این گروه ها طراحی کنیم. به همین دلیل هم به سمت خانه های بهداشت عشایری رفتیم؛ حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر جمعیت عشایر کوچ رو، فقط در مسیر کوچ می توانستند از مراکز مستقر در این مسیر خدمت دریافت کنند، با همت همکارانم بیش از ۴۰۰ خانه بهداشت عشایری تا پایان این دولت خواهیم داشت که دخترانی از دل عشیره و ایل خودشان تربیت می شوند و در مسیر ییلاق و قشلاق در کنار ایل خواهند بود و خدمات بهداشتی اولیه را به آن جمعیت ارائه می دهند که تعدادی از آنها خوشبختانه راه اندازی شد.
وی گفت: در دوران کرونا و در مدیریت کووید ۱۹ دنیا حیرت کرد که ما چگونه در عرض دو ماه توانستیم، میزان مرگ و میرهایمان را به کمتر از یک پنجم برسانیم و چه شد که توانستیم تخت های بیمارستانی مان را به کمتر از یک چهارم و یک پنجم اشغال بیمار کووید ۱۹ برسانیم، چیزی نبود، جز به کارگیری نظام قدرتمند شبکه. وقتی نظام شبکه به کار آمد، توانستیم از سرریز بیماران به بیمارستان ها جلوگیری کنیم و همه دنیا حیرت کرد که چه شد که ناگهان بیمارستان های ما خلوت شد. ما در قالب طرح بسیج ملی از ۱۷ هزار و ۵۰۰ خانه بهداشت و صدها مرکز جامع سلامت در کنار عزیزانمان در سازمان بسیج، هلال احمر و سایر سازمان ها، کمک گرفته و یک کار عظیم را دنبال کردیم که بیماران در اولین مرحله تشخیص داده شوند، ایزوله شده و درمان شوند و کارشان به بیمارستان کشیده نشود.
تکیه بر زیرساخت های ارزشمند نظام شبکه در مقابله با کووید ۱۹
وزیر بهداشت تاکید کرد: این توفیقی که جمهوری اسلامی ایران کسب کرد و علیرغم پیش بینی های سنگین جهانی توانست با حداقل هزینه و خسارت تا امروز بیماری کووید را مدیریت کند، تکیه بر این زیرساخت ارزشمند نظام شبکه بود. این را بگویم که هر وزیری به این وزارتخانه بیاید و این زیرساخت ذی قیمت را مورد توجه قرار ندهد، باخته است و هر کس بیاید و از این زیرساخت عظیم و قدرتمند کمک بگیرد، بازی را برده است. خوشبختانه با آشنایی که با این مجموعه از قدیم داشتیم، توانستیم از این ظرفیت بی بدیل استفاده مطلوب کنیم و خدا را شکر که بهورزان و مراقبین سلامت ما به عنوان دروازه بانان اصلی مبارزه با کووید در کنار ما هستند.
وزیر بهداشت در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به قابلیت جهش یافتن ویروس کرونا، تصریح کرد: وقتی از ویروس موتاسیون یافته صحبت می کنیم، قرار نیست حتما این ویروس از بیرون وارد کشور شود، بلکه هر لحظه ممکن است با توجه به تنوع ژنتیک در کشور، مصرف داروهای ضدویروس و قابلیت های موتاسیونی ویروس در درون این اقلیم هم دچار موتاسیون شویم. البته تا به امروز هنوز موتاسیون مهمی را که بتواند اثرات مهمی را در بیماری زایی و قدرت سرایت ویروس نشان دهد، در کشور پیدا نکردیم. البته به طور مرتب کند و کاو می کنیم، اما این اتفاق بعید نیست. به هر حال ما کشوری به وسعت چندین کشور اروپایی هستیم و تنوع ژنتیک بسیار بالا و مصرف داروهای ضد ویروس داریم و موتاسیون در این ویروس ناشناخته و مرموز بعید نیست. حال چه ویروس موتاسیون یافته از بیرون آید و چه در درون مرزها ویروس موتاسیون یابد، باز هم نظام سلامت بزرگترین سرمایه اش برای رهگیری، تشخیص زودرس، قرنطینه و درمان مناسب زودرس در مجموع نظام سلامت، همین خانه های بهداشت و مجموعه پیشگیری مملکت است که دروازه بان اصلی آن ابتدا بهورزان و بعد کارشناسان ما در مراکز جامع سلامت هستند.
دکتر نمکی گفت: بهورزان بدانند که این برادر کوچک تا زمانیکه نفس می کشد خودش را مدیون بهورزان و خانه‌های بهداشت می داند. آبروی جمهوری اسلامی ایران در نظام سلامت، در گرو همت والای بهورزان و آموزشگاه‌های بهورزی است. اگر بخواهیم بگوییم که در کجای این کشور، آموزش ها منطبق بر نیازهای جامعه است و انسان هایی را تربیت می کنند که در جایگاه نظام ارائه خدمت مناسب با آن جایگاه تربیت شدند، همین آموزش های بهورزی است. همیشه از معاونین آموزشی درخواست می کنم که به من پاسخ دهید که ما چه کسی را، در چه زمانی، با چه سطحی از مهارت، با چه هزینه ای، توسط چه کسی و برای کدام جایگاه نظام ارائه خدمت باید تربیت کنیم، اما هنوز جواب نگرفتم، اما سال ها قبل در آموزشگاه های بهورزی این پاسخ را گرفتم که ما در کوتاه ترین زمان، با کمترین هزینه، قابل ترین افراد را برای جایگاهی مناسب و از پیش تعیین شده در نظام ارائه خدمت تربیت می کنیم.
آموزشگاه های بهورزی سرمایه های بزرگ ملی هستند/ ضرورت تقویت آموزشگاه های بهورزی
وی گفت: این آموزشگاه های بهورزی سرمایه های بزرگ ملی هستند و خواهشم این است که برای تربیت بهورزانی که باید جایگزین بهورزان بازنشسته شوند، حتما این آموزشگاه‌ها را برپا نگه داشته و تقویت کنند. از شیوه‌های مجازی در آموزش‌ها کمک بگیرند. ما از تله مدیسین و دورا آموزی و دورا پزشکی باید کمک بگیریم. بهورزان ما باید در سیستم مجازی جایگاه خاص خودشان را پیدا کنند. بهورزان ما باید برای تداوم و استمرار آموزش های مجازی با آموزشگاه های بهورزی حتما وصل شوند. تقاضا می کنم که عزیزان ما در نظام شبکه و همچنین در معاونت بهداشت زیرساخت پیوست بهورزان ما را با مراکز آموزش مجازی کشور چه در دانشگاه ها و چه در مراکز آموزش بهورزی، این نت ورک کشوری را به گونه ای برقرار کنند که از طریق دورا آموزشی بتوانیم هم در خانه به عنوان یک پایگاه سلامت و از طریق موبایل این ارتباط را برقرار کنیم و هم با بهورزان ارتباط داشته باشیم.
وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در پایان تاکید کرد: امیدوارم با توسعه ساختار پرونده الکترونیک سلامت که آغاز شد و به خوبی مدیریت شد، با استقرار پزشک خانواده و گایدلاین ها و راهنماهای بالینی و پیوستن این زنجیره به هم در قالب هر خانه یک پایگاه سلامت و تکمیل ساختار شبکه گام های موثرتری را برای نظام شبکه برداریم. در این روزها همکاران من روزهایی را تجربه می کنند که هیچ وزیری و همکاری در دو قرن اخیر چنین روزهایی را تجربه نکرده و درود بر شما که از این آزمایش و بلای تاریخی سرافراز بیرون می آیید و امیدوارم با همین سربلندی این کار سخت را به پایان برسانید.
منبع:وبدا
