دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در جلسه شورای فرهنگ عمومی استان فارس به‌صورت مبسوط درباره مباحث مختلفی همچون؛ تعریف فرهنگ و نگاهی به سیر تاریخی این مسئله، اهمیت توجه به بعد عاطفی جامعه، اهمیت حفظ حجاب و عفاف در كشور، كلیات سند جامع مهندسی فرهنگی كشور، لزوم توجه به بیانیه گام دوم انقلاب ابلاغ شده از سوی مقام معظم رهبری، اهمیت توجه به نیازهای مردم، اخلاق حرفه‌ای و همچنین نقد ایجاد فضای ترس در جامعه به دلیل شیوع بیماری كرونا به ایراد سخن پرداخت.
دکتر سيد سعیدرضا عاملی، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی عصر امروز، ۶ اسفندماه در جلسه شورای فرهنگ عمومی استان فارس به تدوین سند مهندسی فرهنگی كشور اشاره كرد و گفت: موضوع فرهنگ یک سهل ممتنع است؛ وقتی نمی‌توانیم مسئله را حل کنیم، شروع به نقدهای تند می‌کنیم که شورای عالی انقلاب فرهنگی کاری نمی‌کند.
وی با یادآوری اینكه فرهنگ روش زندگی مردم است، گفت: فرهنگ‌شناسان راجع به مفهوم فرهنگ خیلی بحث کردند و یکی از نکاتی که ذکر می‌كنند این است که مفهوم فرهنگ در طول زمان تغییر می‌کند و زمانی در اواخر قرن ۱۹ فرهنگ به معنای روش زندگی طبقه بالای جامعه بود، لذا می‌گفتند عده‌ای با فرهنگ و برخی بی‌فرهنگ هستند و اروپایی‌ها خود را با فرهنگ تلقی کرده و سایر ملت‌ها را بی‌فرهنگ می‌گفتند. مقداری جلوتر رفتند و گفتند فرهنگ مجموعه ارزش‌ها، آداب و رسوم و قراردادهای اجتماعی است.
فرهنگ، روش زندگی مردم است
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی بیان كرد: تاكنون بیش از ۵۰۰ معنا برای فرهنگ ذكر شده است، اما آنچه امروز برای فرهنگ ذکر می‌کنند، این است كه فرهنگ روش زندگی مردم است، البته به یک وجه خاص از زندگی مردم فرهنگ گفته می‌شود و به همه عناصر فرهنگ گفته نمی‌شود.
وی با یادآوری تعریف مقام معظم رهبری از فرهنگ كه فرمودند فرهنگ مانند هوایی است كه استنشاق كرده و با آن زندگی می‌كنیم، گفت: در این راستا سند مهندسی فرهنگی كشور با حساسیت تدوین شده است، اما وقتی به این متن نگاه می‌کنیم، احساس می‌شود به ابعاد جامعی از فرهنگ توجه شده است. فرهنگ یک بعد و منبع ذهنی دارد و یک منبع عینی در فضای اجتماعی دارد؛ یعنی فرهنگ یک بروز ضمنی و یک بروز ظاهری در جامعه دارد و ما با ذهن‌مان روش‌ها را انتخاب می‌کنیم که با چه کسی دوست شده و چه موسیقی گوش دهیم.
دکتر عاملی گفت: ذهن در فرهنگ جای مهمی است و شاید مثلاً یکی از جنبه‌هایی که در حوزه فرهنگ مهم است، صرفاً حوزه‌های شناختی نباشد. خیلی از اوقات تصورمان این است که اگر شناخت مردم درست باشد، بقیه چیزها درست می‌شود. شناخت یک سطحی از عمل اجتماعی است و سطحی از عمل اجتماعی، ایمان است.
لزوم توجه به بعد عاطفی و احساسی جامعه
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی تأكید كرد: جنبه بسیار مهمی كه در حوزه فرهنگ بسیار اهمیت دارد و باید به آن توجه كنیم، بعد عاطفی و احساسی جامعه است. اگر به جنبه عاطفی جامعه توجه نکنیم، بازخوردها همراه نخواهد بود.
وی با بیان اینكه این روزها افراد مقداری تحت تأثیر ارتباطات هستند، گفت: زمانی ارتباطات ما محدود به محل جغرافیایی خودمان بود، اما امروز ارتباطات فرامحل شده است و امروز با فضای مجازی به لحظه افراد اخبار نقاط مختلف جهان را رصد می‌کنند. این فرامحلی شدن یک عنصری در فضای اجتماعی تقویت کرده به نام «کسی بودن» و همه افراد احساس کسی بودن دارند و هر فردی در جامعه ما می‌گوید من هم یک کسی هستم و جایگاه اجتماعی دارم.
دکتر عاملی با یادآوری اینكه احترام به جایگاه فرد و اجتماع بارها در دستورات اسلام آمده است، گفت: خطابات اسلام خطابات عام است؛ آنجایی كه خداوند می‌فرماید یا ایها الناس، یا ایها الذین آمنوا... یعنی دستورات دینی، طبقه‌بندی و جغرافیا تعیین نمی‌كند و همه را مورد خطاب قرار می‌دهد، لذا این جنبه عاطفی مهم است و اصلاً این‌طور نیست كه با یك نظام كنترلی بتوان جامعه را در مسیر فلاح قرار داد.
جامعه به قوانین و مقررات نیاز دارد، اما كافی نیست
وی با تأكید بر اینكه جامعه به قوانین و مقررات نیاز دارد، اما كافی نیست، گفت: به‌عنوان مثال درباره مسئله حجاب كه پاشنه‌آشیل است، همه می‌دانیم كه اگر این فضای حجاب از دست برود و جامعه دچار بی‌حجابی شود، بسیاری از ارزش‌های دیگر در كنارش از بین می‌روند.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: در این رابطه شورای عالی انقلاب فرهنگی ۴ مرحله مصوبه داشته است كه مصوبه آخر چند ماه پیش انجام شد که در آن برای ۳۴ دستگاه وظیفه تعیین کردیم و وزارت کشور هم مسئول اجرایی شدن این مصوبات شده است و هر ۶ ماه یک‌بار هم باید گزارش دهد که چه کار کرده است و قوه قضائیه هم اخیراً در رابطه با سند عفاف و حجاب به کارگزاران خود دستور داده است که این مصوبه را دنبال کنند.
دکتر عاملی باز هم به سند مهندسی فرهنگی كشور اشاره كرد و گفت: سه هزار نفر كارشناس بر روی سند مهندسی فرهنگی كشور کار کردند و شاید حدود ۵ سال مقدمات تدوین این سند طول کشید و دو بار از سوی دو رئیس جمهور ابلاغ شد. رئیس شورای هماهنگی مهندسی فرهنگی نیز رئیس جمهور است و در سند پیش‌بینی شده است که اگر رئیس جمهور نتواند، معاون اول رئیس جمهور ریاست شورا را به عهده می‌گیرد و در آن نیز اعضایی نظیر وزرای مختلف و رئیس شورای سیاستگذاری ائمه جمعه كشور و غیره عضویت دارند.
وی با بیان اینكه این شورا در سطح اجرایی بالا تشكیل می‌شود كه تاکنون ۴ جلسه آن تشكیل شده و ۱۰ مصوبه هم داشته است، گفت: در این سند باز اسناد ملی پیش‌بینی شده است؛ مثل سند ملی سینما، سند ملی موسیقی، سند ملی معماری و غیره كه مسیر استقرار جامعه اسلامی را راهبری می‌كند.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی تأكید كرد: اگر بخواهیم هدف سند را بگوییم، هدف متعالی، تمدن نوین اسلامی است و آن فرایندی است که مقام معظم رهبری تعیین کردند که سند در سطح استقرار جامعه اسلامی دنبال می‌کند.
وجود ۳۰۰ برنامه در سند مهندسی فرهنگی كشور
دکتر عاملی با بیان اینكه حدود ۱۳ راهبرد کلان و ۳۰۰ برنامه اقدام در سند وجود دارد، گفت: ما باید به اسناد خود پایبند باشیم و به دقت آن را دنبال کنیم. مقام معظم رهبری نیز چندین بار روی سند مهندسی فرهنگی تأکید کردند و نگاهشان را به مهندسی فرهگی تأویل فرمودند. برخی‌ها تأویلشان از بحث مهندسی فرهنگی این است كه یعنی فرهنگ را به انحصار در مدل ذهنی خود درآوردن در صورتی كه مقام معظم رهبری توجه به هندسه فرهنگ را مدنظر قرار دادند كه اجزایی در آن است كه به مجموعه فرهنگ معنا می‌دهد.
وی تأكید كرد: در مجموعه فرهنگی نمی‌توانیم نسبت به اوقات فراغت مردم یا اقتصاد فرهنگی و اقتصاد زندگی مردم، سینما، موسیقی، نظام اخلاق اسلامی جامعه و غیره بی‌توجه باشیم.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینكه سند سعی کرده با جامعیتی به این مجموعه نیازها توجه کند، گفت: در وظایف ۶ گانه‌ای که در سند مهندسی فرهنگی ترسیم شده است، اولاً آمده است که برنامه‌های ۵ ساله کشور باید تحت تأثیر این سند باشند و باید با این سند گره خورده باشند.
وی ادامه داد: در جلسه دوم ستاد هماهنگی مهندسی فرهنگی تصویب شد که کمیته تلفیقی برای این منظور در دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی به عضویت وزیر شورای فرهنگی و ریاست سازمان تبلیغات اسلامی ومعاون فرهنگی، اجتماعی سازمان برنامه، رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس تشكیل شود و به اقتضای دستورات جلسه رئیس و وزیر دستگاه مربوطه دعوت شده و مواردی که هست را با آنان به اشتراك گذارند.
در اقدامات بزرگ كشورمان، به فرهنگ اسلامی توجه كنیم
دکتر عاملی اظهار كرد: علاوه بر این‌ها یكی از بحث‌ها سر پیوست فرهنگی بوده است، به این معنا وقتی که می‌خواهیم یک اقدام بزرگی در کشور انجام دهیم، به فرهنگ اسلامی هم توجه کنیم و سئوال اینجاست كه چه اقداماتی باید انجام شود که نظام حکمرانی را تضمین كند.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینكه به عنوان کارگزار وظیفه داریم که ساز و کارهای لازم را فراهم کنیم، گفت: در سند مهندسی فرهنگی پیش‌بینی شده است که مسئول اجرای سند مهندسی فرهنگی در استان‌ها شورای فرهنگ عمومی است آن هم به ریاست امام جمعه شهر مرکزی استان لذا حتی در لایه شهرستان‌ها هم که شورای فرهنگ عمومی دارند، در سند مسئولیت ادامه پیدا می‌کند و این است که به نظرمان آمد اگر بخواهیم این را اجرایی کنیم باید یک لایه استانی سند مهندسی فرهنگی تدوین شود تا بر مبنای آن لایه بتوان برنامه‌های اقدامی برای استان تدوین کرد.
رتبه اول استان فارس در بحث سرمايه اجتماعی
وی با تأكید بر اینكه قطعاً این ۳۰۰ برنامه اقدام نمی‌تواند بالفور و بالفعل در یک دوره زمانی اتفاق افتاد و باید در آن اولویت‌گذاری كنیم، گفت: یکی از اولویت‌های ما توجه به ظرفیت استان‌هاست. استان فارس سرمایه بزرگی که دارد، معنویت است و همچنین در رتبه‌بندی سرمایه اجتماعی در كشور رتبه اول را دارد؛ یعنی جمع با هم می‌توانند کار کنند و شاید این میراث معنوی شهر باشد که این با هم كار كردن و همراه بودن را تأمین کرده است، اما آسیب‌های اجتماعی جدی مثل اعتیاد، بزه و غیره هم در آن وجود دارد.
دکتر عاملی گفت: آسیب‌های استان در برخی از شاخص‌ها جدی است و آن برنامه‌ای که ریخته می‌شود، ناظر بر مسائل استان است که مقداری مسائل را بهینه كرده و در اکو سیستم استان می‌نشنید.
گام دوم انقلاب نظام ارزش‌گذاری حركت ۴۰ ساله آینده انقلاب است
وی با بیان اینكه در برنامه استانی باید نگاه کرد در استان فارس اولویت‌های ما در حوزه فرهنگی چیست، گفت: مقام معظم رهبری گام دوم انقلاب را ابلاغ كردند و به نظر من، گام دوم، توصیه‌ای نیست، بلكه گام دوم انقلاب نظام ارزش‌گذاری حرکت ۴۰ ساله آینده انقلاب و سند مسیر ریل‌گذاری و مسیرگذاری برای ۴۰ سال آینده انقلاب است.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی یادآور شد: مقام معظم رهبری افق نگاه را از برنامه‌های ۵ ساله و چشم‌انداز ۲۰ ساله به چشم‌انداز ۴۰ ساله منتقل و هدفگذاری کردند و در آنجا سه هدف را مشخص كردند. هدف اول كه مشترك گام اول و دوم است، بحث خودسازی است. هرچه از جنگ دور شدیم این خودسازی فردی و اجتماعی ما ضعیف‌تر شده است، لذا معظم‌له فرمودند محور اول این مسئله باشد.
به نیازهای مردم توجه كنیم
دکتر عاملی ادامه داد: محور دوم جامعه‌پردازی است؛ یعنی به ظرافت‌های اجتماعی و مردم توجه کنیم. یک طرفه نمی‌توان برای جامعه برنامه بریزیم و یک برنامه کاملاً تعاملی است و باید به نیازهای مردم توجه کنیم و اینکه مقام معظم رهبری ۱۰ سال است كه سال اقتصادی اعلام می‌کنند و در گام دوم می‌فرمایند اگر در اقتصاد موفق نشده و توانمند نشویم در سایر موارد موفق نمی‌شویم، موید این موضوع است و این مسئله نیاز به نظم و احترام به قانون، اصلاح الگوی مصرف و غیره دارد كه اگر در فرهنگ موفق شویم، اقتصاد شكوفا خواهد شد.
وی، عنصر سوم را تمدن نوین اسلامی برشمرد و گفت: گام دوم مقام معظم رهبری را باید بالا سر سند مهندسی فرهنگی قرار دهیم؛ بیانیه گام دوم را همچنین باید بالا سر تدوین سند توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و سند جامع مهندسی استان قرار داد. اگر به تمام کشورهای دنیا نگاه کنیم، مشاهده می‌كنیم كه همه آن‌ها یک اصول ارزش‌ها دارند و این بیانیه گام دوم هم اصول ارزش‌های ماست و باید با برنامه‌های ما گره بخورد.
اخلاق حرفه‌ای جنبه الزام‌آوری دارد نه توصیه‌ای
دکتر عاملی در ادامه سخنان خود به مبحث اخلاق اشاره كرد و گفت: اخلاق زمانی است که در یک ظرفیت توصیه‌ای به آن نگاه می‌کنیم و اخلاق اسلامی را تبدیل به اخلاق حرفه‌ای و کدهای مسئولیت اجتماعی می‌کنیم، وقتی این‌گونه شد، در روابط حرفه‌ای الزام‌آور است؛ یعنی اگر کسی آن کداخلاقی را رعایت نکند، مثلاً اگر توهین کند می‌تواند بر علیه آن اقدام حقوقی کرد، لذا اخلاق حرفه‌ای و اخلاق مبتنی بر کدهای مسئولیت اجتماعی یک جنبه الزام‌آوری دارد، نه جنبه توصیه‌ای.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در بخش دیگری از سخنان خود به شیوع بیماری كرونا در كشورمان اشاره كرد و گفت: در این رابطه به نظر می‌رسد بیش از آنکه خطر جامعه را تهدید کند، فضای ترس در جامعه به وجود آمده است و این فضای ترس و اضطراب موجب می‌شود كه بدن كاملاً برای قبول مشكل آمادگی پیدا كند.
وی افزود: بیماری كرونا تاكنون در دنیا ۲ هزار و ۷۰۰ مورد كشته داشته است كه از این تعداد ۲ هزار و ۶۵۵ نفر مربوط به چین است و ۴۵ مورد كشته در سطح دیگر كشورهاست كه در ایران هم تاكنون ۱۵ نفر بر اثر این بیماری فوت كرده‌اند. البته این مشكل را كشورهای همسایه هم دارند، اما ثبت نمی‌كنند و سیاست رسانه‌ای اعمال می‌كنند، لذا ما نیز باید به این مسئله بپردازیم.
دکتر عاملی ادامه داد: خوشبختانه دستگاه سلامت كشورمان بسیار با دقت این موضوع را دنبال می‌كند و تمهیدات لازم را برای سلامت مردم فراهم كرده است.
لزوم پرهیز از بزرگ‌نمایی و تشدید مشكل بیماری كرونا در رسانه‌ها
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی بر لزوم پرهیز از بزرگ‌نمایی و تشدید مشكل در رسانه‌ها تأكید كرد و گفت: این همه آمار از كشته‌شدگان آنفولانزا و تصادفات جاده‌ای وجود دارد كه بیشتر از بیماری كروناست، اما این‌ها نادیده گرفته می‌شود. ما وظیفه حفظ آرامش مردم داریم.
منبع: خبرگزاری ایکنا
