فرضیات منشأ طبیعی یا ساختگی ویروس کرونا

با پیشرفت‌های مداوم در علوم بیولوژیکی و جهانی شدن مهارت‌ها و فناوری بیولوژیکی و دسترس‌پذیری بیشتر فناوری‌های توانمندساز، استفاده از سلاح‌های ییولوژیکی بیشتر می‌شود و تعداد بازیگران بیشتری درگیر این برنامه‌ها می‌شوند. به دلیل ماهیت تروریستی و مخفیانه این نوع جنگ، عموماً اثبات تاثیرات عامدانه و جنگ‌افزار بودن یک بحران یا بیماری، حتی با گذشت زمان چندان ساده نیست، اما از سوی دیگر، وجود آن را به بهانه فقدان مستندات نمی‌توان نادیده گرفت. رهبر حکیم انقلاب اسلامی در سخنرانی سال نو 1399، به احتمال حمله بایولوژیک ایالات متحده در خصوص بیماری کووید – 19 اشاره کرده‌اند و می‌فرمایند: «آمریکایی‌ها خودشان متهم به تولید این ویروس هستند البته نمی‌دانیم این اتهام چقدر صحت دارد اما با وجود این اتهام، کدام انسان عاقلی، کمک از این کشور را قبول می کند» (حضرت آیت‌الله‌ خامنه‌ای (مدظله‌العالی)، 1399). در این بیان دو موضوع را می‌توان یافت. اولین مورد، حساسیت نسبت به موضوع در عین فقدان شواهد یا ادله و دومین مورد، عدم قبول کمک از دشمن به عنوان یک راهبرد در مدیریت جنگ بایولوژیک است. لذا، ایشان تاکید می‌کنند که «به آمریکایی‌ها هیچ اعتمادی نیست زیرا ممکن است داروهایی را ارسال کنند که ویروس را در ایران شایع‌تر و یا ماندگار کند و یا حتی ممکن است افرادی را به‌عنوان درمان‌کننده بفرستند تا ببینند اثرگذاری این ویروسی را که گفته می شود بخشی از آن فقط مخصوص ایران ساخته شده، چگونه بوده و اطلاعات خود را تکمیل و دشمنی خود را بیشتر کنند، بنابراین سخنان آمریکایی‌ها قابل قبول نیست» (همان). مجدداً در بیان دوم ایشان نیز می‌توان دو جنبه دیگر مدیریتی در وضعیت نبرد بایولوژیک را یافت که نخستین مورد راجع به قطع ید دشمن در کنترل و جهت‌دهی به آسیب ایجاد شده و دومین مورد، راجع به بعد اطلاعاتی نبرد است. تاریخچه جنگ بیولوژیکی علیرغم ادعاهای زیادی که درباره وجود جنگ‌های بیولوژیکی در دوره پیش از تاریخ تا 1900 وجود دارد، وقوع چنین جنگ‌هایی در این دوره نادر بوده است. درواقع تا میانه قرن نوزدهم درک عمومی از علت بیماری محدود و اشتباه بود و عموماً بیماری‌ها را به دلایل فوق طبیعی نسبت می‌داند. سپس از 1900 تا 1945، دولت‌ها برنامه‌های جنگ بیولوژیکی خود را تنظیم کردند، سلاح‌های بیولوژیکی در جنگ جهانی اول و دوم استفاده شد و بازیگران غیردولتی نیز به سمت استفاده از عوامل بیولوژیکی رفتند. جنگ‌های بیولوژیکی در این دوره به شکل فراگیر موردتوجه بازیگران دولتی و غیردولتی قرار گرفت. و بالاخره پس از سال 1945 پیشرفت‌های صورت گرفته در دوره جنگ سرد، اعم از تشریح برنامه‌های جنگ بیولوژیکی دولت‌ها به‌ویژه امریکا و شوروی سابق و استفاده از عوامل بیولوژیکی توسط دولت‌ها، تروریست‌ها و جنایتکاران تمرکز دارد. در این دوره، کنوانسیون سلاح‌های بیولوژیکی و سمی 1972 مطرح شد. بررسی رویکردهای مختلف درباره منشأ طبیعی یا ساختگی ویروس کرونا با شیوع ویروس کرونا در اغلب کشورهای جهان، رویکردهای مختلفی در ارتباط با ساختگی بودن و انتشار عامدانه یا تصادفی آن و یا منشأ حیوانی داشتن این ویروس مطرح شده است. اما همچنان هیچ دلیل علمی و آزمایشگاهی برای این ادعاها وجود ندارد. فرضیات مربوط به ساختگی بودن ویروس کرونا را می‌توان در فرضیات ویروس کرونا؛ سلاح بیولوژیک امریکا علیه اقتصاد چین؛ انتقال ویروس کرونا از آمریکا به چین و انتشار عمدی یا تصادفی ویروس کرونا از آزمایشگاهی در چین دانست. در مقابل، برخی با رد نظریه توطئه بر این باورند که این ویروس کاملاً منشأ حیوانی دارد و احتمال جنگ بیولوژیکی بودن آن توسط امریکا را رد کرده‌اند. سیاست‌های مراقبتی فرضیه شیوع کرونا به عنوان جنگ زیستی صرف نظر از بحث امکان یا عدم امکان اثبات ماهیت جنگ بایولوژیک شیوع بیماری کووید ـ 19، تجربه‌های تاریخی اثبات شده و درنظر گرفتن واقعیت فقدان التزام به اصول اخلاقی، الهی و انسانی از سوی کشورهای استعمارگر و سلطه‌گر و بی‌تفاوتی آنها در قبال جان انسان‌ها (خواه شهروندان خود یا شهروندان سایر جوامع)، عقل سلیم بر پیش‌بینی تمهیدات لازم برای مقابله با جنگ‌های بایولوژیک حکم می‌کند. لذا، توجه به سیاست‌های مراقبتی زیر در پیشگیری و به حداقل رساندن نفوذ این نوع جنگ‌افزارها و مقابله با آن برای پیشگیری از دستیابی به اهداف عملیاتی در این نوع جنگ‌ها موضوعیت می‌یابد. • سیاست 1: بازنگری و بازتعریف مفهوم «جنگ‌افزار» و «میدان جنگ» بر اساس ماهیت سلاح‌های در حال ظهور • سیاست 2: تقویت آمادگی مدنی از طریق آموزش رسمی • سیاست 3: تقویت شفافیت در رویه‌های بهداشتی و سلامت غذایی کشور • سیاست 4: پیشگیری از کپی‌برداری سهل‌انگارانه یا سوداگرانه محتوای شبهه علمی، خصوصاً در حوزه‌‌ زیست‌فناوری