دکتر محمدمهدی طهرانچی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در هفتمین جشنواره فرهیختگان دانشگاه آزاد اسلامی که صبح امروز در سالن همایش بیمارستان فرهیختگان برگزار شد، با درود به روح پر فتوح امام خمینی (ره) گفت: روز وحدت حوزه و دانشگاه حاصل مکتب فکری و خردورزی های بزرگ ایشان است. امام خمینی (ره) برآمده از حوزه بود، اما نگاهش به علم و دانشگاه، نگاهی بلند بود.
وی با بیان اینکه دانشگاه تهران درسال 1313 در ایران تأسیس شد، گفت: البته این بدان معناست نیست که آموزش عالی در کشور ما قدمتی 80 ساله دارد، ما ملتی هستیم که بیش از هزار سال دارای آموزش عالی بوده­ایم. افرادی مانند ابوعلی سینا، ابن هیثم، فارابی و رازی و کتاب­هایی مانند قانون، شفا و کتاب­هایی در باب علم فیزیک، نور، مکانیک و .. که همگی نقش جدی در تمدن و حتی تمدن نوین غرب دارد، برآمده از مدرسه­های ایران بوده است.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: اما این مدرسه­های پر فروغ در قرن هفتم به تدریج علوم طبیعات و ریاضیات از آن حذف شد و این مدارس به مدارس ویژه­ای تحت عنوان حوزه­های علمیه تغییر پیدا کرد. حوزه­های علمیه با همان سبقه مدارس، اما منحصراً با فقه و فلسفه و کلام خداوند دنبال می­شود.
نظریه وحدت حوزه و دانشگاه توسط امام خمینی (ره) طرح شده است
دکتر طهرانچی با بیان اینکه امام خمینی (ره) درسال 1318 کتاب چهل حدیث را می­‌نویسند، اظهار کرد: حضرت امام خمینی(ره) در این کتاب می نویسند علوم نجوم، هیأت و .. اگر منظر عبرت داشته باشند، در آیه محکم وارد می شوند. این فرمایش نشان می دهد که نظریه وحدت حوزه و دانشگاه را امام خمینی (ره) درکتاب چهل حدیث آورده است. این نگاه است که فعل خداوند و حال خداوند را توسط بشر قابل بحث می­داند و می­گوید که افتخار بشر این است که به این امر بپردازد.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی خاطرنشان کرد: امام خمینی (ره) نه تنها دانشگاهی را که بر پایه دین­زدایی تأسیس شده بود، نفی نکرد، بلکه آن را کارخانه آدم­سازی نامید و با این تفکر وحدت بین حوزه و دانشگاه شکل گرفت. با این تفکر انقلاب اسلامی ایران سخن و مکتب جدیدی در دنیایی که راه ستیز علم و دین را پیش گرفته بود، مطرح کرد.
وی با تأکید بر اینکه ما با افتخار مکتبی داریم که کتاب آن قرآن کریم 17 سال پس از نزول آیات قرآن کتابت شد و پس از دو سده زبان قرآن به زبان علم تبدیل شد، گفت: در این زمینه جرج سارتن در کتاب تاریخ علم می­گوید: کتاب علمی وجود نداشت که سخن جدیدی داشته باشد، مگر آنکه آن کتاب به زبان عربی و زبان قرآن باشد. در واقع در سده­هایی فقط زبان عربی، زبان علم بود، اما ما از آنچه داشتیم، غفلت کرده و با کفران نعمت باعث شدیم که علم هجرت کند.
انقلاب اسلامی ایران نوید بخش تمدن نوین اسلامی شد
دکتر طهرانچی با بیان اینکه انقلاب اسلامی ایران نوید بخش تمدن نوین اسلامی شد، گفت: امام خمینی (ره) پایه­گذار این حرکت و مقام معظم رهبری به نیکی ادامه دهنده این راه است. خداوند را شاکریم که نعمت رهبری را بر ملت ما تمام کرد و اگر رهنمودهای ایشان نبود، پیشرفت های علمی دراین کشور حادث نمی­شد.
وی با اشاره به مقاله مجله نیچر در سال 2005 خاطرنشان کرد: مجله نیچر در مقاله‌ای که در ماه می سال 2005 منتشر شد، آورده بود که مرجعیت علمی در حال بازسازی دوباره است، مگر اینکه با اغتشاش سیاسی یا تحریم‌های اضافی مانع آن شد.در متن این مقاله نیز، این تحلیل آورده شده بود که مقام معظم رهبری از علم به عنوان محور توسعه یاد می‌کنند و منطق ایشان رشد درون‌زا در همه ابعاد علمی است و ایشان از دانشمندان خواسته‌اند که پیشرفت کشور را بر مبنای رشد درون‌زا در همه ابعاد علم رقم بزنند. این اذعان می‌کند که شکل‌گیری این جریان به دلیل آنکه مردم ایران به خوبی نسبت به تاریخ علم خود آگاه هستند، خطرناک است و اکنون کسانی در این کشور به عرصه علم آمده‌اند که در جنگ علیه صدام حضور داشتند و اکنون داعیه رهبری جهان را دارند.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی گفت: در تفکر تمام آنهایی که شعارشان این بود که دانشگاه نهاد برآمده از مدرنیته است و باید فقط به مباحث شهروندی، دموکراتیزه کردن اجتماع و جا اندازی مدرنیته بپردازد، دانشگاه خلاق، نوآور و پژوهش محور وجود نداشت، آنها می­گویند ما باید فقط قرائت کنندگان نظریات غربی باشیم و اعتقادی به پژوهش ندارند.
وی ادامه داد: در بررسی تاریخ چهار دهه کشور ایران به این نتیجه می­رسیم کسی که پژوهش را در این کشور رهبری کرد و دانشگاه مولد را بجای دانشگاه مقلد خلق کرد، بدون شک مقام معظم رهبری است. در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی نیز یکی از محورهای هفت­گانه اصلی علم و پژوهش است که محور نگاه به چهل سال آینده کشور است.
دکتر طهرانچی تأکید کرد: اگر پژوهشگران به دستاوردهای علمی خود افتخار می کنند، باید توجه داشته باشند که مقام معظم رهبری همواره تأکید داشته که تا جان در بدن دارم از پیشرفت های علمی کشور دفاع می کنم. ایشان فرموده پیشرفت­های علمی دشمن دارد و باید هوشیار بود و بارها خطاب به مسئولین گفته که من در این زمینه موعظه نمی کنم، پژوهش را باید جدی بگیرید.
عضو هیأت امنای دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه اگر مسئولین اجرایی کشور پژوهش را جدی گرفته بودند، امروز نباید ما در تهران به سختی نفس بکشیم، گفت: اگر مسئولین قدر فرمایشات رهبری در بحث پژوهش را می­دانستند، امروز نفت ما محصولات ارزش افزوده ای داشت که محتاج به خام فروشی نبودیم. تکنوکرات هایی که به موضوعات کشور قفل زدند که پژوهشگر به آن ورود نکند، باید توضیح دهند که چقدر اجازه دادند که پژوهشگران ما به حوزه های واقعی پژوهش نزدیک شوند.
لزوم توجه به پژوهش مسأله گرا، نیازمحور و مأموریت محور در عرصه نخبگانی و کاربردی
وی در ادامه با اشاره به سند دانشگاه اسلامی در کشور گفت: این سند در سال 1393 ابلاغ شد و دارای راهبردهایی است که از ما می­خواهد پژوهش مسأله گرا، نیازمحور و مأموریت محور در عرصه نخبگانی و کاربردی داشته باشیم.
دکتر طهرانچی با بیان اینکه ما در بحث پژوهش دارای «علم و پژوهش» و «فناوری و پژوهش» هستیم، ادامه داد: پژوهش یک فعل در خلق علم و خلق فناوری دارد. در واقع هم علم دارای پژوهش است و هم فناوری.
وی با بیان اینکه پژوهش دارای یک طیف است که از پژوهش نظریه پرداز شروع می شود، گفت: در این طیف پژوهش ترجمانی، حل مسأله و فناوری نیز وجود دارد. پژوهش نظریه پرداز در مرجعیت علمی نقش آفرین است، پژوهش حل مسأله در پژوهشی است که در کاربرد علم نقش دارد و پژوهش فناورانه مقدمه تولید فناوری است.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی افزود: کنشگران پژوهش، پژوهشی انجام می دهند که پژوهشگر شخصاً یا با دانشجویان و یک تیم مشخص امور را پیش می برد، اما پژوهش خلاقانه و نظریه آفرین استاد محور است و به دانشجو منتسب نمی شود و خروجی این پژوهش کرسی های نظریه پردازی است.
وی با بیان اینکه پژوهش تحصیلات تکمیلی بر عهده دانشجو است، گفت: پژوهش فناوری مقدمه ایجاد محصولات فناوری است، پژوهش مسأله محور نیز به پژوهش‌هایی گفته می شود که توسط تیم هایی در حوزه‌های مذکور صورت می‌گیرد و این فرق بین پژوهش‌هاست.
توجه به مرجعیت علمی، حل مسأله و زایش فناوری در دانشگاه
دکتر طهرانچی با بیان اینکه اولین کاری که در دانشگاه آزاد اسلامی انجام شد، تفکیک حوزه‌های مختلف پژوهشی بود، گفت: این موارد در دانشگاه تفکیک شد تا تمام حوزه‌ها مورد بررسی قرار بگیرد، در این زمینه پژوهش نظریه‌پرداز به پژوهشگاه دانشگاه سپرده شد و پژوهش تحصیلات تکمیلی به معاونت­های موضوعی محول شد. این جدایی به این دلیل است که ما هم مرجعیت علمی را به موقع دنبال کنیم و هم حل مسأله و زایش فناوری را در دانشگاه شاهد باشیم. در واقع این آرایش جدید به این منظور بود تا پژوهش در جای خود قرار گرفته و بخشی از آن مورد غفلت واقع نشود.
الزام هدایت پایان‌نامه‌ها و رساله‎‌ها به پروژه‌های مسأله محور
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در ادامه با اشاره به برخی اقدامات یک سال گذشته دانشگاه آزاد اسلامی گفت: بزرگترین اقدام دانشگاه آزاد اسلامی تحقق راهبرد سند دانشگاه اسلامی بود که براساس آن باید نظام موضوعات پژوهش‌ها خلق شود. ما در گام نخست سازوکار این موضوع را ضابطه‌مند کردیم و در قدم بعد نظام موضوعات را احصاء کرده و پس از آن الزام هدایت پایان‌نامه‌ها و رساله‌های دانشگاه به پروژه‌های مسأله محور و حمایت از آنها انجام شد.
وی تأکید کرد: امروز افتخار دارم که اعلام کنم طرح پایش دانشگاه آزاد اسلامی وارد فاز عملیاتی شده است. سامانه پژوهشیار در تمام کشور فعال و راه‌اندازی شده و از هفته گذشته دانشجویان این دانشگاه براساس نظام موضوعات احصا شده عنوان پایان‌نامه و رساله‌های خود را انتخاب می‌کنند. این یک افتخار بزرگ است که آن را به خانواده دانشگاه آزاد اسلامی تبریک می‌گویم.
طرح پایش، دانشگاه آزاد اسلامی را در پژوهش مسأله محور پیشگام کرد
دکتر طهرانچی با بیان اینکه طرح پایش یک حرکت ملی بود که دانشگاه آزاد اسلامی را در پژوهش مسأله محور پیشگام کرد، گفت: ما در دوره جدیدی که پیش رو داریم، در پنج حوزه حرکت جدی خواهیم داشت. براین اساس در امور مالی، انضباط بخشی، روان سازی و شفافیت در دستور کار قرار خواهد گرفت.
کیفی گرایی، مهارت محوری و کارآمدسازی اولویت بخش آموزش است
وی افزود: در امور آموزشی، کیفی گرایی، مهارت محوری و کارآمدسازی در بحث پژوهش، مسأله گرایی، نیازمحوری و مأموریت در بخش فناوری و نوآوری، ثروت آفرینی و اشتغال‌زایی در بخش فرهنگ تربیت نسل تراز انقلابی و در بخش مدیریت، مشارکت جویی و تکیه بر خردجمعی در دستور کار دانشگاه آزاد اسلامی قرار دارد. این موارد محور حرکت ما در سال پیش رو خواهد بود و ان شاءالله پژوهش دانشگاه آزاد اسلامی پر رونق‌تر و پیشرو در کشور باشد.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه پژوهشگران دانشگاه آزاد اسلامی، پژوهشگران برجسته‌ای هستند، گفت: اگر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری که خود را متصدی امر پژوهش می‌داند به این پژوهشگران توجه نکند در واقع خود را محروم کرده است، همانطور که اگر در انتخاب دانشجوی نمونه کشوری، دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی که 38 درصد بار آموزش عالی کشور را برعهده دارند، دیده نمی‌شوند، حرکت ملی خود را خدشه دار کرده است و اگر در انتخاب اساتید برتر به 25 درصد اساتید کشور که اساتید دانشگاه آزاد اسلامی هستند، توجه نکند، جامعیت خود را دچار خدشه کرده است.
وی تأکید کرد: به دوستانی که مدعی راهبری پژوهش و آموزش در کشور هستند، توصیه می‌کنم این سرمایه ملی در دانشگاه آزاد اسلامی را پاس بدارند.