رئیس گروه مطالعات اسلامی فرهنگستان علوم معتقد است که اصل اداره هر کشوری باید بر اساس تعقل، خردمندی و حکمت قرار گیرد و این پیامی است که در کتاب حکمت و حکومت استاد مهدی حائری یزدی برآن تاکید شده است.
«آیت الله سید مصطفی محقق داماد» امروز دوشنبه در مراسم بیستمین سالگرد درگذشت استاد «مهدی حائری یزدی» در محل دانشگاه الهیات دانشگاه تهران افزود: مرحوم حائری یزدی از یک جهت در این زمان کم نظیر و حتی بی‌نظیر است. زیرا او تنها فردی است که دوره حکمت اسلامی را نوشته و فلسفه اسلامی را تقریبا تکمیل کرده است.
وی گفت: پیش از میلاد حضرت مسیح(ع)، افلاطون (بزرگترین فیلسوف تاریخ در کنار استادش سقراط و شاگردش ارسطو که در سال ۴۲۷ قبل از میلاد مسیح به دنیا آمد) در کتاب خود به حکیم‌شاهی تاکید کرد. یعنی شرط اول حاکم، حکمت او است و در تمام کتاب‌های افلاطون تاکید به این نکته است که حکیم بودن، شرط کافی حاکم است.
استاد حقوق دانشکده حقوق با توضیح اینکه این تفکر در اسلام و مسیحیت نیز نشر پیداکرد، گفت: در بین بیشتر متفکران اسلامی چه شیعه و چه اهل تسنن که در زمینه حکومت قلم زدند، درباره شرایط حاکم بحث شده و هر کدام تعدادی شرط را بیان کردند. در شیعه تئوری انتصاب را شرط آوردند. اما استاد حائری در کتاب حکمت و حکومت با طرحی نو، معتقد است که باید درباره اینکه چگونه حکومت، کشور را اداره کند، سخن بگوییم و آنچه برای اداره یک کشور لازم است، حکمت است.
محقق داماد ادامه داد: به عبارتی باید اداره کشور را بر اساس تعقل، خردمندی و حکمت قرار داد و این پیام کتاب حکمت و حکومت است که متاسفانه این کتاب در بین نسل جوان غایب است.
رئیس گروه مطالعات اسلامی فرهنگستان علوم با اشاره به تالیف‌های استاد حائری افزود: پیش از این حکمت به حکمت نظری و حکمت عملی تقسیم می‌شد و تنها فردی که تقریبا در بخش حکمت نظری کتاب‌های ارزنده‌ای نوشت، استاد حائری بود.
این استاد دانشگاه از اینکه در ۲۰ سال گذشته هیچ جلسه و مراسم نکوداشتی برای استاد حائری برگزار نشد، گله کرد و گفت: این نقطه ضعف است و کاش کاری می‌کردیم تا توده جامعه به سمت خردورزی پیش می رفتند که متاسفانه بنده به عنوان یک طلبه کوچک اقرار می‌کنم در این زمینه موفق نبودیم.
در این مراسم «محمود نیلی احمدآبادی» رئیس دانشگاه تهران، «احمد باقری» رئیس دانشگاه الهیات، «غلامرضا اعوانی» (فیلسوف و استاد سابق گروه فلسفهٔ دانشگاه شهید بهشتی)، «نجفقلی حبیبی» (استاد دانشگاه)، «مهدی محقق» (استاد دانشگاه و رئیس سابق انجمن آثار و مفاخر فرهنگی و مدیر مؤسسهٔ مطالعات اسلامی دانشگاه تهران ـ دانشگاه مک‌گیل و عضو پیوستهٔ فرهنگستان زبان و ادب فارسی) به همراه تعدادی از اساتید ودانشجویان حضور داشتند.
در پایان این مراسم اساتیدی که پیش از این شاگرد استاد حائری بودند و در حفظ و نشر آثار او همت کردند، تقدیر شدند.
مهدی حائری یزدی در سال ۱۳۰۲ در شهر قم دیده به جهان گشود و در سال ۱۳۷۸ چشم از جهان فرو بست و پس از ۲۰ سال برای نخستین بار نکوداشت او برگزار شد.
او فقیه و فیلسوف شیعه ایرانی، استاد حوزه علمیه قم، دانشگاه تهران و دانشگاه‌های کانادا و آمریکا، نماینده آیت‌الله بروجردی در آمریکا و نخستین سفیر ایران در آمریکا پس از انقلاب اسلامی بود که در دوران وزارت خارجه کریم سنجابی و با نظر حضرت امام خمینی(ره) به این مقام منصوب شد.
مهدی حائری‌یزدی علاقه وافر به مباحث تطبیقی بین فلسفه اسلامی و فلسفه غرب داشته و با امتیازدهی بیشتر به برخی مباحث فلسفه اسلامی، تلاش کرده برخی معضلات معرفت‌شناختی یا وجودی فلسفه متعارف را حل کند. نقطه شروع این متفکر خردمند از مباحث فلسفه اسلامی قسمت «هستی‌شناسی» آن است که به‌زعم او از مشخصات بی‌همتای فلسفه اسلامی است که با آن قوت و شدت و دقت در نوع غربی مفقود بوده است. بنابراین حائری معتقد است که هستی‌شناسی خاص فلسفه اسلامی قادر خواهد بود بسیاری از معماهای منطقی یا عرفانی و فلسفی را بگشاید و فلسفه را به امری ساری و جاری حتی در مباحث گرانمایه شناختی و وجودی از جمله توجیه کثرت در وجود منبسط و نیز علقه‌های عرفانی همچون فنای فی‌الله و وحدت نهایی وجود تبدیل کند.
نظریه مهم حائری در این موضوع نظریه «هرم هستی» یا به عبارتی هستی‌شناسی توحیدی است که در آن منطق قدیم و جدید با فلسفه متعارف از اسلامی تا کلاسیک غربی و فلسفه تحلیلی معاصر با هم پیوند یافته و یک نظریه ابتکاری را خلق کرده است.
