"باسمه تعالی"

هم‌زمان با سالروز جهانی فلسفه، همایش ملّی فلسفه فرهنگ؛ با تأکید بر دیدگاه‌های آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای (مدظله‌العالی) با حضور خیل عظیم علاقه‌مندان به مباحث فلسفی در شهر مقدس قم برگزار شد.
دکتر سعیدرضا عاملی رئیس شورای تخصصی تحول و ارتقاء علوم انسانی در این همایش ملی، در ابتدا به سه ساحت چیستی فلسفه فرهنگی پرداخت و گفت: در ساحت اول باید بدانیم از منظر اسلام چه بایسته‌هایی را برای زندگی کردن در نظر داریم و از منظر فلسفه ملاصدرا آن حرکت جوهری در شکل‌گیری یک بایسته نقش دارد مدنظر است.
رئیس شورای تخصصی تحول و ارتقاء علوم انسانی ادامه داد: فرهنگ به‌مثابه «هست یا نیست» ساحت دوم است به این صورت که در «بودن و نبودن» از کلیت وجود صحبت می‌کند و «هست و نیست» به معنای یک حضور اجتماعی است، تلقی عمومی که از فرهنگ می‌شود «هست یا نیست» بوده و امری اجتماعی است و همچنین آن را امری نسبی می‌دانند از این رو فرهنگ اجتماعی که در ایران است، با فرهنگ مالزی و ترکیه و دیگر کشورهای اسلامی متفاوت است.
دکتر عاملی با اشاره به دوران حضور انبیا گفت: منبع اصلی فرهنگ در زمان انبیاء دین بوده است اما پس از گذشت قرن‌ها که جوامع اسلامی درگیر زندگی مدرن شده، منابع فرهنگ متفاوت هستند؛ در دوران امروز دو زیست بوم برای فرهنگ متصور است زیرا خطا است که کسی اینترنت را یک ابزار صرف بداند؛ فضای مجازی در عرصه زندگی ما شکل‌گرفته و همه عرصه‌های زندگی را در خود دارد و می‌توان آن را زیست بوم دانست چراکه از خریدوفروش تا ارتباطات عاطفی در آن شکل می‌گیرد.


وی با بیان اینکه فضای دوم فضای اول را دریافت می‌کند، گفت: به عبارتی می‌توان گفت فضای دوم یک موقعیت مکانی دارد برای مثال سامانه مکان‌یاب گوشی از محیط واقعی اطلاعاتی دریافت می‌کند و در فضای دوم ما را برای رسیدن به مقصدی راهنمایی می‌کند.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه تهران با بیان اینکه بسیاری از منابع اجتماعی شدن فرهنگ در فضای دوم شکل می‌گیرد، تأکید کرد: رهبر معظم انقلاب تعبیر کرده که فضای مجازی قتلگاه ارزش‌ها شده است زیرا بسیاری از جوانان از اینترنت و فضای مجازی اجتماعی شدن را یاد می‌گیرند؛ کسانی که ذهنیت کلیشه‌ای پیدا می‌کنند حداقل مصرف مغزی را داشته و از انگاره‌های ذهنی و کلیشه‌ها تبعیت می‌کنند ازاین‌رو تبلیغات دینی بر روی آن اثر نمی‌گذارد؛ تبلیغات تجاری در غرب از کد اقناع استفاده می‌کنند تا انحصار ذهنی را برای مخاطب خود رقم بزند. وی گفت: در سال ۲۰۰۳ در آمریکا، ۲۰۰ هزار نفر آموزش «کد اقناع» گرفتند، این‌ها کسانی بودند که در آگهی‌های تبلیغاتی کار می‌کردند. این کدهای اقناع یک انحصار ذهنی ایجاد می‌کنند و نگاه کلیشه‌ای به وجود می‌آورد. در بسیاری از تولیدات رسانه‌ای که امروز توسط دنیای غرب صورت می‌گیرد از کد اقناع استفاده می‌شود تا در ذهن نسل جوان بنشیند.
وی ۴ اتفاق را نتیجه دو فضایی برای فرهنگ دانست و گفت: کسی که پای در زمین و ذهن در فضا دارد ماهیت دو تمایلی پیدا می‌کند زیرا در یک زیست فرهنگی بومی حضور دارد و درعین‌حال در یک فضای دیگر نیز زیست دارد؛ در این دو تمایلی هویت‌های نامعین شکل می‌گیرد باوجوداینکه خصلت‌های هویت ثبات و تمایز است.
رئیس شورای تخصصی تحول و ارتقاء علوم انسانی ادامه داد: هویت‌های مقاومت هویت‌هایی هستند که استقرار داشته و بر یک امری تأکید دارند؛ ۸۵ درصد بروز اینترنت در تصویر است و جهان تصویری است که برای مخاطبان ذهنیت ایجاد می‌کند. گروه دوم نیز هویت‌های ترکیبی هستند که ممکن است به عدم تعیین برسند گروه سوم نیز هویت‌های مشروعیت یافته بوده که به الگوهای زمانه توجه داشته و بر اساس خواست زمانه پیش می‌روند مانند کنشگران مجازی که بر اساس الگوهای روز پیش می‌روند.



وی با بیان اینکه «زمان» در فضای مجازی با «زمان» در فضای فیزیکی متفاوت است، گفت: وقتی زمان و توزیع متفاوت است طبیعتاً فرهنگ نیز متفاوت می‌شود. اگر بخواهیم امر را به سمت یک وجود متعالی ببینیم باید بگوییم که چرخشی از حکمرانی سلسله مراتبی به حکمرانی افقی، از تأسف در خصوص اتفاقات به نظام هوشمند اقدام، چرخش از عدالت گفتمان عدالت به عدالت محقق و… در پی این دوفضایی در حال تحقق است.