به گزارش مرکز رسانه و روابط عمومی شورای عالی انقلاب فرهنگی، دکتر جمیله علم الهدی دبیر ستاد تعلیم و تربیت شورای عالی انقلاب فرهنگی روز دوشنبه در نشست «ضرورت و امکان مرجعیت علمی از دیدگاه قران کریم» که در پژوهشگاه مطالعات بنیادین علم و فناوری دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد با طرح سوالاتی در مورد مرجعیت علمی و قرآن کریم افزود: باید بررسی کرد که آیا مرجعیت علمی بر اساس قرآن ضروری است یا مرجعیت علمی در چه شرایطی امکان پذیر است و مرجعیت علمی امکان پذیر است یا آرزوست و چه زمانی محقق می شود.
وی با بیان اینکه مرجعیت علمی با اقتدار اجتماعی نسبت دارد، گفت: علم مزیت خاص و مهم دارد و منبع قدرت جامعه است. وضعیت علمی یک خصیصه ذاتی و ثابت نیست و تغییرات آن با تغییرات اجتماعی همبسته است.
دکتر علم الهدی خاطر نشان کرد: مرجعیت علمی دارای دو صورت بندی مکمل، یعنی نیروی تاثیر و حفاظت از تاثیر است.
وی با بیان اینکه مزیت و برتری دال مرکزی قدرت و قدرت با برابری ناسازگار است، خاطرنشان کرد: قدرت علم دربرگیرنده سایر ارزش های اجتماعی، مانند رفاه پیشرفت و آزادی است و طبقه علمی در صورت وابستگی به تاثیر اجتماعی، منبع نابرابری است. بازتاب نابرابری ناشی از قدرت علمی دو صورت بندی استعمار علمی و احسان‌گرایی (نیکوکاری) دارد.
مرجعیت علمی در دو سطح
رئیس پژوهشکده مطالعات بنیادین علم و فناوری دانشگاه شهید بهشتی گفت: مرجعیت علمی می تواند در قالب بنای عدالت آموزشی، پژوهشی، خدماتی و نیکوکاری ظهور و بروز داشته باشد.
دبیر ستاد تعلیم و تربیت شورای عالی انقلاب فرهنگی در خصوص سطوح مرجعیت علمی خاطرنشان کرد: مرجعیت علمی در دو سطح کارشناسی و راهبری اجتماعی وجود دارد که البته تا کنون تا سطح کارشناسی پیش رفته‌ایم.
دکتر علم الهدی ادامه داد: مرجعیت کارشناسی حاصل ارتقای منظم و قاعده مند علمی و فناورانه، ولی مرجعیت راهبری حاصل موفقیت‌ها در شرایط استثنایی و بحرانی است.
رئیس پژوهشکده مطالعات بنیادین علم و فناوری دانشگاه شهید بهشتی یادآور شد: مرجعیت راهبری به منش مرجع و غایت (هدف) وابسته است، در گذشته عالِم مرجعیت علمی داشت اما اکنون سازمان ها، مجلات و نهادها مرجعیت دارند.
وی به خردزدایی از مرجعیت علمی اشاره کرد و گفت: بر اثر خردزدایی از مرجعیت علمی، استبداد شایستگی یا مثلت قدرت ایجاد شده است. حکمت نظری به رشته های تخصصی فروکاسته و دانشگاه دچار تغییر ماهیت و از نهاد تربیت فرهیختگان، روشنفکران و فرزانگان به نهادی دارای ساختار اقتصادی تبدیل شده است. با نو پرستی و سنت پرستی بحران مرجعیت ایجاد شده است.
دکتر علم‌الهدی با بیان اینکه تزکیه بر تعلیم تقدم دارد، گفت: مرجعیت علمی برای جهان گشایی فرهنگی نیز ضروری است.
هدایت، غایت علم
استاد دانشگاه شهید بهشتی ادامه داد: از نظر قرآن هدایت، غایت علم است و اگر جامعه ای بخواهد هدایت شود، دسترسی به علم ضرورت دارد. علم حتی ممکن است به ذلالت منجر شود اما ضروری نیست.
وی درخصوص نسبت هدایت با علم گفت: موضوع علم کشف یا بیان و تبیین حقیقت است و حقیقت شامل آیات آفاقی و انفسی و با حقایق موجود و مقدور است. ضرورت مرجعیت علمی به ضرورت هدایت وابسته است.
دکتر علم الهدی در مورد نسبت خلافت با مرجعیت علمی تصریح کرد: خلافت به دلیل آزمون و ابتلا ضروری شده و بررسی مرجعیت حق و باطل یکی از ضرورت ها است.
رئیس پژوهشکده مطالعات بنیادین علم و فناوری دانشگاه شهید بهشتی خاطرنشان کرد: یکی از نکاتی که باید به آن توجه کنیم این است که معیارهای توسعه یافتگی را بر اساس معیارهای خلافت قرار دهیم. امکان رسیدن به مرجعیت علمی تابعی از نسبت میان خلافت و هدایت همچنین نسبت میان منفعت و حقیقت است.