اولین همایش «روش‌شناسی علوم انسانی، چالش‌ها و راهکارها» صبح امروز (سه‌شنبه سوم تیرماه) در فضای مجازی به صورت وبینار برگزار شد.
حجت‌الاسلام حمید پارسانیا در این همایش در خصوص روش‌های علوم اجتماعی و حکمت مدنی سخنرانی کرد و گفت: در مقاطع مختلف تاریخ روش‌های متنوع و متکثری وجود داشته اما در حوزه علوم اجتماعی و علوم انسانی سه روش وجود دارد که عناوین آن عبارت است از روش تبیینی، تفسیری و انتقادی. روش تبیینی که از نیمه دوم قرن ۱۹ تا نیمه دوم قرن ۲۰ ادامه داشت، از نوعی عقبه متافیزیکی کانتی بهره می‌برد اما از دهه ۲۰ به بعد، روش‌های تفسیری به موازات و در متن جریان تبیینی شکل گرفت و به نوعی تبیین را به تفسیر تبدیل کرد و روش‌های تفسیری بر روش‌های تبیینی غالب شدند.
وی افزود: روش‌های تفسیری دو رویکرد دارند؛ رویکرد اول عقبه پدیدارشناختی دارد و رویکرد دوم علم را برساخت اجتماعی می‌داند. روش‌های انتقادی هم از دل روش‌های تفسیری بیرون می‌آیند. آموزه‌های فروید و هگل زیرمجموعه این روش‌های انتقادی قرار می‌گیرند. رئالیسم انتقادی و عقلانیت انتقادی فرانکفورتی از زیرشاخه‌های این روش‌ است. طرفداران این روش از واژگانی چون شئی‌وارگی، سلطه و ... استفاده می‌کنند. در این روش انتقاد از موضع حقیقت نیست بلکه از موضع اراده است.
این استاد دانشگاه تهران ادامه داد: در جهان اسلام هم روش‌های متکثری وجود داشته که یکی از آنها حکمت عملی است. دانش اجتماعی در بنیادهای نظری جهان اسلام شکل گرفته است و حکمت مدنی هم بر اساس مبانی فلسفی خود بدون تقابل با تبیین و تفسیر است. حکمت مدنی، فقه را به عنوان بخش انتقادی خودش معرفی می‌کند.
سید محمدرضا بهشتی آخرین سخنران و دبیر علمی این همایش پس از مروری بر سخنان سخنرانان و جمع‌بندی آنها به صورت فهرست‌وار به مسائلی که قرار بود سخنرانی کند، اشاره کرد و گفت: با توجه به محدود بودن زمان، بنده فقط به سرفصل‌هایی که قرار بود در آن سخنرانی کنم، اشاره می‌کنم. این سرفصل‌ها عبارتند از طرح مسئله روش، بحران روش، آشنایی با واژه روش، ضرورت طرح مسئله روش، اینکه ما به روش نیاز داریم تا به دانش‌های یقینی برسیم و از وضعیت اسفناک بیرون بیاییم. تفاوت بین علم و فلسفه و اینکه ما روشی مستقل از خود فلسفه و تفکر فلسفی که مستقل شناخته شود، نداریم بلکه خود فلسفه و رهیافت‌های فلسفی، روش هستند.