آیت‌الله علی‌اکبر رشاد، رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی بیان کرد: علم دینی، ضلعی از اضلاع چهارگانه هندسه معرفتی دین است و همانطور که دین شامل عقاید، احکام و اخلاق است، شامل گزاره‌های دینی نیز هست و بر این باور هستیم که ما علم دینی داریم و می‌توانیم علم دینی تولید کنیم و چه بسا پاره‌ای از علم دینی هم تولید شده و احیاناً در گذشته‌های دوردست نیز بوده است.
آیین نکوداشت علمی دکتر مهدی گلشنی، امروز، پنجم اسفندماه با حضور جمعی از اندیشمندان و علاقه‌مندان در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار شد.
آیت‌الله علی‌اکبر رشاد، رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در این مراسم بیان کرد: در دستورات دینی ما، توصیه‌های مکرری در مورد تعظیم در قبال علم و تجلیل از شخصیت‌های خدوم و خلیق آمده است و تکریم از شخصیتی مانند استاد گلشنی نیز از مصادیق التزام به چنین سنتی است. بسیاری از شما به شأن و خدمات استاد اشراف دارید و دهه‌ها است که خدمت ایشان ارادت دارم. از دهه ۶۰ خدمتشان ارادت یافتم و در این مدت در محضر ایشان بهره‌مند بودم. هرگاه بحثی را ارائه کردند، در جلسه‌ای که حضور داشتند، خدمتشان بودم و از آثار ارزشمند ایشان نیز بهره‌مند شدم. بنابراین، همواره وجود پربرکت ایشان نافع بوده است.
اعوانی: چالش فراموشی اسماء‌الله و تفرعن انسان
وی تصریح کرد: گفتن چیزی از جانب بنده در مورد ایشان، بر شخصیتشان نمی‌افزاید و آنچه بیان می‌کنم، کمتر از آن است که ایشان هستند. اما می‌دانیم که استاد گلشنی به جهات مختلف ممتاز هستند و از ابعاد گوناگون، از شخصیت برین و برجسته‌ای برخوردارند. به لحاظ علمی، استعداد، ذکاوت، گستردگی دامنه معرفتی، جهات دینی، اخلاقی و هرچه که از این دست اشاره کنیم، ایشان در مرتبه بالایی قرار دارند.
آیت الله رشاد افزود: ایشان به لحاظ استعداد، از نوجوانی یک استعداد برجسته بودند و از درخشش خاصی برخوردار بودند. ایشان در حالی که در دوره دانش‌آموزی در اصفهان علوم طبیعی می‌خواندند، اما در مقیاس ملی، رتبه اول ادبیات شدند و این نشانه استعداد است که علاوه بر رشته تحصیلی در رشته دیگری نیز از یک برجستگی ملی برخوردار می‌شوند و در طول دوران تحصیل و طی دهه‌ها خدمت علمی که هنوز هم مشغول هستند، در حوزه مسائل علمی، از جمله شخصیت‌های ممتاز محسوب می‌شوند.
وی بیان کرد: رشته ایشان فیزیک نظری است و یک دانشمند این حوزه هستند و در این رشته نیز در مقیاس بین‌المللی شناخته شده هستند، اما در حوزه مسائلی که به ظاهر ارتباطی با رشته ایشان ندارد، نیز نام‌آور هستند. برای نمونه در حوزه فلسفه، مطالعات دینی، حوزه فلسفه دین و مطالعات رابطه علم و دین، صاحب‌نظر هستند و در مجامع بزرگ حضور پیدا می‌کنند، همچنان که آثار ایشان نیز مورد توجه دانشمندان، در مقیاس جهانی است. چندی قبل بود که در خلال صحبت‌هایشان فرمودند که برخی از دانشجویانشان مقالاتی نوشته‌اند که در کمتر از یک هفته، هزار ارجاع داشته است. به لحاظ مرجعیت علمی در رشته خود مطرح هستند، اما در رشته‌های دیگری هم صاحب‌نام و صاحب‌نظر هستند و بیش از همه در حوزه فلسفه دین و خصوصاً فلسفه علم و در مبحث رابطه علم و دین و علم دینی، صاحب‌نظر هستند.
آیت الله رشاد افزود: ایشان در تدریس فلسفه اسلامی در حد فضلای بزرگ ظاهر شده‌اند. فضلای بزرگ ما، نوعاً مدرس نهایه و بدایه هستند و ایشان نیز این کتب را تدریس می‌کنند. به رغم اینکه رشته ایشان علوم طبیعی است، اما تعصبی که نسبت به علوم انسانی دارند، بیش از متخصصان این حوزه است. آن مقداری که ایشان غم علوم انسانی را می‌خورند، متخصصان علوم انسانی چنین نیستند و آن حدی که ایشان غم علم دینی را می‌خورند، چه بسا طلبه‌ها آن مقدار اهتمام ندارند.
وی بیان کرد: شهادت می‌دهم که این مرد، مرد دیانت، مرد معرفت دینی و التزام به شریعت و متشرع بمعنی‌الکلمه و متدین بمعنی‌الکلمه هستند. تعصب دینی عمیق و آگاهانه در ایشان وجود دارد که در دیگران که از آنها توقع می‌رود نیست و همه می‌دانیم که جزء پرچم‌داران علم دینی هستند و مبانی و مرام و منطق مشخص دارند. اما تعداد افرادی که مبادی و منابع مشخص در این زمینه داشته باشند، اندک هستند.
علم دینی، جزء آرمان‌های انقلاب اسلامی
آیت الله رشاد با اشاره به علم دینی و تولید آن تصریح کرد: مقوله تولید علم دینی، جزء آرمان‌های انقلاب اسلامی و جزء رهنمودهای امام راحل و رهبر انقلاب قلمداد می‌شود. اهل فکر و اهل نظر، آن را به عنوان یک آرمان تعقیب می‌کنند و در نتیجه، اگر احساس شود که در لسان برخی مدعیان و در رفتار برخی از افراد، کژی‌هایی اتفاق بیفتد، مایه دل‌نگرانی اصحاب این آرمان می‌شود. گاهی به نام علم دینی، برخی از دیدگاه‌ها و نکات خامی از ناحیه برخی از افراد می‌شنویم که محل تأمل و مایه نگرانی است.
وی بیان کرد: علم دینی، ضلعی از اضلاع چهارگانه هندسه معرفتی دین است و همانطور که دین شامل عقاید، احکام و اخلاق است، شامل گزاره‌های دینی نیز هست و بر این باور هستیم که ما علم دینی داریم و می‌توانیم علم دینی تولید کنیم و چه بسا پاره‌ای از علم دینی هم تولید شده و احیانا در گذشته‌های دوردست نیز بوده است، اما هر آنچه که ادعا شود که دینی است، دینی نیست و علم دینی باید معیار داشته باشد و باید با معیارهای مشخصی، علم دینی از غیردینی بازشناخته شود. معیار دینی بودن معرفت به صورت مطلق، دینی بودن مولفه‌های رکنی پنجگانه آن است. علم دینی بخشی از معرفت دینی است و علم دارای پنج مولفه رکنی است که عبارت از مبادی، موضوع، مسائل، منطق و غایت آن است. زمانی که این مولفه‌ها دینی قلمداد شوند علم حاصل می‌شود و این علم دینی قلمداد خواهد شد.
آیت الله رشاد افزود: علم دینی به این نیست که گزاره‌های آن به آیات و روایات مستند باشد و کاربرد دینی داشته باشد، بلکه مبادی، مبانی و پیش‌انگاره‌های آن باید دینی باشد و هم اینکه از روش و منطق معتبر دینی در آن استفاده شده باشد. همچنین باید بتواند به لحاظ غایت، دینی باشد و اگر این مولفه‌ها وجود نداشته باشد، یک دستگاه به نام علم دینی پدیدی نمی‌آید.
منبع:ایکنا
