• جلسه: 872
• |
• تاریخ تصویب: 10 آبان 1401
• |
• تاریخ ابلاغ: 21 آبان 1401
• |
• شماره مصوبه: 3305
• |
• شماره ابلاغ: 13209

«مبانی، اصول و الزامات پیاده ‏سازی برنامه‌ جامع سبک زندگی اسلامی-ایرانی»

---

ستاد هماهنگی و راهبری اجرای نقشه مهندسی فرهنگی کشور
کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی
مرکز مدیریت حوزه های علمیه
وزارت آموزش و پرورش
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
وزارت ورزش و جوانان
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
وزارت امور اقتصاد و دارایی
 وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی
 وزارت کشور
 وزارت راه و شهرسازی
معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری
مرکز ملی فضای مجازی
شورای فرهنگ عمومی
سازمان صدا و سیما
سازمان حفاظت محیط زیست
سازمان برنامه و بودجه
سازمان بسیج مستضعفین
سازمان تبلیغات اسلامی
دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی
مصوبه «مبانی، اصول و الزامات پیاده ‏سازی برنامه‌ جامع سبک زندگی اسلامی-ایرانی» که در جلسات 356، 357، 358، 359، 361، 372 و 374 مورخ 06/02/1401، 20/02/1401، 03/03/1401، 17/03/1401، 31/03/1401، 08/06/1401 و 22/06/1401 شورای معین شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسیده است و مطابق مفاد تبصره ۴ ماده ۲۰ آیین‌نامه‌ داخلی شورای عالی انقلاب فرهنگی، در جلسه 872 مورخ 10/08/1401 شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوب تلقی گردید، به شرح ذیل برای اجرا ابلاغ می­شود:

مقدمه
سبک زندگی، به‏عنوان نماد تمدن‏های بشری، در بستر روابط جاری انسان‏ها با وضع موجودِ خویش، طبیعت، خانواده، افراد و جوامع، فناوری‏ها و مصنوعات بشری، سازوکارهای حکمرانی در فضای حقیقی و مجازی شکل می‏گیرد. با توجه به اقتضائات عصر انتظار، دستیابی به مراتب وضع مطلوب برای نیل به تمدن نوین اسلامی و تحقق وضع آرمانی سبک زندگی در عصر ظهور آخرین حجت خدا، از مهم‏ترین جهت‏گیری‏های انقلاب شکوهمند اسلامی مردم ایران است. راستاي تحقق دستور مقام معظم رهبری^{(مدظله‌العالی)} در بند چهارم پیوست حکم انتصاب اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی مبنی بر «طراحی و تدوین برنامه‌ای جامع برای ترویج سبک زندگی اسلامی- ایرانی در کشور و زمینه‌سازی برای اجرایی شدن آن توسط دستگاه‌های مسئول» و پیگیری مطالبه‌ معظم‌له در توصیه‌ هفتم بیانیه‌ گام‌دوم انقلاب اسلامی مبنی بر «مقابله با سبک زندگی منحطّ غربی از طریق جهادی همه‌جانبه و هوشمندانه» و نیز تحقق اقدام ملی یکمِ راهبرد کلان پنجم سند نقشه مهندسی فرهنگی کشور مبنی بر «تدوین و اجرای برنامه‌ جامع سبک زندگی اسلامی- ایرانی»، سند «چارچوب تدوین برنامه‌ جامع سبک زندگی اسلامی- ایرانی به ‌انضمام چارچوب تقسیم کار ملی» در دستور کار تصویب و ابلاغ توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی قرار گرفته است.
.این سند به‌دنبال ایجاد درک مشترک از کلان‌موضوع «سبک زندگی اسلامی-ایرانی» و هم‌گرایی و هم‌افزایی بین سیاست‌گذاران، قانون‌گذاران، برنامه‌ریزان، مجریان و مروجان سبک زندگی اسلامی-ایرانی است تا زمینه‌ اجرا و اجرایی‏سازی اقدامات لازم در دستگاه‌های مرتبط را فراهم نماید.

ماده 1- تعریف و عرصه‌های سبک زندگی اسلامی- ایرانی

1. 1. تعریف: منظومه الگوهای زیستی انتخابی و نسبتاً پایدار، مبتنی بر نظام‏های اعتقادی، علمی، اخلاقی، معنوی و موازین شرعی اسلام که بر بستر زیست‏بوم ایران، در ساحت‏های چهارگانۀ روابط با خدا، خود، انسان‌ها و دنیا و دستاوردهای بشری، در جهت شکل‏گیری تمدن نوین اسلامی با سازوکارهای حکمرانی در دولت اسلامی در مواجهه با سبک‏های زندگی معارض و رقیب تقویت می‏شود.
   2. عرصه‏های سبک زندگی ذیل ساحت‏های روابط انسان‏ها:

الف. ساحت رابطه با خدا:

1. 1. 1. معنویت، مناسک عبادی و شعائر دینی؛

ب. ساحت رابطه با خود:

1. 1. 2.  تحصیل، تربیت اخلاقی و اندیشه‌ورزی؛
      3.  تنظیم زمان، فراغت و تفریحات؛
      4.  مدیریت سلامت و حفظ بدن (بهداشت و ورزش)؛
      5.  تغذیه؛

ج. ساحت رابطه با انسان‏ها:

1. 1. 6.  پوشش، آرایش و مُد؛
      7.  رفتارهای اقتصادی و الگوی مصرف؛
      8.  کسب و کار و کارآفرینی؛
      9.  ازدواج، روابط جنسی و روابط خانوادگی؛
      10. تعاملات اجتماعی و اخلاق شهروندی؛
      11. رفتار سیاسی؛

د. ساحت رابطه با دنیا و دستاوردهای بشری:

1. 1. 12. محیط زیست و طبیعت؛
      13. فناوری‏های نو، فضای مجازی و رسانه‏های جمعی و اجتماعی؛
      14. شهرسازی، معماری و طراحی فضاهای زندگی.

تبصره: سایر عرصه‏های سبک زندگی اسلامی-ایرانی، با توجه به رهنمودهای مقام معظم رهبری^{(مدظله‌العالی)} و عرصه ‏های نوظهور علم و فناوری و با در نظر گرفتن نیازهای زندگی، پس از تصویب ستاد هماهنگی و راهبری اجرای نقشه ‏ی مهندسی فرهنگی کشور، به این مجموعه افزوده خواهد شد و برنامه‏ تقسیم کار ملی آن به جدول پیوست اضافه خواهد شد تا در چارچوب این سند، برنامه‏ سبک زندگی در آن محورها تنظیم و تصویب شود.
ماده 2- مبانی سبک زندگی اسلامی-ایرانی^[1]

1. 1. برساختن سبک زندگی اسلامی-ایرانی بر اساس آموزه‏های اسلام ناب محمدی(ص) و پرتوافکنی اصول و ارزش‌های اسلامی در بستر فرهنگ غنی ایرانی در عرصه‌های زندگی مردم؛
   2. بهره‏برداری از امتداد نظام‏های پنج‏گانه‏ اعتقادی، علمی، اخلاقی، معنوی و شرعی اسلام، در ساحت‏های ارتباطی انسان با خدا، خود، انسان‏ها و دنیا و دستاوردهای بشری، به‏منظور تعیین عرصه‏ها و حوزه‏های سبک زندگی؛
   3. دنیا به ‏مثابه‏ بستر آزمون و تمهید کیفیت حیات انسان پس از مرگ به‏عنوان ثمره‏ الگوی زیست در دنیا؛
   4. ابتنای سبک زندگی بر اختیار و قدرت انتخاب آگاهانه با فراهم بودن کیفیت قابل قبول برای زندگی و با رعایت کرامت و منزلت انسان‌ها؛
   5. پذیرش ظرفیت برابر زن و مرد در پیمودن مراتب کمال انسانی و قرب الهی به‌رغم تفاوت‌های جسمی، روحی و روانی؛
   6. تقدم انتخاب فرد بر مجموعه‏ افراد در حیطه‏ شخصی با رعایت تقدم مصالح جامعه بر منافع فردی در حیطه‏های اجتماعی در مقام تعارض‌های فرد و جامعه؛
   7. محوریت خانواده، پیوندهای خانوادگی و روابط خویشاوندی در شکل‏گیری هویت افراد و تحقق ارزش‏های سبک زندگی اسلامی-ایرانی؛
   8. سبک زندگی به­مثابه‏ برون‏داد و ثمره‏ فرهنگ و نظامات اجتماعی در قالب الگوهای رفتاری نسبتاً پایدار؛
   9. تأثیر باورها، گرایش‌ها، انگیزه‌ها، استطاعت و وُسع فردی و خانوادگی، فرهنگ عمومی و محلی و نظام حکمرانی در انتخاب‌های افراد و شکل‏گیری سبک زندگی آنها؛
   10. جامعیت و نظام‏وارگی سبک زندگی اسلامی و شمول آن به همه‏ عرصه‏های حیات؛
   11. پذیرش تفاوت‌ها و تکثر سلیقه‏‏ها در سبک زندگی، متناسب با اراده‏ متمایز افراد و جوامع، با تأکید بر مشترکات فطرت و اختصاصات بومی در چارچوب موازین اسلام ناب محمدی(ص)؛
   12. بروز، ظهور و تکامل شخصیت انسان در بستر جامعه و تعامل و مشارکت با سایر انسان‌ها و فرهنگ‏ها بر پایه‌ عدالت با تأکید بر دسترسی برابر به فرصت‌های تربیتی، تحصیلی، شغلی و بهره‏مندی از منابع ملی در سبک زندگی اسلامی-ایرانی؛
   13. تکامل در چارچوب‌های بینشی و گرایشی و منزلت اجتماعی افراد، فرهنگ و شرایط جامعه، نهادها و ساختارهای حکمرانی، فناوری‏ها، مصنوعات و نمادهای زندگی به عنوان لازمه‏ اعتلای سبک زندگی؛
   14. تحقق سبک زندگی اسلامی-ایرانی، به‏عنوان لازمۀ انتظار فرج و ایجاد آمادگی در جامعه برای ظهور مهدی موعود (عج)؛
   15. تأثیر فناوری بر تقویت هویت افراد و افزایش توانایی­های ادراکی و تحریکی و اراده‏ خودآگاه و ناخودآگاه در عرصه‏های سبک زندگی؛
   16. ظرفیت فضای مجازی و فناوری‏های ارتباطی و هوشمند برای تحقق خواسته­های جهان‏نگرانه‏ بشری و اتصال به همه‏ امور جهان، بر اساس ویژگی سیّال بودن و ظرفیت حرکت و جابه‏جایی نامحدود، دسترسی فراگیر و تصرفات آسان.

ماده 3- اصول تدوین برنامه‌ جامع سبک زندگی اسلامی-ایرانی^[2]

1. 1. اتخاذ رویکرد تعاملی در بهره‌مندی از عقل سلیم و تجارب مفید بشری، یافته‌های علمی و فناوری در سایه‌سار تعالیم حیات‏بخش اسلام و رهنمودهای ولایت فقیه به‏منظور تدوین و اولویت‏گذاری برنامه‌ها و اقدامات مرتبط با اعتلای سبک زندگی؛
   2. اقدام برای شناسایی، معرفی و ترویج الگوهای رفتاری مقبول در جامعۀ اسلامی و مرزگذاری دقیق و تبیین چگونگی مواجهه با سبک‌های زندگی نامناسب؛
   3. توجه به استطاعت و قدرت انتخاب، عاملیت و فردیت انسان و تأثیر سازوکارهای ایجابی و سلبی و الزامات درونی و بیرونی بر آن و اجتناب از الزام صرف در مقام گفتمان‏سازی، سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی، پیاده­سازی و نظارت؛
   4. توجه به اقتضائات جنسیتی و ارائه‏ پاسخ‏ها، الگوهای رفتاری و برنامه‏های متناسب با نیازها و خصوصیات گروه‏های اجتماعی، به‏ویژه بانوان؛
   5. برخورداری از نگرش جامع و نظام‏مند برای حرکت اعتلابخش از وضع موجود به وضع مطلوب و اتخاذ رویکرد فرایندی و بلندمدت؛
   6. اتخاذ رویکرد آینده‌نگرانه و توجه به سرعت تغییر در پدیده‌ها و پویایی الگوهای رفتاری و تقویت رویکرد پیشگیری و مصونیت‏بخشی و پرهیز از انفعال در مواجهه با تحولات عرصه‌ های سبک زندگی؛
   7. به‏رسمیت شناختن تفاوت سلیقه‏ها و توجه به شکل‌گیری مقاومت خودآگاه و ناخودآگاه و احتمال هنجارشکنی افراد در برابر تحدید و نادیده گرفتن اراده و سلیقه‏ مشروع آن‌ها و تحمیل الگوهای رفتاری منافی با هویت متمایز شخصی؛
   8. اعتلای توأمان حکمت نظری و حکمت عملی و تعدیل سطح گرایش‌ها و انگیزه‌های طبیعی انسان‌ها و وضع قوانین و مقررات عادلانه به‌منظور ارتقای سطح کیفیت انتخاب‌های آگاهانه و اختیاری افراد، به‌جای گسترش رویکردهای صرفاً تحمیلی و الزام‌آور؛
   9. تقویت بنیان و تأثیرگذاری خانواده و پیوندهای خانوادگی و خویشاوندی و همسایگی به‏منظور ارتقای هویت مطلوب بر پایۀ ارزش‏های فرهنگ اسلامی-ایرانی؛
   10. دسترسی به حداقل­های عفاف و کفاف برای تأمین شرایط انتخاب‌گری فردی و جمعی سبک زندگی مطلوب؛
   11. تمهید و آماده‏سازی آحاد مردم در عرصه‏های سبک زندگی اسلامی-ایرانی در راستای انتظار برای ظهور مهدی موعود (عج)؛
   12. اهتمام به اعتلای سبک زندگی گروه‌های مرجع و تأثیرگذار در رفتارهای جامعه و رعایت الگوهای مطلوب رفتاری برای حکمرانان؛
   13. طراحی سازوکارهای اعتلای سبک زندگی اسلامی-ایرانی با توجه دقیق به گسترش بی‏حدّ و مرز ارتباطات در فضای مجازی و حاکمیت الگوی دوفضایی یکپارچه و هوشمند و درهم تنیدگی فضای فیزیکی و مجازی؛
   14. اتخاذ تدابیر لازم به‏منظور تأثیرپذیری صحیح و مناسب سبک زندگی، از فناوری­ها و فضای مجازی و پدیده‏ هوشمندسازی، ساختارهای حکمرانی و نهادهای اجتماعی، عوامل محیطی و سبک‌های زندگی رقیب و مهاجم در چارچوب مبانی اسلامی و اقتضائات بومی؛
   15. اتخاذ تدابیر لازم به‏منظور هدایت ذائقه‏ عمومی جامعه متناسب با سبک زندگی اسلامی-ایرانی و شناسایی کالاها، خدمات و محصولات سبک‏ساز و فرهنگ‏ساز با توجه توأمان به نیازها و انتظارات و ذائقه‌های کنونی اقشار مختلف اجتماعی بر اساس ارزش‏ها و معیارهای مطلوب؛
   16. ایجاد زمینه‏ نقش‏آفرینی فعال بخش‌های مردمی، عمومی و خصوصی در تعامل با دولت به‏منظور تأمین مشارکت حداکثری مردم در پیاده‏سازی برنامه‏ جامع سبک زندگی اسلامی-ایرانی.

ماده 4- الزامات پیاده‌سازی و اجرای^[3] برنامه‌ جامع سبک زندگی اسلامی-ایرانی

1. 1. تدوین و بازطراحی الگوهای مطلوب سبک زندگی با رویکرد اسلامی-ایرانی بر اساس مراحل چرخه‌ عمر آحاد، اقشار و صنوف مختلف جامعه حسب زیست‏بوم شهری، روستایی و عشایری در عرصه‌های سبک زندگی؛
   2. اعتلای گفتمان سبک زندگی اسلامی-ایرانی در سطوح ملی، منطقه‏ ای و بین‌المللی و تقویت هم‏گرایی و ایجاد شبکه ارتباطی با ملت‏ها و دولت‏های مختلف بر اساس ارزش‏های مشترک سبک زندگی با بهره‏گیری از فناوری‏های نوپدید.
   3. تسهیل انتقال بین نسلی و تقویت سبک زندگی اسلامی-ایرانی با اعتلای نظام تربیت رسمی و غیر رسمی جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر سند تحول بنیادین آموزش و پرورش؛
   4. فرهنگ‌سازی و نهادینه‌سازی ارزش‌ها، هنجارها، مناسک، رفتارها، نمادها و موازین سبک زندگی اسلامی-ایرانی، از طریق استقرار زنجیره‏ ارزش صنایع فرهنگی و فناوری‏های نرم از جمله: طراحی بازی‏­ها، سرگرمی‏ها و ابزارهای فناورانه‏ نوپدید، ایجاد شهرک‏های سبک زندگی اسلامی-ایرانی، در مواجهه با روندها و تغییرات محیطی با تأکید بر سبک‏های زندگی رقیب؛
   5. بهره‌برداری حداکثری از ظرفیت نظام تبلیغ و ترویج، گروه‌های مرجع صالح، نظام رسانه‌ای و فناوری‏های نوپدید؛
   6. پشتیبانی از پیاده‏سازی برنامه جامع سبک زندگی و مانع‏زدایی اجرایی از طریق بازبینی و اصلاح سیاست‌ها، برنامه‌ها، ساختارها و سازوکارها، قوانین و مقررات منافی و ناسازگار با مبانی و اصول سبک زندگی اسلامی-ایرانی، به‏ ویژه در عرصه ‏های اقتصادی و سیاسی؛
   7. توسعه‏ زیرساخت‏های فناورانه‏ بومی و بهره‏گیری از شبکه‏ ملی اطلاعات و به‏کارگیری سکوهای ارتباطی حضوری و مجازی به‏منظور مدیریت و هدایت ابزارهای فرهنگ‏ساز و سبک‏ساز در جهت مطلوب.
   8. به‏ فعلیت درآوردن ظرفیت‌ها و جلب مشارکت سرمایه‏ های بالقوۀ کشور از قبیل مدارس، مساجد، دانشگاه‏ها، حوزه‏های علمیه و... در راستای انتقال، تقویت و تثبیت سبک زندگی اسلامی-ایرانی.

ماده 5- الگوی تقسیم کار ملی
1-5-ستاد هماهنگی و راهبری اجرای نقشه‌ مهندسی فرهنگی کشور موظف است طبق جدول تقسیم کار ملی پیوست، با همکاری ستادهای دبیرخانه‏ شورای عالی انقلاب فرهنگی و بر اساس این سند، «برنامه جامع سبک زندگی اسلامی- ایرانی» را با رعایت «چارچوب تدوین اسناد ملی حوزه‏ فرهنگ» تهیه، تصویب و ابلاغ نماید.
2-5- با توجه به مفاد چارچوب تدوین اسناد فرهنگی (مصوب ستاد هماهنگی و راهبری اجرای نقشۀ مهندسی فرهنگی کشور) و با عنایت به نقش ویژه‏ حوزه‏ علمیه، سازمان صداوسیما، وزارت آموزش و پرورش، سازمان برنامه و بودجه، معاونت رئیس جمهور در امور زنان و خانواده، سازمان بسیج مستضعفین، کمیسیون‌ تخصصی مجلس شورای اسلامی؛ نماینده‏ هر یک از دستگاه‌های مذکور و نمایندگانی از تشکل‏های مردم‏نهاد، حلقه‏های واسط مردمی و دانشگاه تخصصی ذی‏ربط به انتخاب دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، عضو همه‏ کمیته ‏های تدوین برنامه‏­­ های موضوعی سبک زندگی اسلامی – ایرانی خواهند بود.
3-5-به‏ منظور راهبری تدوین و ایجاد هماهنگی و انسجام و وحدت رویه در تنظیم برنامه‏ های سبک زندگی اسلامی-ایرانی؛ کمیسیون سبک زندگی اسلامی-ایرانی به‏صورت موقت ذیل ستاد هماهنگی و راهبری اجرای نقشه‏ مهندسی فرهنگی کشور با مشارکت دستگاه‏های ذی‏ربط و صاحب‏نظران و گروه‏های مؤثر تشکیل می‏شود.
4-5- مسئولیت پیگیری اجرا و نظارت بر حسن اجرای برنامه‏های سبک زندگی اسلامی-ایرانی بر عهده‏ شورای فرهنگ عمومی کشور است. این شورا گزارش سالانه‏ نظارت و اثربخشی برنامه ‏ها را به ستاد هماهنگی و راهبری اجرای نقشه‏ مهندسی فرهنگی کشور ارائه می‌نماید.
5-5- مرجع روزآمدسازی این سند، شورای عالی انقلاب فرهنگی و مرجع تصویب و روزآمدسازی برنامه‏ جامع سبک زندگی، ستاد هماهنگی و راهبری اجرای نقشه‌ مهندسی فرهنگی کشور است که حداکثر بایستی هر پنج سال یک‌بار با توجه به پیمایش تغییرات سبک زندگی و اقدامات جبهه‏ رقیب، انجام پذیرد.
ماده 6- این مصوبه مشتمل بر یک مقدمه، 6 ماده و 47 بند و یک پیوست تحت عنوان «جدول تقسیم کار ملی دستگاه‌های اصلی و همکار برای تدوین و اجرایی‌سازی برنامه‌ جامع سبک زندگی اسلامی- ایرانی» در جلسات 356، 357، 358، 359، 361، 372 و 374 مورخ 06/02/1401، 20/02/1401، 03/03/1401، 17/03/1401، 31/03/1401، 08/06/1401 و 22/06/1401 شورای معین شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب؛ و مطابق مفاد تبصره ۴ ماده ۲۰ آیین‌نامه‌ داخلی شورای عالی انقلاب فرهنگی، در جلسه 872 مورخ 10/08/1401 شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوب تلقی گردید و از تاریخ ابلاغ، لازم‌الاجراء است.


سید ابراهیم رییسی
رئیس ­جمهور و رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی








رونوشت به انضمام يك نسخه مصوبه، به:

• دفتر مقام معظم رهبري (مدظله العالي)
• دفتر رئيس جمهور
• مجلس شوراي اسلامي
• شورای نگهبان قانون اساسی
• قوه قضائیه
• ديوان محاسبات كشور
• معاونت امور مجلس ریاست جمهوری
• معاونت حقوقي رياست جمهوری
• اداره كل تدوين و تنقيح قوانين و مقررات نهاد رياست جمهوري
• دفتر بازرسي ويژه رئيس جمهور
• وزارت دادگستري (براي درج در روزنامه رسمي كشور)
• دفتر دبير شوراي عالي
• دفتر امور شورای عالی انقلاب فرهنگی و شورای معین
• اداره کل حقوقی و تدوین و تنقیح مقررات
• واداره کل روابط عمومی و امور بین الملل، ابلاغ می­شود.

 

 1پیوست: جدول تقسیم کار ملی دستگاه‌های مسئول و همکار برای تدوین و اجرایی‌سازی برنامه‌ جامع سبک زندگی اسلامی- ایرانی