به گزارش دبیرخانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی فرایند تدوین کتاب سال قرآن جمهوری اسلامی ایران در سال 1399 از ابتدای سال 1400 شروع شد و پس از پیگیری­ از دستگاه­ها و نهادهای کشور و تأخیر در ارسال برخی گزارش­ها، فرایند جمع آوری داده­ ها تا آبان ماه به طول انجامید.
روند گردآوری و روش تحلیل و تجمیع گزارش­ها و تدوین کتاب با توجه به نکات و اصول زیر تعقیب شده و به سامان رسیده است:

گروه اول دستگاه­هایی هستند که جامعه هدف آنها عموم مردم یا اقشاری از مردم هستند که الزاماً جزو کارکنان دستگاه محسوب نمی­شوند. این دستگاه­ها عمدتاً دارای بخش قرآنی (ساختار) مستقل هستند که در سطح اداره، اداره­کل، مرکز، دفتر، معاونت یا سازمان قرآنی است.
گروه دوم دستگاه­هایی هستند که جامعه هدف آنها کارکنان دستگاه و حداکثر خانواده­های آنها هستند. این دستگاه­ها عمدتاً فاقد بخش قرآنی (ساختار) مستقل هستند و فعالیت­های قرآنی آنها حداکثر توسط بخش­های آموزشی، روابط عمومی و حداکثر بخش­های فرهنگی صورت می­گیرند.

کتاب سال 99 در دو بخش تنظیم شده است. بخش اول به ارائه عملکرد قرآنی دستگاه­ها پرداخته که در قسمت اول کارنامه نهادهای تخصصی امور قرآنی و در قسمت دوم کارنامه نهادهای غیر تخصصی قرآنی ذکر شده است.
بخش دوم با بررسی و تحلیل عملکرد بخش قبلی متوجه گونه­شناسی و طبقه­ بندی فعالیت‌ها در چهار حوزه آموزش قرآن، پژوهش قرآنی، تبلیغ و ترویج قرآن و  فعالیت­های چند حوزه­ ای و مدیریتی و در مرحله بعد تحلیل و سنجش آنها شده است.

از آنجایی که دریافت گزارش از دستگاه­ها از سال 1400 به صورت مکانیزه و از طریق سامانه جامع نظارت و ارزیابی شورای عالی انقلاب فرهنگی (رصد) به آدرس:rasad.sccr.ir  انجام خواهد شد، امیدواریم از سال آینده شاهد رشد کمی و کیفی گزارش­ها، تسهیل و تسریع در فرایند گزارش­دهی و دقت بیشتر در تنظیم گزارش­ها از سوی دستگاه­ها باشیم.
مضاف بر اینکه در کتاب سال 1400 علاوه بر انعکاس گزارش و تحلیل عملکرد قرآنی دستگاهها، نتایج پیمایش ملی سنجش شاخص­های توسعه فرهنگ قرآنی هم ارائه خواهد شد.

در این مجال از دستگاه­هایی که نسبت به ارسال گزارش همکاری کرده­ اند، همچنین از پیگیری همکاران محترم دبیرخانه برای دریافت گزارش دستگاه­ها و نیز تلاش ایشان در تنظیم و تحلیل داده ­های دریافتی سپاسگزاری می‌شود.

امید آنکه این کتاب به منزله گام اساسی و زیربنایی در هم­افزایی و هم­ آهنگی فعالیت­های قرآنی کشور و به عنوان پایه برنامه­ ریزی­ راهبردی و سیاست­گذاری امور قرآنی مورد استفاده و مبنای تصمیم ­پژوهی­ های آتی قرار گیرد.

اهم نتایج به دست آمده کتاب سال قرآن 1399
تعداد دوره های آموزشی قرآنی دستگاهها

فعالیت های گزارش شده در حوزه حفظ قرآن  
برنامه­ های حوزه آموزش عالی قرآنی که به صورت گسترده و فراگیر برگزار می­شود، مسئولیت اصلی تربیت نیروی انسانی نظام توسعه فرهنگ قرآنی را بر عهده دارد. حجم گسترده برنامه­های آموزش عالی قرآنی توسط وزارت علوم و ذیل دانشکده­ها و گروه­های علوم قرآن و حدیث انجام می­شود. متأسفانه برای سال 99 علی­رغم پیگیری مکرر از وزارت علوم، گزارشی از این بابت ارائه نشد.
ذیلاً برخی برنامه­ های حوزه آموزش عالی قرآنی با محوریت وضعیت آموزش عالی قرآنی، اعطای مدارک تخصصی، دوره­ های آموزش تربیت مربی و نشست­های تخصصی ارائه ­می­شود.
در سال 99، تعداد 4554 مدرک تخصصی قرآنی توسط دستگاه­های مختلف اعطا شده که مهمترین آنها، اعطای مدرک به حافظان، قاریان، مدرسان و دوره­ های تربیت مربی می­باشد.


  هر ساله حجم انبوه پژوهش قرآنی خصوصاً توسط نهادهای دانشگاهی و حوزوی انجام می­شود که در این مجموعه صرفاً پژوهش­هایی منعکس شده که به دبیرخانه ارسال شده ­اند. تعداد گسترده­ ای پایان­ نامه، پژوهش­ و مطالعه قرآنی توسط نهادهای حوزوی و دانشگاهی و سایر مراکز پژوهشی کشور انجام می­شود که تنها بخشی از آنها در این کتاب ارائه شده است. امید است در سال­های آتی به منظور در اختیار قرار دادن اطلاعات جامع، با اهتمام نهادهای مذکور، گزارش کامل­ تری از پژوهش­ های قرآنی کشور ارائه شود.
برای سال 99، انجام 833 مطالعه قرآنی، برگزاری 605 نشست تخصصی، ایجاد 22 ساختاری پژوهشی، انتشار 20 شماره نشریه پژوهشی، ده مورد مشارکت بین دستگاهی و راه­اندازی 8 سامانه پژوهشی به عنوان مهمترین برنامه­ های پژوهشی ارائه شده است.
فعالیت­های تبلیغی ترویجی قرآنی از نظر تنوع فعالیت، متنوع ­ترین حوزه فعالیت­های قرآنی به شمار می­رود و حجم وسیعی از فعالیت­های قرآنی نهادها و دستگاه­ها به این حوزه اختصاص دارد. برگزاری مسابقات قرآنی، نمایشگاه قف محافل قرآنی و برنامه­های قرآنی رادیویی تلویزیونی برخی از مهمترین برنامه ­های قرآنی این حوزه به شمار می­روند.
حدود 2 میلیون ختم قرآن، تولید حدود 2 میلیون دقیقه برنامه رادیویی تلویزیونی قرآنی، 700 هزار مورد توزیع و نشر مصحف و کتب قرآنی، تولید تقریباً 98 هزار خبر قرآنی، برگزاری بیش از 82 هزار محفل قرآنی، تولید بیش از 4700 اثر قرآنی، بیش از 3700 مورد تبلیغات محیطی، برگزاری بیش از 1800 مسابقه قرآنی، برگزاری بیش از 1200 نشست قرآنی، برپایی 254 نمایشگاه قرآنی و 24 جشنواره قرآنی برخی از مهمترین برنامه تبلیغی ترویجی قرآنی سال 1399 به شمار می­روند.

جدول کلی فعالیت­های گزارش شده در حوزه تبلیغ و ترویج قرآن

 

تعداد عنوان فعالیت­ در حوزه ­های تخصصی

از مجموع 1033 عنوان برنامه گزارش ­شده دستگاه­ها و نهادهای کشور، 624 عنوان برنامه، معادل 60 درصد کل برنامه ­ها از جنس حوزه تبلیغی ترویجی قرآنی بوده­اند. تعداد 229 عنوان برنامه برابر با 22 درصد کل برنامه­ ها در حوزه آموزش عمومی قرآن گزارش شده­ اند.
109 عنوان برنامه معادل 11 درصد برنامه ­ها از جنس حوزه پژوهش­های قرآنی بوده ­اند و 39 برنامه نیز به میزان 4 درصد در حوزه آموزش عالی قرآنی اجرا شده ­اند و نهایتاً 32 برنامه به اندازه 3 درصد کل برنامه ­ها در حوزه مدیریت امور قرآنی کشور انجام شده ­اند.

فعالیت‌های برجسته و شاخص

 
دریافت متن کامل کتاب سال قرآن 1399