مراسم سالگرد تاسیس شورای عالی انقلاب فرهنگی و روز تجلیل از دانشجو با حضور حجت الاسلام و المسلمین عبدالحسین خسروپناه دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی صبح امروز شنبه 17 آذرماه برگزار شد.
به گزارش مرکز رسانه و روابط عمومی شورای عالی انقلاب فرهنگی، حجت الاسلام و المسلمین عبدالحسین خسروپناه با تسلیت ایام شهادت حضرت فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها) و گرامیداشت روز دانشجو با اشاره به حکمرانی علم و فرهنگ در جمعیت هلال احمر با استفاده از دستاوردهای شورای عالی انقلاب فرهنگی اظهار کرد: منظور از حکمرانی فرآیندی است شامل سیاست‌گذاری، تنظیم‌گری، تصدی‌گری، هدایت و نظارت. اگر این فرآیند در موضوعاتی نظیر فعالیت‌های هلال احمر نظیر مدیریت بحران‌هایی مانند سیل و زلزله، درمان زائرین در ایام حج، یا خدمات پزشکی در پیاده‌روی اربعین اعمال شود، این پرسش مطرح می‌شود که آیا حکمرانی واقعی در هلال احمر شکل گرفته است؟ و اگر شکل گرفته، دستاوردهای شورای عالی انقلاب فرهنگی چگونه می‌تواند به این حکمرانی کمک کند؟
اهمیت حکمرانی علمی در هلال احمر
وی معتقد است: حکمرانی در جمعیت هلال احمر باید مبتنی بر علم و فرهنگ باشد. با تحقیقات علمی و مصاحبه‌های خبرگانی، الگوی حکمرانی جمعیت هلال احمر تدوین شود. خوشبختانه با دستور جناب دکتر کولیوند، ستادی تشکیل شده که این الگو را با روش علمی استخراج و منتشر خواهد کرد. امیدواریم این الگو در قالب کتاب‌های درسی در دانشگاه‌ها نیز تدریس شود.
استاد خسروپناه درباره عملکرد و اثربخشی هلال احمر گفت: عملکرد هلال احمر به‌خوبی برای مردم قابل مشاهده است. از خدمات آن در جاده‌ها طی تعطیلات گرفته تا اقدامات در ایام حج و اربعین، نظیر ارائه خدمات درمانی به زائرین، همگی نشان‌دهنده تأثیرگذاری این نهاد است. حتی در شرایط بحرانی مانند زلزله و سیل یا حوادث خاص، هلال احمر نقش مؤثری ایفا کرده است. این اثربخشی را می‌توان به شاخص‌های حکمرانی مرتبط دانست.
شاخص‌های حکمرانی در هلال احمر
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره شاخص‌های حکمرانی در هلال احمر بیان کرد: وجود اتاق وضعیت و دیده‌بانی برای پایش شرایط کشور ضروری است. خوشبختانه جمعیت هلال احمر چنین ساختاری را در سطح ملی و استانی ایجاد کرده است. استفاده از روش‌های علمی و بهره‌گیری از متخصصین در تصمیم‌گیری‌ها نیز ضروری است. اتکای هلال احمر به کمک‌های مردمی در بسیاری از فعالیت‌ها، از جمله امدادرسانی در مواقع بحران مشاهده می شود. همکاری مؤثر با نهادهای دیگر مانند وزارت بهداشت در ارائه خدمات درمانی در این سازمان وجود دارد.
وی با تاکید بر توسعه زیرساخت‌های آموزشی گفت: تدوین و آموزش الگوهای حکمرانی در دانشگاه‌ها برای نهادینه کردن دانش حکمرانی ضرورت است. اثربخشی هلال احمر نشان‌دهنده آن است که حکمرانی مبتنی بر علم و فرهنگ در این نهاد شکل گرفته است. با تقویت این شاخص‌ها و بهره‌گیری از دستاوردهای شورای عالی انقلاب فرهنگی، می‌توان الگوی حکمرانی هلال احمر را به سطحی بالاتر ارتقا داد و آن را به عنوان یک نمونه موفق در سطح ملی و بین‌المللی معرفی کرد.
استاد خسروپناه ادامه داد: یکی از اقدامات مهم و تأثیرگذار اخیر، راه‌اندازی «اتاق وضعیت» و «قرارگاه دیده‌بانی» است که با شناسایی ۹۵ مرکز رصدی در سراسر کشور، توانسته است تعامل مؤثری با دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی برقرار کند. خوشبختانه این ظرفیت در جمعیت هلال احمر به‌عنوان یک شاخص کلیدی وجود دارد. یکی از کارکردهای این اتاق، تمرکز بر رصد و پایش منطق اولویت‌ها در مواجهه با حوادث متعدد است؛ به‌گونه‌ای که مشخص شود کدام مناطق اولویت بیشتری دارند و تقدم و تأخر حل مسائل چگونه باید باشد.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه یکی از شاخص‌های کلیدی حکمرانی، سیاست‌گذاری است، ادامه داد: در این حوزه، سیاست‌گذاری‌ها باید به‌گونه‌ای تدوین شوند که با "بایدها و نبایدها"، جهت‌گیری لازم را برای بخش‌های مختلف تعیین کنند. به‌عنوان مثال در حوزه درمان، سیاست‌های مرتبط چیست؟ در حوزه حوادث، سیاست‌ها چگونه باید باشند؟ سیاست‌های علمی و فرهنگی چه نقشی در این راستا دارند؟
وی اضافه کرد: خوشبختانه این ظرفیت در هلال احمر موجود است. پیشنهاد می‌شود یک سند ملی در زمینه علم و فرهنگ برای جمعیت هلال احمر تدوین و برای تصویب به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه شود. این اقدام باعث می‌شود این سیاست‌ها قانونی شوند و وابسته به مدیریت فردی نباشند.
استاد خسروپناه ادامه داد: سیاست‌های کلان، که از مقام معظم رهبری دریافت می‌شوند، مانند سیاست‌های علم و فناوری یا سیاست‌های خانواده و آسیب‌های اجتماعی، قابل بهره‌گیری هستند. اما سیاست‌های عملیاتی و هدایت‌گری که مرتبط با مأموریت‌های هلال احمر است، باید توسط خود جمعیت تدوین و تکمیل شود تا حکمرانی به‌صورت جامع‌تر تحقق یابد.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی عنوان کرد: یکی دیگر از شاخص‌های حکمرانی، تدوین و تصویب قوانین است. بخشی از قوانین مورد نیاز جمعیت هلال احمر باید توسط مجلس شورای اسلامی تصویب شود. همچنین، قوانین بین‌المللی مرتبط نیز باید به‌روز شوند تا امکان فعالیت‌های خارج از ایران فراهم شود. به‌عنوان مثال، در حوزه ارائه خدمات درمانی در مراسمی مانند حج، عمره یا اربعین، تنظیم ضوابط خاص برای اندازه و دوز داروها ضروری است. این موارد باید توسط مراجع ذی‌صلاح مانند معاونت غذا و دارو بررسی و تصویب شود تا تسهیل‌کننده فعالیت‌های هلال احمر باشد.
وی اضافه کرد: تنظیم‌گری مفهومی عام‌تر از قانون‌گذاری است که شامل تقسیم وظایف و مسئولیت‌ها نیز می‌شود. این فرآیند، بستر لازم برای اجرای صحیح سیاست‌ها را فراهم می‌کند. بدون شک، وجود مجریان نظام‌مند و کارآمد یکی از ارکان اصلی حکمرانی موفق است. جمعیت هلال احمر با جذب بیش از سه میلیون جوان داوطلب، ظرفیت عظیمی در این زمینه ایجاد کرده است. این جمعیت متشکل از افراد با گرایش‌های فکری، سیاسی و مذهبی مختلف، به‌صورت رایگان در خدمت مردم هستند. این الگوی مردمی، یکی از ارزشمندترین سرمایه‌های حکمرانی به شمار می‌آید.
استاد خسروپناه بیان کرد: برای مثال، در برنامه‌های مذهبی و معنوی مانند اربعین، حضور پزشکان داوطلب زیر نظر هلال احمر تأثیر بسزایی در کاهش آمار مرگ‌ومیر و ارائه خدمات به زائرین ایرانی و غیرایرانی داشته است.
بهره‌گیری از فناوری‌های نوین
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه با رشد هوش مصنوعی در دنیا، مفهوم حکمرانی نیز دچار تحول شده است، گفت: بهره‌گیری از ابزارهای نوین و فناوری‌های پیشرفته، می‌تواند اثربخشی حکمرانی را به‌شدت افزایش دهد. ظرفیت‌های ارزشمند موجود در جمعیت هلال احمر، به‌ویژه در حوزه سیاست‌گذاری، تقنین و بهره‌گیری از نیروی مردمی، نقش کلیدی در بهبود حکمرانی این نهاد دارد. با تدوین اسناد ملی و به‌کارگیری فناوری‌های نوین، این حکمرانی می‌تواند الگویی برای سایر سازمان‌ها و نهادها باشد.
حکمرانی هوشمند در جمعیت هلال احمر
وی عنوان کرد: امروزه مفهوم حکمرانی هوشمند به‌عنوان یکی از شاخص‌های اصلی حکمرانی مطرح است. تجربه نشان داده است که جمعیت هلال احمر در سال‌های اخیر به‌صورت تدریجی و هوشمندانه به سمت بهره‌گیری از فناوری‌های نوین از جمله هوش مصنوعی حرکت کرده است. این فرایند باعث افزایش کارایی و اثربخشی فعالیت‌ها در این مجموعه شده است.
ظرفیت‌های شورای عالی انقلاب فرهنگی در خدمت هلال احمر
استاد خسروپناه گفت: شورای عالی انقلاب فرهنگی طی ۴۰ سال گذشته، اسناد و مصوبات ارزشمندی در حوزه‌های علم، فناوری، تعلیم و تربیت، خانواده، و فرهنگ ارائه داده است. برخی از این اسناد کلان، نظیر نقشه جامع علمی کشور و نقشه مهندسی فرهنگی کشور، می‌توانند به‌طور مستقیم در برنامه‌ریزی و تقویت فعالیت‌های هلال احمر مؤثر باشند.
وی ادامه داد: علاوه بر این، اسناد تخصصی‌تر نظیر سند ملی گیاهان دارویی و طب سنتی، سند نانو فناوری، و سند توسعه هوافضا، ظرفیت‌های ارزشمندی برای بهبود عملکرد هلال احمر ایجاد کرده‌اند. به‌عنوان مثال، استفاده از فناوری نانو در تولید داروهای با اثربخشی بالا، یا بهره‌گیری از ماهواره‌ها برای هوشمندسازی رصد اطلاعات و مدیریت بحران، از جمله این دستاوردهاست.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی پیشنهاد کرد: تیمی تخصصی در هلال احمر برای بررسی اسناد مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی و شناسایی ظرفیت‌های قابل بهره‌برداری تشکیل شود. سند ملی علم و فرهنگ هلال احمر و تصویب آن در شورای عالی انقلاب فرهنگی برای ایجاد ثبات در سیاست‌ها و قوانین تدوین شود. از فناوری‌های نوین نظیر هوش مصنوعی و نانو فناوری برای افزایش کارایی و بهبود خدمات‌رسانی استفاده شود. برنامه‌های بسیج مردمی با تأکید بر جذب و آموزش داوطلبان جدید توسعه پیدا کند. این اقدامات می‌تواند ضمن تقویت حکمرانی در جمعیت هلال احمر، الگویی عملیاتی و موفق برای سایر نهادهای کشور ارائه دهد.
