رتبه‌بندی شانگهای یکی از معتبرترین رتبه بندی‌های جهانی است که نتایج آن توسط دانشگاه شانگهای ژیائوتنگ منتشر می‌شود. این رتبه بندی برای اولین بار در سال ۲۰۰۳، در سطح بین‌المللی منتشر شد و از آن سال به بعد به‌طور سالانه به روز می‌شود.
رتبه‌بندی آکادمیک دانشگاه‌های جهان در سال ۲۰۲۴ (ARWU) توسط مشاور رتبه‌بندی شانگهای منتشر شده است. این نظام رتبه بندی به عنوان پیشگام رتبه بندی دانشگاه های جهانی شناخته شده است. امسال بیش از ۲۵۰۰ موسسه مورد بررسی قرار گرفتند و ۱۰۰۰ دانشگاه برتر جهان منتشر شدند.
دانشگاه هاروارد برای بیست و دومین سال در صدر فهرست رتبه بندی قرار دارد و پس از آن استنفورد و MIT قرار دارند. سایر ۱۰ دانشگاه برتر عبارتند از: کمبریج (چهارم)، برکلی (پنجم)، آکسفورد (ششم)، پرینستون (هفتم)، کلتک و کلمبیا (مشترک هشتم)، و شیکاگو (دهم).
در قاره اروپا، دانشگاه پاریس-ساکلی (دوازدهم) با سه رتبه ارتقاء یافته است، پس از آن ETH زوریخ در جایگاه (رتبه ۲۱) قرار دارد.
در میان دانشگاه های آسیایی، دانشگاه شینهوا (رتبه ۲۲) جایگاه خود را حفظ کرده و بار دیگر جایگاه خود را به عنوان بهترین در آسیا تضمین کرده است. دانشگاه ملبورن (رتبه ۳۷) از سال ۲۰۱۱ به مدت چهارده سال متوالی در صدر سایر دانشگاه های اقیانوسیه قرار دارد.
شش دانشگاه به ۱۰۰ دانشگاه برتر در ARWU ۲۰۲۴ راه یافتند، از جمله دانشگاه ایالتی اوهایو - کلمبوس از ایالات متحده (در رتبه ۸۲)، دانشگاه پادشاه سعودی (۹۰) از عربستان سعودی، دانشگاه هلسینکی (۹۹) از فنلاند، و سه دانشگاه چین: دانشگاه ووهان (۸۹)، دانشگاه شیان جیائوتنگ (۹۵) و دانشگاه سیچوان (۹۸).
پنج دانشگاه جدید در لیست ۵۰۰ برتر حضور دارند و ۳۲ دانشگاه برای اولین بار وارد ۱۰۰۰ دانشگاه برتر شده است.
حضور دانشگاه‌های ایران در این نظام رتبه‌بندی اولین بار با یک دانشگاه (دانشگاه تهران) در سال ۲۰۱۴ بوده است. در رتبه‌بندی سال ۲۰۲۴ دانشگاه علوم پزشکی تهران را ارتقا رتبه در صدر دانشگاه‌های ایرانی قرار گرفته است و با کسب رتبه در بازه ۴۰۱-۵۰۰ در جمع ۵۰۰ دانشگاه برتر دنیا قرار دارد.

*جایگاه دانشگاه‌های ایران در نظام رتبه بندی شانگهای در سال‌های مختلف



*تغییرات رتبه بندی نسبت به سال گذشته
پیش از این دانشگاه فردوسی مشهد، دانشگاه علوم پزشکی مشهد و دانشگاه علوم پزشکی شیراز در رتبه بندی های سال های گذشته حضور داشتند.
ضمن اینکه در رتبه بندی سال ۲۰۲۴ تعداد دانشگاه های ایرانی از ۱۰ دانشگاه سال ۲۰۲۳ به تعداد ۹ دانشگاه کاهش یافته است. این تعداد در رتبه بندی ۲۰۲۲ تعداد ۱۱ دانشگاه بود.




*روش شناسی رتبه بندی شانگهای
شانگهای یکی از نظام‌های معتبر رتبه بندی در سطح بین المللی است. کیفیت آموزش، کیفیت اعضای هیئت علمی، برونداد پژوهشی و عملکرد سرانه، چهار معیار به کار برده شده در نظام رتبه بندی شانگهای است که توسط شش شاخص ارزیابی می‌شوند.
این ۶ شاخص عبارتند از: تعداد فارغ التحصیلان برنده جایزه نوبل یا فیلد مدال، تعداد اعضای هیئت علمی برنده جایزه نوبل یا فیلد مدال، تعداد محققان پراستناد در ۲۱ حیطه موضوعی، تعداد مقالات منتشر شده در دو مجله Nature و Science، تعداد مقالات نمایه شده در نمایه‌نامه‌های توسعه یافته علوم و علوم اجتماعی و عملکرد دانشگاهی با توجه به اندازه سازمان.
منابع گردآوری داده در این رتبه بندی شامل وب سایت‌های جوایز نوبل، مدال فیلدز، پایگاه‌های اطلاعاتی و اطلاعات آماری دولتی است. اطلاعات پژوهشی دانشگاه‌ها نیز از پایگاه استنادی WOS استخراج می‌شود. بیش از ۲۵۰۰ دانشگاه هر ساله مورد بررسی قرار گرفته و رتبه بندی می‌شوند و در نهایت رتبه ۱۰۰۰ دانشگاه برتر جهان منتشر می‌شود.