رییس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش گفت: بکارگیری واژگان بیگانه در بخش‌های مختلف آموزش و پرورش، عرصه‌های متفاوت و قلمروهای مختلف دارند و به‌نظر می‌آید در مسیر حفظ زبان فارسی با چالش‌هایی مواجه هستیم.
در شروع این جلسه دکتر حسن ملکی معاون وزیر و ریاست سازمان با اشاره به اینکه جلسه حفظ و ترویج زبان فارسی به دلیل تعطیلی‌های کرونایی اخیر به تعویق افتاد، تأکید کرد: ما در شورای مهمی قرار گرفته‌ایم و ان‌شاءالله با کمک هم بتوانیم مسئولیت سنگینی که داریم را به خوبی به مقصد برسانیم.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی اظهار داشت: ما وقتی از حفظ زبان فارسی حرف می‌زنیم طبیعتاً دفاع از سلامت زبان فارسی مدنظر است که اجازه ندهیم این زبان با واژه‌های بیگانه و تهدیداتی که وجود دارد مصدوم یا مخدوش شود. نظام تعلیم و تربیت که هدف عظیم تربیت را عهده‌دار است در این رابطه مسئولیت سنگین‌تری دارد.
او ادامه داد: واژه‌ی "حفظ" به ضرورت نگهداری سلامت این زبان برمی‌گردد و "ترویج" به توسعه‌ی این زبان ارتباط پیدا می‌کند. یعنی این شورا تصمیماتش فقط این نخواهد بود که از زبان فارسی صیانت کند، بلکه باید در شورا تصمیماتی گرفته شود که زبان فارسی در نظام تعلیم و تربیت، وسعت و اشاعه پیدا کند و ترویج شود و در تعلیم و تربیت کودکان و نوجوانان جای عمیق و وسیع تربیتی خودش را باز کند. پس این شورا هم باید محافظ زبان فارسی و هم مروج این زبان باشد.
سپس دکترحسین قاسم‌پور، عضو هیات علمی گروه علوم انسانی و دبیر جلسه بیان کرد: دستور جلسه این است که نمایندگان معاونت‌ها درباره فعالیت‌هایی که در کارگروه صیانت از زبان فارسی در معاونت مربوطه انجام داده‌اند، گزارشی ارائه دهند و فهرستی از واژگان بیگانه که در این معاونت‌ها به‌کار گرفته می‌شود ارائه نمایند. دستور کار دیگر بررسی و تصویب آیین‌نامه‌ی اجرایی شورای حفظ و ترویج زبان فارسی است.
در ادامه نمایندگان معاونت‌ها و سازمان‌ها به ارائه‌ی گزارش پرداختند.
سپس دکتر حسن ملکی درباره‌ی گزارش‌های ارائه شده بیان کرد: واژه‌هایی در بخش‌های مختلف به‌کار برده می‌شود که برای این‌ها معادل‌هایی پیش‌بینی شده ولی عمل نمی‌شود. این به بحث مدیریتی کار مرتبط می‌شود و در هر سازمان و هر مدیریتی باید پیگیری شود.
او افزود: همچنین مطرح شد بعضی واژگان بیگانه وجود دارد که برای آنها معادلی پیش‌بینی نشده است که قاعدتاً باید این‌ها را مشخص کنیم. واژگانی هم وجود دارند که نهادینه شده و در متون ما اصطلاحاً جا خوش کرده‌اند. واژه‌هایی مثل وبینار هم به‌دلیل استفاده از فناوری و فضای مجازی بازار پیدا کرده‌اند.
در مسیر حفظ زبان فارسی با چالش‌هایی مواجه هستیم
رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی خاطرنشان کرد: نکته‌ای که در این جلسه بیش از پیش متوجه شدیم این است که به‌کارگیری واژگان بیگانه در بخش‌های مختلف آموزش و پرورش، عرصه‌های متفاوت و قلمروهای مختلف دارند بنابراین به‌نظر می‌آید در این مسیر با چالش‌هایی مواجه هستیم که البته این امر طبیعی است. یکی از چالش‌ها پیدا کردن معادل‌های مناسب برای واژگان مناسب است که قاعدتاً باید از فرهنگستان زبان و ادب فارسی استمداد بطلبیم زیرا حمایت‌گر علمی این کار فرهنگستان زبان و ادب فارسی است.
دکتر حسن ملکی ادامه داد: چالش دیگر وابستگی روانی و عاطفی است که برخی به واژگان بیگانه دارند و ما می‌بینیم برخی واژگان بر زبان نخبگان هم جاری است. چالش دیگر این است که گفته شود ما با دنیا در ارتباط هستیم و ارتباطات بین‌المللی داریم و مجبور هستیم از این واژگان استفاده کنیم در حالی‌که باید توجه کرد این‌ها مانعه‌الجمع نیستند و ما زمانی که با دنیا حرف می‌زنیم می‌توانیم به زبان خودشان صحبت کنیم و از طرفی به هنگام تربیت کودک و نوجوان ایرانی، او را با هویت و دلبسته به کشور بار بیاوریم.
کارگروههای صیانت از زبان فارسی تشکیل شود
وی با تأکید بر اینکه این شورا متعلق به وزارتخانه آموزش و پرورش است و آن را مهم بدانید، بیان کرد: تقاضای من این است که کارگروههای صیانت از زبان فارسی در تمامی بخش‌ها پر و پیمان تشکیل شود زیرا اگر کارگروه‌ها تشکیل نشود کار پیش نمی‌رود.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی گفت: ما باید توصیف درست، دقیق و جامع از وضعیت واژگان بیگانه در عرصه‌های مربوط به خودمان در هر معاونت داشته باشیم؛ موضوع دستور جلسه این بود ولی این مهم در گزارش‌هایی که داده شد حاصل نشد. تقاضا دارم که توصیفی از وضع به‌کارگیری واژگان بیگانه در معاونت‌های مختلف برای جلسات آینده حتماً محقق شود و برای جایگزینی واژگان بیگانه پیشنهاد ارائه دهید که برای این کار می‌توانید در کارگروه‌تان یک زبان‌شناس داشته باشید.
شیوه‌نامه‌ی ویرایشی اجرا شود
دکتر حسن ملکی اظهار داشت: خیلی از واژگانی که به‌کار رفته است جنبه ویرایشی دارند و اگر ویرایش درست به‌وسیله‌ی ویراستاران ماهر انجام گیرد بخشی از هدف این جلسه محقق می‌شود. بنابراین من از سرکار خانم دکتر نجفی پازوکی، سرپرست دفتر تألیف آموزش‌های عمومی و متوسطه‌ی نظری تقاضا می‌کنم همین شیوه‌نامه‌ای که تولید و آماده کرده‌ایم عملیاتی شود و بر اساس آن کتاب‌هایمان را ویرایش کنیم زیرا اگر ویرایش کتاب‌ها انجام شود درصد قابل توجهی از مشکل واژگانی نیز حل خواهد شد.
او درباره‌ی نسبت این شورا با فرهنگستان زبان و ادب فارسی نیز بیان کرد: ما باید معادل‌هایی که فرهنگستان برای واژگان بیگانه تولید کرده است را استفاده کنیم و به‌کار ببریم. در مورد واژگان بیگانه‌ای که در متون ما وجود دارند ولی برای آنها معادلی پیش‌بینی نشده است نیز باید از فرهنگستان تقاضا کنیم تا واژگانی را تولید کنند و برای استفاده به ما ارائه دهند. ما خودمان شاید بتوانیم پیشنهاد بدهیم اما مصوبه نمی‌توانیم داشته باشیم.
در بخش دیگر جلسه، آیین‌نامه‌ی اجرایی شورای حفظ و ترویج زبان فارسی مورد نقد و بررسی اعضای شورا قرار گرفت و در نهایت با اعلام دکتر حسن ملکی، آیین‌نامه با لحاظ برخی اصلاحات، مصوب تلقی شد.
دکتر علی محبی قائم مقام رئیس سازمان، محمدابراهیم محمدی رئیس دفتر انتشارات و فناوری آموزشی، معصومه نجفی پازوکی سرپرست دفتر تالیف آموزش عمومی و متوسطه نظری، مریم دانشگر عضو هیأت علمی فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی و مجید هداوند از مرکز امور بین الملل و مدارس خارج از کشور، محمد گودرزی ده ریزی از معاونت پرورشی، شیرزادی از معاونت متوسطه، ملاحت نجفی عرب رئیس گروه زبان و ادبیات فارسی، نمایندگانی از سازمان استثنایی، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و معاونت تربیت بدنی نیز دیگر حاضران در این جلسه بودند.
منبع: روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی
