پيشنهادات راهبردي فرهنگستان علوم پزشكي در فوريت هاي عملياتي همه گيري بيماري COVID-19 که در جلسات كارشناسي با حضور متخصصان، صاحبنظران، و مديران مرتبط فرهنگستان علوم پزشکی، به اجماع رسيده و تدوین شده است توسط مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی منتشر شد.
به گزارش مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی خلاصه این سیاست های پیشنهادی که دکتر سید علیرضا مرندی رئیس فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسلامی ایران طی نامه ای به رئیس دفتر مقام معظم رهبری، سران قوا، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، دبیر شوراي عالی انقلاب فرهنگی و رئیس ستاد کل نیروهاي مسلح جمهوري اسلامی ایران ارسال کرده است، در ذیل آمده است:
بسم الله الرحمن الرحيم
خلاصه سياستي 2
پيشنهادات راهبردي فرهنگستان علوم پزشكي
در فوريت هاي عملياتي همه گيري بيماري COVID-19
موضوع
« ادامه توصيه هاي ضروري راهبردي و اجرائي برای مقابله با همه گيري ويروس کرونا[1]»
مقدمه
در اين خلاصه سياستي، در ادامه خلاصه قبلي، ضروري ترين موضوعات راهبردي و اجرائي، در شرايط تداوم طغيان ويروس SARS-COV-2 (منبعد ويروس ناميده مي شود)، و شيوع بيماري ناشی از آن ، COVID-19 (منبعد بيماري ناميده مي شود) و همه گيري، كه در ادامه جلسات كارشناسي با حضور متخصصان، صاحبنظران، و مديران مرتبط، به اجماع رسيده ، بصورت اجمال ارائه شده است. در ضميمه پيوست، بعضي توضيحات بيشتر به ترتيب ظاهر شدن در متن اصلي آورده شده است.
اهداف
- اعتقاد، باور و عمل به تحقق اصل اولويت پيشگيري در سلامت و از جمله همه گيري فعلي و جبران غفلت هاي گذشته
- کنترل بیماری از در جامعه ایران از طریق قطع زنجیره انتقال انسان-به-انسان، شامل «کاهش انتشار عفونت در تماس های نزدیک (بین بیماران و نزدیکان آنها و کارکنان سلامت) » ، «جلوگیری از وقایع تقویت کننده انتقال»، و «کاهش انتشار بیشتر در کشور» (1)
- شناسائی زود هنگام، ایزولاسیون و مراقبت بهینه از بیماران[2]
- یافتن پاسخ برای ابهامات و موارد ناشناخته در مورد ویروس و بیماری ، تسریع در روش های معتبر پیشگیری، تشخیص و درمان، و دستیابی به واکسن
- شفافیت در اطلاع رسانی به جامعه در مورد راه های ابتلا و نحوه پیشگیری از بیماری و جلوگیری از اطلاعات نادرست و مقابله با آنها
- تأمین و تدارک بهنگام داروها، تجهیزات و ملزومات ضروری برای مقابله با همه گیری
- به حداقل رساندن آثار و عوارض سوء روانی، معنوی، اجتماعی، و اقتصادی ناشی از همه گیری
- ثبت علمی دستاوردهای ملی حاصله از مقابله با همه گیری جاری برای استفاده مطلوب در آینده
توصیه های راهبردی
- مدیریت کلان، هدایت و فرماندهی، هماهنگی در سطح ملی، رصد کلان، مداخلات ضروری فعالیت های مدیریت بحران در همه گیری جاری و موارد مشابه در آینده، با بهره گیری از تجارب عظیم و فاخر نظام سلامت تنظیم و تدبیر شود. بطور خاص مزایای منحصر بفردی همانند «ساختار منسجم و فراگیر شبکه بهداشت و درمان کشور»، «ساختار قدرتمند ادغام یافته خدمات و مراقبت های سلامت در نظام آموزش عالی و پژوهش سلامت»، «دستاوردهای عظیم نظام سلامت در دفاع مقدس» ، «طرح ژنریک داروئی»، «تجارب عظیم و احاطه و تسلط کامل دانشگاه های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی در سراسر کشور بر همه امور سلامتی در محدوده های جغرافیائی و جمعیتی حوزه های مسئولیتی مرتبط»، «طرح های ملی و پر افتخار نظام سلامت در 41 سال گذشته» و استفاده بهینه از همه ظرفیت های آنها، مورد تآکید است (2).
- اولويت بهداشت و پيشگيري در تمام سياست ها، برنامه ها، آموزش ها، اقدامات و نيز در اختصاص منابع و پايش و رصد كلان باید رعايت شود و مورد غفلت قرار نگيرد. فاصله گذاري اجتماعي در سطح خانه و خانواده، ادارات، اماكن عمومي، حمل و نقل عمومي، پايانه هاي مسافرتي، مراكز آموزشي، مراكز سلامتي، و كليه مصاديق ديگر، با اتخاذ سياست هاي قاطع و برنامه هاي آموزشي و ترويجي نافذ و اقدامات اجرائي متقن، در اولين مرتبه اهتمام ستاد فرماندهي و مسئولين كشوري و لشكري قرار داشته باشد.
توصیه های فوری اجرائی
- با در نظر گرفتن معیارهای علمی روزآمد، آینده نگاری همه گیری، امکانات و منابع نظام سلامت، صرفه و صلاح ملی، نیروی انسانی ورزیده، مراکز معتبر موجود در کشور، سرعت عمل و دقت عمل، دستورالعمل پيشگيري و تشخیص بیماری توسط ستاد مسئول در وزارت بهداشت تدوین و بازنگری مستمر شده، بصورت یکپارچه در سطح ملی تبعیت شود (3)
- بر اساس جمع بندی ستاد علمی مسئول در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي، دستورالعمل هاي درمان سرپائی و بستری، معیارهای پذیرش و ترخیص و درمان در بخش مراقبت ویژه و سایر دستورالعمل های درمانی ضروری تهیه و بطور مستمر بازنگری شود و ملاک درمان بیماران در مراکز مختلف سراسر کشور باشد. از درمان های خارج از پروتکل، جلوگيري شود و نحوه دسترسی مراكز درماني به منابع دارویی، درمانی، حفاظتي، و تجهیزاتی ضروری و سایر موارد مهم مشخص شود. همچنين منابع مالي مورد نياز اين مراكز در اولين اولويت تأمين و ابلاغ شود.
- تدابیر مؤثر و قابل اجرای آموزش مستمر کادر سلامت و مراقبین بیماران در مورد آشنایی با دستورالعمل ها و سایر وظایف حرفه ای خود، و ضوابط محافظت از خود، همکاران، بیماران و مردم، در شرایط همه گیری، اتخاذ و اجراء شود
- مديريت مدبرانه نيروي انساني فعال در همه گيري، جلوگيري از خستگي مفرط و فرسايش نيروهاي خط مقدم ارائه كننده خدمات و مراقبت ها، تأمين ابزار و وسائل محافظت كامل از آنها، پرداخت حقوق و مزايا و پاداش مناسب به آنان و نيز تأمين و ابلاغ اعتبارات لازم براي مراكز فعال در همه گيري.
- ارتباط مستمر و مؤثر بین بخش های مختلف فعال در درمان بیماران، با استفاده از فضای مجازی و سایر طرق مقتضی برای تبادل تجربیات، انجام مشاوره، هماهنگی فعالیت های بین بخشی و سایر موارد ضروری طراحی و مدیریت شود
- معاون تحقیقات و فناوری و مدیر کل مرکز مبارزه با بیماری ها نيز از اعضای اصلی ستاد مدیریت بحران باشند و در تصمیم گیری ها با حق رای مشارکت داشته باشند
سایر توصیه های اجرائی
- هدایت تحقیقات ضروری همه گیری بیماری COVID-19 ، بصورت ملی و بر اساس اولویت های سلامت جامعه، و با ترجیح تحقیقات چند مرکزی و بین بخشی و با رعایت صرفه و صلاح ملی انجام شود. اخلاق در پژوهش در همه موارد رعایت شود (4).
- کارآزمایی بالینی[3] در همه گیری ها، خاصه روش های درمانی متفاوت از پروتكل اصلي، منحصراً زیر نظر مراکز دانشگاهی مادر (به تشخیص و پس از اخذ مجوز از وزارت بهداشت) و با رعایت جمیع مقررات و ضوابط مربوطه انجام شود و روش های درمانی ناشناخته و تجربی و ادعایی و احتمالی و نظایر آن اکیدا ممنوع شود. دستورات طب ایرانی در مورد بهداشت و تغذیه و سلامت روان و نظایر آن نيز مشمول همين بند است و قابل جايگزيني با پروتكل اصلي نيست
- تفاوت «قرنطینه[4]» با «ایزولاسیون[5]»، و «فاصله گذاری فیزیکی[6]»، مشخص و به مردم و مسئولین اعلام شود و دستورالعمل های پيشگيري در شرایط همه گیری بصورت شفاف برای عموم مردم، خانه ها و خانواده ها، مراکز حساس و راهبردی کشور، بیمارستان ها و مراکز درمانی، مراکز اداری، مراکز خرید، مراکز فرهنگی و آموزشی، پارك ها و ساير مراكز تفريحي، مساجد و ساير اماكن مذهبي، مراکز ورزشی، مراکز نظامی، خانه های سالمندان، مراکز بهزیستی، مراکز نگهداری کودکان معلول و نظایر آنها تنظیم و به شکل صحیح آموزش داده شود. براي افراد آسيب پذير مانند بي خانمان ها، كودكان كار، معتادان، زندانيان و مانند آنها دستورالعمل هاي مناسب تهيه و مسئوليت هاي مربوطه مشخص شود.
- کادر پزشکی مشمول نظام وظیفه و کادر پزشکی و پرستاری داوطلب، و ساير افراد، تنها بعد از آموزش های مرتبط و ضروری متناسب با وظايف تعيين شده براي آنها، توسط مراجع ذیصلاح برای مشارکت در فعالیت های بهداشتی-درمانی بکار گرفته شوند
- ضوابط استاندارد راه اندازی و بکارگیری و اداره نقاهتگاه برای بیماران مبتلا به کرونا با جزئیات بصورت استاندارد و علمي تهیه شود و حتي المقدور از مراکزی که استعداد محدود آسایشگاهی دارند برای نگهداری و ادامه درمان استفاده نشود. نیروی انسانی واجد شرایط و تجهیزات و تاسیسات استاندارد و داروها و لوازم ضروری بصورت استاندارد مشخص و تامین شود.
- ضوابط بهداشت اماکن و محیط های زندگی بصورت علمي و استاندارد، تهیه و ملاک عمل قرار گیرد. از اقداماتی نظیر سمپاشی معابر و فضاهای باز، بدون مجوز بهداشتی و رعايت اصول علمي اکیدا اجتناب شود
- تب سنجی در معابر و مبادی ورود و خروج برای غربالگری یا اهداف مشابه، همراه با توصیه های لازم بهداشتی انجام شود، چه در غیر این صورت با ایجاد ذهنیت کاذب ناقل نبودن، ممکن است باعث اشاعه بیماری شود
ضميمه:
1-اصلی
ترین راهبرد مقابله با همه گیری از طریق ترکیبی از اقدامات بهداشت عمومی، نظیر شناسائی زود هنگام
[7]، تشخیص و اداره بهینه مبتلایان، ایزولاسیون زودهنگام مبتلایان، شناسائی و پیگیری تماس ها، پیشگیری و کنترل عفونت در شبکه مراقبت های بهداشتی، اجرای اقدامات بهداشتی برای مسافران، افزایش آگاهی بخشی جامعه و اطلاع رسانی مخاطرات به مردم و سایر اقدامات معتبر قابل انجام خواهد بود.
2-بعضی از طرح های ملی و فراگیر دیگر نظام سلامت که دستاوردهای فاخر و عظیم سلامتی بدنبال داشته است و تجارب مربوطه قابل استفاده در سیاست گذاری ها و فعالیت های راهبردی بعدی نظام سلامت و دستیابی به آرمان مرجعیت علمی می باشند عبارتند از: «تجربه واکسیناسیون عمومی بر علیه بیماری های عفونی واگیر دار
[8]»، «ریشه کنی فلج اطفال
[9]»، « واکسیناسیون عمومی بر علیه سرخک و سرخجه
[10]»، «ریشه کنی مالاریا»، «ترویج تغذیه با شیر مادر»، «طرح سراسری پایش فشار خون»، «بیمه همگانی سلامت»، «پرونده الکترونیک سلامت»، «طرح غربالگری الکترونیکی کرونا »....
3- در دستورالعمل هاي پيشگيري و تشخيص و درمان، اولویت ها، روش هائي نظير تشخیص بالینی محض، تشخیص آزمایشگاهی، تشخیص رادیولوژی، تلفيق روش هاي باليني و پاراكلينيك، ضوابط تکرار آزمایشات و رادیولوژی، و نيز آزمايشگاه هاي مرجع و هر نوع مسائل ضروري بايد با شفافيت ارائه شود
4- اولويت تحقيقات در درجه نخست بر روش هاي مناسب پيشگيري، در درجه بعد اطلاعات و آمار صحيح و ثبت دقيق موارد بيماري، كارائي روش هاي درماني، عوارض درمان، جنبه هاي رواني و اجتماعي و معنوي ناشي از همه گيري، شناسائي و گزارش تجربيات موفق مراكز مختلف و ساير مواردي باشد كه وزارت بهداشت تعيين مي نمايد
[2] Early detection, isolation and care for patients
[7] Rapid identification / Early detection
[9] ریشه کنی فلج اطفال از طریق مایه کوبی سراسری با واکسن خوراکی (OPV)
[10] واکسیناسیون ترکیبی بر علیه سرخک و سرخجه (Measles-Rubella , MR )
