کد خبر:4928   تاریخ انتشار: سـه شنبه ، 8 مرداد سال 1398 ساعت 19:24:0

اولویت آموزش پزشکی پاسخگویی به نیازها است / مجوز تربیت نیرو برای هر منطقه آمایشی براساس نیازها اعطا می شود

مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت‌وگوی ذیل را با دکتر باقر لاریجانی معاون آموزشی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با موضوع آینده و چالش‌های پیش‌روی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در حوزه آموزش انجام داده است. موضوع آموزش پزشکی و ظرفیت پذیرش آن این روزها مورد بحث قرار گرفته شده است که این گفت و گو را با این بهانه منتشر کرده ایم. پاسخ‌های ایشان چشم‌انداز مناسبی از آینده آموزش پزشکی در ایران به دست می‌دهد که نشان خواهد داد در چه حوزه‌هایی آموزش ما نیاز به تغییر و تحول دارد:


وضعیت کنونی آموزش پزشکی در ایران چگونه است و نقاط ضعف و قدرت سیستم و برنامه درسی آن چیست؟
امروز به مدد تلاش هایی که طی دهه های گذشته توسط مسئولین نظام سلامت کشور صورت گرفته، کشور ما در آموزش علوم پزشکی تا حد زیادی خود کفا شده و تمامی رشته ها در تمامی مقاطع در کشور تدریس می شود. ادغام آموزش علوم پزشکی در ارائه خدمات یکی از نقاط قوت نظام سلامت کشور ما است چرا که این رویکرد ضمن اینکه باعث می شود آموزش در محیط های بالینی صورت پذیرد، که خود باعث ارتقای سطح مهارت دانش آموختگان حوزه علوم پزشکی کشور می شود، بسترهای لازم برای تربیت نیروی انسانی حوزه را متناسب با نیازها فراهم می نماید. در برنامه های درسی گروه های مختلف علوم پزشکی نیز آموزش های در عرصه در کنار دروس تئوری گنجانده شده و طی چند سال اخیر توجه به آشنایی بیشتر دانشجویان با بسترهای ارائه خدمات بستری و سرپای، اخلاق حرفه ای و تکنولوژی های روز دنیا در برنامه های آموزشی (کوریکولوم) رشته های مختلف بیش از پیش دیده شده است.
آیا در آینده آموزش پزشکی در ایران هم‌چنان اولویت با درمان خواهد بود و یا اولویت آموزش پزشکی ما به پیشگیری و سلامت تبدیل خواهد شد؟
اولویت نظام های سلامت همیشه با پیشگیری و سلامت بوده و همانطور که در دهه های گذشته شاهد بودیم بیماری های واگیر که معظل اصلی سلامت در بسیاری از کشورها از جمله کشور ما بوده ریشه کن شده است. لیکن در دهه های اخیر با تغییر سبک زندگی این بیماری های غیرواگیر است که به عنوان چالش اصلی نظام های بهداشت و درمان در کل دنیا تبدیل شده و امروزه می بینیم بیشتر مرگ ها بر اثر این بیماری ها رخ می دهد و هزینه های گزافی نیز به کشورها تحمیل می شود. بر این اساس سازمان بهداشت جهانی باتوجه به این معضل یک سری اهداف برای کنترل و پیشگیری از بیماری های غیرواگیر تعریف کرده و کشورهای عضو نیز ملزم به برنامه ریزی برای دستیابی به این اهداف است. جمهوری اسلامی ایران یکی از کشورهای پیشرو در برنامه ریزی برای کنترل و پیشگیری از بیماری های غیرواگیر است و اسناد سیاستی بسیاری در این زمینه در کشور طراحی شده است. اقداماتی برای جلب مشارکت های بین بخشی و ایجاد زیرساخت های لازم برای کنترل این گروه از بیماری ها در دست اجرا است و حمایت های سیاسی خوبی هم در کشور از این برنامه ها می شود. امیدواریم با اجرایی سازی این برنامه ها و کاهش عوامل خطر ابتلا به بیماری ها ضمن کاهش بار بیماری های غیرواگیر و مرگ و میر ناشی از این بیماری ها، بار هزینه هایی که در حال حاضر برای درمان این بیماری ها می شود کاسته شود.
اولویت حوزه آموزش علوم پزشکی کشور پاسخگویی به نیازهای جامعه است. با پیش بینی شرایط آینده نظام سلامت، برنامه تربیت نیروی انسانی نظام سلامت برای 5 تا 10 سال آینده طراحی شده است.   
امروزه تأکید و توجه سیستم آموزشی ما تربیت متخصص و فوق تخصص در رشته‌های مختلف پزشکی است، تربیت و حفظ نیروی انسانی در حوزه پزشکی عمومی به چه میزان در آینده مورد توجه قرار خواهد گرفت؟
دوره آموزش پزشکی عمومی سنگ بنای آموزش پزشکی است و ارتقای کیفیت آموزش در این دوره می تواند بر کل نظام سلامت کشور اثرگذار باشد. در برنامه تحول و نوآوری در آموزش علوم پزشکی توسعه همه جانبه آموزش عالی سلامت با رویکرد پاسخگویی به نیازهای کشور به نیروی انسانی علوم پزشکی و ارتقای کیفیت آموزش از چشم اندازهای مهمی است که پیگیری می شود. برآورد نیروی انسانی مورد نیاز حوزه سلامت کشور برای 5 تا 10 سال آینده در تمامی مقاطع از جمله اقداماتی بود که در این راستا صورت گرفته است. در این برآورد باتوجه به شرایط کشور در این برهه زمانی تخمین زده شده که چه میزان از نیروهای حوزه سلامت در هر مقطعی از جمله پزشکی عمومی مورد نیاز است. بر اساس این برآوردها که برش منطقه ای آن نیز در دست اقدام است مجوز تربیت نیرو برای هر منطقه آمایشی براساس نیازها اعطا می شود. در واقع این راهکاری است تا نیروها بر اساس نیاز تربیت شوند نه تقاضاهای القایی در جامعه.
همچنین در برنامه تحول و نوآوری در آموزش علوم پزشکی کیفیت آموزش دوره پزشکی عمومی موضوعی است که مورد توجه قرار گرفته و برنامه آموزشی پزشکی عمومی بعد از 30 سال برای اولین بار در کشور بازنگری شد. در این برنامه به مواجهه زودهنگام دانشجویان پزشکی با محیط های ارائه خدمات، توجه به نیازهای جامعه و انعطاف پذیری دروس براساس نیازهای بومی منطقه ای که دانشجو در آن تحصیل می کند توجه ویژه ای شده است.
نقش اخلاق پزشکی در آینده آموزش پزشکی چه خواهد بود؟
اخلاق در تمامی علوم و شئونات زندگی موضوع اصلی است و در حوزه علوم پزشکی از آنجا که با جان انسان ها سر و کار دارد موضوعی حیاتی و مهم می باشد و از آنجا كه اخلاق پزشكي جز لاينفك حرف پزشكي محسوب مي شود آموزش آن از ضروريات آموزش پزشكي است كه لازم است برنامه جامعی در این زمینه در کشور طراحی گردد و آموزش اخلاق پزشکی تمامی دانشگاههای علوم پزشکی کشور به صورت هماهنگ و یکپارچه صورت پذیرد. با بازمهندسی شورای عالی اخلاق پزشکی، اقدامات خوبی در زمینه برنامه ریزی برای ارتقای اخلاق پزشکی در کشور صورت گرفت. همچنین اجرای بسته توسعه اخلاق حرفه ای به عنوان یکی از بسته های زیربنایی در برنامه تحول و نوآوری در آموزش علوم پزشکی توسط کارگروهی در معاونت آموزشی پیگیری می شود.
از دیگر سو برنامه راهبردی اخلاق پزشکی کشور سال گذشته بازنگری شد و در شورای عالی اخلاق پزشکی تصویب گردید. راهنماها و چارچوب هایی هم در زمینه های مختلف در حوزه اخلاق پزشکی در مراکز ذیربط در کشور در حال تدوین است.
در حال حاضر كميته كشوري اخلاق در آموزش علوم پزشكي با هدف توسعه اخلاق پزشکی در حوزه آموزش علوم پزشکی کشور راه اندازی شده و به موازات آن کمیته های اخلاق در آموزش در سطح دانشگاهی نیز فعالیت می نمایند. امیدواریم با تلاش های همکاران محترم در دانشگاههای علوم پزشکی شاهد اجرای برنامه های کشوری اخلاق پزشکی و اعتلای بیش از پیش اخلاق در نظام سلامت کشور باشیم.
برنامه‌ریزی آموزش رشته‌های جدید پزشکی و هم‌چنین گرایش‌های میان‌رشته‌ایی برای آینده آموزش پزشکی چگونه است و چه برنامه‌هایی برای آن داریم؟
از آنجا که وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی باتوجه به ادغام آموزش در حیطه خدمات نیروی انسانی خود را تا حد زیادی براساس نیاز تربیت می کند. ضمن انجام مطالعات گسترده نیاز سنجی نیروی انسانی در همه رشته مقاطع  حوزه آموزش پزشکی با شروع طرح تحول آموزش اولویت خود را در دوقسمت متمرکز کرده است. یکی تمرکز بر نیاز های جدیدی که در حیطه خدمات سلامت ایجاد شده است  مثل پزشکی خانواده و بیماریهای غیرواگیر و نوپدید و دوم حرکت در مرزهای دانش و ایجاد رشته های میان رشته ای جدید مثل بیوتکنولوژی و نانوتکنولوژی و سلول های بنیادی. مطالعات گسترده ای هم در زمینه رشته های موردنیاز نظام سلامت با رویکرد ویژه به علوم رشته ای صورت گرفته و توسعه این رشته ها بر مبنای توانمندی ها و ظرفیت های موجود به دانشگاههای علوم پزشکی و مناطق آمایشی کشور سپرده شده است. خوشبختانه این اقدام ضمن توسعه ماموریت گرایی در آموزش علوم پزشکی دستاوردهای خوبی هم طی حدود 3 سالی که از واسپاری این ماموریت ها می گذرد به همراه داشته است.
با توجه به اقبال روزافزون جوانان به آموزش پزشکی، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی چه تمهیداتی را برای مدیریت این درخواست در آینده پیش‌بینی کرده است؟
همانطور که پیش از این نیز ذکر شد باتوجه به ادغام آموزش علوم پزشکی با نظام ارائه خدمات و تلاش هایی که برای ارتقای کیفیت آموزش در این حوزه صورت گرفته، کیفیت مناسب آموزش و بازار ارائه خدمات سنجیده شده و مناسب را می توان یکی از علل گرایش به رشته  های علوم پزشکی در کشور ذکر کرد.
وزارت بهداشت به عنوان متولی اصلی سلامت کشور موظف است برنامه های خود را بر اساس نیازهای واقعی سلامت کشور طراحی نماید و در حوزه آموزش نیز همچون سایر حوزه ها نیازهای واقعی مردم به ارائه خدمات مبنای اصلی در برنامه ریزی برای تربیت نیروی انسانی این حوزه است. با تلاش هایی که در چند سال گذشته صورت گرفته شرایط حوزه سلامت در چند سال آتی تخمین زده شده و به تبع آن نیروی انسانی موردنیاز این حوزه نیز متناسب با نیازها برآورد شده و طی سال های آتی مجوز تربیت نیروی انسانی چه در بخش خصوصی و چه در بخش دولتی براساس این برآوردها صادر خواهد شد. بدیهی است برنامه وزارت بهداشت مدیریت درخواست تحصیل جوانان کشور به حیطه هایی است که نیاز آینده نظام سلامت می باشد.