|
کد خبر:4263 تاریخ انتشار: دوشـنـبه ، 30 اردیبهشت سال 1398 ساعت 14:20:0
|
راهکارهای اجرایی افزایش جمعیت کشور بررسی شد |
در پژوهش "بررسی چگونگی تاثیر سبک زندگی بر وضعیت جمعیتی کشور" که توسط دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال 1397 انجام شده است؛ ضمن بررسی تبعات اجتماعی ،فرهنگی، سیاسی و امنیتی کاهش جمعیت، راهکارهای اجرایی برای افزایش جمعیت مورد اشاره قرار گرفته است. |
به گزارش مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی، در این پژوهش عناوین ذیل به عنوان عنوان اصلی فصول مورد بحث به چشم می‌خورد: کلیات پژوهش، تبیین وضعیت جمعیتی، مولفه‌ها و شاخص‌ها، وضعیت مطلوب و آسیب‌شناسی و راهکارها.
همچنین عناوین فرعی پژوهش که ذیل 5 فصل اصلی دسته‌بندی شده‌اند؛ نیز این عناوین به چشم می‌خورد: مقدمه، طرح مساله، اهمیت و ضرورت، اهداف پژوهش، چارچوب نظری، روش تحقیق و بیان مساله.
همچنین این عناوین هم به "عنوان فرعی" مورد توجه قرار گرفته است: سبک زندگی و هویت، شاخص‌های تاثیرگذار بر سبک زندگی ،روابط و رفتارهای اجتماعی، الگوی مصرف کالای فرهنگی، رسانه‌ها، ارزش‌ها، اوقات فراغت، تاثیر سبک زندگی غربی بر جامعه ایران و حوزه‌های متاثر از سبک زندگی غربی.
به گزارش مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی، عناوین ذیل هم در این پژوهش مورد اشاره قرار گرفته است: تغییر نگرش افکار نسبت به فرزندآوری، اقدامات ملی برای افزایش جمعیت، چالش‌های فرهنگی و اجتماعی افزایش جمعیت، مهمترین عوامل افزایش جمعیت، تاثیر ازدواج و طلاق در افزایش جمعیت و پیشنهادهای اجرایی برای افزایش جمعیت کشور.
در ادامه این عناوین فرعی نیز توسط پژوهشگر مورد توجه قرار گرفته است: تبیین وضعیت جمعیتی، مراحل گذار جمعیتی کشور از سال 1290 تا 1390، تحول میزان باروری کل طی سال‌های 2005 تا 2011 در کشورهای مسلمان، متوسط رشد جمعیت کشور، سناریوهای سازمان ملل در مورد جمعیت ایران، میانگین سن ازدواج در تهران و تغییرات ایجاد شده در سبک زندگی و تاثیر آن بر جمعیت کشور.
به گزارش مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی، در پژوهش "بررسی چگونگی تاثیر سبک زندگی بر وضعیت جمعیتی کشور" و در تعریف کلید واژه تعریف سبک زندگی آمده است: "
سبک زندگی مجموعه‌ای از طرز تلقی‌ها و ارزش‌ها، شیوه‌های رفتاری و سلیقه‌هایی است که نشانگر شرایط زندگی انسان می‌باشد. سبک زندگی دارای عناصر گوناگونی از جمله تغذیه، خودآرایی، مسکن، حمل و نقل، اوقات فراغت، افکار سیاسی، مطالعه، دارایی، تحصیلات و نوع استفاده‌ها از رسانه می‌باشد و این تقسیم‌بندی‌ها هستند که سبک زندگی را می‌سازند".
در ادامه این پژوهش و در تشریح تغییرات جمعیتی کشور و تاثیر سبک زندگی بر این تغییرات عنوان شده است: با تغییر روند زندگی مردم در شهرها و روستاها و تغییر الگوهاي سبک زندگی در سال‌هاي اخیر شاهد تغییرات جمعیتی هستیم که بحران جمعیت را براي کشورمان به وجود آورده است و هرچه جامعه به سمت تغییر الگوهاي سبک زندگی می‌رود، جمعیت خود را کاهش می‌دهد و هر چه جمعیت کاهش پیدا کند، الگوهاي سبک زندگی مجال تحول می‌یابد و این یک تأثیر متقابل است.
به عبارتی در سال 1365/1366 میزان باروري در ایران 6.4 بوده است؛ یعنی میانگین 6 فرزند در هر خانواده که قرار بود در سال 1390 به 4 فرزند برسد، ولی در سال 1371 به عدد 4 و در سال 1390 به 1.7 رسید یعنی کمتر از دو فرزند براي هر خانواده و این یعنی خطري بسیار جدي براي جامعه ایران.
در حالی که براي هر خانواده، براي امتداد نسل باید حداقل دو فرزند وجود داشته باشد که این رقم در شهرهاي بزرگ کمتر از این اندازه و در تهران حدود 0.8است.
برخی نیز سبک زندگی را به انواع فردی، خانوادگی، اجتماعی، حکومتی و بین‌المللی تقسیم می‌نمایند. عده‌ای معتقدند با طبقه‌بندی مردم جامعه، می‌توان سبک زندگی آنان را مشخص نمود.
در ادامه این پژوهش و در بیان اهداف اصلی و فرعی پژوهش آمده است: بررسی ارتباط سبک زندگی اسلامی - ایرانی و وضعیت جمعیتی مطلوب و تبیین روابطی که میان این دو مقوله وجود دارد هدف اصلی این پژوهش است.
همچنین تبیین مولفه‌هاي وضعیت جمعیتی مطلوب از دیدگاه اسلام از اهداف فرعی این پژوهش است و تبیین برخی از مولفه‌هاي سبک زندگی اسلامی ایرانی را می‌توان از دیگر اهداف این پژوهش برشمرد.
این پژوهش همچنین سوالات اصلی خود را اینگونه عنوان می‌کند: وضعیت جمعیتی مطلوب از دیدگاه اسلامی ایرانی چیست؟ ،
رابطه مولفه‌هاي وضعیت جمعیتی مطلوب از دیدگاه اسلامی ایرانی با سبک زندگی اسلامی ایرانی چیست؟،
آسیب‌هاي سبک زندگی کنونی جامعه ما در مقایسه با دیدگاه مطلوب اسلامی ایرانی در باب جمعیت کدامند؟،
راهبردها، راهکارها و اقدامات اولویت‌دار براي اعتلاي سبک زندگی مردم در راستاي دستیابی به جمعیت مطلوب جامعه ایران کدامند؟.
در مورد "چارچوب نظری و فرضیه‌ها" نیز چنین عنوان شده است:
سبک زندگی اسلامی ایرانی در جامعه اسلامی و ترکیب جمعیتی جامعه با یکدیگر رابطه دو سویه دارند،
هم سبک زندگی اسلامی ایرانی در وضعیت جمعیتی مطلوب تأثیرگذار است و هم وضعیت جمعیتی مطلوب در نهادینه شدن سبک زندگی تأثیر دارد،
ظهور مولفه‌هاي سبک زندگی اسلامی ایرانی در جامعه اسلامی در نهادینه نمودن بافت جمعیتی تأثیر مستقیم دارد،
نهادینه‌شدن سبک زندگی اسلامی – ایرانی در وضعیت و ترکیب و بافت جمعیتی مطلوب کشور تأثیرمثبت دارد.
این طرح پژوهشی در بخش دیگری می‌افزاید: ایران در حال حاضرجزء 10 کشوري است که در جهان به سرعت به سمت کهنسالی در حال حرکت هستندو در جایگاه ششمین کشور جهان قرار دارد که افراد آن به سن پیري میرسند و در ده سال آتی نیز فاز دوم سالمندي را تجربه خواهد کرد.
با این اوصاف لازم به ذکر است که در تاریخ 16 اسفند 1371 ، گروه بین‌الملل اقدام در مورد کنترل جمعیت، ایران را در شمار کشورهاي موفق در زمینه کنترل جمعیت دانست و در مقابل، آمریکا و روسیه را به عنوان کشور ناموفق اعلام کردند و در 23 خردادماه 1373 رئیس "فدراسیون بین‌الملل خانواده" از کشورهاي اسلامی خواست تا از الگوي کنترل جمعیت در ایران پیروي کنند.
تردیدي نیست که باید براي اصلاح این وضعیت و جلوگیري از کاهش شدیدتر و منفی‌شدن رشد جمعیتبه روش مقتضی اقدام شود و یادآور می‌شود که این شرایط مختص ایران نیست و می‌دانیم که هم اکنون تعدادي از کشورهاي پیشرفته که آهنگ باروري کلی آنها کمتر از 2 است با ارائه مشوق‌هایی تلاش دارند تا والدین را به داشتن فرزند بیشتر ترغیب کنند و کسی هم اقدامات آنها را منفی ارزیابی نمی‌کند.
البته به اذعان جمعیت‌شناسان داخلی و بین المللی باروري کلی 1.8 نگران‌کننده است و به همین دلیل ضرورت بررسی عوامل کاهش و اصلاح سیاست‌ها براي افزایش جمعیت الزامی است.
این طرح پژوهشی در بررسی علت تغییرنگرش افراد جامعه نسبت به فرزندآوری می‌افزاید:
علت عدم استقبال از فرزندآوري در همه خانوده‌ها یکسان نیست و هر کدام از آنها دلایل
خاص خود را دارند؛ از این رو، براي رفع این معضل نیز باید براي هر گروه، متناسب با نوع مانع، برنامه‌ریزي لازم انجام شود.
اما به نظر می‌رسد از همه مهم‌تر، تغییر نوع نگرش افراد نسبت به فرزند و فرزندآوري است و به همین دلیل، برنامه‌ریزي براي این مورد و فرهنگ‌سازي به منظور تغییر آن، از جمله برنامه‌هاي ضروري است که باید مورد توجه مسئولان جامعه، به ویژه متولیان فرهنگی و جمعیتی کشور قرار گیرد.
البته ترغیب مردم به ازدواج و فرزندآوری، با وجود ساختارهایی که همه به کاهش جمعیت دعوت می‌کنند، کار آسانی نیست و هر چه اقبال داخلی نسبت به سیاست‌هاي جهانی بیشتر باشد، فرزندآوري تحت‌الشعاع قرار میگیرد.
پژوهش "بررسی چگونگی تاثیر سبک زندگی بر وضعیت جمعیتی کشور" در بخش مربوط به تبعات سیاسی و امنیتی سیاست‌های کاهش جمعیت موارد ذیل را به عنوان اهم این تبعات برشمرده است:
کاهش اقتدار کشور در اثر کاهش جمعیت، تاثیر ساختار سنی سالخورده جمعیت در ایجاد عدم توانمندی سیاسی ، کاهش توان نظامی و محافظه کار شدن سیاستمداران و مهاجر پذیر شدن کشور.
این پژوهش در بخش دیگری می‌افزاید: مهمترین علل پیری جمعیت تحت عناوین ذیل قابل دسته‌بندی است: تغییر سبک زندگی اسلامی و ایرانی، تاثیرات شدید استفاده از روشهاي پیشگیري از بارداري، افزایش سن ازدواج، افزایش طلاق در مقابل ازدواج، ترویج سبک زندگی غربی ،لغو تمام قوانین و مقررات موافق با افزایش جمعیت و وضع مقررات جدید در حمایت از کنترل موالید.
همچنین مهمترین پیامدهای پیری جمعیت به شرح ذیل است: کاهش سرمایه انسانی و اجتماعی و کاهش توان نظامی و قدرت بازدارندگی جوامع.
به گزارش مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی، در پایان این پژوهش هم در ذیل عنوان "راهکارهای اجرایی" موارد ذیل مورد اشاره قرار گرفته است: کنترل و کاهش میانگین سن ازدواج، کنترل و کاهش نرخ طلاق، تنقیح و اصلاح قوانین مرتبط با حوزه حقوق خانواده و جمعیت، رویه‌هاي قضایی و مسئولیت‌هاي اجتماعی، کار و نظام تأمین اجتماعی متناسب با سیاست‌هاي کلی خانواده.
حمایت و پشتیبانی و ارتقای بنگاه‌هاي » معیشت و اقتصاد خانواده « از طریق توسعه مشاغل خانگی، مشاغل زودبازده اقتصادي و تعاونیهاي تولیدي روستایی و خانواده‌محور و افزایش نرخ رشد مستمر فعالیت‌ها، استفاده از ظرفیت مساجد و بسیج و کانون‌ها و تشکل‌هاي مردم‌نهاد براي تحکیم خانواده و توسعه اقتصاد خانواده و توانمندسازي خانواده‌ها و مقابله فعال و هوشمند با کلیه اقدامات تضعیف کننده نهاد خانواده.
این طرح پژوهشی و در ادامه راهکارهای اجرایی افزایش جمعیت نیز موارد ذیل را مورد تاکید قرار داده است: پشتیبانی و حمایت از ترویج ازدواج موفق و آسان، فرزندآوري و تربیت فرزندان صالح، ارزش دانستن ازدواج و فرزندآوري از طریق تمهید ساز و کارهاي قانونی و اعطاي تسهیلات و امکانات و چتر فراگیر بیمه‌هاي درمانی تکمیلی، آموزش و مشاوره مستمر و مسئولانه نوجوانان، جوانان با اولویت خانواده‌ها قبل، حین و دست کم پنج سال پس از ازدواج توسط همه دستگاه‌هاي ذیربط، |