به گزارش مرکز رسانه و روابط عمومی شورای عالی انقلاب فرهنگی، حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه، در گفتگوی ویژه خبری صدا و سیما با اشاره به تعبیر منشور روحانیت حضرت امام خمینی (ره)، گفت: اگرچه منشور روحانیت امام راحل بیشتر متوجه روحانیت بود، اما پیام مقام معظم رهبری به طور مشخص به حوزه علمیه و نهاد آن توجه دارد و به توصیف وضع موجود حوزه می‌پردازد.
استاد خسروپناه با اشاره به تاریخچه حوزه علمیه قم و طلوع آن در شرایط نابسامان، خاطرنشان کرد: این طلوع برکاتی داشت و دستاوردهای بسیاری از جمله رسیدن به قله‌های علمی و انقلاب اسلامی را به همراه داشت.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، محور اصلی پیام مقام معظم رهبری را تبیین چیستی حوزه علمیه دانست و با استناد به پیام رهبر معظم انقلاب تاکید کرد: حوزه علمیه مجموعه‌ای از علم، تربیت و کارکردهای اجتماعی و سیاسی است. این تصور که حوزه صرفاً یک مرکز علمی و پژوهشی است، تصوری نادرست است.
وی با تشریح ابعاد پنج‌گانه حوزه علمیه از منظر رهبر انقلاب، اظهار داشت: حوزه علمیه باید یک مرکز علمی با تخصص‌های معین، مرکز تربیت نیروهای مهذب، خط مقدم جبهه تقابل با تهدیدات دشمن، مرکز تولید اندیشه اسلامی در باب نظام‌های اجتماعی اسلام و مرکز نوآوری تمدنی و آینده‌نگری باشد.
استاد خسروپناه با تأکید بر اهمیت توجه به این پنج بعد در ساختار مدیریت حوزه، و همچنین میان فضلا، طلاب و اساتید، تصریح کرد: علم بدون تربیت و تهذیب یا تهذیب بدون عالم و دانش، بدون شک برای حوزه علمیه خطا محسوب می‌شود. اگر چه، حتی اگر علم، تهذیب و تربیت را داشته باشیم اما به مسائل سیاسی و اجتماعی نپردازیم، نوعی انزوا را رقم خواهیم زد؛ حوزه‌ای که به جدایی دین از سیاست اعتقاد دارد، قطعاً یک حوزه خالی از جان است که نمی‌تواند به ساختن تمدن اسلامی کمک کند.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی هشت توصیه رهبر معظم انقلاب در این پیام را از جمله الزامات پیش‌روی حوزه‌های علمیه برای تحقق افق ترسیم شده توسط ایشان دانست.
حوزه‌های علمیه در تولید تخصص و مقابله با تهدیدات دشمن رشد چشمگیری داشته‌اند
استاد خسروپناه با اشاره به یک قرن بازتاسیس حوزه علمیه قم، تاکید کرد که حوزه در این مدت در تولید تخصص‌های مختلف و مقابله با تهدیدات دشمنان رشد چشمگیری داشته است.
وی با اشاره به سیر تکاملی حوزه علمیه از زمان بازتاسیس توسط آیت‌الله شیخ عبدالکریم حائری یزدی تا به امروز، این مسیر را شاخصی برای ارزیابی عملکرد حوزه دانست و افزود: توسعه کمی و کیفی مجلات علمی و پژوهشی و آثار متعدد در زمینه‌های مختلف، نشان‌دهنده رشد حوزه در ابعاد پنج‌گانه‌ای است که رهبر معظم انقلاب در پیام اخیر خود به آن اشاره کردند.
استاد خسروپناه با بیان اینکه حوزه علمیه در ابتدا محدود به دروس فقه و اصول بود، اظهار داشت: امروز شاهد رشته‌های تخصصی متنوعی از جمله تفسیر، کلام، حدیث، تاریخ، علوم اجتماعی و علوم انسانی هستیم. حتی مباحث علوم انسانی مدرن که زمانی در حوزه‌ها مطرح نبود، اکنون با رویکرد اسلامی در مراکز تخصصی حوزوی تدریس می‌شوند.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، تربیت نیروی مهذب را از هویت‌های اصلی حوزه علمیه برشمرد و افزود: تقید طلاب به تهجد، سحرخیزی، نافله شب و اعتکاف نشان می‌دهد که حوزه در این زمینه نیز موفق عمل کرده است.
وی با اشاره به نقش حوزه علمیه در مقابله با استعمار انگلیس و جریان‌های انحرافی در طول تاریخ، تصریح کرد: حوزه همواره خط مقدم جبهه تقابل با تهدیدات دشمنان بوده است. شکل‌گیری جریان مقاومت در دنیا، نقش مهمی از حوزه علمیه را نشان می‌دهد.
حوزه علمیه در نظام‌سازی اجتماعی و آینده‌نگری تمدنی نیازمند تحول است
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، با تحلیل دقیق پیام اخیر رهبر معظم انقلاب اسلامی به حوزه‌های علمیه، این پیام را فراتر از یک ارزیابی، بلکه نقشه راهی برای تحول و ارتقای حوزه در گام دوم انقلاب دانست.
وی با اشاره به ابعاد پنج‌گانه‌ای که رهبر انقلاب برای حوزه ترسیم کرده‌اند، تاکید کرد که در حالی که حوزه در برخی زمینه‌ها مانند تولید علم و تربیت نیروهای متعهد و مهذب، پیشرفت‌های چشمگیری داشته، اما در دو حوزه کلیدی نظام‌سازی اجتماعی و آینده‌نگری تمدنی نیازمند تحول جدی است.
استاد خسروپناه با بیان اینکه حوزه‌های علمیه در طول تاریخ همواره نقش مهمی در تحولات اجتماعی و سیاسی ایفا کرده‌اند، تصریح کرد: پیام رهبری در واقع یادآوری این رسالت تاریخی و ترسیم افق جدیدی برای حوزه است. این افق، فراتر از صرف تربیت طلاب و فضلا، نیازمند ورود جدی حوزه به عرصه تدوین نظام‌های اجتماعی مبتنی بر فقه و فلسفه اسلامی و همچنین آینده‌نگری و برنامه‌ریزی برای تمدن نوین اسلامی است.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به خلأ موجود در حوزه نظام‌سازی اجتماعی، گفت: حوزه علمیه هنوز نتوانسته نظام‌های اجتماعی را به طور کامل مدون کند. اگرچه بسترهای لازم در فقه و فلسفه شکل گرفته و فقه‌های مضاف و فلسفه‌های مضاف در حال توسعه هستند، اما هنوز در این زمینه نیازمند تلاش بیشتر هستیم. اکنون زمان برداشتن گام‌های بعدی برای تدوین نظام تعلیم و تربیت اسلامی و ارائه الگوی حکمرانی منطبق با ارزش‌های اسلامی است.
وی با تاکید بر اهمیت بعد پنجم حوزه از منظر رهبر انقلاب، یعنی مرکز نوآوری تمدنی و آینده‌نگری لازم، افزود: در این حوزه دچار عقب ماندگی هستیم و نیازمند تحول جدی در رویکردها و برنامه‌ریزی‌ها هستیم. اگرچه مقدمات و مبادی تمدن‌سازی از جمله دانش، معرفت، فلسفه، فقه، علم و مقاومت را داریم، اما نمی‌توانیم ادعا کنیم به تمدن نوین اسلامی رسیده‌ایم. برای رسیدن به این هدف، نیازمند آینده‌نگری و برنامه‌ریزی دقیق و مدون هستیم.
استاد خسروپناه پیام اخیر رهبر انقلاب را ذیل بیانیه گام دوم انقلاب ارزیابی کرد و گفت: رهبر انقلاب در بیانیه گام دوم، سه رکن خودسازی، جامعه‌پردازی و تمدن‌سازی را به عنوان ارکان نظری نظام انقلابی مطرح کرده‌اند. پیام اخیر ایشان، در واقع تبیین وظایف حوزه علمیه برای تحقق این سه رکن در گام دوم انقلاب است.
وی با هشدار نسبت به تفکیک بین حوزه علمیه و حوزه انقلابی، تاکید کرد: این تفکیک یک دوگانه غلط است. حوزه علمیه، حوزه انقلابی است و حوزه انقلابی، حوزه علمی است. حوزه اگر کارکرد سیاسی و اجتماعی نداشته باشد، از مسیر اصلی خود خارج شده است. تاریخ نشان داده که عالمان همواره نقش مهمی در تحولات اجتماعی و سیاسی ایفا کرده‌اند و این نقش باید در عصر حاضر نیز تداوم یابد.
استاد خسروپناه پیام رهبر معظم انقلاب را فرصتی مغتنم برای تحول و ارتقای حوزه‌های علمیه دانست و ابراز امیدواری کرد که با همت و تلاش فضلا و طلاب، این پیام به عنوان چراغ راه، مسیر حوزه را در گام دوم انقلاب روشن سازد.
حلقه مفقوده توسعه، بی‌توجهی به علم است؛ حوزه‌ها در بحران‌های اعتقادی کنار جوانان بوده‌اند
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، با انتقاد از رویکرد برخی مدیران اجرایی به علم و دانش، تاکید کرد که حلقه مفقوده توسعه در کشور، بی‌توجهی به دستاوردهای علمی و پژوهشی دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمیه است.
استاد خسروپناه در پاسخ به انتقاداتی مبنی بر عدم کارایی دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها، با اشاره به مشکلات متعدد در بندر شهید رجایی، گفت: پرسش این است که با وجود این همه دانشگاه، پژوهشگاه و آزمایشگاه، چرا چنین مشکلاتی رخ می‌دهد؟ پاسخ این است که اداره جامعه با علم امکان‌پذیر است، اما متاسفانه بسیاری از کارگزاران ما به این امر باور ندارند. حتی ممکن است فردی تحصیلات دانشگاهی و حوزوی داشته باشد، اما در مقام اجرا، به علم و دانش به عنوان ابزاری برای حل مشکلات بی‌توجه باشد.
وی این رویکرد را نه ضعف دانشگاه‌ها، بلکه ضعف نظام اجرایی دانست و تاکید کرد: دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمیه وظیفه تولید علم و تربیت متخصص را بر عهده دارند و وظیفه مدیران و کارگزاران است که از این دانش استفاده کنند.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با تاکید بر نقش مهم حوزه‌های علمیه در پیوند با جامعه پس از انقلاب اسلامی، به بحران‌های اعتقادی دهه 70 اشاره کرد و گفت: در آن سال‌ها، شبهات فراوانی علیه دین، خدا و پیامبر (ص) در جامعه ترجمه، بومی‌سازی و منتشر شد و متاسفانه بسیاری از جوانان در معرض این شبهات قرار گرفتند. در این شرایط، حوزه‌های علمیه با ورود به صحنه و ارتباط مستقیم با نسل جوان، توانستند آنان را در برابر این شبهات واکسینه کنند و مانع از گسترش بی‌دینی در جامعه شوند.
استاد خسروپناه در پاسخ به سوالی درباره ارتباط حوزه‌ها با نسل جوان در شرایط کنونی، فعالیت‌های متنوعی را برشمرد و به ویژه به طرح ولایت آیت‌الله مصباح یزدی اشاره کرد و گفت: این طرح، سالانه میزبان هزاران نفر از جوانان است و به آنان کمک می‌کند تا در برابر شبهات اقتصادی و سایر مسائل روز، مصونیت پیدا کنند.
وی همچنین فعالیت‌های دفتر تبلیغات اسلامی را در زمینه تعامل با نسل جوان مورد تقدیر قرار داد و گفت: یکی از مشکلات اساسی جامعه امروز، بحران هویت، افزایش خودکشی و احساس تنهایی در بین جوانان است. حوزه‌های علمیه با همکاری دفتر تبلیغات، فعالیت‌های گسترده‌ای را با رویکرد علمی و اسلامی در مدارس و دانشگاه‌ها انجام می‌دهند و به نوجوانان و جوانانی که گرفتار بی‌هویتی و شبهات هستند، کمک می‌کنند.
استاد خسروپناه بر اهمیت پیوند علم و عمل و ضرورت استفاده از ظرفیت‌های علمی کشور در حل مشکلات تاکید کرد و از تلاش‌های حوزه‌های علمیه در زمینه‌های مختلف، به ویژه در ارتباط با نسل جوان، قدردانی کرد.
حوزه‌ها در کاهش آسیب‌های اجتماعی اثرگذار بوده‌اند؛ علم و معنویت باید در کنار هم باشند
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، با تاکید بر نقش حوزه‌های علمیه در کاهش آسیب‌های اجتماعی، تصریح کرد که حضور روحانیون در مناطق آسیب‌دیده و برقراری ارتباط با جوانان، تاثیر بسزایی در کاهش بی‌هویتی و احساس تنهایی داشته است.
وی با اشاره به اینکه فعالیت حوزه‌ها در این زمینه اثرگذار بوده است، گفت: هر جا این جمع رفتند، آمار بی‌هویتی و احساس تنهایی کاهش پیدا کرده است و هر جا نرفته‌اند، مسلما کاهش پیدا نکرده است.
استاد خسروپناه همچنین به نقش حوزه‌ها در پاسخگویی به مسائل فقهی پزشکی اشاره کرد و گفت: جامعه ما، جامعه دینی است و در حوزه پزشکی با پرسش‌هایی مواجه است مانند پیوند اعضا، مرگ مغزی و رحم اجاره‌ای. حوزه‌ها به این سوالات پاسخ داده‌اند و امروز هیچ مسئله پزشکی وجود ندارد که فقها به آن پاسخ نداده باشند.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، حل مسئله مرگ مغزی و اجازه پیوند اعضا را از جمله دستاوردهای این همکاری دانست و افزود: این کار پژوهشی و پزشکی در پژوهشگاه‌ها انجام شد و بعد در صحنه بیمارستان ظهور پیدا کرد.
استاد خسروپناه با تاکید بر اینکه حوزه و دانشگاه به تنهایی نمی‌توانند به تمام ظرفیت‌های خود دست یابند، گفت: پیوند حوزه و دانشگاه و تعاملی که بین محققان و دانشگاهیان وجود دارد، ظرفیت عظیمی را ایجاد کرده است که می‌تواند در کاهش آسیب‌های اجتماعی موثر باشد.
وی از سازمان بهزیستی، کمیته امداد و معاونت اجتماعی وزارت کشور خواست تا به ظرفیت‌های حوزه‌ها و دانشگاه‌ها در این زمینه توجه کنند و با همکاری این دو نهاد، برای کاهش آسیب‌های اجتماعی تلاش کنند.
استاد خسروپناه همچنین به نقش روحانیون در مدرسه‌سازی و سایر فعالیت‌های خیرخواهانه اشاره کرد و گفت: حضور روحانیت در این عرصه‌ها باعث اعتماد مردم و کمک به این فعالیت‌ها می‌شود. علم دانشگاه و معنویت و دینداری حوزه در کنار هم می‌توانند گره‌گشای بسیاری از مشکلات جامعه باشند.
|