به گزارش مرکز رسانه و روابط عمومی شورای عالی انقلاب فرهنگی، حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی از تمامی افرادی که در مسیر تدوین این سند همکاری کردند تشکر کرد، اظهار داشت: لازم می‌دانم از دکتر ضرغامی و زحمات ایشان در دوره وزارتی‌شان تشکر کنم. همچنین قدردان تلاش‌های آقای دکتر دارابی، آقای دکتر صالحی امیری وزیر محترم میراث فرهنگی و به‌ طور ویژه خانم دکتر جلالی هستم. خانم جلالی از ابتدای کار، با جدیت وارد میدان شدند و با وجود کسالت، تا به ثمر رسیدن این سند تلاش کردند.
استاد خسروپناه به پیشینه تدوین این سند اشاره کرد و گفت: در همان آغاز مسئولیت دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی، سه پیشنهاد به وزارت میراث فرهنگی ارائه کردم: تدوین سند صنایع دستی، گردشگری و میراث فرهنگی. از میان این موارد، سند صنایع دستی با همت خانم جلالی و تیم همراهشان به نتیجه رسید. این سند نه به شکل اداری، بلکه با عشق و علاقه جهادگرانه تدوین شد و اکنون در برنامه هفتم توسعه نیز به‌عنوان یک الزام برای وزارت میراث فرهنگی مطرح شده است.
وی افزود: این سند جامع شامل مبانی، ارزش‌ها، اهداف، سیاست‌های کلان و برنامه‌های اجرایی است و به مهم‌ترین چالش‌های حوزه صنایع دستی مانند فقدان نظام حمایتی، حقوقی، آموزشی و آماری پرداخته است.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ضمن تأکید بر اهمیت این سند گفت: این سند، کاری جامع است که با عشق و اهتمام فراوان تدوین شده و امید است بتواند گامی مؤثر در حمایت از صنایع دستی کشور باشد.
صنایع دستی ایران پیوندی عمیق با حکمت، علم و معنویت دارد
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، در خصوص اهمیت صنایع دستی ایران گفت: صنایع دستی در کشور ما خانواده‌محور، حکمت‌گرا، معنویت‌ساز و نیازمحور است. نباید صنایع دستی را صرفاً به آثار زینتی محدود بدانیم؛ چراکه در گذشته، این هنرها کاربرد زیستی داشته و بخشی از زندگی روزمره مردم بوده است.
وی افزود: برای نمونه، در علوم سنتی ایرانی، از جمله پزشکی و طبیعیات، ابزارهای آزمایشگاهی و جراحی با صنایع دستی ساخته می‌شد. حتی ابن‌سینا برای ساخت چنین وسایلی از هنرمندان و صنعتگران کمک می‌گرفت. این پیوند میان صنایع دستی و علوم، در حوزه‌های متعددی از جمله کیهان‌شناسی نیز دیده می‌شود. بیش از ۳۰ نوع اسطرلاب در تاریخ ما وجود دارد که دو نمونه از آن‌ها را در موزه شخصی خود دارم؛ تمام این ابزارها، دست‌ساخته‌هایی هستند که علم و هنر را به هم گره زده‌اند.
استاد خسروپناه با اشاره به ارتباط صنایع دستی با موسیقی خاطرنشان کرد: سازهای موسیقی ما، از جمله تار، نه‌تنها صنایع دستی هستند، بلکه طراحی آن‌ها بر اساس هندسه و ریاضیات است. به‌عنوان مثال، اینکه ساز تار باید ۹۵ سانتی‌متر طول داشته باشد یا شش سیم فلزی آن چگونه کوک شوند تا بتوان از دستگاه‌های موسیقی مختلف استفاده کرد، همگی نشان از پیوند عمیق هنر و حکمت دارد.
ضرورت حمایت و احیای صنایع دستی
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به تدوین و تصویب سند صنایع دستی تصریح کرد: این سند با حمایت اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی و ابلاغ رئیس‌جمهور به نتیجه رسید. اما باید اذعان کنیم که ۹۵ درصد از کار برای اجرای این سند هنوز باقی مانده است. جشن گرفتن و شادمانی از این دستاورد ایرادی ندارد، اما نباید فراموش کنیم که بسیاری از صنایع دستی نیازمند احیا و تقویت هستند. برخی از آن‌ها در معرض نابودی قرار گرفته‌اند و برای حفظ و توسعه آن‌ها باید اقدامات عملی انجام شود.
وی با بیان تجربیات خود در بازدید از مناطق مختلف کشور گفت: بارها به روستاها و مناطق عشایری سفر کرده‌ام و از نزدیک زحمات صنعتگران و هنرمندان را دیده‌ام. برای نمونه، عبایی که امروز بر دوش دارم، دست‌بافت بانوان روستای بحیری بوشهر است. این بانوان با دستان ظریف خود چنین هنری را خلق می‌کنند و شایسته حمایت و قدردانی هستند. امیدواریم با اجرای کامل این سند، گره از مشکلات صنایع دستی کشور باز شود و این میراث ارزشمند احیا گردد.
رفع موانع دولتی؛ گامی برای حمایت از صنایع دستی کشور
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، در سخنانی به اهمیت توجه ویژه به صنایع دستی و مشکلات این حوزه پرداخت و با تأکید بر رفع موانع دولتی، افزود: تولیدکنندگان صنایع دستی با مشکلات متعددی از جمله موانع گمرکی و قوانین سخت‌گیرانه اتاق بازرگانی روبه‌رو هستند. این در حالی است که هنرمندانی که دانش و هنر خود را از نسل‌های گذشته به ارث برده‌اند، برای ادامه فعالیت خود نیازمند حمایت‌های جدی هستند. متأسفانه فشارهای مالیاتی و دیگر محدودیت‌ها، امکان ادامه فعالیت را از این افراد می‌گیرد.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به ضرورت حمایت از صادرات صنایع دستی اظهار داشت: سفارتخانه‌های ایران در کشورهای مختلف باید مکلف شوند که نمایشگاه‌های دائمی صنایع دستی ایران را برگزار کنند. همچنین وزارتخانه‌ها و نهادهای دولتی نیز باید برای هدایای رسمی خود، صرفاً از صنایع دستی استفاده کنند تا این صنعت مورد حمایت قرار گیرد.
وی به نقش استانداری‌ها و وزارتخانه‌ها در داخل کشور نیز اشاره کرد و گفت: استانداری‌ها و نهادهای دولتی در تهران باید نمایشگاه‌های صنایع دستی برگزار کنند تا میراث هنری ایران به مهمانان داخلی و خارجی معرفی شود. چنین اقداماتی نقش مهمی در رونق اقتصادی و فرهنگی این حوزه دارد.
استاد خسروپناه بر ضرورت حمایت عملی از هنرمندان تأکید کرد و گفت: رفع موانع، تسهیل‌گری دولتی و ایجاد شرایط مناسب برای تولیدکنندگان صنایع دستی باید در اولویت قرار گیرد. این حمایت‌ها می‌تواند مسیر حفظ و گسترش این میراث ارزشمند را هموار کند.
حمایت همه‌جانبه از صنایع دستی؛ گامی ضروری برای حفظ و توسعه این میراث فرهنگی
حجت‌الاسلام والمسلمین خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، در سخنانی با تأکید بر اهمیت حمایت از صنایع دستی، گفت: همه‌ ما باید به این نکته توجه داشته باشیم که این سند با نظر و مشورت بیش از هزار نفر از صاحب‌نظران و هنرمندان صنایع دستی تدوین شده است. پس گمان نکنید که این کار تنها توسط چند نفر در شورای انقلاب فرهنگی یا وزارت میراث نوشته شده است. ما باید این سند را به سیاست‌ها و قوانین جزئی‌تر تبدیل کنیم و گفتمان‌سازی مناسبی در این زمینه انجام دهیم.
وی با اشاره به نقش مجلس در پیگیری و تصویب قوانین مرتبط با صنایع دستی افزود: کمیسیون صنایع و فراکسیون صنایع دستی در مجلس باید حمایت‌های لازم را از این حوزه انجام دهند و آنچه که در سند آمده را به قوانین اجرایی تبدیل کنند. اما این نکته بسیار مهم است که هیچ تصمیمی نباید بدون مشورت با خالقان صنایع دستی گرفته شود. باید اجازه دهیم که خود هنرمندان و صاحبان صنایع دستی بگویند چه قوانینی برای پیشرفت و توسعه این صنعت نیاز است.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی همچنین بر لزوم توجه ویژه به تقویت دانش‌بنیان‌ها در صنایع دستی تأکید کرد و گفت: امروزه صنایع دستی نیازمند ورود دانش‌بنیان‌ها است. وزارت علوم، پارک‌های علم و فناوری، و معاونت علمی ریاست جمهوری باید برای تقویت دانش‌بنیان‌های مرتبط با صنایع دستی وارد میدان شوند. وزارت میراث فرهنگی نیز باید به این حوزه توجه کند و از توسعه دانش‌بنیان‌ها در این زمینه حمایت نماید.
وی در ادامه اظهار داشت: صنایع دستی نه تنها میراث فرهنگی کشور هستند بلکه از نظر اقتصادی نیز اهمیت زیادی دارند. برای این منظور، باید موانع پیش‌روی این هنرمندان برداشته شود. ایجاد پرونده برای هنرمندان صنایع دستی، بیمه کردن آنها، و حمایت از خرید تولیدات آنها از جمله اقدامات ضروری است. این کارها می‌تواند بدون نیاز به هزینه‌های مالی زیاد توسط دولت انجام شود.
استاد خسروپناه با بیان اینکه حمایت‌های لازم باید در ابعاد مختلف صورت گیرد، افزود: اگر تنها به رونمایی از صنعت بسنده کنیم، کار ارزشمندی نکرده‌ایم. باید حمایت‌های عملیاتی بیشتری انجام دهیم تا صنایع دستی ایران هم از نظر فرهنگی و هم اقتصادی رشد و توسعه یابد.
وی در پایان به یکی از اشعار حافظ اشاره کرد و گفت: گر در سرت هوای وصال است، از حافظ بیاموز که باید خاک درگه اهل هنر شوی.