در ابتدای جلسه مدیران نشر دانشگاهی با حدادعادل، حسن سودمندافشار، رئیس مرکز نشر دانشگاهی، به ارائه گزارش مختصری از فعالیت‌های چند سال اخیر مرکز نشر دانشگاهی پرداخت و گفت: این مرکز در سال ۱۳۵۹ با نام کمیته تألیف و ترجمه و تصحیح کتاب‌های دانشگاهی تأسیس شد و در سال ۱۳۸۲ رسماً به وزارت علوم ملحق شد. در هیئت امنای این مرکز، چهار وزارتخانه فرهنگ و ارشاد اسلامی، ارتباطات، بهداشت و درمان و وزارت علوم عضو هستند. افتخار می‌کنیم حدادعادل نیز عضو هیئت امنای این مجموعه است. در این مرکز۵۷ نفر شاغل هستند که از این تعداد ۲۷ خانم و ۳۰ نفر آقا هستند. سال گذشته اساسنامه این مرکز به‌روز شد که بر اساس آن ماموریت‌های جدید مانند نشر دیجیتال و الکترونیک و مباحث مربوط به فناوری‌های نوین نشر گنجانده شد.
وی افزود: در یک نظرسنجی که توسط مرکز نظارت، ارزیابی و تضمین کیفیت وزارت علوم انجام شده، مرکز نشر دانشگاهی رضایت ۹۰ درصدی همکاران را کسب کرده است. برنامه‌ای برای تجلیل از پیشکسوتان مرکز نشر را داریم که امسال تجلیل از محمدحسین ابریشمی داشتیم. همچنین نسبت به سال ۱۴۰۰ افزایش حدود ۷ برابری در تولید محتوا و فروش کتاب را داشتیم و شاهد افزایش ۴ برابری درآمد‌های اختصاصی بودیم.
سودمندافشار ادامه داد: در سال‌های اخیر، بحث افزایش ۵ برابری بودجه و تسویه بدهی‌های مرکز و افزایش رضایتمندی مولفان و مترجمان را داشتیم. همچنین شاهد چاپ آثار فاخری بودیم؛ آثاری همچون کتاب «آلرژی» مصطفی معین که برگزیده انجمن ناشران دانشگاهی نیز شد. کتاب «دانش تولید کلزا در ایران» با حدود ۷۷ نویسنده نیز جزو آثار ارزنده این مرکز است. از دیگر فعالیت‌های این مرکز، فسخ قرارداد با بخش خصوصی به دلیل کمبود بودجه و منابع مالی است؛ چرا که منعقد شده بود ۷۰ درصد قیمت پشت جلد به بخش خصوصی تعلق پیدا کند و از ۳۰ درصد باقیمانده حق‌التالیف نویسنده و مرکز پرداخت شود که در واقع بسیار ناچیز بود و تصمیم گرفته شد با منابع مرکز این کار را انجام دهیم. پیشنهادی به وزیر علوم وقت برای تاسیس «پژوهشکده ویرایش» داشتیم که برای اولین بار در ایران چنین مرکزی راه‌اندازی شود. ویراست سوم «شیوه نامه نشر» را چاپ کردیم که مبنای آئین‌نامه جدید نگارش کتب دانشگاهی وزارت علوم قرار گرفته است.
وی با اشاره به آمار کتاب‌های تولید شده در این مرکز، افزود: تعداد کتاب‌های تجدید چاپی و چاپ اول از سال ۱۴۰۰ رشد غیر محسوسی داشته است. ۳۵ کتاب در فرآیند ارزیابی و ۲۰ کتاب در فرآیند ویرایش و ۲۲ کتاب در فرآیند تولید و ۳۲ کتاب در نوبت چاپ و تجدید چاپ و ۲۰ کتاب در نوبت چاپ اول داریم. همچنین آمار فروش در دو سال اخیر ۷ برابر شده است. چاپ سری کتاب‌های «یادمان نشر» را آغاز کرده‌ایم که اولین آن مربوط به استاد «ابوالحسن نجفی» است و در هفته پژوهش رونمایی می‌شود. همچنین قرار است که در آینده‌ای نزدیک، تاریخ شفاهی مرکز نشر دانشگاهی را به صورت یک کتاب مدون داشته باشیم که تصمیم داریم در آن از گفته‌های حدادعادل کمک بگیریم.
در ادامه این جلسه، غلامعلی حدادعادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با اشاره به تاریخچه آشنایی او با مرکز نشر دانشگاهی گفت: ارتباط من با نشر دانشگاهی به همان اولین جلسه‌ای برمی‌گردد که در وزارت علوم داشتیم؛ دو سه هفته از انقلاب فرهنگی و تعطیلی دانشگاه‌ها گذشته بود. صحبت از این بود که با استادان دانشگاه چه کنیم که بنده پیشنهاد دادم موسسه‌ای ایجاد کنیم که استادان دانشگاه کتاب تالیف و ترجمه کنند. دیگران هم از این پیشنهاد استقبال کردند و قرار شد پورجوادی برای این کار در نظر گرفته شود. این مرکز شروع به کار کرد و من هم عضو شورای عالی مرکز شدم. شاید بیش از ۱۰۰ جلسه صورتجلسه در آن سال‌ها داشتیم که همکاران کتاب معرفی می‌کردند. مرکز نشر دانشگاهی، مدیریت‌های پی در پی و فراز و نشیب‌هایی را طی کرد؛ هم در بیرون رقیب پیدا کرد و هم در درون دچار تغییرات مدیریتی شد و سرعت ارتقای آن کم شد. اکنون خوشحالم که این مرکز روال رو به رشدی داشته و این جای شکر دارد.
ایجاد مرکز نشر دانشگاهی از هدایای انقلاب بود
وی افزود: روزی که انقلاب شد ایران ۳۶ میلیون جمعیت داشت کل جمعیت دانشجویی آن ۱۷۵ هزار نفر بود، در حال حاضر ایران اگر ۸۵ میلیون جمعیت داشته باشد، بیش از ۴ و نیم میلیون دانشجو داریم. جمعیت دو برابر و نیم نشده، ولی تعداد دانشجو ۲۰ و چند برابر شده است. این تغییرات بوجود آمده بازار بزرگی برای کتاب‌های دانشگاهی است. ایجاد مرکز نشر دانشگاهی در سال ۵۹، یک گام بلند برای عرضه کتاب با کیفیت بالا به دانشگاه بود که این نیز از هدیه‌های انقلاب است.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با اشاره به دوران تحصیل خود ادامه داد: ۶۱ سال پیش در سال ۱۳۴۲ در رشته فیزیک دانشکده علوم دانشگاه تهران شدم. هنوز کتاب‌ها و جزوه‌های آن زمان را دارم و به خاطر دارم از لحاظ منابع درسی شرایط خوبی نداشتیم. مرکز نشر دانشگاهی که ایجاد شد از لحاظ ترجمه و انتخاب واژگان علمی مناسب و سر و شکل کتاب‌های دانشگاهی تحولی ایجاد شد، به طوری که در سال ۶۱ چیزی از کتاب‌های خارجی کم نداشت. مثلا کتاب «فیزیک هالیدی» بعد از انقلاب در مرکز نشر دانشگاهی ترجمه شد و هنوز هم از کتاب‌های اصلی است و از لحاظ استاندارد کیفیت همانند کتاب‌های خارجی است.
وی افزود: علاوه بر انتخاب کتاب و ویرایش خوب و توزیع، مرکز نشر دانشگاهی کار مهم دیگری داشت و آن این بود که کتاب خارجی وارد و در کنار کتاب‌های فارسی عرضه می‌کرد. همچنین چاپ ۱۳ مجله از دیگر اموری بود که این مرکز انجام می‌داد که بهترین آن‌ها «نشر دانش» بود. در دهه ۶۰ که معاون وزیر در وزارت آموزش و پرورش بودم، ۳ هزار جلد از هر شماره از «نشر دانش» می‌خریدم و برای ارتقای سطح فکری معلمان میان دبیرستان‌ها توزیع می‌کردم.
نطفه تأسیس «فرهنگستان زبان و ادب فارسی» در مرکز نشر دانشگاهی گذاشته شد
حدادعادل عنوان کرد: در این مرکز بهترین‌های چهار دهه پیش مانند سمیعی، علی اکبر صادقی و مرحوم نجفی، دولت آبادی و مرندی و... اینجا فعال بودند که هر کدام از آن‌ها نویسنده یا سردبیر مجله بودند و کار علمی می‌کردند. از رهگذر ترجمه، نیازی نیز به واژه‌گزینی ایجاد شد و نطفه تأسیس «فرهنگستان زبان و ادب فارسی» در همین مرکز نشر دانشگاهی گذاشته شد. در این سال‌ها شورای مرکز نشر دانشگاهی به صورت منظم تشکیل نشد و شاید ضرورتی نیز احساس نمی‌شد. همه عمرم با کتاب عجین بوده‌ام و در هر موسسه و مرکزی سر و کارم با کتاب بود. از توفیقاتی که داشتم این بود که زمان جنگ سه برابر کل انتشارات کشور کتاب تولید می‌کردیم و در بحث کتاب درسی کمبودی حس نمی‌شد. این به دلیل آن بود که در پشت صحنه و در دولت و چاپخانه در رفت و آمد بودم و با استادان دانشگاه در رشته‌های مختلف و معلمان مرتبط بودم. اکنون ۴۱ سال است عضو بنیاد دایره المعارف اسلامی هستم و ۳۰ سال است مدیر عامل آنجا هستم. موسسه بزرگی است کنار کتابخانه ملی و آنجا تاکنون ۳۳ جلد دانشنامه جهان اسلام منتشر کردیم که قرار است تا ۵۵ جلد ادامه پیدا کند.
وی در ادامه عنوان کرد: مرکز نشر دانشگاهی نه تنها نباید زیان‌ده باشد، بلکه اگر خوب مدیریت شود، عرق و عشق داشته باشید، اینجا می‌تواند یک موسسه درآمدزا و بسیار بانشاط باشد، چرا که شما ناشری هستید که مشتری‌تان پیش از باز شدن مغازه پشت در ایستاده است. کتاب درسی همانند کالایی است که مردم به آن نیاز روزانه دارند. سرمایه انباشته‌ای دارید که در کشور برای آن ۲۰ هزار دانشجو می‌گیرند و شما به تعداد دانشجویان یک رشته مشتری دارید و این کار اصلا ضرر ندارد. پایه قوت مالی خود را روی کتاب‌های عمومی بگذارید که تعداد دانشجویان آن زیاد است و امتیاز آن مال شماست. اگر به موقع کتاب‌ها را چاپ کنید به درآمد زیاد خواهید رسید؛ در موضوع توزیع نیز بسیار باید کار کرد.
مرکز نشر دانشگاهی باعث ایجاد هویت در کار نشر دانشگاهی شد
حدادعادل با اشاره به موضوع تخصصی شدن انتشارات گفت: زمانی که سال ۵۹ مرکز نشر دانشگاهی تاسیس شد هنوز نشر در ایران تخصصی نشده بود، مثلا انتشارات امیرکبیر همه نوع کتاب چاپ می‌کرد؛ اما اکنون همه نشر‌ها تخصصی شده‌اند. در ایران بعد از انقلاب شاهد پدید آمدن زیرمجموعه صنف انتشارات به نام ناشران دانشگاهی هستیم و اکنون حدود ۱۵۰ ناشر دانشگاهی داریم. مرکز نشر باعث شد هویت در کار دانشگاهی ایجاد شود و در این زمینه رقیب ایجاد شود با این حال این مرکز از همه سابقه‌دارتر است و می‌توانید ارتباطات خود را با دانشگاه‌ها بیشتر کنید و کتاب‌ها را برای استادان دانشگاه‌ها بفرستید. کیفیت کارتان را پایین نیاورید؛ در این دنیای پررقابت، بقای شما بستگی به این دارد که استاندارد کتاب دانشگاهی را رعایت کنید و سهل‌انگاری نکنید.
وی با اشاره به ادغام مرکز نشر دانشگاهی با سازمان سمت که سابقا مطرح شده بود، گفت: مرکز نشردانشگاهی باید باقی بماند و زمانی که بحث ادغام آن در سازمان سمت بود، من مخالف بودم. یکی از مشکلات اصلی ناشران کمبود کاغذ است و با درآمدزایی می‌توانید این مشکلات را برطرف کنید. همچنین بارگذاری کتاب در فضای مجازی نیز یکی دیگر از مسائلی است که ناشران با آن روبرو هستند؛ ناشران باید با نظارت بیشتر و مشاوره‌های حقوقی در جریان آن باشند.
در پایان این جلسه، به پاس حمایت‌های حدادعادل از طرف کارکنان مرکز نشر دانشگاهی لوح تقدیری به او اعطا شد. همچنین کارکنان مرکز نیز به پاس زحمت سودمند افشار، رئیس مرکز نشردانشگاهی، لوح سپاسی به ایشان اعطا نمودند.
|