افتتاحیه هفتمین کنگره بین‌المللی علوم انسانی اسلامی و ششمین جایزه جهانی علوم انسانی دوشنبه ۲۲ آبان ماه در فرهنگستان علوم برگزار شد.
در این رویداد محمدعلی زلفی‌گل وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، غلامعلی حدادعادل رئیس شورای تحول و ارتقا علوم انسانی، حجت الاسلام رضا غلامی رئیس مجمع عالی علوم انسانی اسلامی، حجت الاسلام احمدحسین شریفی دبیر مجمع عالی علوم انسانی اسلامی و جمعی از فعالان این حوزه حضور داشتند.
با برگزاری «همایش»، وضعیت علوم انسانی در دانشگاه‌ها متحول نخواهد شد
غلامعلی حدادعادل با اشاره به سابقه ۱۴ سال حضور در شورای تحول و ارتقاء علوم انسانی گفت: با برگزاری «همایش»، وضعیت علوم انسانی در دانشگاه‌ها متحول نخواهد شد، اگر این طور فکر کنید، به اشتباه می‌افتید. زیرا دانشگاه‌ها شکلی به خود گرفته‌اند که با برگزاری همایش این تحول شکل نمی‌گیرد.
رئیس شورای تحول و ارتقا علوم انسانی افزود: اگر بخواهیم که دین اسلام در زندگی مردم جامعه به عنوان یک نیروی تاثیرگذار حضور داشته باشد باید تمدن اسلامی شکل بگیرد. اگر تمدن اسلامی شکل گرفته بود وضعیت در غزه این‌طور نبود که همه سران کشورهای اسلامی در کاخ مجلل حضور داشته باشند اما در قبال رنج مردم غزه جز سخن اقدام دیگری صورت ندهند. با الفاظ و عبارت نمی‌توان تحول ایجاد کرد و واقعیت این است که تمدن اسلامی در جهان فعال نیست در حالی که مردم غزه کمک می‌خواهند یک کشور نیست که به آنها کمک کند هرچند سوریه و ایران جای خود دارند و همه تهدیدها متوجه این کشورها است.
او با اشاره به تاکید مقام معظم رهبری برای اینکه باید به تمدن اسلامی دست پیدا کرد و در جهان اسلام تاثیرگذار بود، گفت: تمدن غربی در جهان همه تمدن‌ها را تحت تسلط خود در آورده است و تا رسیدن به تمدن نوین اسلامی، خروج از این وضعیت با علوم انسانی غربی میسر نیست و به تمدن نوین اسلامی به این شکل نخواهیم رسید زیرا در تمدن غربی انسان محوری و اومانیست حاکم است و یک دوگانگی در تمدن غربی شکل گرفته است و تصور این است انسان برای اینکه برای خودش باشد و روی پای خودش قرار گیرد باید مقابل خدا بیستد.
جانشین کردن انسان به جای خدا، انسان را نجات نخواهد داد
حدادعادل با اشاره به اینکه اصطلاح «پارادایم» یا «ابرانگاره» برای عبادت استفاده می‌شود، افزود: تصور این بوده است که دین مانع انسان است. مفهوم آزادی در اروپا محترم و مقدس است اما کل این موضوع را بشکافید مقابل عبادت است که به آن اصطلاح «پارادایم» یا «ابرانگاره» هم گفته‌اند. دو ابرانگاره یکی در تمدن اسلامی خدا و در تمدن غربی انسان است که این موضوع جای نقد دارد. یکی از متفکران غربی معتقد به این بود که باید امر مطلق وجود داشته باشد هر چند که گفته بود خدا نیست اما ارزش‌های الهی و فطرت انسان را قبول داشت و معتقد بود که باید انسانیت پرستش شود اما بعدها دیدند که انسان‌پرستی فرقی با خداپرستی ندارد.
رئیس شورای تحول و ارتقای علوم انسانی گفت: نیچه انسان کامل را انسانی می‌داند که ارزش‌ها را زیر پا می‌گذارد که این جای نقد و بحث دارد. به اعتقاد من روشن‌ترین نقد وضعیت کنونی، حال و روز مردم غزه است. بنابراین جانشین کردن انسان به جای خدا، انسان را نجات نخواهد داد. این ایجاب می‌کند ما به سمت تمدن نوین اسلامی حرکت کنیم و این موضوع باید در عمل کار شود.
علوم انسانی باید در رشته‌های مختلف مثل روانشناسی بر پایه بینش اسلامی باشد که این جای کار دارد این کار را برای علوم طبیعی انجام دهیم و باید در یک تمدن توحدی و اسلامی ایجاد شود اما در علوم انسانی ضروری تر است و باید فلسفه علوم انسانی داشته باشیم ودر رشته‌های مختف کار کنیم. ما در این زمینه ضعیف هستیم.
وضعیت علوم انسانی کشور حال خوبی ندارد
حدادعادل با اشاره به ورود شورای عالی انقلاب فرهنگی بعد از تذکر مقابل معظم رهبری برای تحول در علوم انسانی در ۱۴ سال گذشته گفت: این شورا به صورت جدی وارد میدان شد و افرادی از حوزه علمیه قم و دانشگاه‌ها دور هم جمع شدند اما من در این ۱۴ سال پی بردم این امر با ایجاد یک شورای عالی و دبیرخانه شدنی نیست و لوازم اجرایی کارآمدتری می‌خواهد و باید موانع را پشت سر بگذارد، یکی از این موانع این بود که وزات علوم در اختیار افرادی بود که اعتقادی به تحول به علوم انسانی نداشتند و همه آنچه ما رشته کرده بودیم پنبه کردند. مشخص بود که نمی‌خواهند آشکارا با شورای انقلاب فرهنگی در بیفتند و هم نمی‌خواستند این کار عملی شود.
اگر قصد داریم تحولی در علوم انسانی ایجاد کنیم و علوم انسانی بومی‌سازی شود یک پژوهشکده مستقل برای تحول علوم انسانی ایجاد کنیم که افراد جدید در آن تمام وقت کار کنندرئیس شورای تحول و ارتقا علوم انسانی عنوان کرد: این که شورایی هر چند سال یک بار برگزار شود با این حرف‌ها تمدن اسلامی ساخته نمی‌شود. بودجه هر سال برای تحول علوم انسانی سه میلیارد تومان بوده است، در حالی که برگزاری یک همایش یک میلیارد تومان هزینه دارد.
بضاغت اندکی داریم و امیدواریم در این دولت و وزارت علوم و تحقیقات و فناوری در این زمینه حمایت کنند. ما ۱۴ سال در محتوای برنامه‌های کتاب‌های درسی و آموزشی ۱۴۰ برنامه داشتم که تغییراتی ایجاد شد و۶۰۰ کتاب درسی جدید در دست تالیف داریم که انتشارت صمت باید این کتاب‌ها را منتشر کند.
حدادعادل در پایان با تاکید بر ضرورت ایجاد تحول در علوم انسانی خاطرنشان کرد: اگر قصد داریم تحولی در علوم انسانی ایجاد کنیم و علوم انسانی بومی‌سازی شود حداقل کاری که باید کنیم این است که یک پژوهشکده مستقل برای تحول علوم انسانی ایجاد کنیم که افراد جدید در آن تمام وقت کار کنند تا اینکه یک شورای دست و پاشکسته باشد وجود داشته باشد زیرا وضعیت علوم انسانی کشور حال خوبی ندارد و قرار است که تحولاتی در شورای عالی انقلاب فرهنگی در این زمینه شکل بگیرد.
بیانیه ششمین جایزه جهانی علوم انسانی اسلامی
در ادامه بیانیه ششمین جایزه جهانی علوم انسانی اسلامی توسط کمیته اعطاء جایزه جهانی علوم انسانیِ اسلامی ارائه شد: «پس از سپاس از خدای متعال و صلوات بر محمد و آل محمد، همچنین تقدیم نیکوترین و خالصانه‌ترین سلام‌ها به محضر مقدس و منور حضرت ولی عصر «عجل الله تعالی فرجه الشریف»، گرامی می‌داریم یاد و نام بنیان‌گذار کبیر انقلاب اسلامی، حضرت امام خمینی «رضوان الله تعالی علیه» و شهدای بزرگوار انقلاب اسلامی به‌ویژه شهدای حوزه و دانشگاه؛ و درود می‌فرستیم به رهبر حکیم انقلاب اسلامی، حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای «مدظله العالی».
برای کمیته اعطای ششمین دوره جایزه جهانی علوم انسانیِ اسلامی مایه مباهات است تا اعلام نماید، به لطف الهی هر سال شاهد شکوفایی بیشتر علوم انسانیِ اسلامی و رشد و پیشرفت آن هستیم. در عین حال، همچنان مهم‌ترین اولویت در عرصه علوم انسانیِ اسلامی، تداوم سرمایه‌گذاری‌های هوشمندانه در عرصة شکل‌گیری پژوهش‌های کلیدی و حمایت از نخبگان جوان چه در جهت پر کردن خلأها و ضعف‌های نظری و چه در پیوند نظر و عمل و پاسخگویی به نیازهای کاربردی است. از سوی دیگر، نباید تردید داشت که لازمة شکل‌گیری نظریه‌های تحول‌زا در علوم انسانیِ اسلامی، اهتمام مضاعف به تقویت جریان گفت‌وگو و نقد آزاد در صحنة عمل می‌باشد به‌طوری‌که هر میزان فرصت برای گفت‌وگوهای علمی بیشتر فراهم گردد، نه تنها سوء تفاهمات علمی برطرف خواهد شد، بلکه زمینه برای همکاری و هم‌افزایی میان اندیشمندان علوم انسانیِ اسلامی به رشد و شکوفایی بیشتری خواهد رسید.
در حالی مراسم ششمین دوره جایزه جهانی علوم انسانیِ اسلامی برگزار می‌شود که حقوق بشر در جهان با یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها طی دهه‌های گذشته روبرو شده است. تا این تاریخ، بیش از دوازده هزار نفر از مردم‌ مظلوم و بی‌گناه غزه از سوی رژیم اشغال‌گر اسرائیل به فجیع‌ترین شکل قابل تصور به شهادت رسیده‌اند و با تأسف فراوان نیمی از این تعداد را کودکان و زنان تشکیل می‌دهند. در این شرایط، محکومیت شدید جنایات رژیم اسرائیل و هم‌صدایی با مردم‌ آزاده جهان در جهت آتش‌بس فوری، ارسال کمک‌های بشردوستانه و فوری به مردم ستم‌دیدة غزه و پایان دادن به این اشغال ۷۵ ساله از طریق برپایی یک رفراندوم آزاد میان صاحبان واقعی این سرزمین، موضوعی است که هیأت داوران اصرار دارد به آن تصریح کند.
کمیته اعطاء جایزه جهانی علوم انسانیِ اسلامی در این دوره نیز مانند دوره‌های قبل، با پیشنهاد جمع قابل توجهی از دانشمندان برجسته در عرصه علوم انسانیِ اسلامی روبرو شد که کار انتخاب و معرفی دانشمندان و نظریه‌پردازان برتر را سخت و پیچیده می‌ساخت. البته یادآوری می‌کند، با عنایت به فلسفه وجودی این جایزه، کمیته اعطای جایزه به انتخاب افرادی اهتمام دارد که فراتر از ارائه یک یا چند نظریه ممتاز، صاحب تلاش‌های متنوعی باشند که در مجموع به پیشرفت علوم انسانیِ اسلامی و افزایش دارایی‌های علمی آن در رشته‌های کلیدی کمک نموده و جامعه علمی بتواند با اتکاء به ظرفیت‌های آنان، به راه خود بهتر از گذشته ادامه دهد.
کمیته اعطای جایزه جهانی علوم انسانیِ اسلامی در مراسم ششمین دوره که امروز در حضور شماری از اساتید و پژوهشگران ارجمند حوزه و دانشگاه برپا می‌شود، موفق شد بر مبنای نظام‌نامه جایزه، پس از بررسی‌های چند مرحله‌ای، و اخذ آراء اساتید و محققان برجسته علوم انسانیِ اسلامی در رشته‌های ذی‌ربط، در نهایت دو تن از دانشمندان را شایسته دریافت جایزه در این دوره تشخیص دهد:
یک: جناب حجت‌الاسلام والمسلمین آقای استاد احمد واعظی، در رشته فلسفه سیاسیِ اسلامی، که موفق شده‌اند ضمن توسعه روشمند فلسفه سیاسی به‌ویژه تمرکز شایسته بر روی ساحت عدالت‌پژوهی و همچنین ایجاد یک خط پژوهشی زنده و پرثمر، کمک قابل توجهی به فهم و تحقق عدالت اجتماعیِ اسلامی نمایند.
دو: استاد ارجمند جناب آقای دکتر محمود حکمت نیا در رشته حقوق اسلامی که ضمن نقش‌آفرینی مؤثر در جهت بسط و تقویت دانش حقوق اسلامی در ایران، و نیز محقق‌پروری در این عرصه، موفق شده‌اند دیدگاه‌ها و آثار علمی ارزشمندی را در جهت توسعه دانش حقوق اسلامی ارائه داده و در مسیر به جریان افتادن آن در نظام حقوقی ایران تلاش کنند.
در پایان، ضمن آرزوی سلامتی و مزید توفیق برای این دو اندیشمند گرانمایه در جهت خدمت خالصانه به پیشرفت و تعالی جامعه اسلامی، امیدواریم اعطاء این جایزه بتواند نقش خود را در معرفی الگوهای علمی موفق به جامعه علمی به خوبی ایفا نموده و از این پس، شاهد بهره‌مندی مضاعف از توانمندی‌های این اساتید محترم در جهت تحولات علمی بزرگ در عالم اسلام باشیم.
از همه صاحب‌نظران محترمی که ضمن مشارکت در مراحل گوناگون ارزیابی و انتخاب در کنار کمیته اعطاء جایزه جهانی علوم انسانیِ اسلامی بودند قدردانی می‌کنیم. همچنین لازم است از خانه اندیشه‌ورزان و همچنین مرکز پژوهش‌های علوم انسانیِ اسلامی صدرا به خاطر مشارکت در تأمین جوایز این دوره صمیمانه سپاس‌گزاری نماییم.
والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته- بیست و دوم آبان‌ماه ۱۴۰۲»