در مباحث علوم انسانی هویت، برابر با فرهنگ و فرهنگ شناسنامه ملتی است که از یک تاریخ مشترک برخوردار هستند اما در این میان با پیدایش تکنولوژی و به نوعی ایجاد دهکده جهانی، شاهد از بین رفتن مرزها و اضمحلال ویژگی‌های هویتی و تاریخی ملل مختلف و خصوصاً زبان مشترک آن‌ها هستیم؛ فرهنگ و ارزش‌های غربی در فرایند جهانی شدن باعث از بین رفتن فرهنگ‌های بومی شده و در این راستا می‌توان مدعی شد که شاهرگ حیاتی هر فرهنگی، زبان آن است چرا که زبان بازگوکننده تاریخ و هویت مردم یک کشور به حساب می‌آید و در این راستا با از بین رفتن یک زبان زنده، فرهنگ و تمدن آن کشور دگرگون خواهد شد و بر اساس اهمیت این موضوع، سازمان جهانی یونسکو، سال ۲۰۰۸ را به نام «زبان مادری» نام‌گذاری کرد.
چالش فرایند جهانی شدن و اضمحلال زبان مادری، برای زبان «فارسی» مضاعف بر دیگر زبان‌ها است چرا که در این میان و با توجه به رواج فرهنگ امپریالیستی غرب، موضوع تنها زبان فارسی نیست بلکه بحث بر سر فرهنگی است که پرچمدار مبارزه با بلوک شرق و غرب بوده و بر این اساس بار فرهنگی سنگینی را به دوش می‌کشد؛ از سویی زبان فارسی در منطقه رواج فراوانی داشته و در این مسیر، این امکان را دارد که تأثیر به‌سزایی در رواج مفاهیم اسلامی-ایرانی داشته باشد.
با توجه به مباحث مذکور باید گفت که تلاش برای پاسداشت و رواج این زبان تاریخ‌ساز از اهم ضروریات است و زمانی اهمیت بیشتر این موضوع نمایان می‌شود که مشاهده می‌کنیم رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز در این باره تأکیدات فراوانی داشته و بارها نگرانی خود نسبت به این موضوع را به صراحت اعلام کرده و بر این اساس در سال ۱۳۹۲ در دیدار با اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی بر این نکته تاکید کرده‌اند:
رهبر معظم انقلاب: من خیلی نگران زبان فارسی‌ام؛ خیلی نگرانم. سال‌ها پیش ما در این زمینه کار کردیم، اقدام کردیم، جمع کردیم کسانی را دور هم بنشینند. من می‌بینیم کار درستی در این زمینه انجام نمی‌گیرد و تهاجم به زبان زیاد است.
«من خیلی نگران زبان فارسی‌ام؛ خیلی نگرانم. سال‌ها پیش ما در این زمینه کار کردیم، اقدام کردیم، جمع کردیم کسانی را دور هم بنشینند. من می‌بینیم کار درستی در این زمینه انجام نمی‌گیرد و تهاجم به زبان زیاد است. همین‌طور دارند اصطلاحات خارجی [به‌کار می‌برند]. ننگش می‌کند کسی که فلان تعبیر فرنگی را به کار نبرد و به جایش یک تعبیر فارسی یا عربی به کار ببرد؛ ننگشان می‌کند. این خیلی چیز بدی است؛ این جزو اجزا فرهنگ عمومی است که باید با این مبارزه کرد. دوستان! زبان فارسی یک روزی از قسطنطنیه آن روز، از استانبولِ آن روز، زبان علمی بوده تا شبه قاره هند؛ اینکه عرض می‌کنم از روی اطلاع است. در آستانه - مرکز حکومت عثمانی -زبان رسمی در یک برهه طولانی‌ای از زمان، زبان فارسی بوده. در شبه قاره هند برجسته‌ترین شخصیت‌ها با زبان فارسی حرف می‌زدند و انگلیس‌ها اولی که آمدند شبه قاره هند، یکی از کارهایی که کردند این بود که زبان فارسی را متوقف کنند؛ جلو زبان فارسی را با انواع حیَل و مکرهایی که مخصوص انگلیس‌ها است گرفتند.»
در این سال‌ها که موضوع ایران و اسلام هراسی از اولویت‌های در دستورکار دولت‌های غربی شده و در نتیجه این امر، بر موضوعی مانند پاسداشت و رواج زبان فارسی نیز تأثیرگذار است، رویدادهای عظیمی مانند نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران و خصوصاً بخش انتشارات بین‌الملل و موضوع مهمان ویژه این رویداد، تأثیری قابل توجه بر جلوگیری از به نتیجه رسیدن مغرضان این مسیر خواهد داشت؛ در واقع باید گفت که در این مسیر نه تنها انتشارات بین‌المللی بلکه برخی دستگاه‌ها و نهادها از جمله سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و بنیاد بین‌المللی سعدی نیز در این راستا نقشی قابل توجه خواهند داشت.
فردوسی فرهنگ و تمدن ایرانی را به جهان معرفی کرد
بر این اساس و با توجه به نقش‌آفرینی بخش بین‌الملل نمایشگاه کتاب، سید علی موسوی‌زاده معاون بین‌الملل بنیاد سعدی و مدیر انتشارات بین‌المللی آزفا (آموزش زبان فارسی) در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: بخش بین‌الملل باید بازار جهانی کتاب باشد یعنی ناشران خارجی حضور و مبادله امتیاز انتشار داشته باشند؛ بر همین اساس در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران چندین سال این موضوع وجود داشت اما در حال حاضر کم شده و بیشتر تبدیل به معرفی مؤسسات مشغول در عرصه بین‌الملل شده که البته این موضوع نیز خوب و قابل توجه است تا مراجعان داخلی نیز در جریان این موضوع باشند.
وی با اشاره به سابقه دیرینه زبان فارسی ادامه می‌دهد: زبان فارسی سابقه بیش از ۱۰۰۰ ساله دارد و به‌واسطه شعرای نامی مانند سعدی، فردوسی و… خدمات بزرگی به این زبان ارائه شد و باید گفت جهان زبان فارسی را به نام سعدی می‌شناسند، از سویی فردوسی فرهنگ و تمدن ایرانی را به جهان معرفی و علاقه‌مندی به زبان فارسی را در جهان ایجاد کرد که این موارد باعث افزایش اشتیاق جهانیان به زبان فارسی شد.
معاون بین‌الملل بنیاد سعدی: عده‌ای به‌واسطه اندیشه‌های امامین انقلاب در حال یادگیری زبان فارسی هستند
معاون بین‌الملل بنیاد سعدی و مدیر انتشارات بین‌المللی آزفا با تاکید بر اینکه شاهدیم که زبان فارسی زبان دوم در جهان اسلام است و در حال تبدیل شدن به زبان علم است، خاطرنشان می‌کند: در این مسیر شاهدیم که بسیاری از کتاب‌های ما ترجمه می‌شود، همچنین بخشی از مخاطبان ما دوستداران جمهوری اسلامی هستند و به واسطه اندیشه‌های امامین انقلاب در حال آموزش زبان فارسی هستند تا با آخرین دستاوردهای ما آشنا شوند و روز به روز در حال افزایش است.
همه برای گسترش زبان فارسی به میدان بیایند
موسوی‌زاده با اشاره به نقش‌آفرینی بنیاد سعدی در رواج زبان فارسی توضیح می‌دهد: تأسیس بنیاد سعدی امری قابل توجه است چرا که مؤسسات مطرح بین‌الملل زبان خود را به‌صورت استاندارد واحد در دنیا آموزش می‌دهند و بر همین اساس تأسیس بنیاد سعدی نیز اهمیت پیدا می‌کند؛ در این راستا با حضور متخصصان آموزش زبان فارسی استانداردهای آموزشی پیدا کرده و حتی رشته دانشگاهی در دیگر کشورها داریم.
وی با بیان اینکه گستره توزیع کتاب‌های این بنیاد علاوه بر خارج از کشور، دانشجویان خارجی در دانشگاه‌های داخل کشور است و در این راستا بیش از ۵۰ مرکز آزفا (آموزش زبان فارسی) تأسیس شده که بیشتر منابع آن‌ها از بنیاد سعدی است در واقع این بنیاد تلاش کرده مرجع واحدی برای آموزش زبان فارسی مطرح کند، می‌گوید: هرچند ایران هراسی شدیدی در منطقه وجود دارد اما در این مسیر بنیاد سعدی تلاش کرده فعالیت غیرسیاسی و کاملاً ملی داشته باشد و در این راستا در آموزش‌هایمان ۲ جلد کتاب ایران شناسی نیز داریم تا در خلال آموزش زبان فارسی فرهنگ و تمدن ایران را نیز معرفی کنیم.
معاون بین‌الملل بنیاد سعدی و مدیر انتشارات بین‌المللی آزفا یادآوری می‌کند: یکی از اقدامات بنیاد سعدی تربیت مدرس زبان فارسی است؛ بسیاری از افراد با شیوه تدریس آشنا نیستند، بر همین اساس در حال حاضر یکی از شروط ما در مرازک آموزش زبان فارسی در دیگر کشورها این است که مربی دوره تربیت مدرس بنیاد سعدی را گذرانده باشد.
موسوی‌زاده در پایان می‌گوید: گسترش زبان فارسی اقدامی ملی است که همه باید در این مسیر کمک کنند و همه باید از این امر حمایت کنند.
کشورهای مختلف راه را برای ورود زبان فارسی باز گذاشته‌اند
محمد اکبری رئیس گروه هم‌افزایی ترجمه و نشر مرکز ساماندهی ترجمه و نشر سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی نیز در گفت‌وگو با ایمنا با اشاره به اهمیت دستگاه‌های مختلف در پاسداشت و رواج زبان فارسی اظهار می‌کند: علاوه بر ناشران فعال، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، مرکز ساماندهی ترجمه و نشر و بنیاد سعدی نیز در موضوع حفظ و رواج زبان فارسی نقشی مؤثر دارند و در این راستا نمایشگاه کتاب بستری برای افرادی است که در حوزه ترجمه و نشر بین‌الملل فعال هستند.
وی در خصوص اولویت و فعالیت‌های مرکز ساماندهی ترجمه و نشر سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی ادامه می‌دهد: مرکز ساماندهی ترجمه و نشر سازمان فرهنگ و ارتباطات برخی اولویت‌ها را برای نشر آثار ایرانی و اسلامی مدنظر قرار داده تا همه محتواهای ارزشمند تولید و تهیه شده رواج پیدا کند اما به‌طور خاص زبان فارسی به‌عنوان یک موضوع مستقل مدنظر قرار دارد و کتاب‌هایی که مروج زبان فارسی است در اولویت قرار دارد.
رئیس گروه هم‌افزایی ترجمه و نشر مرکز ساماندهی ترجمه و نشر سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی: با توجه به اسلام ایران هراسی که در چند دهه اخیر مطرح بوده، تلاش شده رواج زبان فارسی در جهان سرکوب شود اما محتواهای با ارزش در زبان و ادبیات فارسی گنجینه‌های فراموش شدنی، قابل انکار و کنار گذاشتنی نیست.
رئیس گروه هم‌افزایی ترجمه و نشر مرکز ساماندهی ترجمه و نشر سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با تاکید بر اهمیت زبان فارسی در سطح بین‌الملل می‌گوید: پیشینه زبان فارسی، جایگاه خود را همیشه داشته و دارد و در این راستا این زبان به بزرگان دیگر زبان‌ها معرفی شده و آثار برجسته این زبان را به زبان خود ترجمه کردند، در حال حاضر نیز همین روند وجود دارد اما با توجه به اسلام ایران هراسی که در چند دهه اخیر مطرح بوده، تلاش شده این خواست سرکوب شود اما محتواهای با ارزش در زبان و ادبیات فارسی گنجینه‌های فراموش شدنی، قابل انکار و کنار گذاشتنی نیست.
اکبری با یادآوری اینکه ناشران زبان‌های مختلف هم برای سود و هم برای استقبال اهالی فرهنگ خود مسیر زبان فارسی را باز گذاشته‌اند، خاطرنشان می‌کند: در مرکز ساماندهی ترجمه و نشر برای اعتلای فرهنگ جهانی در حال تلاش هستیم و در این راستا آثار نهادهای فرهنگی را به ناشران داخلی و خارجی و معرفی می‌کنیم.
نمایشگاه کتاب، فرصتی برای رواج زبان فارسی در سطح بین‌الملل
به گزارش ایمنا، در دنیای امروز و در شرایطی که در ابتدا توضیحات آن ارائه شد، مهم‌ترین عامل پاسداشت و رواج زبان، احساس مسئولیت و اراده کاربران آن است و در این مسیر رویدادهای عظیمی مانند نمایشگاه کتاب نیز، فرصت و بستری مناسب برای اصلاح نگاه ایران‌هراسی است که در این روزها به اوج خود رسیده است؛ در واقع باید گفت نمایشگاه بین‌المللی کتاب، تجمع بزرگ فارسی‌زبانان است که فرصت خوبی را برای تبادل اندیشه و افکار و در عین حال رواج این زبان فراهم می‌کند، هر چند در این مسیر و خصوصاً در بخش بین‌الملل همچنان کاستی‌هایی وجود دارد که لازم است در دستورکار متولیان این حوزه قرار بگیرد.
|