سید محمودرضا آقامیری ضمن بیان این مطلب گفت: دانشگاه شهید بهشتی در راستای عمل به مسئولیت اجتماعی خود وظیفه طراحی دانشکده علوم خانواده و رشته‌های آن را از سوی وزارت علوم بر عهده داشته است و این کار را چنان با کیفیت شاخصی انجام داده است که تبدیل به یک نمونه و الگو برای طراحی رشته های دانشگاهی در سطح کشور شده است.
رئیس دانشگاه شهید بهشتی با بیان مشخصات و ویژگی‌های دانشکده علوم خانواده گفت: مهمترین ویژگی طراحی دانشکده علوم خانواده در دانشگاه شهید بهشتی این بود که این طراحی بر اساس روش‌های علمی و به صورت کاملاً مسئله محور انجام شد. در همین راستا سه گام بسیار مهم برای طراحی رشته‌های دانشگاهی این دانشکده برداشته شد. در گام اول مجموعه‌ای از نظام مسائل خانواده‌های ایرانی در حوزه‌های مختلف از قبیل خانواده و فضای مجازی، خانواده و تربیت فرزند، خانواده و معاش، خانواده و مسائل اجتماعی تدوین شد. برای طراحی نظام مسائل حداقل از چهار منبع به صورت همزمان شامل گروه‌های کانونی با خبرگان دانشگاهی، مصاحبه با کنشگران اجتماعی، بررسی گسترده ادبیات نظری شامل کتاب ها و مقالات علمی منتشر شده و نهایتا مطالعه تطبیقی گسترده‌ای از دروس دانشگاهی مرتبط در دانشگاه‌های معتبر دنیا استفاده شده است.
آقامیری با تبیین ابعاد نظام مسائل طراحی شده در زمینه خانواده، گفت: تدوین این نظام مسائل به نوبه خودش یک فعالیت ارزنده‌ای بود که می‌تواند مجموعه‌ای از فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی دانشگاه را چه در دانشکده علوم خانواده و چه در سایر دانشکده‌های دانشگاه هدایت کند. این مسئله محوری، حلقه مفقوده نظام آموزش عالی کشور است که می‌تواند نقش دانشگاه‌ها را در کم شدن مشکلات و نارسایی‌های جامعه پر رنگ‌تر کند. بدون این مسئله محوری، دانشگاه‌ها از سودمندی کمتری در ارتقای جوامع شان برخوردار خواهند بود.
رئیس دانشگاه شهید بهشتی ادامه داد: در گام دوم، تلاش شد تا مجموعه‌ای از دروس دانشگاهی بر اساس مجموعه مسائل و نیازهای استخراج شده طراحی شوند. این دروس به گونه‌ای طراحی شدند تا بتوانند مسائل خانواده‌های ایرانی که در گام قبلی شناسایی شده بودند را کم کنند و به آنها بپردازند. در گام سوم، با طبقه بندی دروس، و با در نظر گرفتن انسجام و رابطه منطقی بین دروس، رشته‌های دانشگاهی در مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد، و دکتری طراحی شده‌اند. همان طور که ملاحظه می‌شود، در این فرایند ما از شناسایی مسائل کف جامعه و در یک فرایند منطقی و استقرایی به شناسایی و تعریف دروس و سپس به تعریف رشته‌ها رسیده‌ایم. در گام بعدی نیز، با طبقه بندی رشته‌ها، گروه‌های علمی ایجاد خواهند شد.
آقامیری با بیان این که این فرایند طراحی رشته استقرایی و مسئله محور از ضریب دقت و جامعیت بسیار بالایی برخوردار است، گفت: نتیجه اقدامات دانشگاه در سه مرحله فوق با استقبال مسئولان وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و نیز شورای عالی انقلاب فرهنگی مواجه شده است و این فرایند که ما برای طراحی رشته‌های دانشکده خانواده دنبال کردیم، در حال تبدیل به روش استاندارد کشوری برای طراحی رشته‌های دانشگاهی در دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی ایران است. به همین منظور، دانشگاه شهید بهشتی دفتر راهنمای طراحی رشته‌های مسئله محور را تدوین و در اختیار مسئولین مربوطه برای ابلاغ به دانشگاه های سراسر کشور قرار داده است.
آقامیری گفت: تدوین نظام مسائل دانشکده علوم خانواده مبتنی بر حداقل شش نظریه علمی در حوزه تعلیم و تربیت و آموزش عالی طراحی شده و حداقل پنج مزیت ارزشمند به همراه دارد. اولین مزیت این روش این است که به دانشگاه این فرصت را می دهد تا به کم شدن مسائل جامعه کمک کند چرا که طراحی رشته‌های دانشگاهی‌اش را بر اساس نیازها و مسائل واقعی جامعه انجام می‌دهد. دوم اینکه به دانشگاه کمک می‌کند تا رشته‌ها و دروسش، از جامعیت بیشتری برخوردار باشند چون این رشته‌ها و دروس را بر اساس مجموعه‌ای گسترده و چند بعدی از نیازها طراحی کرده است. سوم این که به دانشگاه اجازه نوآوری در دروس و رشته‌هایش می‌دهد چون ما را از چارچوب کارهایی که تا الان انجام می‌داده‌ایم و به آنها عادت کرده‌ایم خارج می‌کند.
به گفته وی، چهارم این که راه‌اندازی این رشته‌ها را تبدیل به فرصتی برای توسعه توانمندی‌ها و داشته‌های دانشگاه می‌کند چون برای طراحی این رشته‌ها اساسا به داشته‌های‌مان نگاه نمی‌کنیم بلکه بر اساس نیازهای‌مان، داشته‌های‌مان را توسعه می‌دهیم. پنجم این که سوگیری‌های فردی را در فرایند طراحی رشته‌های دانشگاهی به حداقل می‌رساند چون نظر جمع بزرگی از متخصصان، کنشگران، و ذینفعان مسائل مرتبط را در بر می‌گیرد.
رئیس دانشگاه شهید بهشتی با بیان این که دانشگاه سرمایه‌های مادی و معنوی زیادی از کشور را به خود اختصاص می‌دهد ولی تا کنون موفق نشده است متناسب با جایگاه خودش، نقش آفرینی کند؛ بخشی از این مشکل را به مسئله محور نبودن رشته‌های دانشگاهی مرتبط دانست و گفت: اگر این فرایند مسئله محور در طراحی رشته‌های دانشگاهی به درستی اجرا شود می‌تواند بخشی از مشکلات مورد اشاره را کاهش دهد.
وی با اشاره به جایگاه علمی برجسته دانشگاه شهید بهشتی در زمینه رشته‌های علوم تربیتی و روانشناسی و پیشرو بودن در حوزه آموزش عالی، مسئولیت و عملکرد دانشگاه را در زمینه طراحی این الگو و نیز طراحی دانشکده علوم خانواده در سطح کشور ستود و بیان کرد: مجموعه‌ای از اساتید برجسته آموزش عالی در این دانشگاه حضور دارند و رشته‌های کارشناسی ارشد و دکتری آموزش عالی برای نخستین بار سال‌ها قبل در این دانشگاه طراحی و اجرا شده‌اند و سپس توسط دیگر دانشگاه‌ها هم مورد استفاده قرار گرفته‌اند.
این استاد دانشگاه خاطر نشان کرد: علاوه بر آن، وجود پژوهشکده خانواده با توجه به فعالیت ارزشمند آن در بیش از 20 سال مطالعه و تحقیق نظام‌مند در حوزه خانواده و همچنین تربیت دانشجویان تحصیلات تکمیلی در مقطع "کارشناسی ارشد و دکتری" و وجود گروه‌های علمی فعال در آن پژوهشکده، همچینن کلینیک های تخصصی ذیل آن و انتشار فصلنامه علمی خانواده پژوهی و وجود قطب علمی خانواده در دانشگاه شهید بهشتی با حضور اساتید شاخصی همچون علم‌الهدی که علاوه بر ظرفیت علمی بالا و دغدغه‌مندی در زمینه علوم تربیتی و خانواده، از تجربه مدیریتی در پژوهشکده خانواده نیز برخوردار هستند، از دیگر ظرفیت‌های دانشگاه شهید بهشتی برای راهبری و طراحی بهتر دانشکده علوم خانواده به شمار می‌آید.
پنج مزیت رقابتی برای دانشکده علوم خانواده در ایران طراحی شد
آقامیری در ادامه گفت: یکی از منابع مهم دیگر در طراحی دانشکده علوم خانواده، مطالعه تحلیلی و نقادانه تجربیات آموزشی و پژوهشی دانشگاه‌های معتبر دنیا در زمینه خانواده بود. در مطالعات تطبیقی مهم این است که رویکرد کپی برداری از تجربیات وجود نداشته باشد چون ممکن است تجربیات دیگران ناقص و یا حتی اشتباه باشد و یا این که متناسب با شرایط خودشان باشد. در این چارچوب، مجموعه‌ای کامل از فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی دانشگاه‌های معتبر دنیا در زمینه خانواده استخراج شد و سپس، با نقد و تحلیل آنها، پنج مزیت رقابتی برای دانشکده علوم خانواده در ایران طراحی شد. اولین مزیت رقابتی ما این است که دانشکده علوم خانواده در ایران مبتنی بر تعالیم اسلامی و فرهنگ بومی ایران زمین خواهد بود. در تعالیم اسلام و فرهنگ ایرانی، نهاد خانواده از اعتبار بسیار بالایی برخوردار است و مجموعه‌ای از فضائل اخلاقی را در درون خود جای داده است. دومین مزیت رقابتی دانشکده علوم خانواده ما در مقایسه با دانشگاه‌های دیگر دنیا این است که مبتنی بر نیازها و چالش‌های بومی خانواده‌های ایرانی بنا شده است. سومین مزیت رقابتی این دانشکده، بین رشته‌ای بودن آن است. از آن جا که خود مفهوم خانواده، یک مفهوم بین رشته‌ای است، دانشکده علوم خانواده هم باید بین رشته‌ای باشد. در این دانشکده، از متخصصان حداقل هفت حوزه علمی استفاده شده است و خواهد شد: علوم تربیتی، روان شناسی و مشاوره، اقتصاد، علوم اجتماعی، فقه و حقوق، علوم بهداشتی، کامپیوتر و فناوری‌های نوین. چهارمین مزیت رقابتی این دانشکده نیز توجه به فرصت‌ها و چالش‌های فناوری‌های روز برای نهاد خانواده است. از آن جا که این فناوری‌ها، بخش جدایی ناپذیر زندگی امروزه ما شده اند، توجه به آسیب‌ها و فرصت‌های آنها برای خانواده‌های ایرانی از اهمیت زیادی برخوردار است. پنجمین مزیت رقابتی این دانشکده، ایجاد یک ارتباط متقابل با جامعه است. به عبارت بهتر، دانشکده علوم خانواده قرار نیست فقط در یک فضای علمی و آکادمیک صرف، تنفس کند. حیات این دانشکده به این است که با جامعه، کنشگران خانواده، بخشهای عمومی و خصوصی مرتبط با خانواده ارتباط مستمر داشته باشد، نیازهای آن ها را دریافت کند و برای آگاه سازی و توانمندی آنها تلاش کند.
رئیس دانشگاه شهید بهشتی، مهمترین ماموریت دانشکده علوم خانواده را «تربیت نسل آینده ساز» دانست و گفت: هر آموزش و پژوهشی که در دانشکده علوم خانواده صورت می‌گیرد باید با هدف غایی تربیت نسل آینده ساز باشد. نسلی که دارای قدرت ایمان، تفکر، توانا، باورمند به توانایی‌های خود، اخلاق مدار، همدل، و عاقبت اندیش باشد. چنین نسلی است که می‌تواند آینده ایران اسلامی را بسازد و از کوران نادرستی‌ها و سختی‌های دنیای معاصر عبور کند. اهمیت این کار وقتی روشن تر می‌شود که می‌بینیم هیچ نهادی به اندازه نهاد خانواده در دنیای معاصر ما آسیب ندیده است و از این بابت باید هم نگران باشیم و هم اقدامات عملی و پایدار انجام دهیم. ما برای این کار، نیازمند دانش بومی و البته تخصصی در زمینه خانواده هستیم.
وی با بیان این که دانشکده علوم خانواده پنج هدف اصلی دارد، سه تا از این اهداف را در زمینه آکادمیک و دو تا از آنها را در زمینه عمومی جامعه دانست و گفت: انجام تحقیقات نوآورانه، ارائه آموزش‌های جامع، و پرورش متخصصان اخلاق مدار و تفکر محور در زمینه خانواده، از جمله اهداف آکادمیک این دانشکده هستند. علاوه بر آن، این دانشکده بنا دارد تا به تامین پشتوانه و شواهد علمی برای سیاست‌های مربوط به خانواده و نیز ارتقای آگاهی‌های عمومی در زمینه خانواده - به عنوان دو هدف عمومی دانشکده – به صورت مستقیم و بلاواسطه به تامین نیازهای جامعه در زمینه خانواده بپردازد.
آقامیری، نهادسازی علمی در زمینه خانواده از طریق راه اندازی مدرسه، مهدکودک، و کلینیک‌های تخصصی؛ راه اندازی رویدادهای علمی ملی و بین‌المللی با حضور چهره‌های شاخص علمی؛ راه‌اندازی انجمن‌های علمی و پژوهشی؛ راه اندازی مجلات علمی و ترویجی؛ و تقویت ارتباطات علمی بین‌المللی را نیز از سیاست های این دانشکده برشمرد و گفت: این دانشکده باید فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی‌اش را با چهار رویکرد نظری، عمل گرایانه، انتقادی، و درمانی دنبال کند. صرف رویکرد نظری، نمی‌تواند برای ارتقای نهاد خانواده در ایران کمک کند. در کنار توسعه مبانی نظری و علمی، باید سه رویکرد دیگر هم وجود داشته باشند. در این راستا، گفتمان‌سازی پیرامون «خانواده ایرانی – اسلامی» از طریق راه‌اندازی کرسی‌های نقد و نظریه پردازی و آزاد اندیشی هم باید در دستور کار قرار گیرد.
رئیس دانشگاه شهید بهشتی یکی از چالش‌های راه‌اندازی رشته‌های جدید در دانشکده علوم خانواده را فقر منابع علمی و کمبود اعضای هیئت علمی متناسب با این رشته‌ها بیان کرد و گفت: ما این چالش را به فال نیک می‌گیریم و از آن به عنوان فرصتی برای نوآوری، ارتقای منابع علمی و پژوهشی موجود، ارتقای منابع انسانی، و نیز تغییر فرایندهای جاری‌مان استفاده می کنیم.
وی همچنین آینده پژوهی روندهای خانواده در سطح جهان و ایران را برای مواجهه فعال با این روندها و نقش آفرینی در تعیین آینده‌های مطلوب برای خانواده‌های ایرانی ضروری دانست و گفت: دانشگاه شهید بهشتی علاوه بر همکاری مستمر و نزدیک با نهادها و سازمان‌های سیاست‌گذار، حاکمیتی، و خدماتی دخیل در امور خانواده، از ظرفیت کنشگران و متخصصین شاغل در بخشهای دولتی و خصوصی مرتبط با موضوع خانواده نیز برای ارتقای امور آموزشی، پژوهشی، و ترویجی دانشکده استفاده خواهد کرد.
به گزارش روابط عمومی وزارت علوم، دانشکده علوم خانواده بر اساس مصوبات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و در چارچوب طراحی علمی پیشنهاد شده از سوی دانشگاه شهید بهشتی، در سه دانشگاه شهید بهشتی، تهران، و الزهرا (س) راه‌اندازی شده است و به زودی دانشجویان خود را در رشته‌های مختلف مرتبط با خانواده در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد، و دکتری از بین استعدادهای برتر کشور انتخاب خواهد کرد.
|