به گزارش مرکز رسانه و روابط عمومی شورای عالی انقلاب فرهنگی، حجتالاسلام والمسلمین خسروپناه در آئین اختتامیه اولین همایش ملی جوانی جمعیت و قدرت نظامی با بیان این مطلب گفت: حکمرانی یک فرآیندی است که با مشارکت حاکمیت و نهادهای مردمی اتفاق میافتد، در موضوع حکمرانی جمعیت نیز، نقش مجموعههای مردمنهاد و حلقههای میانی و فعالان مدنی در مقوله جمیعت، بیش از نقش حاکمیت است و حکمرانی جمیعت بدون مشارکت مردم اتقاق نمیافتد.
وی با تأکید بر گامهای 5 گانه حکمرانی در موضوع جمیعت گفت: در موضوع حکمرانی جمعیت با تأکید بر اقتدار ملی که یکی از مصادیق آن؛ اقتدار نظامی است، پنج مرحله قابل تصور است که گام اول آن کشف ضرورت مسئله است، متأسفانه در سالهای دهه 60 و 70 سیاست کاهش جمعیت شکل گرفت که در قالب سیاستهای اعمالی در کشور انجام شد، در موضوع نقش جمعیت در اقتدار ملی، باید گفت که این موضوع از سنخ گزارهای همانگویی(Tautology) است یعنی ضرورت به شرط محمول است و اگر تصور درستی از جمیعت و اقتدار داشته باشیم، بررسی پیوند میان این دو، نیاز به استدلال ندارد. بهگونهای که استقلال سیاسی، توانمندیهای علمی، رشد اقتصادی، بلوغ فرهنگی و دیگر موضوعات از مقوله اقتدار است اما تاثیر جمیعت بر اقتدار همانند این موارد نیست بلکه باید گفت، جمیعت علتالعلل و مادر اقتدار است و بدون جمعیت، توانمندی اقتصادی، قدرت نظامی، بلوغ فرهنگی و دیگر مقولههای اقتدار آفرین شکل نمیگیرد و حتی باید گفت همه این موارد، آسیب خواهد دید.
استاد خسروپناه گفت: جمعیت و نقش آن در اقتدار ملی، یک نقش ریشهای و زیربنایی دارد و سایر مؤلفههای اقتدار آفرین، ریشه در جمعیت دارد . بدون حل مشکل جمعیت همه موارد اقتدار زا آسیب میبیند و این موضوع، ضرورت توجه، تأکید و گفتمانسازی در حوزه جمیعت را نشان میدهد.
حکمرانی یک فرآیندی است که با مشارکت حاکمیت و نهادهای مردمی اتفاق میافتد، در موضوع حکمرانی جمعیت نیز، نقش مجموعههای مردمنهاد و حلقههای میانی و فعالان مدنی در مقوله جمیعت، بیش از نقش حاکمیت است
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: گام دوم این موضوع، رصد یا عبارت بهتر راهبینی است، نقش رصد همانند دیدهبان در جنگ است که منطقه را رصد کرده و نقاط خطر زا را کشف کرده و هدایت توپخانه و ادوات و لشگر را برعهده دارد تا کجا هدف قرار گرفته یا کدام نقطه هدف قرار نگیرد، در موضوع حکمرانی باید مرتب و منظم ، رصد و راهبینی انجام شود. به عنوان نمونه در موضوع رصد باید گفت که با نرخ فعلی رشد جمعیت و با نرخ باوری فعلی تعداد بسیاری از جمعیت کشور در سال 1430 را سالمندان تشکیل میدهند، این در حالیست که اگر بتوانیم براساس برنامه هفتم توسعه ، نرخ باروری را به سطح 2/5 فرزند برسانیم، سناریوی روشنی برای کشور در موضوع جمعیت خواهیم داشت. رصد و راهبینی میتواند این سناریو را آشکار کند.
وی با اشاره به دیدگاههای حکیمانه رهبر معظم انقلاب اسلامی گفت: نگاه حکیمانه ایشان به مقوله حکمرانی، یک نگاه تمدنی با افق چند قرن آینده است و این رهبر حکیم، در 30 اردیبهشت 1393، سیاستهای کلی جمعیت را ابلاغ کرد. که همان گام سوم در موضوع حکمرانی یعنی سیاستگذاری است.
وی افزود: در این سیاستهای ابلاغی موضوعاتی مانند ارتقاء پويايی، بالندگی و جوانی جمعيّت با افزايش نرخ باروری به بيش از سطح جانشينی، رفع موانع ازدواج، تسهيل و ترويج تشكيل خانواده و افزايش فرزند، كاهش سن ازدواج و حمايت از زوجهای جوان و توانمندساز آنان در تأمين هزينههای زندگی و تربيت نسل صالح و كارآمد، اختصاص تسهيلات مناسب برای مادران بهويژه در دوره بارداری و شيردهی و پوشش بيمهای هزينههاي زايمان و درمان ناباروری مردان و زنان و تقويت نهادها و مؤسسات حمايتی، تحكيم بنيان و پايداری خانواده با اصلاح و تكميل آموزشهای عمومی درباره اصالت كانون خانواده و فرزند پرور و با تأكيد بر آموزش مهارتهای زندگی و ارتباطی و ارائه خدمات مشاورهای بر مبنای فرهنگ و ارزشهای اسلامی- ايرانی و توسعه و تقويت نظام تأمين اجتماعی، خدمات بهداشتی و درمانی و مراقبتهای پزشكی در جهت سلامت باروری و فرزندآوری بخشی از سیاستهاست، در بند آخر این موضوع؛ رصد مستمر سياستهای جمعيّتی در ابعاد كمّی و كيفی با ايجاد ساز و كار مناسب و تدوين شاخصهای بومی توسعه انسانی و انجام پژوهشهای جمعيّتی و توسعه انسانی تعیین شده است و این اهمیت کار رصد و راهبینی را در موضوع جمعیت نشان میدهد.
هم اکنون در گام پنجم حکمرانی در موضوع جمعیت هستیم، اما چرا هنوز، موضوع جمیعت در ریل اصلی خویش قرار نگرفته است؟ پاسخ به این سؤال را باید در توجه به یک رکن مهم در حکمرانی دانست و آن عدم توجه به گفتمانسازی، فرهنگسازی و اجماعسازی دانست.
حجتالاسلام و المسلمین خسروپناه گام چهارم در حکمرانی جمعیت را تدوین قوانین دانست و گفت: قوانین مربوط به افزایش جمعیت هم در کشور تصویب شده است. قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت در تاریخ 19 آبان 1400 در مجلس شورای اسلامی تصویب شد. در کنار این سیاستهای کلی و قوانین، سیاستهای راهبردی و سیاستهای اجرایی و عملیاتی نیز لازم بوده که این موضوع نیز توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی انجام شده است و به لحاظ تقنینی همه موارد انجام شده است. پس با نگاه حکمرانی، گام های تبیین ضرورت مسئله، رصد مشکل و بررسی ابعاد آن و سیاستگذاری ان انجام شده است.
وی تأکید کرد : هم اکنون در گام پنجم حکمرانی در موضوع جمعیت هستیم، اما چرا هنوز، موضوع جمیعت در ریل اصلی خویش قرار نگرفته است؟ پاسخ به این سؤال را باید در توجه به یک رکن مهم در حکمرانی دانست و آن عدم توجه به گفتمانسازی، فرهنگسازی و اجماعسازی دانست. در جامعهای که افراد باورمند به دین در آن فراوان هستند، چه مقدار عالمان، صدا و سیما، در جهت گسترش گفتمان دینی فرزند آوری تلاش شده است، آیات مختلفی در قرآن کریم در مورد این موضوع وجود دارد که خداوند بر کثرت و زیاد شدن تأکید کرده است مانند آیه اول سوره نساء که میفرماید «يَا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمُ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ نَفْسٍ وَاحِدَةٍ وَخَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا وَبَثَّ مِنْهُمَا رِجَالًا كَثِيرًا وَنِسَاءً ۚ». یا آیه «و اعدوا لهم استعطهم من قوه» که آیه تثبیت اقتدار ملی است و از مصادیق آن افزایش جمعیت است. حفظ نسل و افزایش جمیعت از مقاصد شریعت است و باید مورد توجه جدی قرار گیرد.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: این گفتمانسازی باید در تولیدات فرهنگی مانند انیمیشنها، فیلمها، سریالها انجام شود. این در حالیست که در بسیاری از سریالها، البته به نحو دلالت التزامی، بر کاهش فرزندآوری تأکید دارد. در کنار استفاده از آیات و روایات در زمینه فرزند آوری، تبیین سخنان مقام رهبری هم باید مورد توجه باشد. ایشان فقط به ابلاغ سیاستهای جمعیت اکتفا نکرده اند و با سخنان خود ، گفتمانسازی این فرهنگ را دنبال می کنند ما نیز باید باید با نوشتن، گفتن و با استفاده از ابزارهای جدید، این تفکر را ترویج دهیم.
وی افزود: یکی از محورهای گفتمانسازی، بررسی عوامل کاهش فرزند آوری در کشور است، میزان ازدواج و سخت بودن آن، وضعیت طلاق، افزایش سن ازدواج و از همه مهمتر توجه به اصالت خانواده از موضوعاتی است که باید مورد توجه قرار گیرد. برخی از جامعه شناسان غربی تأکید دارند که غرب ابتدا خانواده را از دست داد سپس خدا را از دست داد به عبارت دیگر خانواده نقش اساسی در تقویت یا تضعیف خداباروی در افراد و اشخاص دارد. توجه به موضوعاتی چون نرخ تجرد قطعی، مسئله حیوانات خانگی و جایگزینی آن به جای فرزند آوری نیز از موضوعات دیگری است که باید در موضوع گفتمانشناختی مورد توجه باشد.
استاد خسروپناه گفت: بنابراین در موضوع حکمرانی جمعیت، در کنار همه تلاشهای صورت گرفته در ضرورت توجه به موضوع فرزند آوری، رصد پی در پی وضعیت جمعیت کشور همچنین سیاستگذاری کلان و سیاستگذاری اجرایی که انجام شده است، تغییر نگاه، بینش و نگرش به مقوله جمعیت باید مورد توجه جدید قرار گیرد.
|