19 آذرماه سالگرد تأسیس شورایعالی انقلاب فرهنگی است، از این رو با غلامرضا سلیمی معاون آموزشی و پژوهشی ستاد علم و فناوری شورا درباره فلسفه شکلگیری و تحولات 40 ساله شورا گفتوگو داشتیم.
گروه دانشگاه خبرگزاری فارس؛ پس از فروپاشی نظام پهلوی، نهادهای مختلف یکی پس از دیگری پا گرفت، اما فرهنگ حاکم بر نهادهای جامعه مخصوصاً نهادهای فراگیری مانند آموزش و پرورش و دانشگاهها، مسأله سادهای نبود که بتوان در کوتاه مدت، تحولات لازم را در آنها بوجود آورد. از طرف دیگر ادامه کار آنها بویژه دانشگاهها به همان شکل سابق به صلاح جامعه نبود. در نتیجه، خصوصاً با توجه به جو حاکم بر دانشگاهها، مدتی تمام دانشگاههای کشور تعطیل شد پس از تعطیلی دانشگاهها، به منظور ساماندهی به امور فرهنگی مدارس و دانشگاهها، به فرمان امام خمینی(ره)، اولین ترکیب شورای انقلاب فرهنگی تحت عنوان ستاد انقلاب فرهنگی شکل گرفت. با تشکیل این ستاد، علی رغم کارشکنیهای برخی اشخاص و گروههای سیاسی، حضرت امام در سال ۱۳۶۰، از ستاد خواستند که در باز شدن دانشگاهها تسریع کند.
با بازگشایی دانشگاهها، فعالیت ستاد انقلاب فرهنگی ادامه یافت و ضرورت توسعه و تعمیق کار این ستاد، تشکیل شورای عالی انقلاب فرهنگی برای انقلاب اسلامی را ایجاب میکرد. چنانچه با بازگشایی دانشگاهها و توسعه مراکز آموزشی و گستردگی فعالیت ستاد انقلاب فرهنگی ضرورت تقویت این نهاد بیش از پیش احساس شد بطوریکه در ۱۹ آذر ۱۳۶۳ دومین ترمیم عمده ستاد انقلاب فرهنگی توسط حضرت امام خمینی (ره) انجام گرفت و به این ترتیب شورای عالی انقلاب فرهنگی با ترکیبی جدید تشکیل شد.
در بخشی از این فرمان آمده است: «خروج از فرهنگ بدآموز غربی و نفوذ و جایگزین شدن فرهنگ آموزنده اسلامی، ملی و انقلاب فرهنگی در تمام زمینهها در سطح کشور آن چنان محتاج تلاش و کوشش است که برای تحقق آن سالیان دراز باید زحمت کشید و با نفوذ عمیق ریشه دار غرب مبارزه کرد».
با توجه به اینکه ۳۹ سال از آن روز میگذرد و سالروز تأسیس شورایعالی انقلاب فرهنگی است، درباره این شورا و فعالیتهای آن با غلامرضا سلیمی معاون آموزشی و پژوهشی ستاد علم و فناوری شورای عالی انقلاب فرهنگی در این شورا گفتوگویی داشتیم.
سلیمی میگوید: ۲۲ بهمن سال ۱۳۵۷ سالروز پیروزی انقلاب اسلامی بود؛ البته این مهم برداشته شدن سد سیاسی رژیم شاهنشاهی برای یک انقلاب همه جانبه در تمام عرصههای اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی بود و ماهیتاً انقلاب اسلامی را میتوان یک انقلاب فرهنگی دانست.
وی اضافه میکند: براین اساس طی حکمی توسط حضرت امام خمینی(ره) به عنوان ستاد انقلاب فرهنگی در تاریخ ۲۳ خردادماه سال ۱۳۵۹ متشکل از ۷ نفر آغاز به کار کرد، در هشتم شهریور ۱۳۶۲ هشت نفر به این هفت نفر اضافه شد و جمع ۱۵ نفره این ستاد ترمیم یافت، سپس در ۱۹ آذر ۱۳۶۳ آغاز شد که از ستاد انقلاب فرهنگی به درخواست آیتالله خامنهای به شورای عالی انقلاب فرهنگی تغییر یافت.
مشروح گفتوگوی ما با سلیمی را در زیر می خوانید:
* هویت اسلامی ایرانی مردم در رژیم گذشته دچار بحران هویتی بود
فارس: نزدیک به سالروز تشکیل شورای عالی انقلاب فرهنگی هستیم؛ ۱۹ آذر سال ۱۳۶۳ شورای عالی انقلاب فرهنگی تشکیل شد که در آستانه سیونهمین سالگرد تأسیس و ورود به چله دوم یا گام دوم شورای عالی انقلاب فرهنگی هستیم، از چرایی و فلسفه وجودی مأموریت تشکیل شورای عالی انقلاب فرهنگی برایمان بگویید.
سلیمی: ۲۲ بهمن سال ۱۳۵۷ سالروز پیروزی انقلاب اسلامی بود؛ البته این مهم برداشته شدن سد سیاسی رژیم شاهنشاهی بود برای یک انقلاب همه جانبه در تمام عرصههای اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی. انقلاب اسلامی ذاتاً و ماهیتاً یک انقلاب فرهنگی بود. به دلیل اینکه مردم احساس خلاء هویتی میکردند. هویت اسلامی و ایرانی خودشان را در رژیم گذشته میدیدند دچار بحران هویت شده، برای بازگشت به خویشتن، انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی (ره) شکل گرفت و البته دلایل سیاسی و اقتصادی هم تأثیرگذار بود. ماهیتاً انقلاب اسلامی یک انقلاب فرهنگی بود و در بحث فرهنگ دانشگاهها یک پدیده محوری هستند و نقش کلیدی دارند.
دانشگاهها با آماده سازی نیروی انسانی متخصص، متعهد و ماهری در سطح کارشناسی، مدیریتی و حکمرانی به نوعی مغزافزار اداره جامعه را تربیت میکنند.
از دیگر سو نرمافزار اداره و چگونگی حرکت سیستم حکمرانی هم در حوزههای علوم اجتماعی از خروجی دانشگاه است و سختافزار یعنی مصنوعات تمدنی و ابزارآلات مورد نیاز تمدن از خروجیهای دانشگاه در حوزه علوم فنی و مهندسی، پزشکی و علوم پایه است؛ بنابراین دانشگاه با ورودیهایی همچون استاد، دانشجو و منابع مالی که تحویل میگیرد و با پردازشهایی که در حوزههای آموزشی، پژوهشی، فرهنگی و تربیتی انجام میدهد از طریق خروجیهای سختافزاری، نرمافزاری و مغزافزاری در نظام فرهنگی و حکمرانی کشور نقش کلیدی دارد.
* در گذشته دانشگاهها پدیده وارداتی و محصول تمدن غرب بود
دانشگاه به نوعی یک پدیده وارداتی محسوب میشده و محصول تمدن جدید غرب بوده است. براساس اقتضائات، نیازها و تقاضاهایی که در آن زیست بوم بود شکل گرفت و با تعاملی که با سایر زیرنظامهای تمدن غربی انجام میداد به رشد و تکامل خودش ادامه داد. در ایران معاصر هم مانند بسیاری از تبادلات تمدنی که تمدن ایران و تمدن غرب داشت، دانشگاهها و آموزش عالی به عنوان یکی از آن پدیدهها وارد شد و به نوعی یک رویکرد تقلیدی بود که بدون توجه به اقتضائات و پیچیدگی بومیسازی و به روز نشد.
این موضوعی بود که از ابتدا مورد توجه حضرت امام خمینی (ره) بود طوری که این جمله مدام از سوی امام خمینی (ره) تکرار شده که «اگر دانشگاه اصلاح شود مملکت اصلاح میشود». ایشان حدود ۱۵ ماه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی فرمان تأسیس ستاد انقلاب فرهنگی را صادر کردند و در ۲۳ خرداد ۱۳۵۹ فرمان تأسیس این ستاد صادر شد. ایشان یکم فروردین ۱۳۵۹ در پیام نوروزی پیام سیزدهگانهای به مردم داشتند که مخاطبشان ارتش، سپاه، ژاندارمری، بنیاد مسکن و دولت و... بود که در این پیام عنوان به گروهها عنوان میشد که کارهایتان را درست انجام دهید تا نظم و امنیت بازگردد و امور سامان یابد.
بند یازدهم این پیام طولانیترین بند بود که میفرمودند باید یک انقلاب اساسی در دانشگاهها بوجود بیاید. امام راحل مجدداً یکم اردیبهشت ۵۹ سخنرانی مبسوطی داشتند و فرمودند منظورمان از اسلامی شدن دانشگاهها، حوزه شدن دانشگاه و تدریس فقه و اصول و تفسیر دروس اسلامی در دانشگاه نیست. ایشان با نگرش معرفتشناسی که داشتند، گفتند ما با سینما مخالف نیستیم؛ بلکه با فساد و فحشا مخالف هستیم. ما سایر دستاوردهای عقل و تجربه بشری تأیید و امضا میکنیم دانشگاه هم به همین شکل؛ نهادی است که میتواند خدماتی داشته باشد، اما باید مبتنی بر مبنای اسلامی اصلاح و بومی شود. در ۲۳ خرداد ۵۹ فرمان تأسیس ستاد انقلاب فرهنگی از سوی امام خمینی (ره) صادر شد و به ۷ نفر از اعضای صاحب نظر حکم داده شد تا به به موضوع دروس، اساتید و دانشگاهها بپردازند که این موضوع به نوعی تولد ستاد انقلاب فرهنگی بود.
* تکامل شورای عالی انقلاب فرهنگی طی ۴۰ سال گذشته
علاوه بر افرادی که عضو بودند نیاز بود شخصیتهای حقوقی دیگر هم به ستاد انقلاب فرهنگی اضافه شوند و به نوعی با این کار ستاد در ۱۹ آذر ۱۳۶۳ به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارتقاء و تکامل پیدا کرد. امام خمینی (ره) هم دستور دادند باید به مصوبات شورا ترتیب اثر داده شود. طی این ۴۰ سال به نوعی شورای عالی انقلاب فرهنگی سیر تکاملی داشته و میتوان گفت با سند تحول شورای عالی انقلاب فرهنگی که در دی ۱۴۰۱ تصویب شده دوران تحولیاش را شروع کرده که بتواند بنابر اقتضائات گام دوم انقلاب به تعبیر مقام معظم رهبری قرارگاه حکمرانی فرهنگ و دانش کشور باشد.
بنابراین انقلاب اسلامی ماهیت فرهنگی داشت و در نظام فرهنگی و حکمرانی کشور دانشگاه یک پدیده محوری و کلیدی است و فلسفه وجود شورای عالی انقلاب فرهنگی برای اینکه یک انقلاب همه جانبه در عرصه فرهنگ انجام دهد با پدیده دانشگاه شروع شد و طی این ۴۳ سال شورا و ستاد انقلاب فرهنگی مرحله تولد و تکامل خود را طی کرده و در حال حاضر در دوران تحولی است. در این دوران انتظار میرود به عنوان قرارگاه یا متولی حکمرانی دانش و فرهنگ در کشور و انقلاب اسلامی باشد.
هدف غائی ما یک دانشگاه متعالی است و شعارمان در معاونت آموزش و پژوهش ستاد علم و فناوری تحول در حکمرانی آموزش عالی است.
رهبر معظم انقلاب در پیوست حکم اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال ۸۶ میفرمایند: « یک تحول و نوسازی در نظام آموزش و پرورش و آموزش عالی داشته باشید». همچنین در سند تحول شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوب دی ماه سال گذشته بر تحول در نظام آموزش عالی تاکید دارد.
* مأموریتهای ستادهای شورای عالی انقلاب فرهنگی
فارس: از دوران تحول شورای عالی انقلاب فرهنگی هم برایمان بگویید.
سلیمی: در دوران تحولی شورای عالی انقلاب فرهنگی مقرر شد قرارگاه حکمرانی فرهنگ و دانش ایجاد شود که ساختار و سازماندهی چنین قرارگاهی ستادمحور شود که در حال حاضر ۴ ستاد علم و فناوری، فرهنگی و اجتماعی، زنان و خانواده و تعلیم و تربیت در شورای عالی انقلاب فرهنگی ایجاد شده است و این ستادها راهبری حوزههای موضوعی و مأموریتی خودشان را برعهده دارند.
حوزه مأموریتی ستاد علم و فناوری دانشگاهها، مراکز آموزش عالی، مؤسسات پژوهشی، مؤسسات فناوری، شرکتهای دانشبنیان، وزارت علوم، وزارت بهداشت، معاون علمی و فناوری و اقتصاد دانشبنیان ریاست جمهوری، دانشگاه آزاد و جهاد دانشگاهی است. این مجموعهها در حوزه علم و فناوری مشغول فعالیت و بازیگران این عرصه هستند.
این مجموعهها نیاز دارند یک راهنمایی، جهتدهی، راهبری و قاعدهگذاری بینشان انجام شود که تا فعالیتهایشان مکمل یکدیگر و همافزا باشند. این موضوع در ستاد علم و فناوری در شورای عالی انقلاب فرهنگی با سند بالادست نقشه جامع علمی کشور که در حال بروزرسانی و بازنگری است انجام میشود. به همین منظور در ستاد علم و فناوری دو معاونت آموزش و پژوهش و معاونت فناوری و اقتصاد دانشبنیان داریم.
در دوران جدید که رویکرد تحولی دنبال میشود یکسری میزهای مسأله محور تخصصی تشکیل دادهایم تا بتوانیم از مشارکت صاحبنظران، ذینفعان و نخبگان استفاده بیشتری داشته باشیم. میزهای تخصصی حوزه آموزش عالی شامل میز حکمرانی آموزش عالی، آمایش آموزش عالی، آییننامه ارتقاء اعضای هیأت علمی، تحول و ارتقاء آموزش پزشکی، تحول و ارتقای علوم انسانی، تحول و ارتقای علوم پایه، جذب، نگهداشت و بازگشت نخبگان، تعاملات علمی بینالمللی و آموزش مهارتی است.
* آماده شورای عالی انقلاب فرهنگی برای حل مسائل بغرنج و پیچیده
فارس: میزهای تخصصی چه ویژگیهایی دارند؟
سلیمی: در ابتدا تأکید داشتیم میزهای تخصصی باید مسأله محور باشند و مسائل حوزه شناسایی و اولویتبندی شوند و ارتباطشان با یکدیگر مشخص شوند و نظام مسائل تدوین شود. براساس اولویتهایی که در نظام مسائل مشخص میشود باید بتوانیم یک بسته سیاسی و حکمرانی برای حل مسائل پیچیده و بغرنج آماده داشته باشیم که در شورای عالی انقلاب فرهنگی مورد تصویب قرار بگیرد و تا قاعدهگذاری و جهتدهی انجام شود.
ستاد علم و فناوری امسال رویکرد تحولی دیگری هم داشت و هیأتهای اندیشهورز ستاد علم و فناوری را در استانها تشکیل داد. اعتقادمان بر این است برای اینکه بتوانیم حکمرانی درست، دقیق، مسأله محور و جامعی داشته باشیم باید مسائل به خوبی شناسایی شوند؛ البته روی مسائل خاصی که پیچیده و بغرنج، بین بخشی و فرابخشی و بین وزارتخانهای و حاکمیتی باشند، دست میگذاریم.
مسائلی که یک وزارتخانه میتواند به تنهایی از عهده آن بربیاید را خودش در حوزه اختیاراتش پیش میبرد؛ اما مسائلی که در حوزههای گوناگون بین وزارتخانهای و حاکمیتی هستند شورای عالی انقلاب فرهنگی به آن مسائل ورود میکند. در عین اینکه مسائل یکسانی در کل کشور داریم به دلیل تنوع و تکثر فرهنگها، اقلیمها، بومها و ظرفیتهای متفاوتی که در کشور وجود دارد یکسری مسائل خاص در هر استان یا زیست بوم وجود دارد که نمیتوانیم از ساختمان شورای عالی انقلاب فرهنگی برای کل کشور نسخه واحد بپیچیم. یک نوع وحدتی داریم در عین کثرت و در عین کثرت یک وحدتی داریم. در شهر تهران خرده فرهنگهای متفاوتی داریم؛ یعنی فرهنگ شرق، غرب و محلات با یکدیگر فرق میکنند. مفهوم محله قبلا محوری بود.
یکی از سیاستهای مترقی که در ستاد راهبردی نقشه جامع علمی کشور تصویب کردهایم سیاستها و ضوابط اجرایی آمایش آموزش عالی مصوب سال ۱۳۹۴ بود. در این مصوبه روی چند موضوع اصلی از جمله مأموریتگرایی دانشگاهها، ساماندهی آموزش عالی، نظام رتبهبندی، اعتبارسنجی دانشگاه و نظام مهارتی تکیه شد. درست است که یکسری دانشگاههای مادر داریم که در آن به تمام علوم میپردازیم، اما هدف غائی و برآیند کل دانشگاه باید مشخص باشد که چه میخواهد و این یکی از مسائلی است که میگویند آمایش آموزش عالی مبتنی بر آمایش جغرافیایی و سرزمین انجام میشود؛ یعنی باید براساس نیازها و اقتضائاتی که هر منطقه سرزمینی دارد باید آن نظام آموزشی و پژوهشی، آموزش عالی و نظام دانشگاهی آن بتواند پاسخگوی نیازها باشد.
شما باید در سرزمینهای کویری، دریایی، جنگل و مراتع و سرزمینی که استعدادهای خاص خود را دارد، نیروی ماهر برای همان منطقه تربیت کنید. باید برای همان منطقه حل مساله صورت بگیرد.
* پژوهش باید نافع باشد
فارس: علاوه بر سالگرد تأسیس شورای عالی انقلاب فرهنگی، هفته پژوهش و فناوری را هم پیش رو داریم از علم و پژوهش برایمان بفرمایید.
سلیمی: ما به دنبال علم نافع مرجعیت ساز هستیم. پیامبر (ص) میفرمایند: «اَللّهُمَّ إنّی أعوذُ بِکَ مِن عِلمٍ لا یَنفَعُ بار خدایا! به تو پناه مىبرم از دانشى که سود نمىدهد»؛ بنابراین بعضی از علوم علاوه بر اینکه نفعی داشته باشند مضر هم هستند. کشتار نسلی که در جنگ غزه انجام میشود با استفاده از ابزارهای پیشرفته صنعتی جنگی است و از علم و دانشگاه بیرون آمده، انرژی هستهای هم همینطور؛ اگر انرژی هستهای به بمب هستهای برسد خروجیاش از دانشگاه است، پس به دنبال علم نافع مرجعیتساز هستیم.
علمی که به دنبال حل مسائل واقعی جامعه باشد، باید مسأله محور باشد و بتواند در لبه مرزهای دانش حرکت کند و مرزشکن، اقتدارآفرین و مرجعیتساز باشد. عزت علمی و افزایش قدرت سیاسی به ما کمک میکند تا عزت و آبروی جمهوری اسلامی را در عرصهجهانی ببالا بریم. امام علی علیه السلام میفرمایند: «العلم السلطان علم، قدرت است» پژوهشها باید نافع باشد و بین علم و عمل توامان ارتباط تنگاتنگی برقرار باشد، پیامبر (ص) میفرمایند: «مَن عَمِلَ بِما علم وَرَّثَهُ اللَّهُ عِلمَ ما لَم یَعلَم هر که به آنچه مىداند، عمل کند، خداوند، دانش آنچه را نمىداند، به او ارزانى مىدارد.
به دنبال پژوهشهایی هستیم که علم نافع باشد و دنبال حل مسائل واقعی جامعه ایرانی - اسلامی و جامعه بشریت باشد. برای این منظور نقشه جامع علمی کشور اولویتهای علمی را تعریف کرده که اولویتهای اول، دوم و سوم در حوزههای گوناگون علوم انسانی،علوم پایه، علوم سلامت، علوم فنی و مهندسی مشخص است و باید تقسیم کاری بین دانشگاهها، اندیشکدهها و پژوهشگاهها صورت بگیرد.نقشه جامع علمی کشور از سال ۸۹ تصویب شده و در حال بروزرسانی و بازنگری است.
برای اینکه بتوانیم پژوهشها را جهتدهی کنیم و حکمرانی پژوهش را انجام دهیم از جمله مصوباتی که داشتیم ارتقا صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران بود که ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور مصوب کرد به بنیاد علم ایران ارتقا پیدا کند تا بتواند پژوهشهای بنیادی و مرجعیتساز و لبه مرز را که نیاز به سرمایهگذاری بلند مدت دارند حمایت کند.
همچنین صندوق شورای عالی علوم تحقیقات و فناوری که مصوبه جلسه ۸۲۶ شورای عالی انقلاب فرهنگی بود که باید تأسیس میشد بعد از ۴ سال، امسال اساسنامهاش تصویب شد و چند روز گذشته توسط آیت الله سیدابراهیم رئیسی، رئیس جمهور ابلاغ شد که براساس اولویتهایی که توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی مشخص می کند تخصیص بودجه و اعطای تسهیلات به نهادها، دانشگاهها و پژوهشگاهها انجام شود.
* چگونگی بازنگری سند راهبردی حکمرانی
فارس: یکی از مسائلی که به جد از سوی ستاد تعلیم و تربیت پیگیری می شود بحث آیین نامه ارتقای اعضای هیأت علمی و بازنگری آن است، درباره این موضوع و پیشبرد آن توضیح بفرمایید.
سلیمی: بله، یکی از بحثهای داغ روی میز ما بحث آییننامه ارتقاء و بازنگری است. درباره آییننامه ارتقاء باید بگویم که این آیین نامه به نوعی یک سند راهبردی حکمرانی است که زمین بازی را برای اساتید و اعضای هیأت علمی طراحی میکند که براساس آن این افراد به رقابت میپردازند و مرتبههای علمی مانند مؤلفههای آموزشی، پژوهشی و اجرایی را طی میکنند.
سال ۱۳۷۹ آییننامه ارتقاء داشتیم که طی دورههای زمانی بازنگری شد. آخرین آییننامه ارتقاء هم مصوب ۱۸ اسفند ۱۳۹۴ بود که در سال ۱۳۹۵ ابلاغ شد. این آییننامه یکسری دستاورهای خوبی داشت و توانست ما را در تولید اسناد علی و مقالهها با رشد و شتاب چشمگیری جلو ببرد. هم اکنون رتبه ۱۵ دنیا در تمام حوزههای علمی را دار هستیم. جمهوری اسلامی ایران در طی ۲۰ سال اخیر توانسته رتبه علمی خود را از ۵۸ جهانی به جایگاه ۱۵ تولید علم برساند. در کشورهای اسلامی هم حائز رتبه اول هستیم. در مقالات پراستناد رتبه ۱۶ دنیا را در اختیار داریم. این آماری است که بیشتر تعداد و کمیت اسناد علمی و خروجیها میسنجد اما باید به سمت کیفی و کاربردی شدن پژوهشها برویم. باید به سمتی برویم که نهادهای علمی و دانشگاهها بتوانند رتبههای بالاتری کسب کنند.
یکی از شاخصهای کیفی که تعریف شده H-index است و برخی کیفیت مقاله را با آن میسنجند. در این قسمت میزان رتبهمان مانند حوزههای قبلی نیست. در این شاخص در دنیا رتبه ۴۰ و در منطقه رتبه چهارم را در اختیار داریم. البته نسبت به شاخصهای علم سنجی که نهادهای بینالمللی منتشر میکننند انتقاداتی داریم. بالاخره براساس تعریفی که آنها از دانشگاه و علم و پژوهش دارند، این شاخصها را تعریف میکنند.علیرغم انتقادهایی که وجود دارد آمارهایی هست که میتواند مورد استفاده قرار بگیرد و وضعیتمان را تا حدودی مشخص کند.
مقام معظم رهبری در سخنرانی که در ۲۵ مهر ۱۴۰۲ داشتند هشدار و بیم دادند که ممکن است طبق آمارها و گزارشهای منتشر شده ما در برخی از حوزهها از بعضی کشورهای منطقه عقب بیفتیم و ایشان یک خیز جدید علمی را مطرح کردند که باید از راههای میانبر بتوانیم فاصله عقب ماندگی علمی که در دوران گذشته داشتیم را جبران کنیم.
* رتبه ۱۲۰ کشور در شاخصهای جهانی نوآوری ارتباط دانشگاه با صنعت
ما در زیر شاخص ارتباط دانشگاه با صنعت در شاخص جهانی نوآوری در سال ۲۰۲۲ رتبه ۱۲۰ دنیا را داشتیم و رتبه عربستان و ترکیه از ما بهتر است هر چند ما در تولید مقاله از آنها جلوتریم. متأسفانه در اقتصاد دانشبنیان وضعیت خوبی نداریم. همچنین سهمی از بودجه کشور که به پژوهشها اختصاص پیدا میکند هم وضعیت خوبی ندارد و سهم هزینههای تحقیق و توسعه از تولید ناخلص ملی کمتر از یک درصد است.
البته شرایط اقتصادی کشور درمورد این موضوع تأثیرگذار بوده و مسائلی که داشتیم باعث شده تا نتوانیم به خوبی حمایتهای لازم را انجام دهیم. علم نافعی که در تبدیل شدن پژوهش به فناوری و کامل شدن چرخه علم، تجاریسازی و خلق ثروت از آن باشد به طور کامل طی نشده و این چرخه کاملاً طی نشده و این خلایی است که داریم و در نظام ملی نوآوری هم قرار شده وزارت علوم تهیه کند و به ما بدهد. با تصویب این نظام امید میرود بتوانیم دستاوردهای بهتری داشته باشیم.
* تعامل دانشگاه با جامعه، صنعت و حکومت
فارس: چگونه میتوان پایاننامههای پژوهشی را در دانشگاهها کاربردی کرد؟
سلیمی: دانشگاه باید به صورت یک سیستم باز باشد. دانشگاه باید با صنعت، جامعه، حکومت، اقتصاد و سیاست در تعامل باشد. اگر دانشگاه یک سیستم باز باشد همانند آب روانی است که دیگر دچار رکود نمیشود. اگر اساتید و دانشجویان با جامعه، صنعت، بازار، اقتصاد و سیاست تعامل نداشته باشند و مسائل واقعی جامعه به خوبی شناسایی نشوند، پژوهشها و پایاننامهها فقط در قفسههای کتابخانهها خاک میخورند و حالت تزئینی پیدا میکنند.
دانشگاه باید پویایی خودش را داشته باشد و یک سیستم یادگیرنده و پویا باشد، مسؤولیت اجتماعی داشته باشد و مسألهمحور باشد و مسأله محور عمل کند. باید یک نظام مسائل ملی براساس اولویتهای نقشه جامع علمی کشور تعریف کنیم که قسمتهای مختلف این نقشه را دانشجویان و اساتید پرکنند و هرکدام مسیر علمی خودشان را طی میکنند به نوعی مکمل هم باشند تا بتوانند نقشه جامع را تحقق دهند.
|