دکترسعید رضا عاملی، استاد گروه ارتباطات دانشگاه تهران و عضو شورای‌عالی‌انقلاب‌فرهنگی در گفت و گو با خبرنگار گروه دانش و فناوری خبرگزاری آنا در پاسخ به اینکه چقدر توانستیم رشدمان را بر اساس اسناد بلندمدت محقق کنیم، اظهار داشت: اولین دغدغه‌هایی که امام (ره) و مقام معظم رهبری در دوران ریاست جمهوری خود داشتند، علم و دانش کشور بود که برآیند آن را در این ۴۴ سال می‌بینیم و می توان گفت در حوزه علم و فرهنگ اسناد بلند مدت نتایج موثر داشته است. این آثار را هم در سطح نهادسازی و هم در سطح سیاست‌گذاری و هم در قلمرو اقدامات می توان به وضوح دید.
وی افزود: اگر امروز جمهوری اسلامی در دنیایی که وابستگی عنصر ذاتی همه کشورهاست و آمریکا در به انقیاد درآوردن اروپا، ژاپن و هند تلاش می‌کند و نزدیک به ۸۷۰ پایگاه نظامی در سطح جهان دارد، در عین حال آمریکا با چین و روسیه و در سطح منطقه‌ای با جمهوری اسلامی ایران در رقابت است و این امر صحبت کردن از استقلال را برای آمریکا سخت می کند. اما جمهوری اسلامی به اعتبار اینکه نمی‌خواست استیلای آمریکا را بپذیرد و از آنجایی که نگاه توحیدی بر ارزشهای اجتماعی و ارزشهای فرهنگ داشته و دارد، لذا به عنوان یک زیربنای استقلال به علم توجه کرده است. امروز سرمایه انسانی جمهوری اسلامی ایران که برخواسته دانش و تخصص است، بزرگتریم سرمایه ملی برای ماست.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی بیان کرد: از همان آغاز پیروزی انقلاب اسلامی و شکل گیری جمهوری اسلامی ایران، سرمایه‌گذاری‌های خیلی جدی صورت گرفت، ستاد انقلاب فرهنگی تشکیل شد و حتی مقطعی دانشگاه‌ها تعطیل شدند تا مجالی برای ریل‌گذاری‌های جدید در محیط دانشگاه فراهم شود.
عاملی ادامه داد: امروز وقتی به نتیجه کار نگاه می‌کنیم باید بگوییم که در حوزه علم و فناوری موفق بودیم چرا اینکه رتبه رشد علمی‌مان به لحاظ شتاب در رده چهارم جهان است. در ایندکس مقالات در وب آف ساینس در رتبه ۱۵ جهان هستیم.
باید آموزه‌هایی که منجر به تفکر تحلیلی می‌شود را در آموزش بگنجانیم. تفکر تحلیلی کاملا مبتنی بر تفکر انتقادی و نوآورانه است که منجر به حل مسائل می‌شود
** ۷۸ برابر شدن مقالات علمی در کشور
وی اضافه کرد: تا سال ۱۳۸۰ تنها هزار مقاله از سوی محققان ما منتشر شده بود اما اکنون به ۷۸ هزار مقاله در سال رسیده ایم یعنی در مقایسه با دو دهه قبل ۷۸ برابر شده است اما اینها به تنهایی معیار نیست یعنی تعداد مقاله، تعداد پروژه‌های مشترک بین‌المللی با دانشگاه‌ها و مراکز علمی دنیا و اتفاقات در حوزه های دانش بنیان تنها شاخص پیشرفت علمی نیست چراکه وقتی به خروجی نگاه می شود می بینیم که در صنایع دفاعی به قدرت نظامی جهان تبدیل شده ایم و این به خاطر قدرت علم بوده است و این یکی از معیارهای اصلی است.
دبیر سابق شورای عالی انقلاب فرهنگی بیان کرد: البته انگیزه‌های الهی که وجود داشت و نگاه راهبردی و استراتژیکی که رهبری حکیم انقلاب برای دفاع و صیانت از حریم ایران داشتند باعث شد که صنایع دفاعی رشد کند و ما امروز به دستاوردهایی رسیدیم که قطعاً قدرت بازدارندگی ایجاد کرده و اجازه نفوذ در خاک ایران را به کسی نمی‌دهد. قدرت نظامی جمهوری اسلامی ایران برای تامین فضای صلح و آرامش در منطقه و جهان است.
عاملی گفت: امروز در بسیاری از زیرساخت‌ها نظیر انرژی موفق شدیم مثلا در گاز رسانی در اوایلی انقلاب ۵۰ هزار انشعاب داشتیم، امروز ۹۳ درصد خانه‌های ایران انشعاب گاز دارند. همچنین در زیرساختهای تولید مواد خام نفتی و صنایع تبدیلی که در منابع انرژی به وجود آمده خیلی قدرتمند شده ایم. در صنعت فولاد و صنایع مرتبط نظیر خودروسازی و ساختمانی و توسعه های وابسته پیشرفت های خوبی داشتیم الان ظرفیت فولاد کشور رشد چشمگیر داشته است و ما به رتبه هفتمین کشور در تولید فولاد به ظرفیت ۲۹ میلیون تن رسیده ایم که پیش بینی می شود این ظرفیت طی سه سال آینده به ۵۳ میلیون تن برسد.
استاد دانشگاه تهران اضافه کرد: در دارو نیز توسعه های خوبی ایجاد کردیم. در گذشته در پزشکی وابسته بودیم پزشکان سایر کشورها نظیر فلیپین و پاکستانی در ایران حضور داشتند اما اکنون پیچیده‌ترین عمل‌های جراحی در ایران انجام می‌شود. از سایر کشورها به صورت داوطلبانه به ایران می آیند تا درمان شوند.
وی افزود: از طرفی دوره جنگ را یادمان نرفته است، دوره جنگ فشار زیادی روی نظام پزشکی کشور بود. مجروحان جنگ تعدادشان زیاد بود، کسانی که قطع عضو شدند در دوره جنگ تعدادشان قابل توجه بود. معلولان بالای ۵۰ درصد تعدادشان زیاد بودند، سیستم پزشکی با جنگ رشد کرد و به بالندگی رسید.
**ایجاد زیرساختهای وسیع غیرعاریه‌ای در کشور
عضو شورای عالی فضای مجازی بیان کرد: بنابراین هم اکنون ۹۵ درصد داروی کشور در ایران تولید می‌شود کل پزشکان کشور، ایرانی هستند، خدمات بیمارستانی افزایش پیدا کرده اینها همه توسعه علم در ایران بوده، محصول توسعه علم ایجاد زیرساختهای بنیادینی است که عاریه‌ای نیست محصولش زیرساخت‌هایی هست که تکیه بر ظرفیت‌های منابع انسانی توانمند ایران دارد.
**کنکور باعث تنزل علمی دانش آموزان شده است
عاملی بیان کرد: پس برای علم هزینه کردیم، توجه کردیم، باید این مسیر با همین کیفیت با همین ضریب رشد ادامه پیدا کند. رهبر معظم انقلاب ا ز اینکه این ضریب رشد کاهش پیدا نکند نگران‌کنند هستند و تذکر دادند. چراکه متاسفانه نتایج آزمون تایم برای دروس فیزیک، ریاضی و شیمی در سال دوازدهم که منتهی به دیپلم می‌شود نشان می‌دهد که ما تنزل پیدا کردیم یعنی آن قدرتی که دانش آموز قبلا در ریاضی و فیزیک و شیمی داشتند تنزل پیدا کرده است. یکی از دلایلش کنکور است، کنکور فقط مهارت تست‌زنی را به دانش آموز آموخته که خودش تبعیض آمیز است یعنی ثروتمند و غیر ثروتمند از امکانات به صورت مساولی نمی‌توانند بهره‌مند شوند آنهایی که ثروتمند هستند می‌توانند هزینه‌های بیشتری کنند.
محصول توسعه علم ایجاد زیرساختهای بنیادینی است که عاریه‌ای نیست محصولش زیرساخت‌هایی هست که تکیه بر ظرفیت‌های منابع انسانی توانمند ایران دارد
**علاقه مندی خانواده های ایرانی به توسعه علم
دبیر سابق شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: البته وجه مشترک پدر و مادرهای ایرانی این است که پولدار یا بی پول باشند، همه هستی‌شان را برای علم فرزندانشان می‌گذارند و تلاش می‌کنند اینها را یک جوری تقویت کنند. بنابراین یکی از زیرساختهای بزرگ در پیشرفت علم ایران خود خانواده ایرانی است. پدر و مادرهای ایرانی هستند که به علم توجه می‌کنند و این هم ریشه در تاریخ ایران دارد، هم از قبل از ورود اسلام به ایران، در دوره پارسیان و پارتیان، علم و دانش در ایران جایگاه بالا داشت. بعد از ورود اسلام به ایران نیز باز علم تقویت شد به دلیل اینکه خداوند در قرآن کریم دائماً توصیه به تدبیر، تفکر، عقل، علم، بصیرت، حکمت می کنند. بیش از ۱۲ واژه در قرآن کریم به نوعی توصیه به علم و علم آموزی و قدرت فکر می کند و این باعث تقویت علم در کشور شده است. در عین حال باید ساز وکارهایی ایجاد کنیم که علم شتاب و رشد و عمق دانشی و در عین حال اثر گذاری بر کیفیت زندگی پیدا کند. نباید دانش آموزمان را وارد سیستم آموزشی کنیم که کیفیت علمی آن ضعیف باشد. الان دوره‌ای است که ما باید به کیفیت علم بیشتر از هر روز دیگر توجه بکنیم.
**راهکار چالش های اجتماعی در نوآوری و خلاقیت است
وی ادامه داد: کیفیت علم هم در نظام آموزش و یادگیری و هم در پرورش تفکر خلاق و هم در دانش‌هایی است که منجر به گسترش حوزه نوآوری شود. نوآوری مهم است چراکه مبنا و منبع اصلی پیشرفت است. نوآوری پاسخ به همه چالش‌های اجتماعی است. هر چالشی که در حوزه سلامت و پیشرفت داریم راهکارش در نوآوری و خلاقیت است. هر مسئله ای پاسخ دارد ولی اگر نتوان آن را تحلیل کرد تبدیل به مانع می شود و مانع مسئله نیست مانع یک بن‌بست است، ما باید قدرت تحلیل کردن پدیده‌های اجتماعی در قالب مسئله را داشته باشیم و بعد مسئله را حل کنیم.
امروز اهمیت دانش یکپارچه، بیشتر از گذشته شده است باید ساختار دانشگاه ها تغییر کند و رشته ها بتوانند تعامل واقعی با یکدیگر داشته باشند
دبیر سابق شورای عالی انقلاب فرهنگی اضافه کرد: باید آموزه‌هایی که منجر به تفکر تحلیلی می‌شود را در آموزش بگنجانیم. تفکر تحلیلی کاملا مبتنی بر تفکر انتقادی و نوآورانه است که منجر به حل مسائل می‌شود. بنابراین باید یک بازسازی و بازنگری بکنیم. خصوصاً اینکه علوم و فناوریهای نو دو سه دهه است که عرضه اندام می‌کند و با آرایش تندی به زندگی ها آمده است.
**انقلاب فناوری های نو زندگی انسانها را تغییر داده است
عاملی بیان کرد: در تعریف فناوریهای نو می‌گویند فناوری‌هایی که مبتنی بر داده‌های رقومی است. داده‌های رقومی یعنی همین چیزی که به انگلیسی از آن تعریف به فناوری دیجیتال می‌شود، فناوریهای رقومی اساس حرکت فناوری را عوض کرده است، زمانی ریاضیات یک دانش محاسباتی بود که به صورت آنالوگ استفاده می‌شد و کاملاً وابستگی به ذهن انسان داشت. امروز از دل فناوریهای رقومی هوش مصنوعی، کوانتوم و ریزفناوری‌هایی به وجود آمد که قدرت ریزپردازی‌شان تا ۱۰ به توان ۲۷- رفته و اینها یک پدیده‌های خارق‌العاده است، یعنی آن منطق فازی که می‌گفت پدیده‌ها در بستر رقومی یا این است یا آن، الان بین صفر و یک در منطق فازی مبتنی بر فناوریهای جدید Nمقدار دوباره ریز شده و این ریزپردازها انقلاب بزرگی ایجاد کرده است. پزشکی محاسباتی به وجود آمده است. در صنعت تحول ایجاد کرده حتی در مواجهه با فوریت‌های طبیعی مثل زلزله، مثل سیل و خیلی از حوادث طبیعی که در زندگی به وجود می‌آید این قدرت محاسباتی در حال افزایش است. الان گفته می شود که حادثه طبیعی نظیر زلزله تا چند دقیقه قبل آن می توان پیش بینی کرد ولی من یقین دارم که با رشد دانش ریزفناوری‌ها و با تکیه بر دانش کوانتوم و هوش مصنوعی و اتصال دیوایس‌ها به پدیده‌ها، دانش محاسباتی متفاوتی در پیش‌بینی حوادث طبیعی به وجود می‌آید.
هر مسئله ای پاسخ دارد ولی اگر نتوان آن را تحلیل کرد تبدیل به مانع می شود و مانع مسئله نیست مانع یک بن‌بست است، ما باید قدرت تحلیل کردن پدیده‌های اجتماعی در قالب مسئله را داشته باشیم و بعد مسئله را حل کنیم.
**نیازمند بازآرایی جدید برای رشد علمی هستیم
عاملی تصریح کرد» در روایات داریم که تا قبل از دوره ظهور از ۷۰ جز علم ۲ جزئش کشف و آشکار می‌شود. ۶۸ جز همچنان ناشناخته می ماند و دوران حضرت مهدی هم دوران فوران علم و دانش فناوری و عقلانیت محاسباتی است. لذا از این جهت ما نیازمند به بازآرایی جدیدی برای رشد علمی کشور هستیم. اما در مجموع اگر کسی بخواهد علم ایران را به چالش بکشد باید در خروجی‌ها به چالش بکشد. خروجی‌های ما به لحاظ زیرساختهای مربوط به زندگی خیلی پیشرفت داشته است. ممکن است بعضی‌ها سوال ایجاد بکنند که صنعت خودروسازی‌مان، یا صنایع مرتبط با ساختمان، صنعت هواپیما سازی، می تواند بهتر از اکنون باشد که البته باید اینگونه باشد و توقع درستی است، برای تحقق این مطالبه باید اولویت اول در برنامه هفتم تقویت زیرساخت علم و فناوری باشد که متأسفانه نیست. یعنی آن ۱۲ کلیدواژه محوری که در برنامه هفتم به آن توجه شده، علم و فناوری نیست. متاسفانه به معلول پرداخته شده و معلول نمی‌تواند علت آفرین باشد علت علم و پیشرفت است ما باید زیرساختهای علم و پیشرفت را تقویت کنیم.
دبیر سابق شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: کره جنوبی تا چند سال متوالی سهم تحقیق و توسعه را از بودجه عمومی‌اش تا ۴ تا ۵ درصد قرار داد. در حوزه فناوریهای ارتباطات سهم سرمایه‌گذاری تقریباً ۴۰ درصد بودجه تحقیق و توسعه‌اش را روی آی‌سی‌تی، فناوری ارتباطات و اطلاعات گذاشت و این باعث شد ۴۰ درصد صادراتش در حوزه آی سی تی افزایش پیدا کند، یعنی بلافاصله نقش تحقیق و توسعه را در خروجی‌ها می‌توان دید. وقتی علم و فناوری را تقویت می‌کنید. تمام امور دانش بنیان در کشور تقویت می‌شود صنعت، کشاورزی، خدمات، امور انتظامی، امور نظامی، زیرساختهای بنیادین هستند برای رشد کشور، اشتغال‌آفرین هست یک جورایی حوزه علم را به فعلیت درمی‌آورد.
**تحقیق برای کار جایگزین تحقیق برای توسعه شده است
وی ادامه داد: در حال حاضر تعداد فارغ‌التحصیلان دوره دکتری و فارغ‌التحصیلانی که شغل ندارند تعدادشان افزایش پیدا کرده است، چرا این اتفاق می‌افتد؟ بعضی‌ها فکر می‌کنند تحقیق و توسعه مقاله نوشتن و کتاب نوشتن و گزارش چاپ کردن است، تحقیق و توسعه در فرهنگ جدید علم و فناوری یکی از اجزای تولید است. لذا شرکت‌های مثل گوگل دیگر از R&D صحبت نمی‌کنند از RW صحبت می‌کنند. R&D یعنی تحقیق و توسعه، RW یعنی تحقیق برای کار. خوشبختانه الان بعضی از این شرکت‌ها مثل مپنا تحقیق و توسعه‌شان در دل کارخانه شکل گرفته است و با پیوند با دانشگاه‌های خوب کشور، شریف، علم و صنعت، دانشگاه تهران، دانشگاه اصفهان مسیر رشد صنعت را به سرعت دنبال می کنند. محققان نمی‌روند که تحقیق کنند برای اینکه مقاله بنویسند بلکه می‌روند تحقیق کنند تا دریابند که چطور می‌توانند مثلا موتور بویینگ را تولید کنند. این تحقیق کاملا بهینه است. طبیعی است که مقالات علمی هم از این فرآیند بدست می‌آید.
عاملی گفت: بالاترین بودجه تحقیق و توسعه در گذشته متعلق به فولکس واگن بود که تا ۱۹ میلیارد دلار بالا رفت اما اکنون بالاترین بودجه تحقیق و توسعه متعلق به گوگل و شرکت مادر یعنی آلفابیت است که بیش از ۳۵ میلیارد دلار است. گوگل بالاترین بودجه تحقیق و توسعه شرکت‌های فناوریهای نو را به خود اختصاص داده است. جمهوری اسلامی نیز باید تجدید نظر کند و یک خیزی در اعتبارات تحقیق و کار ایجاد کند. امروز در بهترین شرایط بودجه تحقیق و توسعه زیر یک درصد است و این یعنی عدم توجه به علت پیشرفت و توسعه است.
باید نظام جمهوری اسلامی ایران، استاد دانشگاه و معلم را از مالیات مستثنی کند و در واقع مالیات اصلی از سرمایه داران گرفته شود نه از استاد و معلم
وی با اشاره به مهاجرت نخبگان تاکید کرد: فکر نمی‌کنم نخبه‌ای باشد که ایران را دوست نداشته باشد چراکه ریشه‌اش، پدر، مادر، سرزمین، انقلاب، اسلام، محله اینجاست، وقتی شما از این سرزمین جدا می‌شوید دلتنگی ایجاد می‌شود، نقصی در مسیر زندگی به وجود می‌آورد. باید شرایط زندگی برای نخبگان مهیا شود.
عاملی با انتقاد از اینکه مجلس شورای اسلامی برای حقوق استادان دانشگاه سقف گذاشته است و مالیات پلکانی عملا تفاوت بین استاد ممتاز و رتبه های قبلی را بسیار کاهش داده است، بیان کرد: با این شرایط نمی توان انتظار داشت که نخبگان برای کشور کاری انجام دهند. باید نظام جمهوری اسلامی ایران، استاد دانشگاه و معلم را از مالیات مستثنی کند و در واقع مالیات اصلی از سرمایه داران گرفته شود نه از استاد و معلم. در کشورهای پیشرفته نظام مالیاتی وجود دارد اما درآمدی که در آنجا هست کفاف آن مالیات را می دهد. یکی از جبران هایی که جبران مفید و موثر است، نقش پیدا کردن اساتید و دانشجویان و محققان دانشگاهی در حل مسائل و ایجاد ظرفیت های پیشرفت است که هم درآمد برای محققین ایجاد می‌کند و هم اشتغال آفرین است و از هم مهمتر موجب پیشرفت و تامین سلامت و آرامش مردم می‌شود.
این اعوجاج آشوب رشدگونه است که یک جاهایی یک دفعه خیلی شلوغ می‌شود و یک جاهایی اصلا اقدامی صورت نمی‌گیرد. دانش بنیان در واقع یک رشد یکپارچه متعادل معطوف به اهداف تمدنی است.
**تمرکز روی نیازهای اساسی
دبیر سابق شورای عالی انقلاب فرهنگی با تاکید بر اینکه باید روی نیازهای اصلی تمرکز کنیم، ادامه داد: سلامت و درمان یک نیاز اساسی و بنیادین جامعه است. بحث غذا، سبد غذایی مردم مهم است. مسکن یکی از نیازهای اساسی است، هوای سالم و محیط زیست سالم یکی از نیازهای اصلی است. قطعا یکی از نیازهای اصلی جامعه تعادل اجتماعی، آرامش، اعتماد، کرامت انسانی، امید به زندگی به یک تعبیری سرمایه اجتماعی جامعه یک نیاز اساسی جامعه است. نیازها خیلی پیچیده نیست. سازمان ملل هم ۶ نیاز اساسی را احصا کرده که از همین هاست اخیرا نیازهای معنوی را نیز سازمان ملل مورد توجه قرار داده است.
عاملی گفت: مثلا سند امنیت غذایی که ستاد نقشه جامع ملی کشور تصویب کرد و به زودی هم ابلاغ می‌شود چون به تصویب شورای معین رسیده، سندی است که با نگاه فراوانی غذا و در دسترس پذیر بودن غذا و پیش‌بینی پذیری غذا و اقتدار غذایی کشور تهیه شده است. اقتدار غذایی یعنی اینقدر از حیث منابع غذایی قوی باشیم که بتوانیم به همسایگان‌مان کمک کنیم فقط تأمین غذای ملی نیست. در حال حاضر ۱۲۵ میلیون تن مواد غذایی در ذخایر کشاورزی و دامپروری تولید می شود که هدف گیری کشور در ۱۰ سال آینده رسیدن به ظرفیت ۲۵۰ میلیون تن است که بنظر برای تولید کار و تلاش و همت و مجاهدت این هدف گیری امکان پذیر است.
**رشد تولید غیر دانش بنیان، رشد کاریکاتوری است
دبیر سابق شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: حضرت آقا به درستی بحث تولید و اشتغال دانش بنیان را طرح کردند و امسال نیز بر مهار تورم و رشد تولید بعنوان شعار سال تاکید کردند. چون اگر تولید غیر از دانش بنیان باشد رشد کاریکاتوری است. این اعوجاج آشوب رشدگونه است که یک جاهایی یک دفعه خیلی شلوغ می‌شود و یک جاهایی اصلا اقدامی صورت نمی‌گیرد. دانش بنیان در واقع یک رشد یکپارچه متعادل معطوف به اهداف تمدنی است.
وی اضافه کرد: بعضی‌ها بخش سخت تمدن را می‌شناسند که در شهرسازی، معماری، مجسمه‌سازی و نقاشی بروز پیدا می‌کند ولی تمدن یک بخش معنوی دارد که اگر جنبه تمدنی در آن پررنگ باشد جامعه عادل، عدالت‌گستری در جامعه، امنیت اجتماعی، اخلاق، اعتماد، کرامت انسانی در آن تأمین می‌شود. برای دستیابی به این اهداف دانش چند وجهی نیاز است. به عقیده من کشورهای اروپایی، آمریکا، حتی چین و ژاپن رشد و پیشرفت جامع نداشته اند چراکه اگر از رشد و پیشرفت کشور برون رفت اجتماعی طلاق فراگیر، فروپاشی خانواده، گسترش هم‌جنس‌بازی و گسترش پدیده تنهایی، افزایش خودکشی باشد، رشد موزونی نیست.
عاملی ادامه داد: غرب تحت تأثیر اختلالاتی که در توسعه صنعتی به وجود آمد، رفت سراغ توسعه پایدار و در توسعه پایدار فقط پیشرفت صنعتی مطرح نیست، انسان مطرح است، محیط زیست، اقتصاد مطرح است باید یک توسعه‌ای باشد که پایداری برای همه اینها ایجاد کند ولی ما یک ذره بالاتر از آن را نگاه می‌کنیم چراکه ما توسعه جاودانه می‌خواهیم یعنی توسعه‌ای می‌خواهیم که بتواند سعادت دنیا و آخرت ما را تأمین کند. باید جوری ظرفیت اجتماعی را فراهم کنیم که حداقل به عنوان یک نظام حکمرانی فضای بهتری برای زندگی مؤمنانه وجود داشته باشد.
دبیر سابق شورای عالی انقلاب فرهنگی با انتقاد از تقلید علم گفت: در علم تقلید می‌کنیم بعد خوشحال می‌شویم که در شاخصه انتشار مقالات علمی به پیشرفت رسیده ایم در حالی که این کافی نیست، اصلا این مسئله را آدرس اشتباهی دادن است که ما ملاک‌مان این باشد که تعداد مقالات‌مان افزایش پیدا کند باید به خروجی دانش توجه کنیم که منشا آن سلامت و سعادت انسان باشد.
**لزوم اصلاح نظام بودجه‌ریزی
وی درباره موانع رشد کیفی علم تاکید کرد: موانع متعددی وجود دارد، مثلا در نظام بودجه‌ریزی، اعتبارات ناقص می گذاریم. سال گذشته آموزش و پرورش ۱۸۷ هزار میلیارد تومان بودجه داشت که ۹۷ و نیم درصد بودجه هزینه‌های جاری و حقوق و دستمزد بود و ۲ و نیم درصد بودجه سایر داشت. البته ۱۴ درصد سبد بودجه هم متعلق به آموزش و پرورش است. ولی این ۱۴ درصد اگر به ۱۸ درصد برسد آموزش و پرورش دیگری از آن درمی‌آید. بودجه کنونی نمی‌تواند برای کارهای فوق‌العاده، برنامه‌های جدید و حوزه نوآوری و خلاقیت‌های کافی باشد.
باید تعاملات بین المللی دانشگاه ها و اساتید تقویت شود البته برای این نیاز است که استادان بتوانند دستمزد متناسب دریافت کنند تا امکان ارتباط بین المللی را داشته باشند
استاد دانشگاه تهران بیان کرد: از طرفی باید تعاملات بین المللی دانشگاه ها و اساتید تقویت شود البته برای این نیاز است که استادان بتوانند دستمزد متناسب دریافت کنند تا امکان ارتباط بین المللی را داشته باشند.
وی ادامه داد: در استخدام اساتید نیز باید چرخش علم مورد توجه قرار گیرد، یعنی اینکه تنها فارغ التحصیلان دانشگاه تهران نباید در دانشگاه تهران استاد شوند بلکه فارغ التحصیلان خوب سایر دانشگاه ها نیز باید امکان ورود به دانشگاه تهران، دانشگاه شریف، دانشگاه علم و صنعت، دانشگاه اصفهان و سایر دانشگاه های برتر را داشته باشند، برای این امر باید سهم استخدام فارغ التحصیلان و سایر از یکدیگر جدا شود.
عاملی ضمن تاکید بر آسیب شناسی از وضعیت موجود اضافه کرد: با روحیه و توجهی که رهبر معظم انقلاب به علم دارند و توجه رئیس جمهور محترم آقای رئیسی به حوزه علم باعث شده به نقطه کنونی دست یابیم وگرنه چنین چیزی امکان پذیر نبود. دو پروژه عظیمی که رهبر انقلاب به آن توجه داشتند یکی بحث رشد علم و دانش در کشور از زنجیره علم از آموزش و پرورش تا دانشگاه و حوزه بود و دیگری مسئله تقویت بنیه فکری و دفاعی کشور بوده است.
عاملی با بیان اینکه ما گرفتار ذهن‌های استعماری هستیم، بیان کرد: ذهن استعماری خیلی راحت می‌گوید چه اشکالی دارد با آمریکا ارتباط برقرار کنیم ولی متوجه این نیست آمریکا که رابطه با ما را برای رشد ما نمی‌خواهد، بلکه رابطه با ما و نظام مذاکره با کشورهای دنیا برای این بوده که انحصار استثنا گرایانه سلطه خودش را تأمین کند. امریکایی‌ها استثناگرا هستند می‌گویند ما استثنایی جهان هستیم و بقیه باید از ما یاد بگیرند و ذیل ما تعریف شوند.
وی افزود: بنابراین تقویت بنیه فکری به عنوان یک زیرساخت فرهنگی و تمدنی جزو اهداف انقلاب بوده و ما برای آن هزینه‌های سنگین دادیم و باید در این مسیر حرکت کنیم و یک نسل بزرگی هم در ایران به وجود آمده که این مسیر را ادامه می‌دهد.
دبیر سابق شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره چگونگی استقبال از فناوری های نو بیان کرد: باید از پیش‌دبستان بچه‌ها را با مفهوم الگوریتم آشنا کنیم چراکه ابزاری نظری هوش مصنوعی باعث تحول شده است. هوش مصنوعی هوش الگوریتمی و هوش جمعی است و یک توانمندی بسیار بسیار بزرگی است که امروز سرمایه‌گذاری‌های مالی زیادی روی آن صورت گرفته است.
باید از پیش‌دبستان بچه‌ها را با مفهوم الگوریتم آشنا کنیم چراکه ابزاری نظری هوش مصنوعی باعث تحول شده است
وی ادامه داد: آنچیزی که باید در این زمینه مورد توجه قرار گیرد این است که مثل بقیه فناوری‌ها گرایشات چپ و مارکسیستی پیدا نکنیم. با این نگاه فناوری آدم‌ها را به سلطه می‌کشاند. واقعیت این است که ما باید توجه بکنیم که این فناوری‌ها تیغ دو لبه هستند هم می‌توانند چالش‌های بزرگ برای انسان به وجود بیاورند و جامعه و فرهنگ و روابط انسانی را دچار انحراف کنند و هم می‌توانند یک ظرفیت‌هایی باشند که باعث رشد انسان بشوند ما باید بدانیم که منطق این فضا چیست و منطق زندگی ما چیست ما با منطق زندگی‌مان این حوزه را توسعه دهیم.
استاد دانشگاه تهران گفت: برای توسعه فناوری نو، بدون نگاه بلندمدت پیشرفت اسلامی ایرانی پایدار و جاودانه نمی توانیم این فناوری را توسعه دهیم، فناوری که باید حتما روی هدفگذاری جلو برود، اگر هدفگذاری را بگذارید مثلا مؤلفه‌های تمدن نوین اسلامی واقعا هوش مصنوعی را در مسیر تأمین عدالت، استقرار عدالت، شفاف‌سازی، توزیع اصولی منابع، مدیریت درست فوریت‌های حوادث طبیعی میتواند بسیار کمک کننده باشد.
**لزوم ایجاد تغییر الگوواره ای در علم و فناوری کشور
عاملی ادامه داد: در حال حاضر در ایران دانش‌های زیرساختی برای هوش مصنوعی است، ولی باز با تحول فناوریهای نوین رشته‌های دانشگاهی آنطوری که مورد انتظار است تغییر نکرده ما باید یک تغییر الگوواره‌ای در علم و فناوری کشور داشته باشیم. امروز اهمیت دانش یکپارچه، بیشتر از گذشته شده است باید ساختار دانشگاه ها تغییر کند و رشته ها بتوانند تعامل واقعی با یکدیگر داشته باشند. این اتصال علوم و نگاه ۳۶۰ درجه علوم خیلی اهمیت دارد که نیازمند به یک جراحی اساسی در حوزه رشته‌ای و علوم هستیم.
در پایان دکتر عاملی که تجربه گسترده دارد و ۱۲ سال است که در قامت استاد تمام دانشگاه تهران دردمند پیشرفت جمهوری اسلامی ایران است گفت: من به آینده بسیار خوشبین و امیدوار هستم و مطمئنم در ذیل حکمت و دوراندیشی رهبر معظم انقلاب و با برخورداری از سرمایه اجتماعی و سرمایه انسانی ملت شریف ایران، جمهوری اسلامی ایران در قامت یک کشور پیشرفته و افتخار آمیز در منطقه و جهان خواهد ایستاد و روز به روز موفق‌تر خواهد بود و دشمنی‌ها نیز بر تقویت ظرفیت ما خواهد افزود.
|