پژوهش برای بررسی دلایل پدیده‌های مختلف و ارائه دیدگاه‌ها و تأملات جدید، هم بخشی از وظایف دانشگاه‌ها و موسسات آموزشی است و هم مبنای توسعه و دستیابی به فناوری و نوآوری. پژوهش‌ها در حوزه علوم انسانی و علوم اجتماعی معمولا با هدف توسعه دانش در این حوزه‌ها، دستیابی به فرضیه‌های جدید و رسیدن به مبانی تازه برای علوم پایه و فنی و مهندسی، شناخت دلایل پدیده‌های مختلف و در نهایت بهبود آرامش زندگی انسان‌ها انجام می‌شود. بنابراین این نوع پژوهش‌ها هر چند در رشته‌های نظری انجام می‌شود در نهایت باید کاربردی باشد.
کاربردی‌سازی پژوهش‌های حوزه علوم انسانی از موضوعاتی است که نهادهای مختلف از جمله وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و نهادهای متولی علوم انسانی بر آن تاکید دارند. محمدعلی زلفی گل وزیر علوم نیز اخیرا با اشاره به اهمیت توزیع متوازن استعدادها گفت که یکی از وظایف پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی (به عنوان یک موسسه آموزش عالی متولی علوم انسانی) ارائه راهکار با مطالعات تطبیقی ملی و فراملی برای توزیع متوازن استعدادها است و افزود: باید بدانیم چطور می توان توزیع استعدادها را متوازن کرد.
وی تاکید کرده است که مسئولان باید مجری اندیشه ها و راهکارهای دانشمندان علوم انسانی باشند و در کنار آن، استعدادهای برتر را نیز به سمت رشته های علوم انسانی سوق دهند.
همچنین در «نخستین نشست علمی از سلسله جلسات بازشناسی وضعیت علوم انسانی در ایران» که شهریور ماه امسال با حضور اعضای شورای دبیران بررسی متون و کتب علوم انسانی، برگزار شد، بر این موضوع تاکید شد که علوم انسانی در ایران نیازمند به‌روزشدن است تا بتواند مقتضیات عصر حاضر را برآورده کند و از سوی دیگر باید بتواند تعاملی سازنده با علوم اسلامی داشته باشد.
به طور کلی کاربردی کردن پژوهش در علوم انسانی یعنی این پژوهش‌ها به حل مساله یا مسائل کمک کند و به نیازی از نیازهای جامعه پاسخ دهد. اما با توجه به حجمی از پژوهش که در این حوزه‌ها انجام و در قالب مقاله یا پایان‌نامه و رساله ارائه می‌شود، ولی یا در رسانه ها و جامعه، خبری از آنها نیست یا تاثیری در حل مشکلات ندارند، می‌توان گفت علوم انسانی هنوز سهم زیادی از پژوهش ندارد و اثرگذاری آن در مجموع مدیریت کلان جامعه دیده نمی شود.
با اینکه نظرهای متفاوتی در مورد راهکارهایی برای کاربردی شدن و توجه بیشتر به پژوهش‌ها در حوزه علوم انسانی داده شده است، تغییر ذهنیت مدیران به ویژه مسئولان حوزه آموزش عالی، اختصاص بیشتر بودجه به این بخش و توجه به پژوهش‌ها و پایان نامه‌هایی که در این حوزه انجام می‌شود، شاید اولین گام باشد.
علوم انسانی در کشور ما در متن نیست، در حاشیه است
غلامعلی حداد عادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، رئیس بنیاد سعدی، رئیس شورای تحول علوم انسانی در شورای عالی انقلاب فرهنگی و استاد پیشین فلسفه دانشگاه تهران، در مورد پژوهش‌های علوم انسانی و کاربردی نشدن این پژوهش‌ها اظهار داشت: علوم انسانی هنوز در اذهان مدیران ارشد جامعه به عنوان امر ضروری جا نیفتاده است.
وی افزود: تصور می‌شود علوم انسانی برای اوقات فراغت آدم‌هاست که وقتی از کار جدی خسته می‌شوند با علوم انسانی رفع خستگی بکنند؛ یعنی علوم انسانی در متن نیست بلکه در حاشیه قرار دارد.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در پاسخ به این سوال که دانشمندان این حوزه چقدر در این تصور نقش دارند، توضیح داد: اگر این دانشمندان هم مقصر باشند، باید تصمیم جدی در دولتمردان باشد تا هر اقدامی می‌خواهند بکنند، جنبه علوم انسانی را مهم بدانند و در نظر بگیرند؛ ولو اینکه بخواهند یک پالایشگاه در منطقه‌ای بسازند، باید پیوست فرهنگی و جنبه علوم انسانی آن را در نظر بگیرند.
|