آیت‌الله دکتر سید ابراهیم رئیسی پیش از ظهر امروز شنبه در همایش گام دوم شورای‌عالی انقلاب فرهنگی در مسیر تحول که به مناسبت سی و هشتمین سالگرد تشکیل این شورا برگزار شده بود، گفت: برای تحول در عرصه فرهنگ و عملکرد شورای‌عالی انقلاب فرهنگی لازم است بازنگاهی به عملکرد این شورا از ابتدا تا کنون داشت.
رئیس جمهور افزود: باید با نگاهی دقیق، نقادانه و کارشناسی وضعیت موجود و وضعیت مطلوب را مقایسه و برای کم کردن فاصله آنها تلاش کرد.
دکتر رئیسی با بیان اینکه برای بازنگری عملکرد شورای‌عالی انقلاب فرهنگی باید بر اساس اسناد بالادستی صورت گیرد، اظهار داشت: برای ارزیابی عملکرد شورای‌عالی انقلاب فرهنگی باید به بیانات امام راحل درباره اهداف تشکیل این شورا و نیز بیانات و انتظارات رهبر معظم انقلاب اسلامی از این شورا مراجعه کرد که به مثابه چراغ راه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی و اهالی علم و فرهنگ در مسیر تحول هستند.
رئیس جمهور تصریح کرد: اجرا و عملیاتی شدن تحول در شورای‌عالی انقلاب فرهنگی در گرو توجه به این چراغ راه است تا مشخص شود شورا در چه بخش‌هایی موفق بوده که این نقاط قوت مورد قدردانی قرار گرفته و تقویت شود و در چه بخش‌هایی کاستی وجود دارد تا به سرعت برطرف شود.
آیت‌الله رئیسی واژگان «شورای‌عالی انقلاب فرهنگی» را دارای اقتضائاتی برای جمع حاضر به عنوان اهالی علم و فرهنگ و مامور حفظ و ارتقای فرهنگ انقلاب اسلامی دانست و خاطرنشان کرد: اولین الزام و گام در مسیر تحول نگاه، شناخت، اندیشه و انگیزه تحولی است که اگر نباشد تحول اتفاق نمی‌افتد.

هر تحولی باید ناظر بر ارتقای بهره‌وری و اجرای عدالت باشد
رئیس جمهور بازنگری در فرآیندها را نکته مهم دوم برشمرد و گفت: فرآیندها باید توسط خردمندان، چهره‌های فرهنگی و عالمان بازنگری شود تا مشخص شود که آیا این فرآیندها مناسب یک کار تحولی هست یا نه؟ همچنین بخش‌های مختلفی که متکفل علم و فرهنگ در جامعه‌اند، باید بازنگاهی نسبت به ساختارهای خودشان داشته باشند تا ببینند متناسب با مأموریت‌های محوله عمل کرده است یا نه و اگر نه چرا نتوانسته متناسب عمل کند.
دکتر رئیسی با بیان اینکه اگر این نگاه نباشد، تحول در ساختارها اتفاق نمی‌افتد، افزود: آنچه رهبری در دیدار اخیر با اعضای شورای‌عالی انقلاب فرهنگی تأکید فرمودند، بالاتر از بحث سازمان‌ها و نهادها و دستگاه‌ها بود. البته آن هم در جای خودش یک ضرورت است که باید معلوم شود موازی‌کاری‌ها کجاست، اما اینجا باید توجه شود که در کنار سرمایه‌گذاری در حوزه فرهنگ و علم، بهره‌وری باید به طور جدی از سوی صاحبان خرد و اندیشه مورد توجه قرار گیرد.
نگران هزینه‌کرد در عرصه علم و فرهنگ نیستیم، اما باید بهره‌وری آن به شکل دقیق رصد شود
رئیس جمهور با اشاره به اینکه بنده مکررا بر اهمیت موضوع ارتقای بهره‌وری تاکید داشته‌ام، اظهار داشت: در خدمت شما فرهیختگان و صاحبان خرد هم می‌گویم که ما در کشور نیازمند ارتقای بهره‌وری هستیم. ما بیش از ۸۰ هزار عضو هیئت علمی در کشور داریم که باید انتظار ارتقای بهره‌وری را از حاصل عملکرد آنان داشت.
آیت‌الله رئیسی با بیان اینکه عمیقا معتقدم هزینه کردن در این بخش علم و فرهنگ نوعی سرمایه‌گذاری است، تصریح کرد: به هیچ وجه نباید نگران هزینه کردن در بخش علم و فرهنگ بود، اما حتماً هم باید رصد کرد که آیا متناسب با هزینه‌ها بهره‌وری داشته‌ایم یا نه؟
رئیس جمهور با تاکید بر اینکه همه این مباحث ناظر به بحث عدالت است، خاطرنشان کرد: نباید عدالت را امر محدودی ببینیم. در فرهنگ اسلامی بعد از توحید هیچ مفهومی به گستردگی و فراگیری مفهوم عدالت نیست. به عنوان مثال در موضوع آموزش، عدالت اقتضا می‌کند که در کنار آموزش دانش، تربیت به معنای احیای تمایلات عالی نفسانی انسانی نیز مورد توجه قرار گیرد و متولی این موضوع همان بخش پرورشی بود که متاسفانه تعطیل شد.

در دنیای ارتباطات راه صیانت از جامعه نه ایجاد محدودیت بلکه هدایت فرهنگی است
آیت‌الله رئیسی با اشاره به دیدار خود با دانش‌آموزان در روز دانش‌آموز و درخواست آنها برای برگزاری جلسات آشنایی با مسائل سیاسی و مباحث روز در کنار مباحث علمی، تصریح کرد: تاکیدات رهبری در مسئله بصیرت‌‌افزایی صرفا در مقطع فتنه ۸۸ نبوده و در همه برهه‌ها باید مورد توجه قرار گیرد. دانش‌‌آموزان، دانشجویان و اساتید دانشگاهی ما حتما باید در کنار علم‌افزایی تحلیل درستی از شرایط داشته باشند.
رئیس جمهور در ادامه به موضوع هدایت فرهنگی در بیان رهبر معظم انقلاب در بیانیه گام دوم اشاره کرد و اظهار داشت: یکی از ماموریت‌های مهم شورای‌عالی انقلاب فرهنگی در کنار حفظ و ارتقای هویت فرهنگی، نظارت بر تحقق هدایت فرهنگی است.
دکتر رئیسی گفت: در دنیای امروز ارتباطات و فناوری اطلاعات نمی‌توان جامعه را دچار محدودیت کرد، بلکه باید با هدایت فرهنگی و مصون‌سازی مردم و جوانان، آنها را در برابر هجوم‌ها به فرهنگ، باورها و اعتقادات حفظ کرد.
رئیس جمهور به توجه ویژه دولت نسبت به حفظ و ارتقای شأن و جایگاه معلمان به عنوان تربیت‌گران جامعه اشاره و تصریح کرد: در اجرای قانون نظام رتبه‌بندی معلمان که در این دولت و با نگاه ویژه به مسئله ارتقای کیفیت آموزش صورت گرفت، افزایش حقوق صرفاً یک مقدمه بود و آنچه برای دولت اهمیت بیشتری داشت شأن و جایگاه معلمان بوده است.
آیت‌الله رئیسی کارِ دانش‌بنیان و علم‌پایه با ضمیمه کردن دانایی‌ها به توانایی‌ها را از مؤلفه‌های اصلی تحقق فرهنگ «ما می‌توانیم» در بیانیه گام دوم انقلاب عنوان کرد.

مفهوم‌سازی در جامعه از ضرورت‌های مهم در حوزه فرهنگ است
رئیس جمهور در بخش دیگری از سخنان خود مفهوم‌سازی در جامعه را از ضرورت‌های بسیار مهم در حوزه فرهنگ عنوان کرد و گفت: واژه‌های «بازنشستگی» و «فارغ‌التحصیلی» حتما باید تغییر یابد چرا که دارای بارِ منفی فرهنگی است و انسان را از ادامه پیشرفت و تلاش و فعالیت بازمی‌دارد. حضرت امام خمینی(ره) بعد از سن ۷۰ سالگی زعامت یک انقلاب بزرگ را بر عهده گرفتند و قائل به چنین تعابیری نبودند. از سوی دیگر رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز به مسئله مفهوم‌سازی در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی اهتمام ویژه‌ای دارند و مفاهیم بسیار ارزشمندی در این حوزه‌ها ایجاد کرده‌اند که این بخش نیازمند توجه ویژه است.
دکتر رئیسی در ادامه بر ضرورت ارتقا و گسترش فرهنگ کار و تلاش در جامعه تاکید کرد و اظهار داشت: زمانی که برای بازدید میدانی به دو شهرستان پاکدشت و رباط کریم سفر کردم، دیدم که در این دو منطقه مشکل بیکاری به هیچ‌وجه وجود نداشت. اگر در سایر نقاط کشور نیز برخی فارغ‌التحصیلان فقط شغل را پشت میزنشینی ندانند و در بخش‌های صنعت، معدن و کشاورزی نقش‌آفرینی کنند بخش مهمی از مشکلات در این زمینه حل خواهد شد که البته این مسئله نیاز به فرهنگ‌سازی دارد.
رئیس جمهور جبران عقب‌ماندگی‌ها در بحث عدالت، فرهنگ انضباط اجتماعی، تشویق به قانون‌مداری و تقبیح قانون‌گریزی به عنوان یک ضدفرهنگ را از جمله وظایف متکفلین بخش فرهنگ دانست.

ارتباط مراکز علمی و فرهنگی و اجرایی با مردم از اقتضائات دولت مردمی است
آیت‌الله رئیسی ارتباط مراکز علمی و فرهنگی و اجرایی با مردم را از اقتضائات دولت مردمی دانست و با اشاره به توجه ویژه علما و بزرگان به ارتباط‌گیری با مردم گفت: اولین دیدار من با شهید مطهری در یک کتابفروشی در قم بود که ایشان ساعاتی از وقت خود را به دیدار با مردم در یک محیط فرهنگی اختصاص داده بودند. سیره رهبری فرزانه انقلاب نیز از ابتدا تاکنون همین بوده و مسئولان، اساتید و فرهنگ‌سازان و همه کسانی که می‌خواهند در جامعه تاثیرگذار باشند باید به صورت مستمر با مردم در ارتباط باشند تا فهم دقیقی از جامعه و مسائل آن به دست آورند.
رئیس جمهور با بیان اینکه شکست‌های پی در پی دشمنان ناشی از عدم شناخت جوامع است، تصریح کرد: حضور ۲۰ ساله آمریکایی‌ها در افغانستان جز جنگ و خونریزی و شکست دستاورد دیگری برای آنها نداشت، چرا که برخلاف ادعاهای خود از اقتضائات و واقعیات این منطقه بی‌اطلاع بودند.

ابعاد فرهنگی توطئه اخیر دشمنان باید به شکل دقیق و موشکافانه مورد بررسی قرار گیرد
دکتر رئیسی به موضوع اغتشاشات اخیر در کشور نیز اشاره کرد و گفت: توطئه اخیر دشمنان ابعاد مختلفی داشت. بُعد امنیتی آن از سوی مسئولین امنیتی دنبال خواهد شد، اما در کنار مسائل امنیتی و همچنین مسائل اقتصادی بُعد دیگر آن حتما مربوط به مسائل فرهنگی است که مسئولین فرهنگی جامعه باید به صورت دقیق اتفاقات اخیر را موشکافی و عوامل موثر در زمینه‌سازی فرهنگی آشوب‌های اخیر را اصلاح و کمبودها و کاستی‌های احتمالی را جبران کنند.
رئیس جمهور تبیین مسائل و آگاهی‌بخشی به جامعه را از مسئولیت‌های بسیار مهم و خطیر متولیان فرهنگ در کشور دانست و اظهار داشت: سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی معتقد بود ما در بُعد نظامی بر جریان تروریستی تکفیری در منطقه پیروز شدیم، اما برای نجات فکرها و ذهن‌های شستشو داده شده نیاز به لشکر فرهنگی داریم.

تاکید رئیس جمهور بر اجرای مصوبه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی برای ایجاد مراکز گفتگو
آیت‌الله رئیسی همچنین اجرای مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی مبنی بر ایجاد و فعال‌سازی مراکز گفتگو در کشور را مورد تاکید قرار داد و گفت: این مراکز حتما می‌توانند به ارتقای آگاهی در جامعه و هم‌افزایی میان صاحبان خرد و اندیشه بیانجامد و ماحصل آن برای کشور و دولت بسیار مفید خواهد بود.

جمع فرهیخته شورای‌عالی انقلاب فرهنگی باید در تصمیم‌سازی و اجرای تصمیمات این شورا سهیم شوند
رئیس جمهور در ادامه با بیان اینکه مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی علاوه بر اقتضایی بودن، تبیینی و هدفمند نیز باشد، تصریح کرد: ما درباره مصوبات این شورا با یک جمع فرهیخته و صاحب فکر طرف هستیم که نمی‌توان صرفاً مصوبات را تصویب و به آنها ابلاغ کرد، بلکه باید در تصمیم‌سازی، تصمیم‌گیری و اجرا نیز آنها را سهیم کرد و نظر آنها را شنید.
دکتر رئیسی توجه به ادراک و برداشت مخاطب از بیانیه‌های شورای عالی انقلاب فرهنگی را بسیار مهم و ضروری دانست و افزود: دولت مردمی به عنوان تنها دولت پس از پیروزی انقلاب است که سند تحول ارائه کرده و آن را به بوته نقد صاحبان اندیشه و خرد نیز گذاشته است که ۷ فصل از فصول ۳۷ گانه آن به مسائل فرهنگی اختصاص دارد و نظرات، پیشنهادات و انتقادات شما درباره آن بسیار حائز اهمیت است و قطعا یاریگر دولت خواهد بود.