دومین نشست از وبینار کاشتن برای آینده به صورت پنلی از موافقان و مخالفان موضوع "مقاله: مشارکت در پیشبرد علم یا ابزار ارتقا" به همت معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت طبق روال پانزدهم فروردین ماه و با حضور معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت برگزار شد.
در این نشست یونس پناهی معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت با اشاره به نامگذاری سال جاری با عنوان سال تولید، دانش بنیان و اشتغال آفرین از سوی مقام معظم رهبری گفت: اگر بخواهیم اشتغال و تولید داشته باشیم و کاری را با بنیان دانشی شروع کنیم مراحلی دارد که از ایده آغاز می‌شود؛ باید ایده در مراکز علمی و تحقیقاتی تبدیل به دانش شود. در این مراحل مقاله نقش ویژه ای دارد. جایگاه مقاله در محافل علمی یک وسیله است که در مسیر قرار دارد. در واقع مقاله هدف نهایی نیست بلکه وسیله تولید علم است.
وی با بیان اینکه مقاله زبان گویای گفتگوی میان پژوهشگران است، گفت: هنگامی که محققان در مراکز تحقیقاتی دانشگاه ها پژوهش می‌کنند، باید نتایج تحقیقات خود را در قالب فرمت و شکل مورد تایید همگان در معرض اطلاع دیگران قرار دهند تا مورد نقد یا بهره برداری واقع شود؛ این فرمت مقاله است.
معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت در پاسخ به اینکه چه مقاله ای برای ما خوب است، گفت: مقاله ای که به تولید محصول منجر شود، به حل مسئله بپردازد و برای مخاطب پیام داشته باشد، مقاله خوب است. اگر مقاله هدفمند و جهت‌دار داشته باشیم، علاوه بر تولید علم می‌توانیم به مرجعیت علمی هم برسیم که این امر جزو خواسته های ماست.
پناهی افزود: همه در فرآیند رشد مصرف کننده هستند، ولی پس از مدتی باید به بلوغ برسند و مستقل شوند. دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی نیز باید به این اصل توجه کنند که پس از دریافت حمایت ها باید به بلوغ، تولید و ثروت آفرینی برسند.
وی با یادآوری اینکه دانشگاه های علوم پزشکی در امر آموزش بسیار توانمند هستند، گفت: اینکه فارغ‌التحصیلان ما به سرعت در کشورهای پیشرفته جذب می‌شود نشانه این امر است. در حوزه آموزش رشد خوبی داشتیم، ولی در حوزه پژوهش با اینکه جایگاه خوبی داریم ولی هنوز جای کار و ارتقا وجود دارد.
معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت با بیان اینکه باید به جوانان اعتماد کنیم، گفت: با ایجاد هسته های فناور و شرکت های دانش بنیان می توانیم بر مسئله اشتغال فائق آییم؛ باید به جوانان اعتماد کنیم و به صورت مادی و معنوی از آنها حمایت کنیم. البته باید خطرپذیر شویم تا از میان چندین حمایت انجام شده تعدادی به ثمر و محصول برسد.
وی تاکید کرد: در سال جاری از طریق مقالات پاسخگو که مشکلات را حل می کند و در راستای تولید و ثروت آفرینی است می توانیم اشتغال خوبی را برای جوانان و جویندگان شغل ایجاد کنیم.
پناهی با بیان اینکه در دنیا تمام دانش در اختیار یک دانشگاه نیست، گفت: توانایی ایجاد کارهای گروهی و جمعی را میان دانشگاه های کشور و دنیا باید پرورش دهیم. با وزارت امور خارجه ارتباط بگیریم تا از مسیرهای دیپلماسی آنها استفاده کنیم تا در سال تولید، دانش بنیان و اشتغال آفرین از طریق تولید مقالات با کیفیت کشور را به سر منزل مقصود برسانیم.
معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت افزود: همان گونه که دیگران کاشتند و ما خوردیم، ما هم باید دانشی را خلق کنیم تا دیگران مصرف کنند تا مشمول دعای خیر آیندگان و مورد رحمت خداوند واقع شویم.
در دومین نشست از مجموعه رویدادهای کاشتن برای آینده علاوه بر معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت و شقایق حق‌جوی رییس مرکز توسعه، هماهنگی و ارزیابی تحقیقات معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت که مدیریت پنل را بر عهده داشت، حمیدرضا نمازی عضو هیات علمی مرکز تحقیقات اخلاق و تاریخ پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران، عبدالرضا نوروزی چاکلی عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شاهد، اکبر فتوحی معاون تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی تهران نیز حضور داشتند.
شیوه های دیگر علم سنجی در کنار مقاله باید لحاظ شود
کارشناسان حاضر در پنل دومین نشست کاشتن برای آینده نظرات موافق و مخالف خود را درباره مقاله، مشارکت در پیشبرد علم یا ابزار ارتقا مطرح کردند.
حق جوی که مسئولیت مدیریت پنل را بر عهده داشت، گفت: در نقشه جامع علمی کشور مقرر شد در افق ۱۴۰۴ به ۲۰ هزار مقاله برسیم ولی نه تنها زودتر به این هدف گذاری رسیدیم، بلکه اکنون ۲۶ هزار مقاله داریم. این سوال پیش می آید که چرا با وجود افزایش مقالات، نتوانستیم ثروت آفرینی را افزایش دهیم؟
رییس مرکز توسعه، هماهنگی و ارزیابی تحقیقات معاونت تحقیقات وزارت بهداش در ادامه با تاکید بر اینکه در حوزه علم و دانش، نظرات و ایده ها بدون اینکه در معرض نقد و نظر جامعه علمی قرار گیرد، نمی تواند به عنوان یک واقعیت (فکت) در نظر گرفته شود. حال باید دید شیوه های دیگر علم سنجی چیست؟
حق جوی با طرح این سوال که چرا همه تقصیرات متوجه مقاله است؟ ادامه داد: مقاله مرحله میانی یک پژوهش است و اگر پژوهشی مفید نیست، دلایل متعددی دارد شاید از ابتدا طرح سوال به درستی انجام نشده یا طراحی مراحل تحقیق به درستی چیده نشده است. اینطور نیست که نسبت به دنیا بیشتر به مقاله تاکید کنیم.
وی افزود: عزم قاطعی در معاونت تحقیقات و فناوری وجود دارد تا این مسیر و به خصوص نظام ارتقای اعضای هیات علمی اصلاح شود و این نیازمند تعامل با معاونت آموزشی وزارت بهداشت است.
عمومی سازی علم اساسی ترین راه مرجعیت علمی است
عبدالرضا نوروزی نیز در این خصوص گفت: در زمان تدوین نقشه جامع علمی کشور تاکید بسیاری بر حفظ توازن بود تا به هر دانشگاه بر مبنای حوزه علمی خودش ماموریت‌هایی مبتنی بر اولویت های تعیین شده سپرده شود. با اینکه در مقالات و استنادات رشد خوبی داشتیم، ولی در نقشه جامع بحث مقالات با کیفیت و هدفمند بود نه هر مقاله‌ای، متاسفانه در اجرا مسیر تغییر کرد.
وی از آﯾﯿﻦ ﻧﺎﻣﻪ ارﺗﻘﺎی ﻣﺮﺗﺒﻪ اﻋﻀﺎی ﻫﯿات ﻋﻠﻤﯽ آﻣﻮزﺷﯽ، ﭘﮋوﻫﺸﯽ و ﻓﻨﺎوری به عنوان یک قانون یکسان برای سنجش موضوعات ناهمگون یاد کرد و گفت: این آیین نامه برای همه رشته ها به صورت یکسان لحاظ می شود. راحت ترین گزینه هم شمارش تعداد مقاله است. مشکل وقتی است که از این شاخص ها برای ارزیابی همه رشته ها استفاده می‌شود، درحالی که برخی رشته ها تولید علم غالب آن اصلا مقاله نیست. برای مثال در حوزه نقاشی برگزاری نمایشگاه بین المللی ملاک سنجش افراد است و مقاله اصلا جایگاهی ندارد.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شاهد در باره تاثیر تفکر جمعی علم اظهار داشت: باید در جامعه علمی دنبال فضای علمی بود. در حال حاضر دچار بی خبری پژوهشی هستیم. پژوهشگران از هم اطلاعی ندارند. یکی از اساسی ترین راه های سرآمدی و مرجعیت علمی تلاش برای عمومی سازی علم است. یعنی برای پژوهشگران نهادینه شود که دانش را در وهله اول برای استفاده کشور و هموطنان خود تولید می کنند.
برای سنجش پژوهشگران فقط به یک شاخص اتکا نکنیم
فتوحی در ادامه این نشست با بیان اینکه آنچه موجب چالش است چاپ مقاله نیست، افزود: به دو دلیل مقاله می نویسیم یکی اینکه برونداد علمی باید خروجی داشته باشد، دوم شاخص ارزیابی پژوهشگران است که با شمارش مقالات و استنادات انجام می شود. البته این هم به خودی خود ایرادی ندارد ولی نباید برای سنجش فقط به یک شاخص اتکا کنیم.
معاون تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی تهران افزود: کار پژوهشی باید معرض نقد و اظهارنظر دیگران قرار گیرد و این اجتناب ناپذیر است. محققی که مقاله ندارد اصلا محقق نیست.
فتوحی با تاکید بر اینکه مقاله خوب یا بد نداریم بلکه پژوهش خوب یا بد داریم، افزود: راه توسعه کشور جز علم نیست و نباید علم را هم به پژوهش خلاصه کرد.
دومین نشست از مجموعه رویدادهای کاشتن برای آینده با سخنرانی دکتر یونس پناهی معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت در ابتدای نشست برگزار شد. علاوه برآن دکتر شقایق حق‌جوی رئیس مرکز توسعه، هماهنگی و ارزیابی تحقیقات معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت که علاوه بر میزبانی مدیریت پنل را بر عهده داشت و همینطور دکتر حمیدرضا نمازی عضو هیات علمی مرکز تحقیقات اخلاق و تاریخ پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران، دکتر عبدالرضا نوروزی عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شاهد، دکتر اکبر فتوحی معاون تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی تهران نیز در این نشست حضور داشتند.
|