به گزارش مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی، در مراسم افتتاح آزمایشگاه هوش مصنوعی و علوم اسلامی و انسانی دیجیتال در مرکز تحقیقات کامپیوتری(نور) دکتر سعیدرضا عاملی؛ دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ضمن تبریک میلاد حضرت زینب(س) و با اشاره به هفته پژوهش و سالگرد تأسیس شورای عالی انقلاب فرهنگی به فرمان امام خمینی(ره) گفت: شاهد ظهور و بروز یکی دیگر از دستاوردهای انقلاب اسلامی در مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی(نور) هستیم و از آزمایشگاه هوش مصنوعی علوم اسلامی و انسانی دیجیتال رونمایی می‌کنیم.
استاد دانشگاه تهران اظهار کرد: تبریک می‌گویم این اتفاق و رویداد مهم را خدمت شما میراث داران این کار بزرگ و پایه گذار اصلی آن، رهبر حکیم انقلاب که آن افق نگاه را داشتند که در زمانی که دانشگاه‌های ما نسبت به این امر اهتمام نداشتند، با پایه‌گذاری مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، حوزه را هم در سطح ملی و هم در سطح جهانی در حوزه داده‌کاوی منابع اسلامی پیشگام نمودند و واقعاً سرمایه بزرگی در اختیار محقققین ارجمند دانشگاهی و حوزوی ما در سطح ملی و جهانی قرار دادند که بتوانند تحقیقات خود را تکمیل کنند و عمق دهند.
دکتر عاملی با سخن از مباحث فناوری‌های نوین، بستر رقومی، شبکه‌ای شدن دانش و هوش مصنوعی بیان کرد: هوش مصنوعی را ظرفیتی برای استقرار نظام‌مند شاخصه‌های تمدن نوین اسلامی می‌دانم.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی به حوزه بارگذاری داده ها اشاره کرد و گفت: 33 زتابایت معادل 33 تریلیون گیگا بایت، میزان داده‌هایی است که در سال 2018 در شبکه اینترنت بارگذاری شده است. در سال 2020 این عدد به 59 زتابایت رسیده است. در سال 2025 پیش بینی می‌شود این عدد به 175 زتابایت افزایش یابد. ظرف اصلی این داده‌ها هوش مصنوعی است و تمام این فضا را هوش مصنوعی مدیریت می‌کند.
وی در ابتدای سخن به فرمایش حضرت رسول اکرم(ص) خطاب به امیرالمؤمنین(ع) اشاره کرد و گفت: حضرت می‌فرمایند: یا عَلىُّ اَلعَقلَ مَا اكتُسِبَت بِهِ الجَنَّةُ و َطُلِبَ بِهِ رِضَى الرَّحمنِ: يا على عقل چيزى است كه با آن بهشت و خشنودى خداوند رحمان به دست مى آيد. از این منظور هوش مصنوعی بعنوان قوه عاقله مصنوعی باید از جهت گیری و هدف گذاری الهی برخوردار باشد تا منشاء خیر و صلاح در جامعه شود.
هوش مصنوعی، یک تیغ دو لبه است
استاد دانشگاه تهران در ادامه افزود: اگر ما در اوج خودش هوش مصنوعی را یک قوه عاقله مصنوعی بدانیم که بتواند معنا را درک کند و موقعیت را دریافت کند و بازخوردی در طراز انسان عاقل نسبت به وقایع نشان دهد، هوش مصنوعی مطلوب، آن هوشی است که بتواند راه را به سمت طاعت خدا باز کرده و رضایت خدا را برای ما فراهم نماید
دکتر سعیدرضا عاملی هوش مصنوعی را یک تیغ دو لبه دانست و گفت: در یک سو راه سعادت را باز می‌کند، در یک سو هم راه ضلالت را برای بشر هموار می‌کند. هوش مصنوعی به دلیل ایجاد تراکم، ظرفیت انسانی را در بستر خاص قرار می‌دهد و می‌تواند جنبه‌های مثبت و منفی را فراهم کند .
ایشان ادامه داد و گفت: در درجه اول باید خود هوش را تعریف کنیم که منظور ما از هوش چیست؟ هوش انسانی یعنی چه؟
استاد دانشگاه تهران تصریح کرد: اهمیت هوش مصنوعی به این است که در ظرف فضای مجازی و در بستر اینترنت و اینترانت، ظهور و بروز دارد و لذا همه قابلیت‌هایی که در اینترنت درباره آن‌ها سخن می رود، در هوش مصنوعی هم عنوان می شود. لذا ارزش افزوده بزرگی به وجود می‌آورد.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، هوش انسانی را یک برآیند بیان کرد و گفت: هوش انسانی برآیندی است که ما از ذهن انسان دریافت می‌کنیم، ذهن دارای توانایی‌هایی است که این توانایی‌ها را در هوش مصنوعی می‌توان دیدکه شبیه‌سازی شده است و ظرفیت‌سازی مبنایی الگوریتمی روی آن صورت می‌گیرد.
استاد دانشگاه تهران تصریح کرد: هوش انسانی یک موجودیتی است که قدرت مراجعه را به منابع ذهنی انسان فراهم می‌کند. هوش عبارت از خوانش و مراجعه به حافظه، مسئله‌شناسی، حل مسئله، برنامه‌ریزی، خلاقیت، نوآوری، یادگیری از دیگران، یاد‌دهی به دیگران و برقرار کردن بین امور متجانس و غیرمتجانس (حتی اموری که به ظاهر تجانس لفظی ندارند ولی در معنا باهم ارتباط برقرار می‌کنند) و اندیشه‌ورزی عقلانی است.
فضای مجازی قابلیت‌های ذهن انسان را گسترش داده است
استاد دانشگاه تهران حوزه فضای مجازی را ادامه ذهن انسان بیان کرد و افزود: فضای مجازی قابلیت‌های ذهن انسان را گسترش داده است. ذهن انسان چه موجودیتی دارد؟ فرامکان، فرا زمانی و همه جا حاضر است. خصیصه‌های ذهن انسان، به محیط مجازی منتقل شده است و ظرفیت‌های انسان در بستر هوش مصنوعی، شبیه‌سازی و نظیرسازی می‌شود. مخفف هوش مصنوعی (AI)، «I» آن مربوط به انسان ها و«A» آن به صنعت و قدرت صنعت بر می‌گردد.
دکتر عاملی به تعریف کلاسیک از هوش مصنوعی مک‌کارتی اشاره کرد و گفت: وی معتقد است، هوش مصنوعی رفتار ماشین است که اگر انسان به گونه‌ای چنین رفتاری داشته باشد، هوشمند نامیده می‌شود. ما هر انسانی را هوشمند نمی‌گوییم، هر انسانی دارای ضریب هوش بالا نیست. زمانیکه ماشین، طراز هوش بالای انسان را پیدا می‌کند، هوش مصنوعی می‌گویند. بنابراین قابلیت‌هایی نظیر بازخورد در رفتار، در کنش و واکنش، در سیستم اخطار، رصد، پایش، ارزیابی و شبیه‌سازی در صنعت به وجود می‌آید که به آن هوش مصنوعی می‌گویند لذا رقابت با هر انسانی هم نیست بلکه رقابت با هوش برتر انسان است.
استاد دانشگاه تهران حوزه فضای مجازی را ادامه ذهن انسان بیان کرد و افزود: فضای مجازی قابلیت‌های ذهن انسان را گسترش داده است. ذهن انسان چه موجودیتی دارد؟ فرامکان، فرا زمانی و همه جا حاضر است. خصیصه‌های ذهن انسان، به محیط مجازی منتقل شده است و ظرفیت‌های انسان در بستر هوش مصنوعی، شبیه‌سازی و نظیرسازی می‌شود. مخفف هوش مصنوعی (AI)، «I» آن مربوط به انسان ها و«A» آن به صنعت و قدرت صنعت بر می‌گردد.
ماهیت هوش مصنوعی رقومی و دارای قابلیت قرار گیری در بستر جهانی است
استاد دانشگاه تهران ماهیت فضای مجازی رقومی و در عین حال فرامکانی و جهانی دانست و افزود: ماهیت هوش مصنوعی هم رقومی است وهم قابلیت قرارگیری در بستر جهانی را دارد. به همین خاطر است که امروز پیشران اصلی علم و فناوری و پیشرفت در جهان، هوش مصنوعی شده است. حکیم فرزانه انقلاب با افق نگاهی که دارند می‌خواهند تا ایران در تراز 10 کشور برتر جهان در حوزه هوش مصنوعی قرار گیرد که قاعدتاً کسب و کارهای مبتنی بر هوش مصنوعی هم باید در همان تراز قرار گیرد.
وی عنوان کرد: هوش مصنوعی، متراکمِ ظرفیت‌های حوزه علم است، در ریاضیات، فیزیک، علوم رایانه‌ای، علوم‌شناختی، روانشنانسی و روانکاوی، متراکم شده تجربه علم در هوش مصنوعی، بروز و ظهور پیدا کرده و تا سطحی پیش می‌رود که این سطح مربوط به حوزه «این همانی» است. در حال حاضر humanoid ها یا همان موجودات شبیه انسان، قابل تشخیص نیستند! آیا این شخصیت واقعی یا ساختگی است؟ چند روز پیش رقابت مشاعره یکی از این humanoid ها را با شعرای برتر ایتالیا شاهد بودیم که با هم مشاعره می‌کردند. درواقع قدرت الگوریتمی خیلی بالایی می خواهد تا هوش مصنوعی بتواند این رقابت را انجام دهد.
دکتر عاملی گفت: واقعیت این است که جهان ریاضی را برخی دارای سابقه طولانی 3000 سال قبل از میلاد می‌دانند. اثبات قضایای ریاضی سابقه‌ای طولانی دارد. ظهور ریاضی پیچیده با تراکنش‌های عددی و اثباتی بالا که امروز به توکتوسکند رسیده و می‌تواند عدد را در توان 27 اثبات کند، نشان‌دهنده بلوغ در جهان ریاضیات است لذا امروزه با ورود به عرصه رقومی؛ دانش ریاضی، پلتفرم عملیات واقعی در عرصه هوش مصنوعی پیدا کرده است. اثبات‌هایش در هوش مصنوعی، زیرساخت واسطی نیست، یک عملیات عینیت‌بخش است که می‌تواند به سرعت این را به آن تبدیل کند.
هوش مصنوعی، شبیه انسان فکر و شبیه انسان عمل می کند
وی اظهار کرد: تصویر موجود از هوش مصنوعی این است که بتواند شبیه انسان فکر کند و نیز سیستم هایی را که شبیه انسان عمل می‌کنند را طراحی کند. هم مثل انسان فکر کند، هم مثل انسان عمل کند. سیستم‌هایی که هم به طور منطقی فکر می‌کنند، می‌توانند روابط عمودی و افقی و رابطه‌های ماتریسی را در الگوریتم‌ها طراحی کنند. بنابراین با عرصه چهارگانه‌ای در هوش مصنوعی مواجه هستیم.
استاد دانشگاه تهران در بخش دوم سخنانش به فلسفه هوش مصنوعی اشاره کرد و گفت: به نظرم همیشه فلسفه‌ها، تصویر مسیر را نمایان می‌کنند. فلسفه، به خصوص در حوزه آنتولوژیک و هستی شناسانه‌اش به ما وجود آن متعلق را منعکس می‌کند که از چه ماهیتی صحبت می‌کنیم؟ و فلسفه وجودی این ماهیت چیست؟ گاهی فلسفه را بدون ارتباط با ماهیتی بیان می‌کنیم و گاهی هم به قول ترنر (دست آلوده) داریم. دوستان مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی دست آلوده به طراحی، الگوریتم، برنامه و کد نوشتن دارند و پیچیدگی‌های کار را می‌فهمند، لذا فلسفه محیط را به خوبی بیان می کنند. تعبیر ترنر این است که «اگر دست کثیف نداشته باشی، کثافت را درک نمی‌کنی.» اگر آچار هوش مصنوعی دستت نباشد، نمی‌توانی این ماهیت را به درستی درک کنی که هوش مصنوعی از چه قدرتی برخوردار است و تا چه دامنه‌هایی می‌تواند ما را بکشاند.
چرخش اول، چرخش از عدالت موردی و شخصی شده به عدالت فراگیر است. ظرفیت هوش مصنوعی pervasiveness یا فراگیر است. فضای هوش مصنوعی به علاوه بستر اینترنت و فضای مجازی می‌تواند فراگیری را برای عدالت بصورت نظامند فراهم کند.
در قدم اول خود چیستی و ذات پدیده اهمیت دارد
دکتر عاملی معتقد است بر روی فلسفه هوش مصنوعی و فلسفه فضای مجازی کار کمی صورت گرفته است و افزود: اولین کتاب فارسی که در زمینه فلسفه فضای مجازی نوشته شده، اثری بود که در سال 1397 توسط انتشارات امیر کبیر منتشر شد. برخی فلسفه را تا حدی جنبه انگاره‌ای و ذهنی می بخشند که گویی با دامنه عمل کاری ندارد؛ درحالی‌که فلسفه این قابلیت را دارد که در ابزار غرق نشویم. این ابزار قرار است برای ما کاری انجام دهد و به هدفی برساند. اگر نتواند آن را تأمین کند، از منظر فلسفه اسلامی در حوزه هوش مصنوعی، ما کاری انجام ندادیم و اتفاقی خاصی نیفتاده است. و نیز نتوانسته‌ایم از عقل هوش مصنوعی در راه رضای خدا و رضای رحمان بهره‌ای ببریم. لذا در رویکرد هستی‌شناسی، در قدم اول خود چیستی و ذات پدیده اهمیت دارد که بفهمیم پدیده از چه ماهیتی برخوردار است.
وی افزود: در رویکرد فلسفی به این حوزه، ما به منطق چرایی آن توجه می‌کنیم. تلاش می‌کنیم در حوزه معرفت‌شناسی به عنوان دانش دسته دوم، خود آن دانش را باید بتوانیم طبقه‌بندی تاریخی کنیم. باید بتوانیم روندهای تغییرش را درک کنیم. هوش مصنوعی محصول امروز نیست، حداقل پنجاه سال از سابقه هوش مصنوعی می‌گذرد. چرا امروز اهمیت پیدا می کند؟ درواقع از لحاظ معرفت شناسی باید بپردازیم به اینکه این دانش چه روشی دارد؟ چه روندی داشته است؟ چه چارچوب نظری دارد و مفهوم سازی‌هایی که به لحاظ نظری برای هوش مصنوعی وجود دارد، چیست؟ و در حوزه هستی‌شناسی بتوانیم ماهیت را باز کرده و به خود ماهیت توجه کنیم.
چرخش دوم، چرخش از عدالت مبتنی بر حکمرانی دستوری و سلسله‌مراتبی به حکمرانی سیستمی و افقی است؛ این سیستم عدالت عمودی که رئیس به معاون بگوید، معاون به مدیر کل بگوید، مدیر کل به رئیس اداره بگوید، تا به سطح استان برسد، چیزی از آن باقی نمی‌ماند. سیستم الگوریتمی یعنی نُود (Node) در کنار تک تک خدمات تعریف شده می‌نشیند و یکپارچگی اقدام فراهم می کند.
پایه فهم هوش مصنوعی، ظرفیت‌های فناوری‌های نو است
استاد دانشگاه تهران با اشاره به اینکه باید فلسفه هوش مصنوعی را به فهم هستی‌شناسانه آن مرتبط کنیم، بیان کرد: باید بتوانیم رابطه این دانش را با سایر علوم و نیز در ظهور فناوری‌های نو منعکس کنیم. پایه فهم هوش مصنوعی، ظرفیت‌های فناوری‌های نو است. فناوری‌های نو، نو بودنشان را ارتباط به عددی بودن این ماهیت می‌دهند. می گویند عددی، رقومی و ریاضی است. بنابراین در مورد جهان اعداد صحبت می‌کنیم و نسبتی را در جهان اعداد پیدا می‌کنیم. در ریاضیات اولین اتفاقی که افتاد، تجرید بوده است. یعنی ما در ذهن خود ما به ازایی درست کردیم و گفتیم ما به ازای این مثلا «یک» است، مابه ازای این «دو» است، بعد بر اساس این تجریدی که ایجاد کردیم، گفتیم این هم دوتاست، آن هم دوتاست، پس چون در «دو» مشترک هستند، اینها از این وجه مشترک هستند، تجرید ایجاد کردیم.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی اظهار داشت: جهان ریاضی کارش این است که بتواند انتظام پدیده‌ها را درک کند و در این انتظام پدیده‌ها، نسبت‌ها را متوجه شود. چهار عمل اصلی وجود دارد اما چهار عمل اصلی اولاً دوتا عملِ فقط جمع و کسر است، بقیه بازخوانش همین دو عمل است، تقسیم هم بازخوانش کم کردن و ضرب هم بازخوانش جمع کردن است اما این عملیات را می‌تواند درک کند. ماهیت این پدیده، ماهیت رقومی است. هوش مصنوعی بر بستر فناوری‌های نو ایجاد شده که ذات متمایز کننده‌اش رقومی بودن است.
چرخش چهارم، چرخش از عدلت گفتمانی به عدالت محقق و محاسبه شده قطعی است که اقتصاء طبیعی تعریف شدن همه مولفه های حمایت و پیشرفت در الکوریتم های هوشمند است.
عصر الگوریتم
دکتر عاملی نکته دوم در این ماهیت را دانش رایانه‌ای عنوان کرد و گفت: دانش رایانه‌ای، جنبه الگوریتم‌های روندی را ایجاد می‌کند و حتی در بسیاری اتوماتیک سازی را محقق می‌کند. یعنی متغیرهای انسانی را حذف می‌کند و در حذف متغیرهای انسانی، عملیات صورت می‌گیرد. در سیستم‌های اخطار خودکار یا در سیستم‌های فیزیکال سایبرنتیکی صنعت 4، بسیاری از این روندها، روندهایی اند که بر اساس هوش مصنوعی همه عملیات صورت می‌گیرد، بدون اینکه دخالت انسانی در آن وجود داشته باشد. و نیز ریاضیات کوانتومی و کدنویسی‌های پیچیده الگوریتمی موجب شد که این دوره را عصر الگوریتمی نام‌گذاری کنند.
وی ادامه داد: اگر ما بخواهیم ماهیت و هستی هوش مصنوعی را بشناسیم، قطعا باید هستی انسان و هستی ذهنی انسان را بشناسیم؛ هر چه بیشتر این ماهیت را درک کنیم، امروز و آینده هوش مصنوعی را درک کرده‌ایم.
استاد دانشگاه تهران به یکی از پنج تکنیک در هوش مصنوعی «تکنیک ماشین یادگیری» اشاره کرد و گفت: ما از ماشین یادگیری یاد نمی‌گیریم، بلکه ماشین یادگیری از رفتار ما یاد می‌گیرد. در نظام عقلانیتِ احتمالات می‌تواند مسیرهای محتمل را دریافت کند، که در ویرایش متن، شما کاملا از منطق احتمالات هوش مصنوعی استفاده می‌کنید و نیز از منطق یادگیری هم بهره می‌برید.
رقابت‌های جهانی بر محور هوش مصنوعی
وی افزود: در منطق فازی؛ عنصر دیگری از هوش مصنوعی، ما دنبال عینیت‌ها هستیم تا بتوانیم بر مبنای آن عینیت‌ها، فهم و درک داشته باشیم و لزوما پدیده ها را صفر و یک نبینیم و بین صفر و یکی اجزاء را درک کنیم. در منطق برنامه‌ریزی ریاضی هم بر مبنای محاسبات ریاضی، آن قابلیت‌هایی که ما در جنبه‌های اثباتی ریاضی داریم، به کار گرفته می‌شود. همچنین مهندسی هستی‌شناسانه است که به جنبه‌هایی از آن اشاره کردیم.
اما در پاسخ به این سئوال که چرا هوش مصنوعی امروزه اهمیت پیدا کرده است؟ باید گفت: هوش مصنوعی ناظر بر منافع ملی شده، رقابت‌های جهانی بر محور هوش مصنوعی صورت می‌گیرد و کسب و کار های جهان در پیوند با هوش مصنوعی رشد می کنند و می توان گفت ان سازه مدیریتی که همه فرایندهای زندگی را راهبری می کند هوش مصنوعی است.
دکتر عاملی از سابقه 50 ساله هوش مصنوعی و از اهمیت یافتن آن در عصر حاضر سخن به میان آورد و گفت: در گذشته از هوش مصنوعی، مجرد از اینترنت و فضای مجازی صحبت می‌شد؛ امروز یک ارزش اضافه شده در عرصه فضای مجازی است؛ اگرچه خود فضای مجازی هم خود مولود هوش مصنوعی است؛ ولی وقتی از هوش مصنوعی در بستر اینترنت صحبت می‌کنیم، شبکه‌ای بودن هوش مصنوعی، فرامحلی بودن هوش مصنوعی، بر محور زمان مجازی حرکت کردن هوش مصنوعی، یعنی حذف فاصله و مفهوم زمان نیوتونی و انیشتینی را تغییر دادن و زمان را منهای فاصله و حرکت تعریف کردن، در منطق هوش مصنوعی اتفاق می‌افتد. از سوی دیگر هوش مصنوعی بر مبنای منطق کار مجازی عمل می کند که در کار مجازی، یک اتفاق بزرگ این است که یک کار به منزله همه کار است؛ یک تولید به منزله متمایل به بی نهایت تولید محقق می شود، لذا بهره وری و ارزش افزوده کار بصورت خیر کننده ای افزایش پیدا می کند.
استاد دانشگاه تهران تصریح کرد: اهمیت هوش مصنوعی به این است که در ظرف فضای مجازی و در بستر اینترنت و اینترانت، ظهور و بروز دارد و لذا همه قابلیت‌هایی که در اینترنت درباره آن‌ها سخن می رود، در هوش مصنوعی هم عنوان می شود. لذا ارزش افزوده بزرگی به وجود می‌آورد.
اهمیت هوش مصنوعی در مواجه با دنیای داده‌های بزرگ
دکتر سعیدرضا عاملی دلیل دیگر اهمیت هوش مصنوعی را مواجه با دنیای داده‌های بزرگ دانست و گفت: دنیای داده‌های بزرگ، دنیای بسیار پیچیده و در عین حال نگران کننده است؛ اصلاً امروز نباید بگوییم که کنش‌ها و واکنش‌های ما برای دنیای قدرت‌های مجازی شناخته شده نیست. آن‌ها می‌دانند ما چه چیزی می‌خریم، چه چیزی را بیشتر یا کمتر می‌خریم، با چه کسی حرف می‌زنیم، چه تصویری یا فیلمی را می‌بینیم، استفاده از چه کالایی را ادامه می‌دهیم یا ادامه نمی‌دهیم. تمام این جای پاهای ما در نظام داده‌کاوی فضای مجازی، قابل رصد کردن است.
وی ادامه داد: با نگاهی دوباره بر سایت Internet Livestats می‌بینیم که عددها، عددهای خیره‌کننده‌ای است. دو تریلیون و 163 میلیارد تماشای فیلم در یوتیوب! دو تریلیون چند برابر جمعیت جهان است؟ این تعداد بازدید از اول سال 2021 تا پایان سپتامبر دیده شده است. 26 میلیارد عکس جدید در اینستاگرام منتشر شده است، 75 تریلیون و 200 میلیارد ایمیل ارسال شده است. دو تریلیون و 260 میلیارد جستجو در گوگل صورت گرفته است.
استاد دانشگاه تهران تصریح کرد: زمانیکه بر روی سرورهای جهان که بانک داده‌های جهانند متمرکز می شوید، از جمع کل مرکز داده‌هایی که بیش از 5000 سرور دارند، میزان 39 درصد متعلق به آمریکا، 30 درصد متعلق به اروپا، استرالیا و کانادا و بقیه متعلق به چین و ژاپن و سایر کشورهای جهان است. البته در گذشته 75 درصد این سرورها متعلق به آمریکا بوده است، اما در این خودیابی‌های صورت گرفته، دنیا به این نتیجه رسیده که سرمایه داده، بزرگ‌ترین سرمایه ملی کشورهاست. حال در حوزه شبکه ملی اطلاعات به ما خرده می‌گیرند که چرا سرمایه داده ای در داخل کشور نگاهداری می شو، آن هم اطلاعات پایه کشور را ! که البته هیچ عاقلی امروز این کار را نمی‌کند. مانند این است که انسان وجود خود را در جای دیگری قرار دهد! بخش اصلی وجود ما، داده‌های ملی ما هستند.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی به حوزه بارگذاری داده ها اشاره کرد و گفت: 33 زتابایت[1] معادل 33 تریلیون گیگا بایت، میزان داده‌هایی است که در سال 2018 در شبکه اینترنت بارگذاری شده است. در سال 2020 این عدد به 59 زتابایت رسیده است. در سال 2025 پیش بینی می‌شود این عدد به 175 زتابایت افزایش یابد. ظرف اصلی این داده‌ها هوش مصنوعی است و تمام این فضا را هوش مصنوعی مدیریت می‌کند.
هوش مصنوعی ظرفیت همه جامعه انسانی است
وی اضافه کرد: امروز شاهد این موضوع هستیم که بحث اقتصاد هوش مصنوعی با سرعت زیادی حرکت کرده است و در سال 2017 سرمایه‌گذاری روی هوش مصنوعی حدود 39.5 میلیارد دلار بوده و بر اساس گزارش PWC، تولید ناخالص جهانی در سال 2018 در حوزه هوش مصنوعی دو تریلیون دلار بوده، که گردش مالی آن به 15.7 تریلیون دلار رسیده است و این در شرایطی است که تولید ناخالص سالیانه جهان، حدود 87 تریلیون دلار است. این محاسبات بر مبنای محاسبات مرتبط با کل جهان الگوریتم ها و فضای مجازی و همچنین صنعت 4 است.
دکتر سعیدرضا عاملی بیان کرد: زمانی که از هوش مصنوعی، یک بیان استعاری داریم، یک آدرس غلط به ما می‌دهد. فکر می‌کنیم این هوش، معادل هوش یک نفر شده است. هوشی است که در رقابت با انسان، ظرفیت‌های انسان را صنعتی می‌کند. اما نه! هوش مصنوعی ظرفیت همه جامعه انسانی است و زمانی که داده‌های مرتبط با همه جامعه انسانی را در سرورهای خودش جا می‌دهد، یعنی با تراکم ظرفیتی جامعه انسانی رفتار می‌کند. در نتیجه، این محیط، بستر داده‌های بزرگ است. محیط ابرداده‌هایی است که در آن اتفاقات صورت می‌گیرد.
نیازمند تعریف جایگاه هوش مصنوعی در جمهوری اسلامی هستیم
استاد دانشگاه تهران، هوش مصنوعی را ابزاری دانست که جهان موازی و به نوعی بازتاب تلاش‌های متراکم دانش بشری در کاربردهای خیر و شر است و اظهار داشت: براساس همین داده‌کاوی نخبه‌های ما را می‌برند.
امروز، نیازمند تعریف جایگاه هوش مصنوعی در جمهوری اسلامی هستیم. ما خیلی از اوقات ابزارها را بدون توجه به زمینه و فرهنگ استفاده می کنیم، لذا خیلی فرقی بین استفاده ابزار در نیویورک و مثلا تهران قائل نیستیم. بارها در طراحی فضای مجازی پلتفرم و طراحی و معماری فضای مجازی شهر نیویورک را روی تهران سوار می کنیم. شهر مجازی جمهوری اسلامی ایران باید تاریخی‌گرا، عدالت‌گرا و معارف‌گرا باشد. اینجا دست خود ما است و خودمان باید آن را بسازیم، اینجا دیگر اراده فردی نیست که بگوییم فرهنگ جامعه خراب است، اینجا با اراده طراحان سر و کار داریم. اینجا با اراده الگوریتم‌ها سرو کار داریم. اینجا حکیم فرزانه انقلاب هدف را تمدن نوین اسلامی بیان کرده اند؛ ببینیم اقتضائات آن چیست. برویم برای آن اقتضائات کار کنیم. وگرنه در دنیای تکنیک ما هم یکی مثل بقیه خواهیم بود، ادامه مدرنیته می‌شویم. انقلاب اسلامی یک جریان معکوس مدرنیته است.
وی افزود: محیط دنیای غرب دارای بن‌بست‌های بسیاری است. امروز 30 درصد خانوار‌ها در آمریکا تک سرپرست شده‌اند، وقتی از تعریف خانواده صحبت می‌کنند، می‌گویند been to couple together یعنی اینکه دو نفر با هم باشند، حال دو انسان باشند، دو انسان همجنس باشند، انسان با حیوان باشد، واقعاً این تعریف را در بر می‌گیرد.
بن بستهای توسعه ناقص، دنیای غرب را بیچاره کرده است
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: بن بستهای جدی است و با یک توسعه ناقص مواجه شده اند. این توسعه ناقص دنیای غرب را بیچاره کرده، ما را هم بیچاره می‌کند. تازه ما مقلدان ناقص هستیم، ای کاش در تقلید، نظام تأمین اجتماعی غرب را تقلید می‌کردیم که به فکر ناتوانان جسمی و ذهنی هست، به فکر آدم نابینا، کر، لال و ... هست، نظام تأمین اجتماعی خوبی است. رسیدگی و اولویت خود را برای اینها گذاشته و هزینه زیادی می‌کنند. یکی از هزینه‌های سنگین دولت‌های اروپایی، هزینه تأمین اجتماعی است. ولی متأسفانه آنچه که با تجدد به جامعه ما می‌آید، با عرض معذرت فاضلاب غرب است که در عرصه زندگی ما قرار می‌گیرد.
دکتر عاملی تصریح کرد: اگر ما بخواهیم تمدن نوین اسلامی را هدف قرار دهیم، به نظر من ما حرف خوب زیاد زدیم، اما تمرکز نکردیم روی مولفه های اثر گذار. امروز همه توان را بر استقرار نظامند عدالت متمرکز کنیم. بدین معنی که وقتی جامعه اسلامی می‌گویید، در همه ذهن‌ها چیزی به اسم استقرار عدالت نقش ببندد؛ بنابراین همه سرمایه‌گذاری‌های ما باید به سمت استقرار عدالت باشد. حال اگر بگوییم عدالت خوب است، امر به معروف و نهی از منکر هم خوب است و ... ولی هیچکدام محقق نشود، کار خاصی صورت نگرفته است. استقرار عدالت یعنی استقرار همه احکام الهی، به فرموده حضرت امیر علیه السلام: العدل حیاه الاحکام.
وی معتقد است نگاهمان به هوش مصنوعی، برای استقرار عدالت باید در پیوند با توحید باشد و افزود: عدالت منهای توحید، لائیتیسه تولید می‌کند، باز دوباره نظام لیبرالی را توسعه می‌دهد، البته عدالت منهای توحید نمی‌تواند محقق شود، تحقق عدالت بدون توحید امکان‌پذیر نیست. چون اولین نکته این است که من این کار را انجام می‌دهم و برای خودم هم انجام می‌دهم. توحید، در درجه اول خود منها کردن است که منجر به نفی اسیلاء یکی بر دیگری می شود.
ظرفیت هوش مصنوعی فراگیر است
استاد دانشگاه تهران بیان کرد: به نظرم چهار چرخش تحولی در بستر هوش مصنوعی در حوزه تمدن‌سازی نوین اسلامی باید توجه کنیم.
چرخش اول، چرخش از عدالت موردی و شخصی شده به عدالت فراگیر است. ظرفیت هوش مصنوعی pervasiveness یا فراگیر است. فضای هوش مصنوعی به علاوه بستر اینترنت و فضای مجازی می‌تواند فراگیری را برای عدالت بصورت نظامند فراهم کند.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی عنوان کرد: عدالت موردی مثلا دست کنم در جیبم تا مشکل این فرد و یا این مقطع حل شود. باید گفت عدالت موردی در شأن نظام اسلامی نیست. نظام اسلامی باید بتواند سیستمی را ایجاد کند که هوش مصنوعی آن همه‌گیر، فراگیر و دامنه‌دار باشد،
چرخش دوم، چرخش از عدالت مبتنی بر حکمرانی دستوری و سلسله‌مراتبی به حکمرانی سیستمی و افقی است؛ این سیستم عدالت عمودی که رئیس به معاون بگوید، معاون به مدیر کل بگوید، مدیر کل به رئیس اداره بگوید، تا به سطح استان برسد، چیزی از آن باقی نمی‌ماند. سیستم الگوریتمی یعنی نُود (Node) در کنار تک تک خدمات تعریف شده می‌نشیند و یکپارچگی اقدام فراهم می کند.
چرخش سوم، چرخش از عدالتِ حسرت و تأسف به نظام هوشمند هشدار و اقدام، باید یکی از کارکردهای هوش مصنوعی سیستم اخطار باشد. وقتی در نُود (Node) خلائی ایجاد می‌شود، بارگذاری لازم صورت نمی‌گیرد، بازخورد هشدارانه داشته باشد. در این نگاه هیچ شهروندی بخاطرعدم تامین حداقل های زندگی نباید بدون حمایت بافی بماند.
چرخش چهارم، چرخش از عدلت گفتمانی به عدالت محقق و محاسبه شده قطعی است که اقتصاء طبیعی تعریف شدن همه مولفه های حمایت و پیشرفت در الکوریتم های هوشمند است.
دکتر عاملی تصریح کرد: چرخش از عدالت گفتمانی به عدالت محقق و محاسبه شده قطعی، تامین کننده احراز استقرار عدالت در جامعه است. رهبری معظم هم فرمودند که ما باید به سمت فراگیری عمل صالح برویم، گفتمان مهم است، اما الان دیگر حوزه گفتار و گفتمان به تنهایی کافی نیست، نیازمند عمل هستیم. در قلمرو هوش مصنوعی این امکان فراهم شود تا بارگذاری لازم در آن حوزه صورت گیرد.
مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی زیر ساخت های لازم برای ورود به نظام حکمرانی هوشمند کشور را دارد
استاد دانشگاه تهران ضمن امیدواری و موفقیت برای مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی گفت: تاکنون این مرکز موفق بوده و یک میراث ارزشمندی ایجاد کرده است. مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور) در متن، کارهای بسیار بزرگی انجام داده است. امیدواریم این متن به سمت برخی از برنامه‌هایی که در عملکردهای سیستمی در کشور کمک کننده است، ورود پیدا کند. مرکز با توجه به ظرفیت‌های خود، زیر ساخت های لازم را برای ورود به نظام حکمرانی هوشمند کشور را دارد.
[1] هر ۱۰۲۴ ترابایت برابر با یک پتابایت است و یک اگزابایت برابر با ۱۰۲۴ پتابایت. در نتیجه یک زتابایت برابر با ۱۰۲۴ اگزابایت خواهد بود.
|