آیت‌الله جوادی آملی، چهارشنبه ۱۰ شهریور ماه در مراسم افتتاحیه سال تحصیلی جدید حوزه علمیه تهران که به صورت مجازی برگزار شد با بیان اینکه حوزه و دانشگاه وظیفه‌هایی دارند که در گذشته یکی بود و در دوره معاصر جدا شده است، گفت: خداوند محور خلافت آدم را علم به اسماء معرفی کرد و علّم آدم الاسماء ... تا بتواند پیام خدا را به مردم برساند؛ همه انبیاء عموما و پیامبر(ص) خصوصا آمدند تا معارف را به مردم منتقل کنند. قرآن کریم چند جمله را برنامه رسمی رهبران الهی قرار داد، اینکه پیامبر(ص) و ائمه(ع) معلم قرآن و حکمت و مزکی نفوس و معلم چیزهایی هستند که جامعه بشری از فراگیری آن محروم است.
وی افزود: خدا به پیامبر(ص) فرمود ما علم تازه‌ای داریم که تو با همه نبوغی که داری نمی‌توانی جز از ما یاد بگیری و همین تعبیر را نسبت به جامعه انسانی و اسلامی هم دارد؛ یعنی وحی حرف‌های تازه دارد و این سفره وحی جز نزد خدا در هیچ کجا وجود ندارد لذا در آیه ۱۵۱ بقره فرمود: وَيُزَكِّيكُمْ وَيُعَلِّمُكُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَيُعَلِّمُكُمْ مَا لَمْ تَكُونُوا تَعْلَمُونَ. یکی از این حرفها طرز درس خواندن، پژوهش و عالم شدن است. طرز تحقیق آن است که انسان وقتی می‌خواهد چیزی را بشناسد باید موضوع را تقطیع و اربا اربا نکند؛ بشر خودش نمی‌داند چه بخواند و چگونه بخواند؛ یک‌سری علوم حسی و تجربی هست که بشر با تلاش و کوشش به آن می‌رسد ولی اینکه چه بخواند و چگونه بخواند را وحی به انسان می‌آموزد.
مرجع تقلید شیعیان در ادامه بیان کرد: در قرآن فرمود که چون بشر با محسوسات انس دارد آنچه را ماورای وهم و محسوسات است برای او آوردیم و از غیب خبر دادیم؛ ما عالم الغیب و الشهادة هستیم و غیب و شهادت را برای مردم بیان کردیم، حرکت ستاره‌ها و انواع و اقسام حیوانات و ... را مردم می‌توانند بشناسند ولی با وجود پیامبر(ص) غیب را آوردیم. غیبی که مربوط به معاد و فرشتگان، جهنم و بهشت، آغاز خلقت و ... است؛ ما مسافر تو راهی هستیم و اینکه از کجا آمدیم و به کجا می‌رویم برای ما غیب است و این را خدا بیان کرده است.  
آیت‌الله جوادی آملی گفت: خدا غیب را به پیامبر(ص) آموخت و فرمود آنچه را پیامبر(ص) می‌گوید از ماست و او هیچ کتمان و بخلی در بیان اسرار غیبی و علوم غیبی ندارد؛ او از بهشت و جهنم، خلقت اولیه و گفتمان فرشتگان و تعلیم اسماء و اسرار انبیاء خبر داد که همه غیب بود. خداوند طرز پژوهش، اندیشه کردن و درس‌خواندن را از عالم غیب به مردم آموخت.
ویژگی علم دینی؛ توجه به مبدا و معاد
این مفسر قرآن اضافه کرد: حوزه‌های علمیه، امروز در راه هستند و می‌دانند تعلیماتِ چه کسی را می‌خوانند؛ وقتی وارد فقه و اصول و کلام و اخلاق و حقوق می‌شود می‌گوید «چه کسی» گفت و «برای چه» گفت؛ تنها فتوا مطرح نیست؛ یعنی حوزه، علم را به گوینده و مبدا فاعلی نسبت می‌دهد که خداوند و پیامبر(ص) و ائمه(ع)هستند لذا کلام پیامبر و ائمه را با صحابه و اشعار عرب فرق می‌گذارد ولی در دانشگاه‌ این طور نیست.
وی افزود: صرف درس خواندن مشکلی را حل نمی‌کند؛ تا اهل نظر نشویم و قطب‌های فرهنگی ایجاد نشود مشکلات حل نخواهد شد، طلاب باید تلاش کنند به قطب‌های فرهنگی کشور تبدیل شوند؛ آنچه از قرآن گرفته شده نظریه‌پردازی در علوم نقلی و تجربی و تجریدی است؛ به ما نگفته‌اند فقط درس بخوان بلکه فرموده‌اند اهل نظر و نظریه‌پردازی باش و کسی که نظریه‌پرداز است مشمول روایت عمربن حنظله است.
جنگ‌های جهانی نتیجه چیست؟
آیت‌الله جوادی آملی افزود: قرآن فرمود نظریه‌پردازی کنید، دانشگاه باید نظریه‌پردازی کند که کوه چیست و کیست، کوهی که حرف می‌زند و نماز جماعت پشت سر داود می‌خواند. علم در غرب مرده به دنیا آمده و چون مرده است مثله شده؛ اینها درباره شمس و قمر و سیاه‌چاله‌های مرده‌ای بحث و تحقیق می‌کنند. خدا فرمود من با یک مشت دود، آسمان و زمین خلق کردم و از آن هدفی داشتم ولی علم غربی به مبدا فاعلی و اهداف و غایات کاری ندارد لذا نتیجه چنین علم مرده و مثله‌ای جنگ جهانی اول و دوم است.
استاد حوزه علمیه گفت: از روزی که علم مرده به دنیا آمد و کارش ساختن سلاح‌های اتمی و اسلحه‌ شد، جنگ‌های جهانی و نیابتی پدید آمد و این نوع علم، پیامی جز مرگ ندارد؛ علم دینی علمی است که معلوم آن مثله‌شده و مرده نباشد؛ کوه‌شناسی و آسمان شناسی و ... همه علم دینی هستند، اگر در تفسیر از قول الهی بحث می‌شود در دانشگاه هم از فعل الهی بحث است به شرطی که علم مثله شده نباشد. حرف خدا این است که زمین مبدا فاعلی و غایی دارد و منظم هم در گردش است؛ اگر معلوم مثله نباشد نظریه‌پردازی علمی ایجاد می‌شود.
باید ملکوتی شویم
ایشان اظهار کرد: دانشگاه‌ها اگر دینی‌تر از حوزه نباشند کمتر نیستند زیرا از فعل الهی بحث می‌کنند به شرط آنکه غایت و مبدا را حذف نکنند؛ البته مردانی که قطب فرهنگی این سرزمین کهن دینی هستند ما را به نظریه دیگری هم دعوت کرده‌اند و آن یقین به عالم ملکوت است چنانچه قرآن فرمود ما رؤیت و دیدن و یقین را رزق ابراهیم خلیل کردیم و ما فرزندان ابراهیم(ع) هستیم و باید دین و شناسنامه او را بگیریم؛ او ملکوتی شد و ما هم باید ملکوتی شویم.
مولف تفسیر تسنیم افزود: او رؤیت کرد، شما هم بنگرید تا ببینید «افلم ینظروا الی ...» این علم در حوزه و دانشگاه نیست بلکه در نماز شب و زیارت جامعه کبیره و زیارت عاشورا، اربعین و اعتکاف است؛ فرمود هر کسی ۴۰ روز خودش را برای خدا خالص کند سرچشمه‌های حکمت در وجود او جاری می‌شود. پس نمی‌شود طلبه‌ای نماز شب نخواند و قطب فرهنگی تهران و موفق شود. اگر گفتند علی و اولاد علی(ع) مولا هستند و غلام می‌خواهند باید هر جا پای علی هست سر ما آنجا باشد.
آیت‌الله جوادی آملی با بیان اینکه پس چه بخوانیم و چگونه بخوانیم از رهنمودهای وحی است، افزود: اینکه در نظریه‌پردازی غایت و فاعل را ببینیم علم حقیقی و نظریه‌پردازی حقیقی شکل می‌گیرد؛ اگر چنین علمی در غرب بود ‌نه دین ستیزی و نه مسیحیت را طرد می‌کرد؛ گوشه‌ای از برکات چنین علمی، انقلاب و قیام امام و رهبری بزرگوار است. گوشه‌ای از آن تربیت انسان‌هایی چون سردار سلیمانی است که وقتی به قم تشریف آورد کفنش را درآورد و از بنده خواست آن را امضاء کنم.