به گزارش مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی، در این نشست آقای دکتر محمدرضا ذوالفقاریان، دانش آموخته حوزه نوآوری از دانشگاه آیندهون هلند به ارائه نتایج پژوهش خود در این زمینه پرداختند. این مطالعه با راهبری و هدایت مرکز مطالعات راهبردی ستاد فرهنگ طی مدت زمان دو سال اجرا شده است.
بررسی ادبیات علمی نوآوری نشان میدهد یکی از حوزههای مهمیکه پژوهشهای نوآوری در سالهای اخیر ورود جدی بدان داشتهاند نوآوری در محصولات و خدمات فرهنگی است. در همین راستا، مفاهیمیچون «نوآوری فرهنگی»، «نوآوری در صنایع خلاق»، «نوآوری هنری»، «نوآوری نرم»، «نوآوری پنهان» و «نوآوری در سبک» توانستهاند پنجره فرصتی جدید به روی متولیان فرهنگی جوامع مختلف بگشایند تا با رویکرد و نگاهی جدید به سازماندهی و خطمشیگذاری فرهنگی در موضوعات و مسائل مرتبط بپردازند.
دکتر ذوالفقاریان برای ارائه مدلی از نوآوری فرهنگی با بررسی حدود 800 مطالعه نظری و میدانی و ترکیب مدلهای موجود و با تجمیع و یکپارچهسازی ابعاد آنها، همچنین مصاحبه با تعدادی از مدیران عرصه صنایع فرهنگی کشور، مدلی یکپارچه از نوآوریهای فرهنگی در صنایع فرهنگی متناسب با زیست بوم کشور ارائه داد. براساس این مدل، نوآوری با شناخت فرصتها و ایدههای جدید آغاز میشود. در ادامه ایدههای برتر براساس ترکیبی از معیارهای فرهنگی و تجاری در فرایند تولید و توسعه قرار میگیرند. خروجی فرایند توسعه، نمونهای اولیه از محصول فرهنگی خواهد بود که پس از دریافت بازخورد از خبرگان و مشتریان منتخب به محصول نهایی برای تولید انبوه تبدیل میشود. در انتها تجاریسازی و تعامل گسترده با بازار، محصول فرهنگی را به دست مشتریان و کاربران نهایی خواهد رساند.
به اعتقاد وی، نوآوریهای فرهنگی و به طور خاص فرایندها و مراحل پیشگفته ناظر به توسعه محصول جدید فرهنگی میتواند تحت تأثیر خطمشیهای عمومی پشتیبانی، تسریع و تسهیل شوند و با اثربخشی بیشتری به نتیجه موردنظر منتهی گردند. به علاوه مانعزدایی از نوآوریهای فرهنگی نیز میتواند مبنای خطمشی گذاری عمومی در این حوزه قرار گیرد.
در ادامه با هدایت دفتر مطالعات راهبردی ستاد فرهنگ، دکتر ذوالفقاریان مدل نوآوری فرهنگی طراحی شده را برای بررسی عمق و ابعاد نوآوری در حوزه صنایع دستی به عنوان یکی از عرصههای مهم و اثر گذار صنایع فرهنگی بکار برده است. در این زمینه با 280 فعال و تولید کننده صنایع دستی از 26 استان کشور ارتباط برقرار شد و نظرات آنها از طریق پرسشنامه دریافت و مورد تحلیل قرار گرفت. مطابق نتایج ارائه شده، در حوزه صنایع دستی نوآوریهای محصول در وضعیت مطلوبی قرار دارند. این در حالیست که ابعاد مرتبط با تجاریسازی (و توجه به عامل بازار) و فرایند توسعه نوآوری در سطح متوسط و ابعاد مرتبط با عوامل زمینهای (مثل نیروی انسانی، مدیریت مالی و ...) در سطح نامطلوب و نامناسبی قرار دارند. از نگاه فعالان و خبرگان صنایع دستی، اثرگذاری خطمشیهای عمومی بر نوآوریهای موجود در صنایع دستی در وضعیت نامطلوب و نامناسبی قرار دارد. همچنین با توجه به عدم استفاده از ظرفیت همه منابع ایدهپردازی و توجه ناکافی و ناهمگون به برخی منابع بالقوه میتوان به نامناسب بودن وضعیت شناخت فرصتها و ایدهها در صنایع دستی اشاره کرد.
در انتهای نشست مهمترین خط مشیهای مرتبط با نوآوری در صنایع دستی مورد اشاره قرار گرفت که از جمله مهمترین این خط مشیها عبارتند از:
- توسعه منطقه جغرافیایی و محل استقرار تولید صنایع دستی (با توجه به عواملی چون دسترسی به مواد اولیه، دسترسی به مشتریان متنوع، نیروی کار خلاق و وجود زیرساختهای موردنیاز)
- توجه به توسعه بافت فرهنگی و تاریخی و آداب و رسوم جامعه مشتریان هدف
- تأمین زیرساختهای مالی، فیزیکی و دانشی موردنیاز
- طرحهای مختلف حمایتی برای ایجاد انگیزه در مشتریان بالقوه برای خرید صنایع دستی و طراحی و هدایت شبکه فروش و عرضه محصولات صنایع دستی
- خط مشیهای ناظر به تربیت و ارتقای قابلیتهای نیروی انسانی خلاق و ماهر برای فعالیت در صنایع دستی
- طرحهای حمایتی مستقیم و یا غیرمستقیم (مالی و غیرمالی) از تولیدکنندگان صنایع دستی
- خطمشیهای سیستمی برای هماهنگی و مشارکت میان تولیدکنندگان، بازیگران خصوصی و دولتی و نهادها و قوانین ذیربط در تولید صنایع دستی
|