دکتر غلامعلی حداد عادل روز سه شنبه در رویداد مجازی تبادل فناوری در حوزه زبان و ادب فارسی، افزود: زبان با شخصیت فردی و هویت جمعی یک ملت ارتباط دارد. هیچ تحقیری بالاتر از این نیست که به ملتی که با زبان خود صحبت می کنند، گفته شود که زبان آنها برای دنیای امروز توانا نیست و اگر ملتی به این نتیجه رسید باید با فرهنگ خود وداع کند.
وی بیان کرد: زبان و ادبیات فارسی توانایی برآورده کردن نیازها در دنیای امروز را دارد؛ به شرط آنکه این توانایی‌ها را شناسایی کنیم و از قوه به فعلیت برسانیم. این یک آرزو نیست بلکه این را کسی می‌گوید که در ۳۰ سال اخیر در جریان یافتن و ترویج بیش از ۶۰ هزار معادل فارسی برای اصطلاحات بیگانه دخیل بوده است.
دکتر حداد عادل ادامه داد: در فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی دانش واژه گزینی در ایران در ۳۰ سال گذشته ایجاد شد. در حال حاضر پنجمین دوره کارشناسی ارشد رشته واژه گزینی صورت گرفته و در فرهنگستان دانشجو در این زمینه پذیرش و در زمینه واژه گزینی تربیت می شوند.
رییس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی درباره اقدامات صندوق نوآوری و شکوفایی در توسعه فناوری اظهار داشت: جایگاه صندوق نوآوری و شکوفایی در اداره جامعه امروزی شبیه به چرخ چاه است تا آب موجود در ته چاه را به تشنگان بالای چاه برساند.
وی تاکید کرد: در اوایل انقلاب بر اساس قانون اساسی مصوب، از آنجایی که تلاش شد تا کشور به سمت سرمایه داری غرب حرکت نکند، اقتصاد کشور بر مالکیت دولتی و تعاونی پایه گذاری شد. بر این اساس بر توسعه تعاونی‌ها تاکید شد، ولی تعاونی‌ها نتوانستند در اقتصاد کشور نقش تعیین کننده‌ای ایفا کنند؛ در حالی که همگان درصدد حمایت از تعاونی‌ها بودند.
دکتر حدادعادل گفت: نمونه دیگر اقدام کشور توسعه بنگاه‌های زودبازده بود. برای توسعه این بنگاه‌ها اعتبارات زیادی تخصیص داده شد، ولی نه این بنگاه‌ها و نه تعاونی‌ها نتوانستند در کشور پا گیرند و اشکالات زیادی در این زمینه وجود داشت.
وی یادآور شد: پدیده صندوق نوآوری و شکوفایی باید در دهه ۶۰ ایجاد می‌شد تا تعاونی‌ها را کمک می‌کرد به ورطه ورشکستی نیفتند و بنگاه‌های زودبازده را هدایت می‌کرد. امروز با وجود جهشی که در فضای سایبری ایجاد شده، تعداد زیادی شرکت‌های دانش بنیان در کشور شکل گرفته و انفجاری در دانش و فناوری رخ داده است. وجود حلقه واسط ضروری‌تر از همیشه است و این صندوق حلقه واسط به شمار می‌رود.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره برگزاری رویداد تبادل فناوری در حوزه زبان و ادبیات فارسی خاطرنشان کرد: برای اولین بار است که نمایندگان وزارت ارتباطات، فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی، موسسه دهخدا و بنیاد سعدی و چند شرکت دانش بنیان و فناور فعال در حوزه ادبیات فارسی و علوم انسانی در کنار یکدیگر جمع می‌شوند. البته برگزار نشدن این نشست‌ها غیر طبیعی است، چرا که زبان یک علم است و همان طور که سایر حوزه ها نیز علم هستند و مانند همه علوم به این خدمات فناور احتیاج دارند.
وی زبان را اجتماعی‌ترین واقعیت دنیا توصیف کرد و ادامه داد: هیچ حوزه‌ای را در دنیا نمی‌توان یافت که از زبان اجتماعی‌تر باشد؛ چرا که هر اقدامی که انجام می شود در بستر زبان صورت می‌گیرد.
زمینه‌های همکاری در حوزه زبان و ادبیات فارسی با دانش بنیان
دکتر حداد عادل تصریح کرد: فعالیت های زیادی در حوزه زبان می توان با همکاری صندوق نوآوری و شکوفایی انجام داد. آموزش زبان می‌تواند یکی از زمینه‌های همکاری این دو نهاد باشد که نمونه آن را در شیوع کرونا که پایان آن مشخص نیست، مشاهده کردیم که چگونه فناوری اطلاعات در ارائه آموزش موثر بود و مدارس با استفاده از این فناوری توانستند بخشی از وظایف خود را اجرایی کنند و اگر این فناوری نبود نسل بی سوادی را تربیت می‌کردیم.
وی "واژه گزینی" را از دیگر زمینه‌های همکاری با صندوق نوآوری و شکوفایی بیان کرد و گفت: در ۳۰ سال قبل تمرکز بیشتر بر تولید واژه بود و کمتر به ترویج و توزیع واژه‌ها متمرکز شدیم. لازم است با استفاده از ابزارهای فناورانه برای ترویج واژه‌ها بهره ببریم.
دکتر حداد عادل، از تالیف فرهنگ جامع زبان فارسی در فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی خبر داد و گفت: در شرایطی که به کوچک کردن دولت تاکید می‌شود، با بیش از ۵۰ تحصیل کرده در این حوزه در زمینه تدوین فرهنگ نویسی همکاری داریم. این فرهنگ جامع قرار است در ۳۵ مجلد و هر مجلد با ۸۰۰ صفحه عرضه شود.
وی درباره محتوای این فرهنگ جامع گفت: در جلد اول این فرهنگ جامع که با حرف "آ" آغاز شده است، در ذیل مدخل "آتش" ۵۶ معنی متفاوت همراه با شاهد آن که چه کسی برای اولین بار در چه منبعی و در چه قرنی استفاده کرده، آورده شده است.
دکتر حداد عادل گفت: برای تدوین این فرهنگ نامه ۱۲۰۰ متن اصلی و اصیل فارسی که از هزار سال قبل تاکنون در کشور بوده مطالعه شده است. یک پیکره با ۷۰میلیون داده ایجاد شده است. یکی از درخواست‌های محققان و فعالان عرصه زبان و ادبیات فارسی دسترسی به این داده ها است، ولی زیر ساخت‌های فرهنگستان اجازه دسترسی محققان به این منابع را نمی دهد. از این رو درخواست داریم تا به کمک ما بیایید تا به این درخواست پاسخ مناسبی داده شود.
وی افزود: ویراستاری متن، پیدا کردن غلط‌های املایی، اصطلاحات نگارشی و ترجمه از دیگر زمینه های همکاری فرهنگستان با صندوق نوآوری و شکوفایی و شرکت‌های دانش بنیان فعال در این حوزه است.
رییس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی، درباره راه اندازی "بنیاد سعدی" با تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی، یادآور شد: این تصمیم بر اساس تجارب سایر کشورها در زمینه توسعه زبان در خارج از مرزهای آنها بوده است تا با تاسیس این بنیاد اقدام به آموزش زبان فارسی در خارج از مرزهای کشور شود.
وی تاکید کرد: تاکنون کتاب‌ها و نرم افزارهایی نیز تولید شده؛ ضمن آنکه این بنیاد اقدام به استاندارد سازی آموزش زبان فارسی کرده است، امروز با توسعه فضای مجازی امکان آموزش فارسی بدون اعزام نیرو به خارج فراهم شده است.
ایجاد زبان مشترک میان فعالان حوزه ادبیات فارسی و فناوران
رییس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی با تاکید بر ضرورت ایجاد زبان مشترک میان حوزه‌های ادبیات فارسی و حوزه‌های تخصصی و فنی، یادآور شد: لازم است صندوق نوآوری و شکوفایی و سازمان فناوری اطلاعات، زبان ما را که فرهنگستان در حوزه‌های فنی تخصصی ندارند ترجمه کنند. از این رو نیاز داریم فرهنگستان را به شرکت‌های دانش بنیان و فناور پیوند دهند. بنابراین صندوق نوآوری و شکوفایی باتوجه به آشنایی با قوانین اجرایی کشور در خصوص عملکرد مالی دستگاه های دولتی و تصمیم های بجا می‌تواند به فرهنگستان کمک کند.
|