شورای عالی فضای مجازی الزامات پیشگیری و مقابله با نشر اطلاعات، اخبار و محتوای خبری خلاف واقع در فضای مجازی مصوب جلسه ۶۸ این شورا در ۱۶ دی ماه ۹۹ را با هدف صیانت از سلامت و امنیت روانی جامعه و کاهش آسیب‌های مربوطه از طریق تعیین اقدامات پیشگیرانه و واکنشی و ارتقا سطح مسئولیت پذیری و پاسخگویی هماهنگ و به هنگام برای مقابله با ناهنجاری‌ها و پیامدهای آن ابلاغ کرد.
با توجه به گسترش رسانه‌های ارتباطی نوین به ویژه پیام رسان های اجتماعی، افزایش جریان تولید و انتشار اطلاعات، اخبار و محتوای خبری در فضای مجازی، آسیب‌هایی که این اخبار جعلی به همراه دارند، تهدیدی برای امنیت ملی به حساب می‌آید. این اخبار خلاف واقع، تحریف شده و جعلی، آرامش اجتماعی را بر هم زده و انسجام ملی را خدشه دار می‌کند.
از این رو شورای عالی فضای مجازی در آخرین جلسه خود در دی ماه ۹۹ با تصویب سندی، مدیریت بر این فضا را در راستای کاهش آسیب‌های ناشی از انتشار اخبار خلاف واقع، در دستور کار قرار داد.
در این مصوبه گفته شده که نشر و بازنشر وسیع و سریع اطلاعات، اخبار و محتوای خبری تحریف شده و خلاف واقع عموماً با هدف ضربه به حیثیت اشخاص، آسیب به امنیت روانی، عوام فریبی، بی اعتبار سازی نهادها و گزارش‌های رسمی، ایجاد ترس و وحشت عمومی، برهم زدن آرامش اجتماعی، تضعیف انسجام ملی و تأثیرگذاری بر نتایج انتخابات صورت می‌گیرد.
مطابق با این مصوبه تقسیم کار میان بیش از ۹ دستگاه مسئول صورت گرفته است.
وظایف وزارت ارشاد در مقابله با اخبار جعلی فضای مجازی
در این مصوبه برای سکوهای نشر و درگاه‌های نشر جهت مواجهه با پیامدهای اطلاعات، اخبار و محتوای خبری خلاف واقع وظایفی مقرر شده است. این مصوبه شامل درگاه‌های نشری می‌شود که بیش از ۵ هزار مخاطب دارند.
وزارت ارشاد مکلف شده که درگاه‌های نشر (پایگاه‌های اطلاعاتی و سایت‌ها) را شناسایی و احراز کند. سکوهایی که این درگاه‌ها روی آنها سرویس می‌گیرند نیز شامل این بخش شده و باید شناسایی شوند.
این وزارتخانه مکلف شده که سازوکار جامعی برای رصد و راستی آزمایی اطلاعات و اخبار ایجاد کند. به بیان دیگر باید یک پلتفرم مرجع برای آگاهی رسانی به مردم در رابطه با اخبار صحیح ایجاد و در آن پلتفرم، اخبار خلاف واقع به مردم آگاهی رسانی شود.
این وزارتخانه همچنین باید یک نظام اعتبارسنجی ایجاد کند تا درگاه‌هایی که نسبت به انتشار اخبار اقدام می‌کنند، از نظر صحت اخبار، درجه بندی شوند.
وزارت ارشاد باید ظرف ۳ ماه این وظایف را در قالب یک طرح جامع ارائه کند.
پیاده سازی نظام اعتبارسنجی و رتبه بندی درگاه‌ها و سکوهای نشر با همکاری سازمان صدا و سیما و وزارت ارشاد انجام خواهد شد.
لایحه قضائی برای مقابله با اخبار جعلی فضای مجازی تدوین می‌شود
مطابق این سند، قوه قضائیه با همکاری مرکز ملی فضای مجازی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، باید نسبت به ارائه لایحه قضائی مقابله با اطلاعات، اخبار و محتوای خبری خلاف واقع با پوشش همه ابعاد اقدام کند.
مصادیق جرم مشهود در حوزه اطلاعات، اخبار و محتوای خبری خلاف واقع باید در این لایحه تعیین شود. این لایحه باید در مجلس شورای اسلامی تصویب شود.
مسئولیت صاحب پلتفرم و منتشر کننده خبر نیز مطابق با آئین نامه قوه قضائیه تعیین تکلیف خواهد شد.
از سوی دیگر در این لایحه باید صلاحیت محاکم جمهوری اسلامی برای آن بخش از اخبار خلاف واقع که درگاه‌ها و پلتفرم‌های خارجی علیه کشور نشر می‌دهند، تبیین شود.
هیئت نظارت بر مطبوعات نیز درگاه‌های نشر داخلی را مطابق با شرایط مندرج در قانون مطبوعات به عنوان نشریه الکترونیک محسوب می‌کند. بر این اساس شیوه نامه جدید نظارت بر تخلفات ناشی از اطلاعات، اخبار و محتوای خبری خلاف واقع در چارچوب قانون و آئین نامه‌های موجود تهیه و به اجرا در می‌آید.
ارتقای تاب آوری اجتماعی در مواجهه با اخبار به صدا و سیما سپرده شد
بر اساس این مصوبه سازمان صدا و سیما برای آگاه سازی افکاری عمومی، ارتقای تاب آوری اجتماعی و کاهش میزان اثرگذاری از اخبار و محتوای خلاف واقع باید اقدام کند.
به بیان دیگر سازمان صداوسیما باید اقدام به موقع در مورد اخبار خلاف واقع داشته باشد؛ به این معنی که در سطوح ملی و محلی به صورت میدانی اخبار جعلی و خلاف واقع را اطلاع رسانی کند.
در همین حال ارتقای سواد فضای مجازی و سطح آگاهی آحاد جامعه برای مواجهه با اخبار جعلی و خلاف واقع به وزارتخانه‌هایی مانند وزارت علوم، آموزش و پرورش و وزارت بهداشت و نیز سازمان صدا و سیما بر مبنای ظرفیت‌های قانونی هر یک، سپرده شده است.
مطابق با این سند، وزارت امور خارجه باید علیه منشأ خارجی اخبار جعلی اقدام کند. به این معنی که این وزارتخانه با بهره گیری از ظرفیت‌های حقوقی و دیپلماتیک، برای مقابله با موارد ارجاعی از سوی دستگاه‌های مسئول در خصوص عملیات سازمان یافته انتشار اطلاعات، اخبار و محتوای خبری خلاف واقع علیه منافع و امنیت ملی با منشأ خارجی اقدام خواهد کرد.
|