به گزارش مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی، شناخت عالمانه مصرف فرهنگی؛ جزئیات، الگوهای اصلی و روندهای نوپدید؛ گامی در راستای بازنگری و بررسی ذائقه فرهنگی مردم ایران، به منزلۀ یکی از نشانگرهای تحولات فرهنگی و اجتماعی کلان و بهعنوان منبعی موثق در تحلیل تمایزات و نابرابریها در دسترسی به تولیدات فرهنگی و نیز معیاری برای سنجش کارآمدی و اثربخشی سیاستهای فرهنگی است.
لذا هدفکلی پژوهشگران این پیمایش به شرح ذیل است:
فراهم ساختن مجموعهای از دادهها درباره شیوه گذرندان زمان فراغت مردم در شهرها و روستاهای ایران و «مصرف فرهنگی» آنان بوده است. همچنین این پژوهش از نظر هدف، کاربردی بوده و از نظر زمانی، از نوع مقطعی میباشد. از نظر گستره، از نوع پهنانگر میباشد. در این پژوهش در دو سطح توصیفی و تحلیلی و با بهرهگیری از پارادایم مطرح در چهارچوب نظری، یافتههای بهدست آمده ارائه شده است.
دادههای این پژوهش به شیوه پیمایش گردآوری شده است. اطلاعات مربوط به شهروندان ایرانی از طریق پرسشنامه ساختاریافته بهصورت مصاحبه رودرو، جمعآوری شده است.همچنین جمعیت آماری این پژوهش، شامل تمامی افراد 15 سال به بالای ساکن شهر و روستاهای کشور است.
تعداد نمونه در این بررسی 15606 نفر در 31 استان کشور هستند.
در بخش «فعالیتهای مذهبی در مجامع» این پیمایش درباره رفتن به مجالس جشن و سرور مذهبی، از پاسخگویان پرسیده شده است: "چند وقت یکبار به مجالس جشن و سرور مذهبی/ مولودی میروید؟" که بهشرح ذیل نگاشته شده است:
72.5 درصد در این مجالس شرکت میکنند.
0.4 درصد هرروز، 1.7 درصد هفتهای چندبار، 3 درصد هفتهای یکبار، 6.3 درصد ماهی چندبار، 7.8 درصد ماهی یکبار، 36.1 درصد سالی چندبار و 17.3 درصد سالی یکبار در این مجالس شرکت میکنند.
همچنین این بخش پیمایش درباره «رفتن به روضه و عزاداری» از پاسخگویان سؤال شده «چند وقت یکبار به مجلس روضه و عزاداری میروید؟» 76.2 درصد در این مجالس شرکت میکنند.
0.3 درصد هر روز، 1.7 درصد هفتهای چندبار، 3.4 درصد هفتهای یکبار، 7.3 درصد ماهی چندبار، 7.8 درصد ماهی یکبار، 41.1 درصد سالی چندبار و 14.6 درصد سالی یکبار در این مجالس شرکت میکنند.
در جدول ذیل «انجام فعالیتهای مذهبی و میزان آن» ارائه شده است:
همچنین در ادامه با در نظر گرفتن تنوع فعالیتهای مذهبی، تعدد فعالیتهای مذهبی افراد نیز محاسبه شده است.
بنابراین معلوم شد 4.3 درصد تنها یک نوع فعالیت مذهبی دارند. 5.2 درصد دو نوع و 82.7 درصد بیش از دو نوع فعالیت مذهبی دارند.
میانگین تعدد فعالیتهای مذهبی فعالان مذهبی نیز 6.1 فعالیت است که در جدول ذیل نگاشته شده است:
لذا با افزایش سن تمامی فعالیتهای مذهبی افراد، بهاستثنای شرکت در نماز جماعت محل کار یا تحصیل نیز افزایش مییابد.
فعالیتهای مذهبی زنان در همۀ زمینهها، به استثنای شرکت در نماز جماعت مسجد یا حسینیه و محل کار و تحصیل بیشتر از مردان است.
انواع فعالیتهای مذهبی خانهدارها و افراد دارای درآمد بدون کار، به استثنای شرکت در نماز جماعت محل کار و تحصیل بیشتر از دیگر گروههای فعالیت است.
دانشآموزان، دانشجویان و بیکاران نیز کمتر از دیگران در انواع فعالیتهای مذهبی شرکت در نماز جماعت محل تحصیل شرکت دارند.
با افزایش سطح تحصیلی افراد کلیه فعالیتهای مذهبی بهاستثنای شرکت در نماز جماعت محل کار و تحصیل و خواندن قرآن در منزل کاهش مییابد.
با افزایش سطوح تحصیلی، شرکت در نماز جماعت محل کار و تحصیل و خواندن قرآن در منزل هم افزایش مییابد.
با افزایش منزلت شغلی افراد، شرکت در مجالس جشن مذهبی و روضه و عزاداری نیز کاهش پیدا کرده و شرکت در نماز جماعت محل کار و تحصیل و خواندن قرآن در منزل افزایش مییابد.
افراد در منزلت شغلی متوسط و متوسط بالا، بیشتر از دیگران در جلسات دعا، قرآن، سخنرانی مذهبی و نماز در مسجد یا حسینیه شرکت میکنند.
با افزایش پایگاه اقتصادی شرکت در جلسات قرآن کاهش و به استثنای قشر بالای بالا، خواندن قرآن در منزل، رفتن به زیارتگاه و مزار امامزاده، شرکت در نماز جماعت محل کار و تحصیل، رفتن به زیارت اهل قبور و شرکت در جشنهای مذهبی، افزایش مییابد.
در جدول ذیل «شرکت در انواع فعالیتهای مذهبی و ویژگیهای فردی و پایگاهی» نگاشته شده است:
همچنین در بخش مراسم مذهبی در منزل از پاسخگویان سؤال شده که "در منزل شما مراسم سفرۀ نذری یا پخش غذای نذری برگزار میشود؟"
48 درصد گفتهاند که در منزل آنان چنین فعالیت مذهبی انجام میشود.
در جدول ذیل «انجام فعالیتهای مذهبی در منزل» نگاشته شده است:
برگزاری این نوع مراسم ارتباط معنیداری با ویژگیهای فردی و پایگاهی افراد ندارد. شاید به دلیل پرسش در مورد فعالیت مذهبی در منزل است و نه فعالیت فردی.
در بخش «برگزاری دیگر مراسم و مجالس مذهبی در منزل» از پاسخگویان پرسیده شده که «در منزل شما مراسم و مجالس مذهبی برگزار میشود؟»
بیشترین پاسخ با 20.9 درصد مربوط به سالی یکبار است. 4 درصد نیز گفتهاند که سالی چندبار، 3.4 درصد سالی دوبار، 2.1 درصد ماهی یکبار، 1 درصد سالی سه بار مراسم و مجالس مذهبی در منزل آنان برگزار میشود.
برگزاری این نوع مراسم نیز ازتباط معنیداری با ویژگیهای فردی و پایگاهی افراد به استثنای سن ندارد.
برگزاری مراسم و مجالس مذهبی در منزل افرادی که در سن 42 تا 64 سال قرار دارند، افراد در سطح تحصیلات ابتدایی، افراد د رمنزلت شغلی متوسط بالا و افراد دارای پایگاه اقتصادی متوسط بیشتر و برگزاری مراسم و مجالس مذهبی در منزل افراد بیکار، از نظر منزلت شغلی و پایگاهی پایین کمتر از دیگران است.
با افزایش سطوح تحصیلی، شرکت در نماز جماعت محل کار و تحصیل و خواندن قرآن در منزل هم افزایش مییابد.
در جدول ذیل «برگزاری مراسم و مجالس مذهبی در منزل و ویژگیهای فردی و پایگاهی» مبسوط نگاشته شده است:
همچنین در بخش انواع مراسم و مجالس مذهبی در منزل از پاسخگویان پرسیده شده که "چه نوع مراسم و مجالسی در منزل شما برگزار میشود؟"
10.3 درصد گفتهاند که در منزل آنان روضه، 7.2 درصد عزاداری ایام محرم و صفر، 5.6 درصد جلسه قرآن، 4.8 درصد سفره نذری، 3.4 درصد مولودی، 2.9 درصد غذای نذری، 1.7 درصد جلسه زیارت عاشورا، 1.5 درصد مراسم شبهای قدر، 1.2 درصد جشن نیمه شعبان، 1 درصد عزاداری ایام فاطمیه برگزار میشود.
دیگر مراسم و مجالس مذهبی در منزل که هر یک کمتر از 1 درصد است به ترتیب اهمیت عبارتند از: ختم انعام، دعا، ختم صلوات، مراسم افطار، هیئت، دعای کمیل، قربانی کردن، عزاداری، دعای توسل، دعای ندبه، مداحی و مرثیهخوانی و سخنرانی مذهبی.
در جدول ذیل «برگزاری مراسم و مجالس مذهبی در منزل» مبسوط نگاشته شده است:
افراد در منزلت شغلی متوسط و متوسط بالا، بیشتر از دیگران در جلسات دعا، قرآن، سخنرانی مذهبی و نماز در مسجد یا حسینیه شرکت میکنند.
|