به گزارش مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی موضوع این نشست «هم‌اندیشی درباره ویراست جدید آیین نامه شورای فرهنگ عمومی استان» و «تبادل نظر در ارتباط با آیین نامه برش استانی سند مهندسی فرهنگی کشور» بود.
 

در ابتدای جلسه دکتر عاملی ضمن تبریک فرا رسیدن ایام الله دهه فجر و سالگرد پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی، در سخنانی اظهار داشت: سند مهندسی فرهنگی توسط دو رئیس‌جمهور ابلاغ شده است ابتدا در سال ۱۳۹۱ توسط رئیس‌جمهور وقت، دکتر احمدی‌نژاد ابلاغ و همچنین در دوره بعدی با یک الحاقیه‌ای سند تقویت شده و وظایفی را در سند پیش‌بینی کردند که به اجرایی شدن سند مهندسی فرهنگی کمک کرده و مجدداً در سال 1393 توسط دکتر روحانی ابلاغ شد.
 وی ادامه داد: یکی از موارد مذکور در الحاقیه، برش استانی سند مهندسی فرهنگی و همچنین تاثیرگذاری این سند در برنامه‌های پنج ساله کشور و تخصیص بودجه سالانه است.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: با تلاش‌های صورت گرفته در تیرماه سال گذشته، ستاد راهبری مهندسی فرهنگی به ریاست معاون اول رئیس جمهور شروع به کار کرد و تا الان هفت جلسه آن برگزار شده و این ستاد ۲۷ مصوبه داشته است که تمام مصوبات ابلاغ شده است و مصوباتی که توسط معاون اول رئیس‌جمهور ابلاغ می‌شود برای دستگاه‌ها لازم الاجرا است.
وی با اشاره به اینکه ده سال از تدوین اولیه سند مهندسی فرهنگی گذشته است، گفت: اینکه ما دائماً در جامعه در حال کارآمدسازی، به‌روزرسانی و تهیه سند جدید هستیم و این اسناد به صحنه عمل و اجرا کشیده نمی‌شوند بخشی مربوط به این مطلوب‌گرایی است که در حوزه اسناد وجود دارد.

وی ادامه داد: حجم کارشناسی بسیار زیادی روی سند مهندسی فرهنگی صورت گرفته است و مقام معظم رهبری(مدظله العالی) در موارد مختلف روی این سند تاکید داشتند، که دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی این سند را به سوی اجرایی شدن پیش ببرد.
وی با بیان اینکه در جلسات ستاد راهبری اجرای سند مهندسی فرهنگی کشور تلاش کردیم زیرساخت‌های اجرایی سند، از جمله تدوین آیین‌نامه اجرایی‌سازی سند مهندسی فرهنگی را فراهم کنیم، افزود: در کنار شورای فرهنگ عمومی در استان‌ها یک کمیته فرهنگی نیز در سازمان برنامه و بودجه استان‌ها وجود دارد که اثرگذاری عمده در خصوص تخصیص بودجه و اعتبارات، در آن کمیته فرهنگی صورت می‌گیرد و این امر مقداری از کارآمدی شورای فرهنگ عمومی می‌کاهد.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به اینکه در سند مهندسی فرهنگی کشور تاکید شده است که شوراهای جدیدی برای این سند در استان‌ها ایجاد نشود و از ظرفیت شورای فرهنگ عمومی استان که به ریاست ائمه جمعه و نماینده مقام معظم رهبری در استان‌ها تشکیل می‌شود، برای اجرایی سازی سند استفاده شود.
وی ادامه داد: تمهیدی لازم است که ما یک شورای فرهنگ عمومی به اضافه، برای این سند داشته باشیم که ظرفیت‌های لازم را برای تصمیم‌سازی و اجرایی کردن تصمیمات را داشته باشد و ستاد فرهنگ دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی مسیر اجرایی شدن این سند را دنبال می‌کند.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران تاکید کرد: در متن سند مهندسی فرهنگی ۳۰۰ برنامه اقدام پیش‌بینی شده است و باید با توجه به ظرفیت سند، برشی ناظر بر اولویت‌های هر استان و منابع مالی استان، جداگانه توسط خود شورای فرهنگ عمومی استان‌ها برای این سند نوشته شود و این کمک می‌کند به اینکه یک برنامه واقعی داشته باشیم که در آن اولویت‌های هر استان به‌صورت واقعی تدوین شده است.
وی ادامه داد: مسیر فرهنگی شدن و اجتماعی شدن جامعه از یکسری منابعی تغذیه می‌کند که بسیاری از این منابع مانند فضای مجازی، رسانه‌های اجتماعی، ماهواره‌ها و غیره در اختیار ما نیست و با مهندسی فرهنگی از بیرون، درخصوص جمهوری اسلامی ایران کار می‌کنند و این محیط توسط آنها مدیریت می‌شود.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی اضافه کرد: در حال حاضر تعداد کاربران اینترنت از ۵ میلیارد نفر گذشته است و تعداد کاربرانی که به رسانه‌های اجتماعی در جهان متصل هستند از ۴ میلیارد و ۱۷۰ میلیون نفر گذشت، همچنین تعداد نزدیک به ۴ میلیارد و ۸۰ میلیون نفر کاربر با موبایل به رسانه‌های اجتماعی وصل می‌شوند.
وی اظهار داشت: باید توجه داشته باشیم که رسانه‌های اجتماعی مانند فیسبوک با دو میلیارد و 700 میلیون کاربر، یوتیوب و واتس آپ با دو میلیارد نفر کاربر، محمل تعاملات اجتماعی جهان شده‌اند. در واقع ما در سرزمین نرم افزاری آمریکایی زندگی می‌کنیم و داده‌هایی را که توسط خود کاربر تولید می‌شوند را در آینده مدیریت می‌کنند.

دکتر عاملی تاکید کرد: در اولویت دهی به امور فرهنگی استان‌ها باید سرمایه‌گذاری قابل توجهی در حوزه فضای مجازی، فرهنگ صورت گیرد تا بتوانیم در این زمینه ظرفیت‌هایی را ایجاد کنیم تا به جای این که جامعه به سمت محیط فرهنگی غربی حرکت کند با جهت‌دهی صحیح، مردم را به سمت ظرفیت‌های ملی خودمان سوق دهیم.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: برخی از دولت‌ها نزدیک به ۵۰ درصد منابع سرمایه‌گذاری ملی خود را به فضای سایبر اختصاص دادند و دارایی‌های این فضا به‌طور نسبی ماندگار، و با مصرف فراگیر است، لذا این حوزه بسیار مهم نیازمند تمرکز جدی است.

 

در ادامه دکتر محمود حاجیلویی معاون خط مشی گذاری و هماهنگی اجرای ستاد فرهنگ در سخنانی اظهار داشت: رویکردی که امروز در دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی حاکم است اجرایی‌سازی اسناد است، علی‌رغم اینکه از تدوین اسناد جدید نیز استقبال می‌شود اما آنچه رویه غالب است اجرایی‌سازی اسناد است.
وی با بیان اینکه ستاد فرهنگ دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی متولی اجرا یکی از رویکردهای ما رویکرد منطقه‌ای محلی است، یعنی از مرکز فاصله بگیریم و به سوی استان ها برویم. در اجرایی‌سازی نقشه مهندسی فرهنگی کشور به‌عنوان عالی‌ترین سند فرهنگی کشور است، افزود: برای اجرای نقش این رویکرد مسئله اساسی اداره فرهنگی شهر است و در اداره فرهنگی شهر، دو اقدام اساسی لازم است اول تقویت شورای فرهنگ عمومی که یک سرمایه بی‌بدیل برای استان‌ها است و دوم تدوین برش استانی نقشه است.
وی افزود: بر این اساس اقداماتی را انتخاب کردیم و این اقدامات همه معطوف به مسئله‌های اصلی استان است یعنی تبدیل به طرح پروژه و فعالیتی شود که که این طرح‌ها در نظام اداری استان مسیر برنامه و تخصیص بودجه و اعتبار را پیدا کند.
دکتر حاجیلویی تصریح کرد: در هر دو برنامه تقویت شورای فرهنگ عمومی و تدوین برش استانی رکن اصلی، نمایندگان مقام معظم رهبری در استان‌ها هستند و گفتگوهای کارشناسی جدی ما در دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی بر این موضوع تاکید دارد.
وی با بیان اینکه ما اعتقاد داریم که برش استانی نقشه مهندسی فرهنگی امتداد اراده شورای فرهنگی عمومی استان است ادامه داد: در استان‌ها به یک راهبری فرهنگی نیاز داریم و این راهبری برعهده ائمه جمعه استان‌ها است که ما در برش استانی سند می‌خواهیم این مسئله را تمهید کنیم.
 

آیت الله غلامعلی صفایی بوشهری نماینده ولی فقیه در استان بوشهر در سخنانی با بیان اینکه فرهنگ ریشه همه حرکت‌های مادی و معنوی جامعه است، اظهار داشت: اگر بتوانیم فرهنگ جامعه را صیانت کنیم و ارتقا ببخشیم و با برنامه‌های صحیح و دانشی منطبق بر موازین اسلامی ساختار فرهنگ را مهندسی و سپس مدیریت، نظارت و بازرسی کنیم در این صورت قطعاً می‌توانیم در سایر حوزه‌ها اعم از سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، علم و فناوری و غیره کارهای بسیار بزرگی انجام دهیم.

آیت الله صفایی بوشهری به برخی از اشکالات شورای فرهنگ عمومی اشاره کرد و گفت: عدم جایگاه و ساختار سازمانی کارآمد، نبود نظام اعتبار بودجه‌ای مناسب، عدم الزام‌آوری مصوبات شورا و کمبود نگاه دانشی و برنامه‌ای در ساختار شورای فرهنگ عمومی، از مهمترین اشکالات این شورا است.
وی ادامه داد: بنابراین شورای فرهنگ عمومی نیازمند یک تحول بنیادین در عرصه ساختار و برنامه و در عرصه پشتیبانی و همچنین در عرصه داوری و نظارت بر مصوبات است.
نماینده مقام معظم رهبری در استان بوشهر با بیان اینکه در آیین‌نامه برش‌های استانی سند مهندسی فرهنگی یک نگاه نرم‌افزاری در عرصه سندهای بالادستی مورد توجه بوده است، گفت: نیاز است این آیین‌نامه توسط نمایندگان مقام معظم رهبری در خصوص مواد، تبصره‌ها و بندها و هم از حیث ادبیات حقوقی و از حیث مفهومی و هم از جهت عدم تطابق مفاهیم با واژه‌ها و غیره مورد بازنگری قرار گیرد.

در ادامه آیت الله سید محمدعلی آل‌هاشم نماینده ولی فقیه در استان آذربایجان شرقی با بیان اینکه مهندسی فرهنگی یکی از مطالبات جدی مقام معظم رهبری است، گفت: بی‌تردید مهندسی فرهنگی تاثیر تعیین‌کننده‌ای را در اصلاح و بهبود وضعیت فرهنگی کشور دارد.

ایشان با اشاره به اینکه مسائل فرهنگی استان‌ها با همدیگر متفاوت است ادامه داد: لازم است رویکرد جدیدی نسبت به مسائل فرهنگی استان‌ها و کشور داشته باشیم و مسائل و مشکلات فرهنگی باید بومی حل شوند و لازمه این امر تقویت شورای فرهنگ عمومی استان‌ها است.
آیت الله آل هاشم با بیان اینکه آیین‌نامه شورای فرهنگ عمومی استان نیازمند بازنگری جدی است، گفت: مسائلی روز کشور ایجاب می‌کند که در ارتباط با دستورالعمل‌ها و مصوبات و بازنگری در عرصه‌ها و گسترش دید شورای فرهنگ عمومی کشور تجدید نظری صورت گیرد.
حجت الاسلام والمسلمین حبیب‌الله شعبانی نماینده ولی فقیه در استان همدان با بیان اینکه در خصوص اجرایی نشدن سند مهندسی فرهنگی تاکنون، باید یک آسیب‌شناسی صورت گیرد، گفت: یکی از دلایل اجرایی نشدن سند می‌تواند وجود مدیرانی در شورای فرهنگ باشد که دغدغه و نگاه فرهنگی ندارند، البته این قضیه عمومیت ندارد و ما مدیران بسیار دغدغه‌مندی نیز در جامعه داریم.
وی افزود: مسئله بعدی اجرایی نشدن، ساختار قانونی شورای فرهنگ عمومی است و ما برای اجرایی‌سازی سند نیازمند یک قانون شفاف و غیر قابل تفسیر و غیرقابل توجیه هستیم.
حجت الاسلام والمسلمین شعبانی پیشنهاد داد: اعضای کمیته‌های تخصصی ذیل آیین‌نامه شورای فرهنگ عمومی استان، از نخبگان فرهنگی استان انتخاب شوند ولو اینکه جز اعضای شورا نباشند.
وی در خصوص ریاست شورای فرهنگ عمومی استان نیز گفت: باید مسئولیت این افراد در آیین نامه روشن و واضح قید شود.

آیت الله لطف‌الله دژکام نماینده ولی فقیه در استان فارس در سخنانی اظهار داشت: ما یک کارگروهی را ذیل شورای برنامه ریزی استان تعیین کردیم که برش استانی نقشه مهندسی فرهنگی بر عهده آنهاست و در این زمینه تعیین اعضای کارگروه یکی از دغدغه‌های ما می‌باشد، به نظر می‌رسد در این آیین‌نامه نقش امام جمعه به‌عنوان رئیس شورای فرهنگ عمومی تقلیل داده شده است.

آیت الله دژکام تاکید کرد: اگر بنا است در حوزه فرهنگ اتفاق خاصی بیافتد باید نقش شورای فرهنگ عمومی در آیین‌نامه پررنگ‌تر شود و جایگاه شورای فرهنگ عمومی در شورای برنامه‌ریزی تثبیت شود.

وی خاطر نشان کرد: نکته بعدی توجه به ضمانت‌های اجرایی این سند است، باید در خصوص ضمانت اجرایی مصوبات برنامه‌ریزی جدی صورت گیرد، در غیر این صورت با مشکل جدی در حوزه فرهنگ مواجه می‌شویم.

در ادامه آیت الله سید محمدمهدی حسینی همدانی نماینده ولی فقیه در استان البرز طی سخنانی گفت: متأسفانه اعضای شورای فرهنگ عمومی بعضا تخصص لازم را ندارند و این باعث می‌شود کارها پیشرفت لازم را نداشته باشد.

آیت الله حسینی همدانی پیشنهاد داد: این آیین‌نامه در شورای مشورتی ائمه جمعه در طی چندین جلسه بررسی و نهایی شود، سپس به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارسال شود.

دکتر عاملی در جمع‌بندی این جلسه اظهار داشت: قطعاً در تدوین نهایی آیین‌نامه نظرات اعضا لحاظ خواهد شد اما با توجه به اینکه آیین‌نامه در دستور جلسه بعدی ستاد راهبری مهندسی فرهنگی است لذا ضروریست قبل از تصویب نهایی در ستاد، هماهنگی‌های لازم با سرعت بیشتری صورت گیرد.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی تاکید کرد: ما هر مسیر دیگری را جز نماینده مقام معظم رهبری در استان‌ها، برای انجام امور فرهنگی در نظر بگیریم در عمل توفیقی در حوزه فرهنگی نخواهیم داشت.

وی افزود: رویکردی که در شورای عالی انقلاب فرهنگی در خصوص مصوبات داریم این است که اگر مصوبه‌ای بخواهد مشروعیت قانونی پیدا کند، باید ذی‌نفع آن را بپسندد در غیر این صورت در اجرا دچار مشکل می‌شویم.
استاد گروه ارتباطات دانشگاه تهران خاطرنشان کرد: حدود ۳۰ سند ملی، در سند مهندسی فرهنگی کشور پیش‌بینی شده است که ما در این خصوص نیز از مسیر ذی‌نفع و دریافت نسخه اولیه سند از ذی‌نفع اقدام کردیم البته کارشناسی‌هایی نیز روی آنها صورت می‌گیرد.
دکتر عاملی با بیان اینکه مشارکت فعال نمایندگان مقام معظم رهبری می‌تواند کمک کند که متن آیین‌نامه کارآمدی لازم را داشته باشد، تصریح کرد: اینکه ما در این قضیه نقش راهبری داشته باشیم نه نقش تصدی‌گری نکته مهمی است و باید به راهبری در کار توجه شود البته راهبری نباید جنبه صوری و تصنعی باشد بلکه باید تنفیذ شود و در حوزه عمل وقتی تصمیمی گرفته می‌شود حتما اجرایی شود.
 

در پایان حجت الاسلام و المسلمین محمد جواد حاج علی اکبری رئیس شورای سیاستگذاری ائمه جمعه ضمن قدردانی از حضور دکتر عاملی در جلسه اظهار داشت: باید فرصت را غنیمت شمرده و اعضای محترم جلسه نظرات کلیدی خود را مخصوصا درباره برش‌های استانی سند مهندسی فرهنگی مکتوب به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارسال کنند تا این نظرات جمع‌بندی شود و اگر نیاز به جلسه تکمیلی باشد فورا قبل از جلسه ستاد مهندسی فرهنگی، این جلسه تشکیل می‌شود.