از صنایع در هرکشوری به‌عنوان یکی از ارکان پیشرفت محسوب می‌شوند و نقش مهمی در کاهش بیکاری افراد آن جامعه دارند، در این میان هم طبیعتاً هرچه صنایع به‌روزتر باشند، نه‌تنها می‌توانند موفقیت‌های بیشتری را نصیب کشور کنند، بلکه به‌عنوان نقطه اتکا کشورها در برقراری ارتباط با جهان به‌شمار می‌روند. طبیعتاً برای داشتن صنایع پیشرفته در حوزه‌های مختلف باید نهادهای دیگری وارد میدان شوند که دانشگاه‌ها از اصلی‌ترین آنها خواهند بود. به‌عبارت دیگر پیوند دانش با صنعت درراستای رفع نیازهای صنایع نه‌تنها در وهله اول مشکل بخش صنعتی جامعه در حوزه‌های مختلف را رفع کرده و امکان دستیابی آنها به تکنولوژی‌ها و فناوری‌های روز دنیا را فراهم می‌کند، بلکه باعث ثروت‌آفرینی از علم شده و بخشی از نیاز مالی مراکز آکادمیک را نیز برطرف می‌کند و این مساله دلیل مهمی است تا بحث ارتباط با صنعت در دانشگاه‌های مطرح دنیا به‌ویژه مراکز علمی-صنعتی به‌عنوان یکی از موضوعات اصلی درنظر گرفته شود. در ایران نیز نزدیک به یک‌دهه می‌شود که این مساله مورد توجه جدی مسئولان آموزش عالی و بالطبع رؤسای دانشگاه‌ها قرار گرفته و حالا دفاتر ارتباط با صنعت در دانشگاه‌ها به‌عنوان بخش مهمی در مراکز آکادمیک کشور به‌فعالیت می‌پردازند.
افزایش استقبال دانشجویان از برگزاری دوره‌های مهارت‌افزایی در دانشگاه‌ها
دفتر ارتباط با جامعه و صنعت معاونت پژوهش و فناوری وزارت علوم اخیراً گزارشی از فعالیت‌ها و اقدامات خود در سال ۱۳۹۸ وزارت علوم منتشر کرده که اقدامات این دفتر درراستای بهبود ارتباط دانشگاه‌ها با صنعت را به زبان آمار بازگو می‌کند و نشان‌دهنده ایجاد تغییرات قابل‌توجه، اما ناکافی در این زمینه است.
براساس گزارش این وزارتخانه در سال ۱۳۹۸، براساس اطلاعات دریافت‌شده از ۶۰ دانشگاه کشور چهارهزار و ۵۵۱ دوره مهارتی برگزار شده که در آن ۱۳۲ هزار و ۴۶۴ نفر شرکت کرده‌اند و ۲۰۰ واحد صنعتی نیز در برگزاری این دوره‌ها مشارکت داشته‌اند، درحالی‌که در سال ۹۷، هزار و ۲۹۵ نفر و در سال ۹۶ تنها ۹۴۸ نفر در این دوره‌ها شرکت کرده بودند. همچنین دوره‌های مهارت‌افزایی در دانشگاه‌ها با هدف ارتقای توانمندی‌های مهارت‌های شغلی و حرفه‌ای دانشجویان و دانش‌آموختگان دانشگاهی، تدوین و برنامه‌ریزی آموزش‌های مهارتی متناسب با نیاز بازار کار، حمایت از افزایش سهم آموزش‌های مهارتی و فناوری پایه در برنامه درسی رشته‌های غیرمهارتی، ارتقای کمی و کیفی رویدادهای مرتبط با اشتغال و مهارت‌های مرتبط در دانشگاه‌ها، سازماندهی برگزاری دوره‌های آموزش مهارتی در دانشگاه و هم‌افزایی ظرفیت‌های موجود برگزارشده که قطعاً در ورود فارغ‌التحصیلان دانشگاهی به بازار کار نقش داشته‌اند.
رشد چشمگیر درصد اشتغال در میان فارغ‌التحصیلان مقطع کارشناسی‌ارشد
همچنین سال‌گذشته وزارت علوم طرح رصد اشتغال فارغ‌التحصیلان دانشگاهی را نیز با اهداف فرهنگ‌سازی رصد وضعیت دانش‌آموختگان در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزشی، ایجاد نظام مناسب اطلاع‌رسانی به ذی‌نفعان دررابطه با وضعیت اشتغال هر یک از رشته‌های دانشگاهی، رصد مستمر ظرفیت‌های محیطی و شرایط بازار کار منطقه‌ای و شناسایی شکاف دانشی و مهارتی دانش‌آموختگان خود و اخذ اطلاعات از سامانه‌های اطلاعاتی وزارت تعاون انجام داده‌است. جالب اینجاست که درصد اشتغال فارغ‌التحصیلان در مقطع دکتری نسبت به سال ۹۷ کاهش داشته، اما درمقابل مقاطع کارشناسی‌ارشد و کارشناسی با رشد ۱۱ و ۳ درصدی همراه بوده است. همچنین رشته تاریخ با کمترین درصد اشتغال و آموزش زبان با بیشترین درصد اشتغال همراه بوده و در این میان نیز رشته‌های مهندسی مکانیک، مهندسی مواد، مهندسی هوافضا، مهندسی عمران، مهندسی، روانشناسی، حقوق، فیزیک و… به ترتیب در جایگاه‌های بعدی بوده‌اند.
میزان رشد قراردادهای صنعتی دانشگاه‌ها در ۵ سال چقدر بوده است؟
رشد چشمگیر تعداد قراردادهای ارتباط با صنعت در سال ۹۷ نسبت به سال ۹۲ نیز از دیگر اتفاقات مثبت رخ داده در این حوزه است، چراکه براساس آمار منتشرشده توسط دفتر ارتباط با صنعت و جامعه وزارت علوم در سال ۹۲، تنها سه‌هزار و ۳۵ قرارداد به ثبت رسیده که این میزان در سال ۹۳ به دوهزار و ۹۶۸، سال ۹۴، سه‌هزار و ۲۴۸، سال ۹۵، چهارهزار و ۳۴۹، سال ۹۶، چهار هزار و ۷۲۵ و سال ۹۷، هشت‌هزار و دو عدد بوده و بیشترین میزان ریالی قراردادها نیز مربوط به دوسال پیش است که رقمی بالغ بر هزار و ۹۵۳ میلیارد تومان را شامل شده، درحالی‌که این رقم در سال ۹۲ تنها ۳۳۵ میلیارد بوده است.
همچنین تعداد کارفرمایان این قراردادها در سال ۹۲، تنها هزار و ۷۰ بوده که در سال ۹۷ با رشد چشمگیری روبه‌رو شده و به سه‌هزار و ۹۴۱ رسیده است. البته با همه این قراردادها هنوز دانشگاه‌های کشور راه زیادی را در رسیدن به جایگاه مطلوب این حوزه درپیش دارند و می‌طلبد که مسئولان مربوطه بسترهای لازم برای ارتباط نزدیک‌تر مراکز آکادمیک با دانشگاه‌ها را مهیا کنند.
راه‌اندازی مراکز هدایت شغلی؛ نزدیک‌تر کردن راه ورود فارغ‌التحصیلان به بازار کار
راه‌اندازی و توسعه مراکز هدایت شغلی و کاریابی تخصصی دانشگاهی نیز از دیگر اقدامات انجام‌شده توسط دفتر ارتباط با صنعت وزارت علوم است که با توجه به افزایش تعداد فارغ‌التحصیلان دانشگاهی و تنوع تخصص‌های دانشگاهی، تخصصی‌تر شدن کار و حرکت به سمت کسب‌وکارها بر پایه فناوری، عدم ارائه مشاوره‌های تخصصی در دفاتر کاریابی عمومی موجود، توسعه پارک‌های علم و فناوری، مراکز رشد و شرکت‌های دانش‌بنیان صورت گرفته است. ازجمله وظایف این مراکز می‌توان به پیگیری امور مربوط به بیمه بیکاری، برگزاری نمایشگاه کار، راهنمایی و مشاوره شغلی و تخصصی به جویندگان کار و کارفرمایان، معرفی جویندگان کار فاقد مهارت به مراکز مهارت‌آموزی دانشگاهی، ارائه خدمات کارآموزی، هماهنگی با سازمان آموزش فنی‌وحرفه‌ای به‌منظور توسعه دوره‌های آموزشی متناسب با نیازهای بازار کار اشاره کرد. ساماندهی و جذب نیروهای امریه ارتباط با جامعه و صنعت در دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌های کشور نیز از دیگر طرح‌های صورت گرفته است که با هدف‌هایی ازجمله ساماندهی و توسعه فعالیت‌های مرتبط با ارتباط دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها مراکز آموزش عالی با جامعه و صنعت، توسعه فعالیت‌های تحقیقاتی و پژوهشی دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی در راستای رفع چالش‌ها و معضلات کشور و مشارکت در پروژه‌های تحقیقاتی مؤسسه و همکاری در آزمایشگاه‌های تخصصی صورت گرفته و طی آن درمجموع ۳۲۷ نفر درمیان دانشگاه‌های معین، دانشگاه‌های بزرگ، دیگر دانشگاه‌ها، پژوهشگاه و پارک‌های علم و فناوری به‌خدمت پرداخته‌اند.
تهرانی‌ها ارائه‌دهنده بیشترین طرح‌های دانشگاهی برای رونق تولید
نکته قابل توجه در گزارش ارائه‌شده توسط دفتر ارتباط با صنعت وزارت علوم بخش طرح‌های برگزیده دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی درراستای رفع مشکلات و رونق تولید استان‌هاست که از مجموع ۱۸ استان مشارکت کننده، ۵۱ طرح به‌عنوان طرح‌های برگزیده استانی درحوزه رونق تولید دریافت‌شده که استان تهران، اردبیل، سیستان‌وبلوچستان، قم، گیلان، سمنان، یزد، آذربایجان شرقی، کرمان، مرکزی، خوزستان، کرمانشاه، فارس، اصفهان، چهارمحال‌وبختیاری، مازندران، قزوین و گلستان به‌ترتیب جز برترین استان‌های شرکت‌کننده بودند.
درکنار همه اقدامات انجام‌شده در راستای نزدیک‌تر کردن دانشگاه‌ها با مراکز صنعتی کشور اما نمی‌توان ازکنار این مساله به‌راحتی گذشت که هنوز نه‌تنها راه زیادی پیش‌روی مراکز آکادمیک ایران برای رفع مشکلات صنایع و بالطبع تبدیل کردن آنها به صنایع روز دنیا وجود دارد، بلکه طبیعتاً در این مسیر موانع زیادی هم وجود دارد که تا رفع آنها نمی‌توان انتظار تغییر چندانی در این حوزه را داشت. موضوعی که درصورت تحقق آن و رسیدن دانشگاه‌های کشور به جایگاه کشورهای پیشرفته می‌توان آینده‌ای متفاوت را برای دانشگاه‌ها، صنایع و در یک کلام کشور متصور شد.
|