منشور ملی روابط عمومی تدوین شود/ فهم روابط عمومی کرونا در بستر دو فضایی شدن نیازمند نگاه چند رشته‌ای است

اعضای شورای سیاستگذاری هفته روابط عمومی سال 1399 روز یکشنبه 28 اردیبهشت‌ماه 99 با حضور در دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی با دکتر سعید رضا عاملی دبیر این شورا دیدار کردند.

به گزارش مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی، دکتر عاملی در این دیدار با بیان این مطلب که جامعه روابط عمومی متصف به صداقت است، گفت: در سالیان اخیر مهارت، توانایی و دانش در جامعه روابط عمومی ارتقاء داشته است و این امر با مقید بودن تشکل‌های روابط عمومی در وظایفشان انجام شده است.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با تأکید بر ضرورت تأسیس نظام ملی روابط عمومی تصریح کرد: حُسن تشکیل این نظام این است که متخصصان روابط عمومی، احراز صلاحیت می شوند و افراد متخصص در جایگاه کارشناسی و مدیریت روابط عمومی ها قرار می‌گیرند.
وی گفت: شکل‌گیری نظام روابط عمومی، انسجام و یکپارچگی فراگیری برای جامعه روابط عمومی کشور فراهم می‌کند و موجب هویت بخشی حرفه‌ای به فارغ التحصیلان این رشته می‌شود.

دکتر عاملی با طرح این پیشنهاد که جامعه روابط عمومی لایحه‌ای را با عنوان  منشور ملی روابط عمومی تدوین کنند از آمادگی ستاد مهندسی فرهنگی کشور و شورای عالی انقلاب فرهنگی برای بررسی این منشور خبر داد.
استاد گروه ارتباطات دانشگاه تهران با بیان این مطلب که روابط عمومی جایگاه فضای دوم سازمان است، گفت: روابط عمومی مجموعه خدمات سازمان را در فضای دوم تعیین می‌کند.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با تأکید بر ضرورت بازتعریف جایگاه روابط عمومی، خاطر نشان کرد: روابط عمومی وقتی قدرتمند است که تک صدایی ایجاد نشده و در واقع صدای همه افراد سازمان شنیده شود.

روابط عمومی در خوب شنیدن و خوب گفتن فعالیت داشته باشد و به جای اینکه در روابط عمومی‌ها موقعیت‌ها تیتر شوند، محتوا تیتر شود.

وی در تعریف روابط عمومی اظهار داشت: روابط عمومی دانش و مهارت درک دیگری است و همچنین به معنای ایجاد تعامل مثبت و دیدن نادیده‌های فردی و اجتماعی درون سازمان و پیرامون سازمان است.
دکتر عاملی با اشاره به فرمایش امام علی (ع) که می‌فرمایند: "خوب شنیدن را بیاموز آن‌گونه که خوب گفتن را می‌آموزی و سخن کسی را قطع نکن" ابراز امیدواری کرد: روابط عمومی در خوب شنیدن و خوب گفتن فعالیت داشته باشد و به جای اینکه در روابط عمومی‌ها موقعیت‌ها تیتر شوند، محتوا تیتر شود.
وی به ارائه مطلب علمی و تخصصی با موضوع "روابط عمومی کرونا به عنوان پدیده همه جا گیر" پرداخت و گفت: امسال روزجهانی ارتباطات با عنوان ارتباطات تا سال 2030 نامگذاری شده است و در واقع یک دهه به موضوع فناوری اطلاعات و ارتباطات در خدمت اهداف توسعه پایدار اختصاص داده شده است.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه شعار توسعه پایدار این است که باید کاری کرد که انسان و طبیعت سالم بماند و به نوعی بر سلامت و پایداری انسان و طبیعت تأکید دارد، تصریح کرد: از نگاه اندیشه اسلامی مفاهیم توسعه پایدار به ارزش‌های الهی نزدیک است اما جامع و کامل نیست.

روابط عمومی باید اخلاق ارتباطات بین فرهنگی را تقویت کند و به همین منظور روابط بین فردی، بین قومی، ملیتی و بین فرهنگی اهمیت دارد.

دکتر عاملی با تأکید بر ضرورت توجه به توسعه جاودانه گفت: آخرت انعکاس و آیینه جهان و دنیای واقعی است و باید طوری رفتار کرد که در آخرت سرافراز باشیم و نیازمند باز مهندسی نگاه خود در جهان ارتباطات با رویکرد اسلامی هستیم. در واقع توسعه جاودانه به ارزش‌های الهی مرتبط با انسان و طبیعت توجه می کند و جنبه متعالی و هدفمند توسعه را مورد توجه قرار می دهد.
وی ادامه داد: طی دهه‌های متمادی ارزش و جایگاه دین در جوامع غربی کاهش پیدا کرده است و سکولاریزم ابتدا موجب جدای دین از سیاست و سپس جدایی دین از سایر نهادهای اجتماعی و در نهایت جدایی دین از خود انسان شده است. به همین خاطر است که غرب خلاء های اساسی خود را پیدا نمی‌کند و دامنه مسائل به مرور بیشتر می‌شود.
استاد گروه ارتباطات دانشگاه تهران با تأکید بر تأثیر آخرت‌گرایی در عمل نیک گفت: روابط عمومی باید اخلاق ارتباطات بین فرهنگی را تقویت کند و به همین منظور روابط بین فردی، بین قومی، ملیتی و بین فرهنگی اهمیت دارد.

وی در تشریح پیامد کلان و ساختاری کووید-19 گفت: در واقع این ویروس به عنوان عامل فشار برای تشدید دو فضایی شدن جهان بود و سهم فضای دوم را به صورت خیره کننده‌ای افزایش داد.
استاد گروه ارتباطات دانشگاه تهران با اشاره به دورکاری در دوران کرونا گفت: در کشور چین 18 میلیون شرکت و نزدیک به 300 میلیون جمعیت شاغل  به سمت دورکاری رفتند.
دکتر عاملی "نگاه توزیع بدون تماس به عنوان یک روند جدید" را از دیگر پیامدهای کووید-19 عنوان کرد و گفت: ویروس کرونا شرایطی را به وجود آورده که فاصله‌ها تبدیل به یک الزام اجتماعی شده و ارتباطات در فضای واقعی یا به تعبیری فضای فیزیکی - طبیعی دچار اختلال و مشکل شده است.
وی با اشاره به اینکه ویروس کرونا منجر به اختلال در نظام انسانی و اقتصادی شده است، گفت: نظام حمل و نقل به حداقل ظرفیت خود رسیده است و با توقف یک‌مرتبه در پرواز هواپیماها مشکل و بحران پارکینگ هواپیما به وجود آمده است.

دکتر عاملی با اشاره به اینکه در هفته‌های نخست شیوع کرونا ارزش سهام بورس جهانی 17 تریلیون دلار کاهش پیدا کرد، گفت: در گزارش تراز سالیانه بودجه دولت ها در سال 2020 نسبت به 2019، نسبت به تولید ناخالص ملی که توسط آمار بانک جِی.پی.مورگان آمریکا اعلام شده است این عدد در کشور آمریکا منفی 13.8 اعلام شده و در واقع تراز بودجه منفی شده است.
وی گفت : طبق آمار منتشر شده نرخ بیکاری آمریکا از سه و نیم درصد در فوریه 2020 در ماه آوریل به 15درصد رسید که بیشترین نرخ بیکاری در 80 سال گذشته است و پیش بینی می شود نرخ بیکاری به 20 درصد برسد که در تاریخ آمریکا سابقه نداشته است.

دکتر عاملی با اشاره به صنعت گردشگری گفت: با شیوع ویروس کرونا، صنعت گردشگری آسیب زیادی متحمل شده است و گردشگری داخلی و خارجی، هتل‌ها، آژانس‌های گردشگری، حمل‌ونقل هوایی، راهنماهای محلی، اسـتارتآپ‌های حوزه گردشگری و... همـه بـه‌نوعی متضرر شده‌اند.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان این مطلب که فهم روابط عمومی کرونا در بستر دو فضایی شدن نیازمند نگاه چند رشته‌ای است، گفت: باید ابعاد ارتباطی، ابعاد شناختی و روانشناختی، ابعاد اقتصادی و روابط بین فردی و بین فرهنگی در نظر گرفته شود.
وی با تأکید بر فراگیری اعتقادات دینی در جامعه ایرانی گفت: خوشبختانه در ایران کمترین آسیب روحی در محیط خانواده را در دوران کرونا شاهد هستیم اما دنیای غرب در این موضوع دچار مشکلات جدی شده است.

کرونا منشاء بزرگ شدن فضای دوم شد و در واقع موازنه جهانی مجازی و جهان فیزیکی به شرایط عدم تعادل رسید

دکتر عاملی گفت: کرونا منشاء بزرگ شدن فضای دوم شد و در واقع موازنه جهانی مجازی و جهان فیزیکی به شرایط عدم تعادل رسید و در کشورهای OECD، در طول شیوع بیماری کووید-19، ترافیک اینترنت 60 درصد افزایش داشته است.
استاد گروه ارتباطات دانشگاه تهران با تأکید بر اینکه در دوران کرونا حوزه پزشکی از راه دور پر رنگ‌تر شد، گفت: وزارت بهداشت ژاپن فهرستی از 10 هزار کلینیک که بیماران را برای تشخیص آنلاین پذیرش می­کنند ارائه داد، همچنین در کشور چین، سرویس­های از راه دور پزشکی مانند Ali Health (بخشی از علی بابا)، JD Health و WeDoctor پس از شیوع کرونا، کلینیک­های آنلاین ویروس کرونا را راه‌­اندازی کردند.
دکتر عاملی درمورد تأثیر کرونا بر ترافیک اینترنت به تفکیک صنایع گفت: خرید آنلاین از سوپرمارکت‌ها 189درصد و استفاده از رسانه‌ها 63 درصد افزایش ترافیک داشتند اما در عین حال خریدهای لاکچری منفی 26درصد، خرید جواهرات منفی 35 درصد و صنعت توریسم منفی 70 درصد ترافیک اینترنتی داشتند.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به مسئولیت روابط عمومی‌ها در دوره کرونا، گفت: این مسئولیت‌ها به دو دسته مسئولیت اختصاصی در قبال اعضاء سازمان و مسئولیت اجتماعی در قبال عموم مردم تقسیم می‌شود و مسئولیت دوم باید پررنگ‌تر شود.

سپس دکتر عاملی ابعادی از روابط عمومی کرونا تشریح  کرد و از روابط عمومی نیکوکاری فراگیر سخن گفت و به فرمایشی از امام علی (ع)، اشاره کرد که می فرمایند "نیکوکار کسی است که احسان او مردم را فراگیرد" و گفت: عمومیت و فراگیری به عنوان عنصر ذاتی در فضای مجازی وجود دارد و به نوعی بستر خیر و نیکی فراگیر است همانطور که بستر شر و پلیدی فراگیر است.
وی در سطح بعدی بر اهمیت روابط عمومی مدیریت اطلاعات رسانه‌ای تأکید کرد و گفت: در بستر کرونا اخبار دست‌کاری شده و جعلی سایه بر اخبار کرونا افکنده است که وظیفه روابط عمومی‌ها اعتبار سنجی اخبار و انعکاس اخبار درست است.
دکتر عاملی در تعریف پدیده اینفودمیک کرونا گفت: اینفودمیک ترکیبی از واژگان اطلاعات و همه‌گیری است و در واقع اطلاعات به صورت فراگیر و همه‌گیر منتشر می‌شود و در فضای رسانه‌های اجتماعی موج توده‌ای فزاینده پیدا می‌کند که حتماً در تشویش اذهان عمومی نقش بسزایی دارد.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به پژوهش انجام شده در کشور ایتالیا بر روی تحلیل محتوای شبکه اجتماعی توئیتر در زمینه 130 میلیون توئیت منتشر شده گفت: نتایج نشان می‌دهد 87درصد اطلاعات باز نشر در رسانه‌های اجتماعی متعلق به اطلاعات دست‌کاری شده و 12درصد متعلق به اطلاعات سراسر جعلی است.
وی ادامه داد: نتایج این پژوهش نشان داد که رسانه‌های اجتماعی به طور میانگین عمده اطلاعات نادرست را حذف یا به کمک برچسب‌گذاری برای مخاطبان مشخص کرده‌اند و در عین حال همچنان در توئیتر 59درصد اطلاعات نادرست بدون هیچ‌گونه عکس‌العملی باقی مانده است.
دکتر عاملی ادامه داد: در مورد ایران هم بهصورت گسترده ای از اخبار جعلی و تشویش آفرین که بطور عمده منبع تولید آن جریان دشمنانه خارج از ایران بود، استفاده شد و نگاه مغرضانه برای ضعیف نشان دادن جمهوری اسلامی ایران به نمایش گذاشته شد ولی قدرت عمل و کنترل ویروس و تامین امکانات مورد نیاز زندگی مردم، بر قدرت رسانه‌ای جعلی غلبه کرد.
وی افزود: واقعاً اگر یک ماه جامعه بدون اخبار ساختگی را می‌توانستیم تجربه کنیم، از جامعه امن‌تر و آرام تر برخوردار بودیم که در این خصوص نیازمند مقررات‌گذاری هستیم تا افراد به سادگی به تولید و باز نشر اخبار جعلی نپردازند.

روابط عمومی‌ها وظیفه ایجاد سامانه‌های هشدار نسبت به حضور اعضاء در سازمان و فضای پیرامون را دارند

دکتر عاملی با اشاره به موضوع روابط عمومی دورکاری در سطح سوم روابط عمومی کرونا گفت: کار از راه دور محصول و نتیجه دو تحول بزرگ در عرصه فناوری است که تحول اول مربوط به ظهور صنعت همزمان ارتباطات و تحول دوم مربوط به تبدیل ماهیت آنالوگ به ماهیت دیجیتال است.
وی در تشریح روابط عمومی هشدار جمعی متناسب با توسعه و تراکم ویروس بعنوان سطح چهارم روابط عمومی کرونا گفت: روابط عمومی‌ها وظیفه ایجاد سامانه‌های هشدار نسبت به حضور اعضاء در سازمان و فضای پیرامون را دارند، نظام هشدار محصول اتصال دیوایس‌های سلامت به محیط زندگی است که در سطحی قدرت تشخیص بیماری را هم فراهم می کند.
دکتر عاملی در سطح پنج روابط عمومی کرونا از روابط عمومی هوشمند سلامت‌گرا سخن گفت و  ادامه داد: روابط عمومی هوشمند سلامت گرا فیزیکی-مجازی به حضور حداکثری در فضای مجازی، حضور حداقلی در فضای مجازی و حضور متعادل در فضای فیزیکی-مجازی و با توجه به شرایط موجود بستگی دارد.

دکتر عاملی در سطح ششم روابط عمومی کرونا درمورد روابط عمومی مدیریت کسب و کار در شرایط کرونایی، گفت: در واقع اگر نظام توزیع در کسب و کار تقویت شود امکان فعالیت کسب و کارها در شرایط حاد و بحرانی فضای فیزیکی هم فراهم می‌شود.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: روابط عمومی باید تنخواه رسیدگی به اعضای سازمان را در اختیار داشته باشد و در شرایط حاد به اعضای سازمان رسیدگی لازم را داشته باشد.
وی با تأکید بر اینکه پیش‌بینی آینده، واقعاً سخت است، گفت: وضعیت آینده بستگی به فعال شدن دوباره اقتصاد خانوار در قالب بازگشت به شرایط گردشگری ما قبل کرونا، راه افتادن عرصه مرتبط با کسب و کار رستوران ها و آمدن روح اجتماعی در همه قلمروها دارد.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: قطعاً کشف واکسن، نقش تعیین کننده‌ای در ایجاد ایمنی ابتلاء فراهم می کند که باز روندهای آینده به آن بستگی دارد.

لازم است زیرساخت‌ها، پلت‌فرم‌ها و نرم‌افزارها را تقویت کنیم به طوری که از یک نظام‌های هوشمند یکپارچه ملی در حوزه‌های کار، آموزش، سلامت، کسب‌وکار و مدیریت هوای سالم برخوردار شویم.

دکتر عاملی ادامه داد: روند معکوس جهانی شدن که بر اساس برخی شاخص‌ها پیش از کرونا شروع شده بود و سیاست‌های ترامپ نقش مهمی در این روند داشت، احتمالاً در پساکرونا تشدید می‌شود.
استاد گروه ارتباطات دانشگاه تهران گفت: دولت‌های شکست خورده در دوره کرونا، ناگزیر به باز تعریف موقعیت خود و روش‌های حکمرانی خصوصا در حوزه تامین اجتماعی هستند.
وی افزود: آثار کرونا تا چندین سال بر اقتصاد جهان باقی خواهد ماند، همچنین حوزه فرهنگی و اجتماعی نیز دستخوش تغییراتی در زمینه خطر پذیری ارتباطات خواهد بود.
دکتر عاملی ادامه داد: لازم است زیرساخت‌ها، پلت‌فرم‌ها و نرم‌افزارها را تقویت کنیم به طوری که از یک نظام‌های هوشمند یکپارچه ملی در حوزه‌های کار، آموزش، سلامت، کسب‌وکار و مدیریت هوای سالم برخوردار شویم.
وی در پایان سخنان خود ابراز امیدواری کرد: با تقویت جامعه روابط عمومی کشور و با تجمیع خدمات ارزنده روابط عمومی‌ها و همچنین با ایجاد آمادگی‌های لازم، بتوان در سال‌های آتی در هفته روابط عمومی رونمایی از این خدمات توسط رئیس‌جمهور محترم انجام شود.

به گزارش مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی در ابتدای این جلسه خسرو رفیعی رئیس انجمن روابط عمومی ایران با اشاره به هفته روابط عمومی گفت: با تغییر نگرش‌ها می‌توان جایگاه مناسبی برای روابط عمومی در کشور ایجاد کرد.
وی با تأکید بر اینکه اصول روابط عمومی شامل صداقت، شفاف‌سازی، دوستی و درستی است، تصریح کرد: روابط عمومی‌ باید بتواند با استفاده از ابزار اعم از فضای مجازی، دیجیتال و... با جامعه ارتباط و تعامل خوبی برقرار کند.
رئیس انجمن روابط عمومی ایران از اینکه در چند سال اخیر در برخی سازمان‌ها روابط عمومی ذیل دفاتر ریاست و معاونت‌ها قرار گرفته ابراز تأسف کرد و گفت: این موضوع باعث ضعف روابط عمومی و مانع از رشد و ارتقاء آن می‌شود.

در ادامه دکتر فاطمه فروزان مدیر روابط عمومی بانک کارآفرین ضمن تأکید بر ضرورت تعریف جامع از وظایف روابط عمومی، ابراز امیدواری کرد: صاحبنظران این حوزه برای تحقق این امر همراهی لازم را داشته باشند.
وی با بیان این مطلب که روابط عمومی صرفاً تشریفات و سخنگو نیست، گفت: ضرورت دارد مفهوم متناظر با نقد در روابط‌عمومی‌ها ایجاد و فرهنگسازی شود.

همچنین محمد احمدی‌آذر مدیر روابط عمومی بانک تجارت با اشاره به بحث فضای مجازی در روابط عمومی گفت: در دوران کرونا مشاهده شد اگر اتفاقات فضای واقعی به درستی مدیریت نشود در آن صورت هم ارتباطات فضای مجازی کم عمق و بی‌اثر است.
وی با بیان این مطلب که شاید در فضای مجازی با صدای بلندتری اخبار منتشر شود، گفت: با این حال انتقال پیام با ایجاد ارتباطات واقعی در فضای واقعی به درستی انجام می‌شود.

در ادامه حسین ادیب‌نیا از اعضای انجمن روابط عمومی با اشاره به ضرورت نگاه جدی‌تر و علمی‌تر به حوزه ارتباطات و روابط عمومی ابرازامیدواری کرد: با همکاری صاحبنظران این حوزه سازوکاری برای کاهش فاصله بین دانشگاه، صنعت و سازمان‌ها اندیشیده شود.

همچنین دکتر منصور ساعی عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگ  با اشاره به شرایط شیوع کرونا در کشور گفت: در این دوران پیشرانی روابط عمومی دیجیتال مطرح و دیجیتالیزه شدن روابط عمومی جدیت پیدا کرد.
وی با تأکید بر ضرورت حکمرانی خوب در دوران بحران گفت: در بحران کرونا روابط عمومی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی خوب عمل کرد و برای اولین بار یک روابط عمومی سخنگوی بحران شد.

در ادامه احمدرضا تهرانی مدیر روابط عمومی بیمه سرمد با تأکید بر ضرورت نگاه تخصصی به روابط عمومی گفت: اگر این نگاه در سازمان‌ها وجود نداشته باشد، مسئولیت روابط عمومی قربانی ارتباطات و انتصابات می‌شود.
وی با بیان این مطلب که تهیه نظام فعالان حوزه ارتباطات و روابط عمومی ضروری است، ابراز امیدواری کرد: در شورای عالی انقلاب فرهنگی برای انجام این موضوع تدبیری اندیشیده شود.

لزوم به‌روزرسانی مهارت و دانش روابط عمومی‌ها
در ادامه امیر عباس تقی‌پور عضو شورای سیاستگذاری هفته روابط عمومی گفت: با وجود فناوری‌های نوین، روابط عمومی در ایران تخصصی‌تر شده و ارتقاء یافته است.
وی فاصله بین علم تا عمل را به عنوان یکی از چالش‌های پیش روی روابط عمومی عنوان کرد و گفت: آنچه که در حوزه ارتباطات و روابط عمومی در دانشگاه‌ها تدریس می‌شود با آنچه که در روابط عمومی سازمان‌ها انجام می‌شود، فاصله زیادی دارد.
تقی‌پور با بیان اینکه در حال حاضر جایگاه روابط عمومی در کشور محل مناقشه و اختلاف نظر است، گفت: به‌روزرسانی مهارت و دانش در روابط عمومی‌ها و به کارگیری نیروی متخصص ضروری است.
وی افزود: در حال حاضر گاهاً مشاهده می‌شود فارغ‌التحصیلان رشته روابط عمومی برای یافتن جایگاه شغلی دچار مشکل هستند که امیدوار هستیم این مشکل با رفع محدودیت‌ها برطرف شود.

گفتنی است در این دیدار بهروز راعی، محمود ترابیان، یاسر فلاح، محمدرضا انواری، مجتبی نظری، محمدی، بهروز تقی‌پور، بهنام تقی‌پور، محمد تقی‌پور، رضا افخمی و محمدرضا جهان شاهلو از اعضای شورای سیاستگذاری هفته روابط عمومی نیز حضور داشتند.