دکتر غلامعلی حداد عادل، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی و رئیس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی و عضو شورای سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی در افتتاحیه کنفرانس بین المللی گفتگوی بین ادیان و گفتگوی بین فرهنگی در مسیر جاده ابریشم با تأکید بر تأثیر ادیان بر میراث فرهنگی که در سالن فجر ساختمان مرکزی دانشگاه بوعلی سینا برگزار شد، گفت: برای بنده مایه خوشبختی است که می‌توانم در این همایش در رابطه با تاثیر ادیان بر میراث فرهنگی سخن بگویم.
وی افزود: جاده ابریشم تا قبل از دو یا سه دهه اخیر تنها یک خاطره نزد تاریخدانان و مردم آشنا با ادبیات بوده است.
حداد عادل تبیین کرد: در سال های اخیر به همت یونسکو و مخصوصا پس از قدرت گرفتن چین در صحنه جهانی، جاده ابریشم از یک خاطره به یک واقعیت نو مبدل شده است.
وی تصریح کرد: چینی‌ها مفهوم جاده ابریشم را از نو تجدید مردند از سال ۲۰۱۳ که رییس جمهور چین عنوان «یک کمربند یک جاده» را شعار اصلی و راهبرد اصلی همکاری‌های بین المللی را قرار داده، مفهوم جاده ابریشم دوباره زنده شده است.
غلامعلی حداد عادل اظهار کرد: چین جاده ابریشم را به عنوان نماد حضور خود در عرصه جهانی و نماد همکاری‌ها و روابط بین المللی خود انتخاب کرده و می‌خواهد رویای قدیم جاده ابریشم ‌را تعبیر کند.
وی بیان داشت: جاده ابریشم ابعاد مختلف و جنبه‌های گوناگونی دارد؛ توجه این همایش به جاده ابریشم از لحاظ فرهنگی است.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: ایران در جاده ابریشم قدیم نقش تعیین‌کننده‌ای داشته است؛ ایران حلقه اتصال میان چین، هند، غرب آسیا و اروپا بوده است. امیدواریم امروز هم ایران بتواند این نقش تاثیرگذار را در جاده ابریشم داشته‌باشد.
وی تشریح کرد: یکی از راه‌های تحقیق درباره جاده ابریشم مراجعه به منابع کهن ادبیات فارسی است ما در کتاب‌های مهم خود مانند مثنوی مولوی قصه های زیادی می‌خوانیم که در بستر تجارت در منطقه شکل گرفته است.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی بیان کرد: من دو کتاب برای شما اورده‌ام که نمونه‌های خواندنی و شنیدنی درباره سفر و منطقه وجود دارد؛ یکی سفرنامه ناصر خسرو که به زبان فارسی است و دیگری گلستان سعدی که شاید شناخته‌شده ترین اثر فارسی در جهان است و صد‌ها ترجمه به ده‌ها زبان از ان انجام شده‌اند.
عضو شورای پژوهش و برنامه ریزی آموزشی تصریح کرد: وقتی از جاده ابریشم صحبت می‌کنیم نباید تنها یک راه در نظر ما بیاید؛ اگر چه راه ابریشم یک راه بوده اما راه مثل رگ در بدن است؛ اهمیت رگ از آن جهت است که خون در آن عبور می‌کند و جاده ابریشم نیز مسیر تکاپو و زندگانی بوده است.
وی خاطر نشان کرد: در جاده ابریشم یک جامعه جهانی، متنوع و‌ پویا در طول چندین قرن زندگی پر تحرک داشته‌اند.
دکتر حداد عادل تشریح کرد: ما باید جاده ابریشم را نمادی از زندگی همه جانبه بفهمیم که رکن بسیار مهم آن فرهنگ بود و مردم در یک سپهر فرهنگی جامع زندگی می‌کردند.
وی بیان کرد: در جاده ابریشم فرهنگ‌های مختلفی وجود داشته و ادیان در حال داد و ستد بودند و یکدیگر را تحمل می‌کردند که اگر این تحمل و مدارا نبود، نمی‌توانستند یک اقتصاد را برای چندین سال کنار هم نگه‌دارند.
دکتر غلامعلی حداد عادل یادآور شد: سرّ این دوام این است که همه در اصل اعتقاد به دین با یکدیگر هم نظر بوده‌اند؛ همه آنها در اینکه همه باید یک دین داشته باشند اختلافی نداشتند و همین وجه اشتراک بنیادی مبنای همزیستی و رعایت اصول اخلاقی بود.
وی تبیین کرد: نکته دیگر این است که در جاده ابریشم تجارت چند طرفه بود که همان طور که می‌بینیم دنیای امروز تفاوت بسیاری با روح جاده ابریشم دارد؛ امروزه دنیای غرب می‌خواهد کالاهای خود را به کشور‌هایی که قبلا در جاده ابریشم بوده‌اند بفروشد و صرفا به فکر سود یک طرفه است حتی برای نفتی که می‌خواهد خریداری کند، قیمت تعیین می‌کند.
حداد عادل تاکید کرد: علاوه بر این، در دوران استعماری‌که هنوز هم ادامه دارد و روح استعمار هنوز هم زنده است، مقصود از روابط اقتصادی تسلط سیاسی بر سرنوشت کشور‌های دیگر است که چنین تفکری در جاده ابریشم دیده نمی‌شد.
وی گفت: ادیان بر میراث فرهنگی ملوس و‌ ناملموس تاثیر انکار‌ناپذیری دارند. مردم همیشه عبادت را با هنر همراه می‌کردند. رابطه انسان با خدا در درجه اول یک رابطه قلبی است و نیایش از دل بر می خیزد؛ هنر دستاورد دل است، مردم خدا را به صورت هنری عبادت می‌کنند، نیایش‌ها بهترین عبارت ادبی است و قرآن ادبی ترین متن زبان عربی است.
دکتر حداد عادل ادامه داد: در سایر ادیان نیز مردم همیشه با خدا با زبان پیراسته صحبت می‌کنند. مردم معابد را با بهترین معماری می‌سازند و نقش و نگار آن زیباترین و ماندگارترین هنر هر قوم است؛ بهترین دستاورد‌های هنری را مردم دین دار با عشق و علاقه برای نزدیک شدن به خداوند ساخته‌اند.
وی بیان داشت: گفتگوی ادیان و همکاری بین آنها می تواند یک بستر مناسب برای میراث فرهنگی باشد؛ گفتگو در جاده ابریشم می‌تواند اقتصاد و تجارت را از تبدیل شدن به یک ابزار استعماری حفظ کند.
وی اظهار داشت: اگر کسانی که می‌خواهند جاده ابریشم را احیا کنند، این جاده را با گفتگوی ادیان تلطیف کنند، امید می‌رود که از ان روحیه استعماری و سلطه‌جویی بتوانیم فاصله بگیریم.
عضو شورای تشخیص مصلحت نظام گفت: ما می‌توانیم بجای بحث و جدل در رابطه با اختلافات ادیان و مذاهب قدری هم درباره وجوه مشترک بین ادیان و مذاهب صحبت کنیم که اهمیت آن کمتر از بحث کردن درباره اختلافات نیست.
وی در پایان گفت: من گمان می‌کنم وقتی پیروان ادیان کنار هم می‌نشینند اگر توجه خود را به وجوه اشتراک بکنند، امکان همزیستی فراهم شود و دنیای بهتری خواهیم داشت.