دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در نشستی با حضور مدیران حوزه فعالیت های قرآنی در دهه اخیر به بیان برخی نکات پرداخت و گفت: اگر یک هدفگذاری داشته باشیم و با آن بتوانیم فرهنگ جامعه اسلامی ایران را نجات دهیم آن هدف چیزی جز تمرکز بر قرآن کریم نخواهد بود.
به گزارش مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی به نقل از ایکنا، نشست مدیران یک دهه اخیر امور قرآنی کشور شامگاه چهارشنبه ۲۴ فروردین ماه با حضور حجت الاسلام والمسلمین سیدسعید رضا عاملی، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در دبیرخانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی برگزار شد.
در ابتدای این نشست حجت الاسلام والمسلمین حمید محمدی، دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی به بیان برخی نکات پیرامون ماه مبارک رمضان پرداخت. وی با اشاره به اینکه ماه رمضان یک فرصت طلایی برای صعود الی الله است، گفت: ما نیز از این فرصت استفاده کردیم تا طی جلسه‌ای در محضر مدیران قرآنی و پیشکسوتانی که برخی بازنشسته شده و برخی همچنان مشغول خدمت هستند، باشیم.
محمدی افزود: به نظرِ دبیرخانه جایگاه و نقشی که مدیران سابق در توسعه فعالیت های قرآنی دارند به عنوان سرمایه‌های ملی غیر قابل انکار است، بسیاری از اینها بعد از اتمام مسئولیت تماماً کنار گذاشته شده‌اند و از ظرفیت آنها کمتر استفاده می‌شود. لذا این نشست به منظور جزئی از تکریم از قرآنیانی که مسئولیت مدیریتی قرآنی داشته‌اند، برگزار می شود. برای تمشیت امور قرآنی کشور و امکان استفاده از تجارب گرانسنگی که این عزیزان داشته‌اند، نیاز جدی احساس می‌شود، با توجه به تحولات و مباحث اخیری که نسبت به شورای عالی انقلاب فرهنگی و شورای توسعه فرهنگ قرآنی در دست جریان است این نیاز بیشتر احساس می‌شود.
دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی در ادامه به معرفی برخی حاضران در این جلسه پرداخت و تصریح کرد: مدیرانی که چند دهه فعالیت داشته‌اند، انباشتی از تجارب را با خود به همراه دارند و دبیرخانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی به شدت نیازمند برگزاری جلساتی با این مدیران است. بیش از یک سال است که در دبیرخانه تمام درها برای دریافت نظرها باز شده و گفت‌وگوهای نیز مطرح بوده است.
کاستی‌های آموزش و پرورش در بحث حفظ قرآن
وی با اشاره به چشم اندازی که مقام معظم رهبری در مورد دستیابی به ۱۰ میلیون حافظ قرآن و ۱۵ میلیون آشنا به معارف قرآن ترسیم کرده‌اند، گفت: فعالیت و برنامه‌ریزی برای این موضوع کار ساده ای نیست، در این مدت هم نشان داده شد این موضوع، جدی و حساس است و رسیدن به آن نیازمند تدبیر و ظرفیت گذاری‌هایی بیش از اینهاست. آنچه که به نظر می‌رسد لازم است اتفاق بیفتد این است که قطعاً باید خیلی بهتر از گذشته و با قدرت و توانمندی بیشتر راه خوبی را فراروی نظام تعلیم و تربیت و آموزش و پرورش قرار دهیم، چرا که آموز ش و پرورش از این جهت به شدت دارای کاستی است.
دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی بیان کرد: از سال ۱۳۹۰ که مقام معظم رهبری مطالبه خود در حوزه حفظ قرآن کریم را مطرح کردند تا به امروز هیچ اثری از حفظ قرآن در هیچ کتاب درسی وجود نداشته و ما بحران پذیرش این فکر را نیز داشته‌ایم. خوشبختانه در دو سال اخیر با تحولی که در کتاب‌های درسی ایجاد شد، این موضوع مورد توجه قرار گرفته است. با توجه به صحبت‌های اخیر مقام معظم رهبری که به بحث مساجد اشاره فرمودند، قرار است محتوا و سازوکار حفظ قرآن در مساجد با آنچه که در آموزش و پرورش رخ می‌دهد هماهنگ شود تا دانش آموزان بتواند در هر دو مورد بهره خود را در مسیر حفظ قرآن کریم ببرند.
محمدی با تأکید بر اینکه کم کاری یا تغییر مسیرهای ناگهانی برخی دستگاه‌ها در اقدامات طرح ملی حفظ قرآن قابل توجه است، به بیانیه تحول در امور قرآنی اشاره و اظهار کرد: این بیانیه در شورای توسعه فرهنگ قرآنی بعد از گفت‌وگوهای قابل توجه به تایید اجمالی رسید و قرار شد مبنا و ملاک تحولات باشد. لذا از محضر همه عزیزانی که در این جلسه حضور دارند انتظار داریم با رهنمودهای خود به این مسیر پر نور کمک کنند.
تأکید بر برخی قصورها و ترک فعل‌ها
بر اساس این گزارش در بخش دیگری از این نشست حجت الاسلام والمسلمین سیدسعیدرضا عاملی، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز به بیان نکاتی پرداخت و گفت: واقعیت این است که با وجود اینکه پیشرفت زیادی که در حوزه قرآن کریم داشته‌ایم و توفیقات زیادی که در این سال‌ها حاصل شده است، اما قصور و ترک فعل هم زیاد بوده است. مقام معظم رهبری هم تأکید کردند یکی از حسرت‌های مسئولین نظام ترک فعل است.
وی در ادامه به فرمایش اخیر مقام معظم رهبری در دیدار با جامعه قرآنی و تکرار مطالبه ۱۰ میلیون حافظ قرآن کریم در این دیدار اشاره کرد و افزود: بسیاری از اذهان، افراد و مدیران این موضوع را یک امر نشدنی می‌دانند اما واقعیت این است که این موضوع شدنی است. اگر نگاه کنیم می‌بینیم چه میزان اقدام و تمهید و برنامه‌ریزی برای این موضوع داشته‌ایم و چقدر هم برداشت کرده‌ایم. اگر به طور جدی برای این کار مهیا شویم و توان خود را در این حوزه بگذاریم این امر شدنی است.
عاملی تصریح کرد: اگر یک هدفگذاری داشته باشیم و با آن بتوانیم فرهنگ جامعه اسلامی ایران را نجات دهیم آن هدف و تمرکز چیزی جز تمرکز بر قرآن نخواهد بود. یک عرصه چندرسانه‌ای پشت این نوع اقدامات قرآنی باید به وجود بیاید تا بتوانیم به هدف دست یابیم. تلویزیون، سینما، رسانه‌های اجتماعی و نرم افزارهای هوشمند همه از عوامل چندرسانه‌ای هستند که می‌توانند در قرائت، حفظ، یادگیری شأن نزول و تفسیر به کمک بیایند. آموزش و پرورش سرمایه بزرگی برای این مقصود است. رسانه ملی و هنرهای نمایشی هم سرمایه عظیمی دیگری در این عرصه هستند که باید مورد توجه قرار بگیرند.
رئیس شورای توسعه فرهنگ قرآنی در پایان بخش اول صحبت‌های خود در این نشست تأکید کرد: حفظ قرآن انس عمیق با معارف قرآنی ایجاد می‌کند، کسی که قرآن کریم را حفظ می‌کند همه وجود او درگیر معانی قرآن می‌شود و به نحوی حفظ قرآن نظام تعلیم و تربیت است و عرصه تعلیم و تربیت را برای توجه به مسیر فراهم می‌کند.
توجه به حفظ قرآن در برنامه هفتم توسعه
بر اساس گزارش ایکنا در بخش دیگری از این نشست لاله افتخاری، پیشکسوت قرآنی کشورمان به برگزاری جلسه هیئت اندیشه‌ورز بانوان قرآنی اشاره کرد و گفت: برای اینکه بتوانیم ۱۰ میلیون حافظ قرآن را محقق سازیم، یکی از بهترین راه‌ها این است که به این موضوع در برنامه هفتم توسعه توجه شود و برای آن ریل گذاری صورت بگیرد.
وی با اشاره به اینکه در هیئت اندیشه‌ورز بانوان قرآنی کشور بحث کرسی‌های تفسیر خانگی مورد توجه قرار گرفته است، افزود: اگر رسالتی در زمینه حفظ قرآن کریم تعریف شود ما آمادگی داریم از طریق هیئت اندیشه‌ورز بانوان قرآنی به تحقق آن رسالت کمک کنیم.
بی توجهی به جلسات حفظ قرآن
در ادامه این نشست محمدحسین محمدزاده، مدیر اسبق شبکه قرآن و معارف سیما نیز به بیان نکاتی پرداخت. وی با اشاره به اینکه از جنبه‌های مختلف می‌توان موضوع جلسه را مرور کرد، گفت: بحث مطالبات قرآنی مقام معظم رهبری به گونه‌ای است که باید مطالبات ایشان را نسبت به همدیگر به صورت یک شبکه معنایی و یک منظومه فکری و قرآنی در نظر بگیریم که یکدیگر را تکمیل می‌کنند. هر کدام از این منظومه فکری قطعاتی از یک پازل هستند که بدون شک قبلاً در اندیشه حکمرانی و نظام سازی مقام معظم رهبری نقش بسته و به مرور قسمت‌های مختلف این پازل را در قالب مطالبات هر ساله در ابتدای ماه مبارک رمضان بیان کرده‌اند.
محمدزاده با تأکید بر اینکه مطالبات مقام معظم رهبری به نسبت مؤلفه‌های تمدنی هم یک ارتباط خاص و معناداری ارائه می‌کنند، گفت: اندیشه نظام سازی و حکمرانی مقام معظم رهبری آنچنان که در بیانیه گام دوم و خیلی از صحبت‌های دیگر ایشان مشهود است، برگرفته از قرآن کریم است. ما با دقت در مطالبات قرآنی ایشان و کنار هم گذاشتن و مقایسه کردن آن با مؤلفه‌های تمدنی یک ارتباط معناداری را می‌بینیم. اگر دقت کرده باشیم محور مؤلفه‌های تمدنی و تمدن سازی که در قرآن کریم برای پیامبر گرامی اسلام تکلیف شده، تلاوت قرآن کریم است. جایی که می‌فرماید: «هُوَ الَّذِي بَعَثَ فِي الْأُمِّيِّينَ رَسُولًا مِنْهُمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ» در اینجا، «يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ»، «وَيُزَكِّيهِمْ» و «وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ» سه مؤلفه تمدنی برای آغاز به کار بعثت نبوی هستند. بدون شک الان در گام دوم این تمدن سازی هستیم و بر همین اساس باید ببینیم در این جایگاه تلاوت قرآن کریم چه موضوعیتی پیدا می‌کند. به خاطر اینکه در گفتارهایی که از مقام معظم رهبری می‌شنویم، ایشان محور تمدن نوین اسلامی را انسان متعالی می‌دانند. مهمترین وجه تعالی بخش انسان به عنوان محور تمدن نوین اسلامی، قرآن کریم است. مقدمه انس با قرآن کریم و مقدمه تزکیه و تعلیم بر اساس آنچه که مفسرین در مورد این سه وظیفه تمدنی می‌فرمایند، «يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ» صرفاً یک وجود مقدمی ندارد بلکه یک وجوه نفسی هم دارد. تلاوت قرآن ارتباط با یک دیوان شعر نیست که اگر متوجه معنا شدیم برای ما هدایت‌گر باشد. بر اساس روایاتی که از معصومین(ع) به ما رسیده است تک تک حروف قرآن بر دل انسان اثرات نورانی دارد و فطرت بشری را آماده تزکیه و تعلیم می‌کند، حتی اگر در آغاز چیزی هم از معنا متوجه نشویم.
وی افزود: تأکید بسیار زیادی که مقام معظم رهبری در مطالبات قرآنی خود در بحث تلاوت و حفظ دارند ما را بر این می‌دارد که ایشان متوجه آن طراحی تمدن نوین اسلامی هستند و بر همین اساس اینقدر تاکید دارند که حفظ قرآن کریم باعث انس با قرآن می‌شود و انس با قرآن کریم باعث شکوفایی اسلامی و ایرانی می‌شود. اگر دقت کرده باشید الان اکثر واژه‌هایی که مقام معظم رهبری استفاده می‌کنند به گونه‌ای ویژگی‌های تمدنی را می‌توان در آنها دید.
محمدزاده گفت: آن چیزی که ما را بر این می‌دارد تا دقت بیشتری بر فرمایشات رهبر معظم انقلاب داشته باشیم این است که این مطالبات را نسبت به هم و نسبت به مؤلفه‌های تمدنی کاملاً نسبت یابی کنیم. یکی از موضوعاتی که مشمول چنین موضوعی می‌شد، بحث نامگذاری امسال به تولید دانش بنیان است. تولید محتوا هم یک نوع تولید است، لذا تولید محتوایی که می‌خواهد بر اساس اندیشه قرآنی و تمدنی معظم له باشد باید با مطالعه دقیق و دانش انجام شود.
وی در ادامه به برداشت خود از تعبیر گام دوم انقلاب پرداخت و گفت: این عنوان گام دوم معترف به این مسئله است که ما گام اولی را هم داشته‌ایم و لذا گام دوم گام دیگری است؛ یعنی قرار نیست هیچ انقلاب ماهیتی انجام شود بلکه قرار است قدم جدیدی برداشته شود و برای همین است که معظم له از تعبیر گام دوم استفاده کردند، دوم یعنی اینکه گام اول نفی نشود. الان در بسیاری از تغییراتی که در مدیریت‌ها ایجاد می‌شود شاهد نفی گذشته و همه تصمیمات آن هستیم.
مدیر اسبق شبکه قرآن و معارف سیما با اشاره به اینکه باید در بحث تحول تعیین تکلیف شود که چه چیزهایی باید تحول پیدا کند و تحول به معنای تخریب گذشته نباشد، گفت: در فرایندهایی که داریم زمانی که تغییری صورت می‌گیرد از اول طراحی تغییر را ایجاد می‌کنند. همین صفر کردن کیلومتر یکی از آسیب‌های جدی مسئله حفظ بوده است. بحث دیگر بحث بازنمایی حفظ و اینکه ما چگونه حفظ را با زیرساخت‌هایی وارد خانواده کنیم، است. اگر از سوی رسانه‌های جمعی و جامعه شناسان نیاز به حفظ قرآن کریم را به سلامت معنوی جامعه، سبد نیاز خانواده و حتی به آینده شغلی بچه‌ها گره نزنیم به موفقیت نمی‌رسیم.
وی با اشاره به اینکه باید تمام ظرفیت دانش بنیانی بررسی مسائل مربوط به حفظ مورد استفاده قرار گیرد، گفت: در مواجهه با مساجد و نهادهای قرآنی عملاً مؤسسات را جایگزین مساجد کرده‌ایم و نه مکمل مساجد، لذا باید مواجهه خود را اصلاح کنیم. در واقع مقام معظم رهبری با تذکری که در مورد مساجد در طلیعه ماه مبارک رمضان دادند، ما را به این مواجهه و شناخت صحیح از مساجد رساندند. کارکرد مساجد به مراتب ساده‌تر از مکان‌های دیگر است چرا که سهل الوصول است و گره‌ای برای حضور من در مسجد وجود ندارد.من به یاد دارم در دهه هفتاد چند نفر از اساتید، جلسه حفظ داشتند اما الان من سراغ ندارم که پیشکسوتی جلسه حفظ داشته باشد. بنابراین تا مقام معظم رهبری در این زمینه وارد میدان نشده‌اند باید چاره جویی کنیم.
انتقاد از نبود وفاق ملی در موضوع حفظ قرآن
بر اساس گزارش خبرنگار ایکنا در بخش دیگری از این نشست محمدعلی خواجه پیری، از اعضای شورای توسعه فرهنگ قرآنی نیز به بیان برخی نکات پیرامون مشکلات حفظ قرآن کریم در کشور پرداخت و گفت: مسئله اصلی این است که وفاقی برای این مسئله وجود ندارد. یک یأس و ناامیدی همه جامعه قرآنی را فراگرفته و همین باعث شده امیدی به اقدامات باقی نماند. هیچ وقت هم اتفاقی نیفتاد که عناصر اصلی قرآنی حرف‌های خود را صریح اعلام کنند و بر مبنای آن اقداماتی صورت بگیرد.
وی افزود: وقتی مسئولی رسماً اعلام می‌کند تربیت ۱۰ میلیون حافظ قرآن نشدنی است، باید چه کار کرد. سال قبل چهار میلیارد تومان برای توسعه حفظ اختصاص دادیم که با اعتراض سنگین اعضای شورا و کمیسیون‌ها مواجه شدیم. امسال نیز تصویب شد پنج میلیارد برای حفظ اختصاص یابد که باز هم با اعتراض اعضا مواجه شدیم.
خواجه پیری در ادامه با انتقاد از وضع بودجه حفظ قرآن کریم، گفت: همه این اعتراضها نشان می‌دهد اعضایی که باید عوامل اصلی تحقق یافتن مطالبه مقام معظم رهبری باشند نه تنها عامل این تحقق نیستند، بلکه همزبان و همراه هم نیستند.
این پیشکسوت قرآنی کشورمان اظهار کرد: وقتی هماهنگی وجود ندارد، ناامیدی بر همه چیز چیره می‌شود و در سایه این ناامیدی نمی‌توان کاری از پیش برد. اگر نگاهی به آمار دقیق حافظان قرآن داشته باشیم و آمار دقیق احصا شود متوجه عقب بودن از برنامه خواهیم شد. درخواست من از ریاست شورای توسعه این است که بررسی کنند چرا نمی‌توانیم به موفقیت در زمینه حفظ قرآن کریم برسیم.
خواجه پیری با تأکید بر اینکه تا همدلی در زمینه تحقق ۱۰ میلیون حافظ قرآن بین همه ایجاد نشود این امر محقق نخواهد شد، بیان کرد: از رئیس محترم شورای توسعه فرهنگ قرآنی درخواست دارم این اتفاق را رقم بزنند به نحوی که در نهایت به وفاق ملی در زمینه حفظ برسیم و هر بخش از دستگاه‌های قرآنی یک گوشه از کار را بر عهده بگیرد. من اعتقاد دارم بحث جدی ما در مسئله حفظ همین یک موضوع است و اگر تنها نتیجه این جلسه هم تحقق این امر باشد از همه چیز مهم‌تر است.
نقد ناامید کننده خودزنی است
در ادامه حجت الاسلام والمسلمین سیدسعیدرضا عاملی، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی به بیان نکته کوتاهی پرداخت و گفت: مدل‌های برنامه‌ریزی از چالش و طرح مسئله شروع می‌کنند، اما مقام معظم رهبری در گام دوم انقلاب کار دیگری انجام دادند. ایشان در گام دوم ظرفیت‌های گام اول را بررسی کردند.
عاملی با تأکید بر اینکه پرداختن به آسیب‌ها جواب نمی‌دهد، بیان کرد: حضرت امیرالمؤمنین(ع) می‌فرمایند «موفقیت مددکار عقل است». اگر آدم بتواند ظرفیت‌های موفق خود را برجسته سازی کند نشاطی در جمع ایجاد می‌کند و امیدی به وجود می‌آید. نقد ناامید کننده خودزنی است و باعث از هم پاشیده شدن جمع می‌شود. ما دور هم جمع می‌شویم تا حرکت کنیم و به سمت جلو پیش برویم. اتفاقاً باید نگاه کرد و دید جامعه قرآنی چه مزایا و نقاط قوتی دارد و از آنها استفاده کنیم وگرنه چالش راه ما را باز نمی‌کند.
اثربخش نبودن کارهای دینی خارج از مساجد
بر اساس گزارش ایکنا در بخش دیگری از این نشست که بیش از دو ساعت به طول انجامید، ولی یاراحمدی، پیشکسوت قرآنی کشور به بیان نکاتی پرداخت. وی در ابتدای صحبت‌های خود به بخشی از بیانات اخیر مقام معظم رهبری در مورد فعالیت‌های قرآنی پرداخت و گفت: به نظر من در چهل سال گذشته در حوزه فعالیت‌های قرآنی نسبت به سایر کشورها رشد جدی‌ای داشته‌ایم و در بسیاری از شاخص‌ها از سایر کشورها پیش هستیم.
وی با اشاره به اینکه وضعیت قرآنی کشور در حال حاضر مختصاتی دارد، افزود: این مختصات شناسایی همان ظرفیت‌هاست، این امر بدون واکاوی و تحلیل راهبردی چهل سال گذشته امکان‌پذیر نیست. هیچ پزشکی بدون بررسی وضعیت بیمار و انجام آزمایش که همان بررسی مختصات فرد است نسخه تجویز نمی‌کند. پاتولوژی و آسیب شناسی یعنی برداشتن نمونه واقعی از بافت یک انسان که یک اشکال کارکردی دارد. مقام معظم رهبری ۱۱ سال قبل در بحث حفظ قرآن مطالباتی داشتند و قبل از آن هم به این موضوع پرداخته بودند اما اتفاق درخور فرمایشات ایشان و در تراز جمهوری اسلامی و در تراز شیعه رخ نداده است.
یاراحمدی تصریح کرد: این موضوع در درجه اول نیازمند تعریف مختصات فعالیت‌های قرآنی و در درجه دوم آسیب شناسی این حوزه است تا ما را به سمت درمان هدایت کند. تعریفی که از آسیب شناسی ارائه می‌شود و تنها سیاه نمایی می‌کند در ذهن هیچ کدام از حاضران در این جلسه نیست، آنچه مدنظر دوستان است روی بخش مختصات وضعیت موجود جامعه قرآنی است.
وی بیان کرد: در ۴۰ سال گذشته عمده تلاش‌های خوب و موفق ما متوجه فعالیت‌های تبلیغی و ترویجی بوده است. ما در حوزه پژوهش و آموزش کار جدی انجام نداده‌ایم؛ عمده این فعالیت‌ها نخبگانی بوده و کمتر از یک درصد جامعه را به سمت قرآن حرکت داده است. مشکلی که وجود دارد این است که فعالیت‌ها عموماً دولتی است، چرا ستاد راهبری حفظ ۱۱ سال است نتیجه جدی نداشته است؟ چون عموماً دولتی بوده و تقسیم کار دولتی انجام شده است. در این تقسیم کار مؤسسات مردمی و ظرفیت مردم عموماً نادیده گرفته شده است.
یاراحمدی با تأکید بر اینکه نگاه دولتی یکی از مختصات وضعیت قرآنی جامعه است، گفت: فعالیت‌های قرآنی مردم‌نهاد نیست و گسترش مردمی پیدا نکرده است. اگر مقام معظم رهبری بردن فعالیت‌های قرآنی به پایگاه مسجد را توصیه می‌کنند به این دلیل است که مسجد محور نهاد دین در کشور است. ما دچار یک به هم ریختگی در مفاهیم اولیه شکل‌گیری و موفقیت انقلاب در حوزه فعالیت‌های قرآنی شده‌ایم.
وی با اشاره به اینکه اگر کار دینی خارج از مسجد صورت بگیرد اثربخش و ماندگار نمی‌شود، گفت: این مدل کار خارج از مسجد بودجه‌بر و میل به دولتی بودن پیدا می‌کند. مساجد، حوزه، هیئات و مواردی از این دست در برابر دولتی شدن مقاومت کرده‌اند. الان مؤسسات قرآنی ما شبه دولتی اداره می‌شوند. جدالی که بین دو اتحادیه بود، در صحنه عمل و میدان آموزش قرآن به نوجوانان نبود، جنجال بر سر کشمکش‌های دولتی بود.
یاراحمدی در بخش دیگری از صحبت‌های خود با اشاره به اینکه نظام آموزشی تربیتی نیروی انسانی در حوزه قرآنی متوجه تربیت قاری و حافظ بوده است بدون اینکه برای آنها کاربردی تعریف کند و عملاً از ظرفیت‌های آنها استفاده جدی نمی‌شود، گفت: قرآنی‌های ما تا چه میزان تفکر جهادی برای عمل مخلصانه در حوزه قرآن دارند؟ این نظام آموزشی مدیر فعال قرآنی، مدیر راهبردی، مدیرجهادی که به دنبال جامعه سازی قرآنی و مردمی سازی قرآن باشد تربیت نکرده است. ما با افراد بسیار کمی که این درک را دارند مواجه هستیم و عملاً بدون این نوع مدیران تحول جدی‌ای را نمی‌توان رقم زد.
این پیشکسوت قرآنی کشورمان با انتقاد از خلاصه شدن فعالیت‌های قرآنی دستگاه‌ها در مسابقه و برگزاری محفل انس، گفت: بسیاری از دوستان هستند که با حضور در دستگاه‌ها از فرهنگ قرآنی، اهمیت قرآن، ارزش قرآن و لزوم توسعه این فرهنگ سخن می‌گویند اما آنچه که بر روی میز مدیر آن دستگاه می‌گذارند برگزاری مسابقه یا محفل انس با قرآن با متسابقان و روش‌ها و رفتارهای تکراری است.
یاراحمدی تصریح کرد: نگاه تبلیغی و ترویجی، فعالیت‌های قرآنی را در یک لایه سطحی تعریف کرده و دستگاه‌های اجرایی و برگزار کنندگان هم با توجه به ذی‌نفع بودن با ورود به لایه‌های عمقی فعالیت‌های قرآنی مخالفت می‌کنند. ما نیازمند مدیران راهبردی، برنامه‌ریز و جهادی برای تحول در وضع موجود و عمق بخشی به فعالیت‌های قرآنی هستیم.
وی با اشاره به اینکه فرمایشات اخیر مقام معظم رهبری چند مؤلفه مفهومی دارد به بیان برخی از این مفاهیم پرداخت و گفت: سرمایه‌گذاری بر روی جوانان و نوجوانان، انتخاب مسجد به عنوان محور و پایگاه اصلی دین در ترویج قرآن، ناکافی بودن کارهای فعلی و حرکت به سمت کارهای بیشتر، ایجاد ارتباط بین اساتید، قاریان، مردم و نوجوانان از جمله این مفاهیم است. نیاز جدی ما جهت تحقق این مهم وجود مدیرانی توانمند و جهادی است که به مردمی شدن فعالیت‌های قرآنی اعتقاد داشته باشند.
این فعال قرآنی کشورمان افزود: فرمایشات اخیر معظم له با وجود مختصات کنونی جامعه قرآنی همانند موضوع حفظ قرآن در ۱۱ سال اخیر، روی زمین خواهد ماند مگر اینکه وجه مدیریتی حوزه قرآن را به نحوی تقویت کنیم.
یاراحمدی با اشاره به اینکه شورای توسعه فرهنگ قرآنی شکل گرفت تا عدم توازن را برطرف کند، گفت: تلاش‌های خوبی صورت گرفت و اسناد خوبی نوشته شد اما چرا اجرایی نشدند؟ چون ماهیت خود شورا به عنوان دبیرخانه و دستگاه‌ها باز هم درگیر نگاه دولتی شده است. همه حرف‌ها و بحث‌ها بر سر پیرامون و حاشیه‌های مرتبط با جایگاه خودمان در حوزه قرآنی است و به دنبال کم نشدن سهم خودمان، بودجه خودمان و مسائلی از این دست هستیم. ما نیازمند یک تحول جدی در تلقی از قرآن هستیم. قرآنی که صرفاً برای این سطح از فعالیت‌ها و صرفاً برای خواندن نیامده است. تلاوت قرآن به شرطی اثربخش است که مقدمه حرکت و رفتار و نیز جامعه سازی قرآنی شود. ما در این حوزه باید تلقی خود را تغییر دهیم و به نوعی به سمت عمق بخشی حرکت کنیم و مردم را به نحوی پای کار بیاوریم.
یاراحمدی با تأکید بر اینکه دشمنان ما به دنبال تبلیغ این تفکر غلط هستند که قرآن کارآمدی لازم را برای اداره جامعه و سعادت بشریت ندارد، گفت: اگر نوجوان ما در دایره ۳۶۰ درجه‌ای ذهن خود یک درجه را برای نیاز به قرآن نبیند، قرآن برای او کاربردی نخواهد داشت. کارهای غیرجذاب ما هم این را افزایش داده است. ما نمی‌توانیم با چند محفل این تلقی‌ها را از بین ببریم. اگر نوجوان ما این احساس نیاز را پیدا کند، قرآن اینقدر جذاب و امیدبخش هست که می‌تواند او را به خود جذب کند.
این پیشکسوت قرآنی کشورمان اظهار کرد: ما نیز با این نگاه باید به سمتی برویم که ضمن حفظ فعالیت‌های نخبگانی، تبلیغی و ترویجی برای عمق بخشی و عمومی سازی انس با قرآن در بین آحاد مردم تلاش کنیم.
وی با تأکید بر اینکه شورای توسعه فرهنگ قرآنی باید تقویت شود، گفت: ایجاد یک قرارگاه قرآنی در شورای عالی انقلاب فرهنگی یک ضرورت است و اگر این کار صورت نگیرد خسارت خواهد داشت. قرارگاه در دفاع مقدس فاصله عمل و طراحی را کم کرده بود. گروهی نبودند که در تهران بر روی کاغذ نقشه بکشند بلکه در صحنه عمل حضور داشتند. این در واقع خاصیت فعالیت قرارگاهی است. ترکیب شورا را با حضور افراد حقیقیِ بیشتر به شکلی تغییر دهیم که سطح مباحث کارشناسی و دلسوزانه بالا برود.
یاراحمدی با اشاره به اینکه یکی از مشکلات فعالان قرآنی نشت دانش و تجربه است، گفت: برخی دوستان ۴۰ سال در حوزه قرآنی با دست خالی، بدون هیچ کدام از توجهات مجاهدت کرده‌اند و باید از تجربیات آنها به نحو احسن استفاده شود. من برای اولین بار بسیار خوشحال شدم در سی و یکمین دوره مسابقات بین المللی قرآن، مقام معظم رهبری برای اولین بار فرمودند خوش به حال شما که قاری قرآن، حافظ قرآن و مدیر قرآنی هستید.
وی در پایان بیان کرد: جا دارد از همه بزرگواران که تلاش جدی داشته‌اند قدردانی کنیم. احساس می‌کنم بایستی سهم مدیریتی حوزه فعالیت‌های قرآنی را بالا ببریم و افراد قوی‌ای که نگاه راهبردی داشته باشند و دلسوزانه به دنبال تحقق منویات مقام معظم رهبری باشند، را به کار بگیریم.
ارائه آماری از حافظان کل قرآن در دنیا
بر اساس گزارش ایکنا در بخش دیگری از این نشست محمدرضا پورمعین، دبیر انجمن خادمان قرآن در سخنانی با اشاره به اینکه با هزینه شخصی به کشورهای اسلامی زیادی سفر کرده است، گفت: کشورهایی که در حوزه حفظ قرآن کریم فعالیت دارند به هیچ وجه دولتی عمل نکرده‌اند و اگر دولتی عمل کرده‌اند فقط حمایت اجتماعی ارائه داده‌اند. در همسایگی ایران نمونه‌های زیادی وجود دارد که موفق‌ترین کشور در این زمینه پاکستان است.
پورمعین در ادامه به ارائه آماری از تعداد حافظان کل قرآن کریم در سراسر جهان که سال ۱۳۹۴ به دست آورده است اشاره کرد و گفت: با بزرگان قرآنی کشورهایی که ارتباط داشته‌ام و اطلاعاتی که از آنها کسب کرده‌ام به این نتیجه رسیده‌ام که در تمام دنیا حدود ۵۰ میلیون حافظ قرآن وجود دارد.
این فعال قرآنی کشورمان با اشاره به اینکه در حال حاضر در سراسر جهان حدود ۳۰ میلیون نفر مشغول کار حفظ قرآن کریم هستند، اظهار کرد: مطالبه تربیت ۱۰ میلیون حافظ قرآن کریم باعث شد تا بسیاری از کشورهای اسلامی تحریک شوند و به تربیت حافظان قرآن بپردازند. کشور امارات از ۲۰ سال قبل مسابقات قرآن در رشته حفظ را آغاز کرده است، و به وضعیت خوبی در این زمینه نزدیک شده است. زمانی با مسئول امور قرآنی این کشور صحبت می‌کردم اقرار می‌کرد هر چقدر رهبر ایران در زمینه حفظ بیان می‌کند ما در اینجا عمل می‌کنیم چرا که صحبت‌هایی که بیان می‌کنند تخصصی است. جالب است بدانیم در حال حاضر مکتب‌خانه‌های حفظ قرآن در امارات پنج برابر گذشته شده است.
وی با تأکید بر اینکه اجرای کار حفظ قرآن از سوی دولت توفیقی به همراه نخواهد داشت، افزود: در حال حاضر همه مدیران و دستگاه‌ها چشمشان را به دولت دوخته‌اند. الان برخی جریانات فعال و بزرگ و مؤثر قرآنی از سوی مردم انجام می‌شود و هزینه هم می‌کنند. به نظر من این هدف گذاری که مقام معظم رهبری در زمینه مسجد کرده‌اند برای این است که کار حفظ به سمت مردم بازگردد. ضمن اینکه معظم له در سال ۹۰ که مطالبه را مطرح کردند به هیچ دستگاه و سازمانی اشاره نکردند.
پورمعین بیان کرد: ما به عنوان حکومت و کسانی که می‌توانیم مردم را در این امر تشویق کنیم باید صرفاً به برنامه‌ریزی بپردازیم. من اعتقاد دارم برای بحث حفظ قرآن کریم ده‌ها پیش طرح لازم است تا بتوانیم این کار را در کشور انجام دهیم. ما قانونی برای این کار نداریم، ما تبلیغ و تشویق جدی هم نداریم، ما برای این موضوع اصلاً فرهنگ سازی نکرده‌ایم. حتی دو تیزر هم در این ۱۰ سال برای تشویق خانواده‌ها به قرآن ساخته و پخش نشده است. به نظر من در حوزه اعتبارات هم جایزه نگذاشته‌ایم.
وی گفت: این کار باید به بخش خصوصی واگذار شود و شما از مردم بخواهید این کار را انجام دهند. به اعتقاد من مساجد نیز نمی‌توانند این کار را انجام دهند. بنابراین شاید لازم باشد طرحی مانند کنکور را در زمینه حفظ قرآن کریم پیاده کنیم و سالی یک بار جمهوری اسلامی رسماً آزمون حفظ برگزار کند و تشویق‌های مناسبی هم برای پذیرفته‌شدگان در نظر بگیرد. اگر این کار بشود و هزینه کنیم شاید بشود به تحقق ۱۰ میلیون حافظ قرآن امیدوار بود وگرنه در بهترین شرایط تا ۲۰۰ سال دیگر هم به ۱۰ میلیون حافظ قرآن نخواهیم رسید.
بر اساس گزارش ایکنا در بخش دیگری از این جلسه احمد ابوالقاسمی، قاری بین المللی کشورمان به تلاوت آیاتی از کلام الله مجید پرداخت و پس از آن هم حجت الاسلام والمسلمین سیدسعیدرضا عاملی، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی به بیان سومین بخش از صحبت‌های خود پرداخت. وی در این بخش گفت: ضمن اینکه تأیید می‌کنم دولت کارگزار دقیقی برای امر حفظ قرآن کریم نیست، این را نیز می گویم که اراده مردم و آحاد جامعه است که می‌تواند به این امر کمک کند. با این وجود تأکید من بر این است که نیازمند بازتعریف روش‌ها هستیم. مقام معظم رهبری در اولین دیداری که با دولت سیزدهم داشتند فرمودند نیازمند بازسازی نظام حکمرانی فرهنگی کشور هستیم. معنای این بازسازی چیست؟ در همین امر قرآن یکی از مشکلات، متولیان زیاد و کارهای زمین مانده زیاد است. به نظرم اگر اتفاقی می‌افتاد و حمایت از امر حفظ قرآن کریم بر عهده یک نهاد قرار می‌گرفت و یک نهاد دیگر مسئولیت حمایت از تلاوت قرآن می‌شد و نهادی دیگر مسئول وجه دیگری از قرآن کریم می‌شد، کار بهتر پیش می‌رفت.
عاملی با اشاره به اینکه شورای توسعه فرهنگ قرآنی نیازمند تغییرات و تحولاتی در درون خود است، گفت: سازوکارهای مربوط به مسجد به عنوان یک کانون اصلی باید دنبال شود، فضای مجازی ضمن مزایایی که دارد هنر تلخی هم دارد و آن هم قطع ارتباطات حضوری است، در حالی که در بحث حفظ قرآن کریم ارتباطات حضوری لازم به نظر می‌رسد. آن چیزی که به ما کمک می‌کند و می‌تواند مسیر را باز کند این است که ما نیز در این حوزه نوآوری داشته باشیم تا بتوانیم این راه را جلو ببریم.
وی در ادامه بر برگزاری بیشتر جلساتی از این دست تأکید کرد و گفت: پیشنهاد می‌کنم این جلسات با حضور عزیزان برگزار شود تا بتوانیم بیشتر از آن بهره ببریم.
در بخش دیگری از این نشست بهروز یاریگل، پیشکسوت قرآنی کشورمان نیز به بیان نکاتی در مورد رفع مشکلات قرآنی کشور پرداخت و گفت: کسی که می‌خواهد برای قرآن دل بسوزاند باید در بطن این جامعه باشد.
در حاشیه این نشست نمایشگاهی با عنوان «جلوه منشور» برگزار شده است. این نمایشگاه اختصاص به نمایش مهمترین منشورات یک دهه اجرای منشور توسعه فرهنگ قرآنی از طریق شورای توسعه فرهنگ قرآنی و کمیسیون‌های آن دارد.
منبع:ایکنا
